Jansen EHJM's scientific contributions

It is important to be able to determine the actual supply of vitamins and minerals in the population, a procedure that can be carried out by using parameters applied to blood or urine. This is also called nutritional status assessment. At the moment, the intake of vitamins and minerals is determined in the Dutch National Food Consumption Surveys. In these food consumption surveys, dietary monitoring is done via 24-h dietary recalls. Signals of possible inadequate intake (vitamin B2, folate, vitamin B12, vitamin D, magnesium, iron, zinc) and the potential risk of an excessive intake (vitamin D, sodium, zinc) from the surveys can be evaluated through a nutritional status assessment. Information gained through such an assessment can also compensate for the lack of knowledge in the Netherlands about the nutrient supply of iodide, sodium and selenium. And finally, status assessment is recommended as being more practical than dietary monitoring for immigrant groups. Parameters for the vitamins B2, folate, B12 and D, and the minerals magnesium, sodium, iron, iodide, selenium and zinc are also discussed in the report. Although status assessment is also advisable for determination of the supply of vitamin A, calcium and chrome, appropriate parameters are not currently available. Het is van belang om de werkelijke beschikbaarheid van bepaalde vitaminen en mineralen in het lichaam (de voorziening) van de Nederlandse bevolking vast te stellen. Dit kan aan de hand van onderzoek in bloed en urine, ook wel voedingsstatusonderzoek genoemd. Momenteel wordt de inneming van vitaminen en mineralen bepaald door middel van voedselconsumptiepeilingen. Hierbij wordt gewerkt met de navraag van de voedselconsumptie. Met behulp van voedingsstatusonderzoek kunnen signalen uit de voedselconsumptiepeiling van een mogelijk te lage inneming (vitamine B2, foliumzuur, vitamine B12, vitamine D, magnesium, ijzer, zink) of te hoge inneming (vitamine D, natrium, zink) worden getoetst. Voor enkele mineralen kan de inneming niet goed worden bepaald, dit is het geval voor jodium, natrium en seleen. Met statusonderzoek kan wel de beschikbaarheid in het lichaam worden bepaald voor deze mineralen. Voor allochtone bevolkingsgroepen wordt om praktische redenen aanbevolen om statusonderzoek uit te voeren voorafgaand aan voedselconsumptieonderzoek. De te bepalen parameters voor de vitaminen B2, B12, D en foliumzuur en voor de mineralen magnesium, natrium, ijzer, jodium, seleen en zink worden in het rapport besproken. Ook voor vitamine A, calcium en chroom zou voedingsstatusonderzoek gewenst zijn; echter voor deze voedingstoffen zijn momenteel geen goede parameters beschikbaar.

In this report a brief overview is given concerning PCBs and dioxins in food. Background levels and the way PCBs and dioxins enter the environment are described. In the risk assessment part of the report an evaluation of toxicity is given, the way standards for dioxins and PCBs have been determined, which analysis methods are used as well as which levels of PCBs and dioxins have been measured in various food items. Finally, in the risk management part of this report it is tried to make clear what measures have been taken to reduce the risks related to exposure to dioxin and PCB. In dit rapport wordt in het kort een overzicht gegeven van de stand van zaken op het gebied van PCBs en dioxines in voedsel. Achtergrondblootstelling en de manier waarop deze achtergrondblootstelling ontstaat wordt besproken. In de risicobeoordeling wordt een overzicht gegeven van de toxicologische effecten, de wijze waarop een norm voor PCBs en dioxines is afgeleid, welke meetmethoden gebruikt worden en welke concentraties van PCBs en dioxines in verschillende voedingsmiddelen voorkomen. In het risico management deel wordt inzicht gegeven in de maatregelen die genomen zijn om de risico's ten gevolge van blootstelling aan PCBs en dioxines te verminderen.

The growing food supplement market, where supplements are both more diverse and more easily available (e.g. through Internet) formed the backdrop to the inventory of the active components in food supplements. The safety of an increased intake of food components via supplements was also at issue here. The inventory gives the minimum requirement, recommentded daily allowance, toxic dose, observed dose in supplements, dietary source, physiological function and deficiency symptoms for each component. A distinction is made between water- and fat-soluble vitamins, major minerals, trace elements, hormones, fatty acids and associated nutritional factors. Of these components, a chronic high intake of the vitamins A, D, folate, calcium, iron, zinc and selenium in healthy persons can lead to adverse or toxic health effects. Special risk groups or risks for a high iron intake in combination with vitamin C, vitamin E, calcium and b-carotene could be identified. The safety levels of the hormones, dehydroepiandrosterone and melatonin, have yet to be determined; they have been reported to be responsible for adverse side-effects. De groeiende markt van voedingssupplementen vormde de achtergrond voor deze inventarisatie van de actieve componenten die aanwezig zijn in voedingssupplementen. Van elke component is de: minimum behoefte, aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH), toxische dosis, waargenomen hoeveelheid in supplementen, bronnen en funcite van de component en symptomen die optreden bij dedicientie, weergegeven. De veel voorkomende stoffen in voedingssupplementen zijn onderverdeeld in de volgende categorieeen: water- en vet-oplosbare vitamines, mineralen, spoorelementen, hormonen, vetzuren en aanverwante voedingsfactoren. Actieve voedingscomponenten kunnen onderverdeeld worden in twee globale categorieen: componenten die veilig zijn bij een inname van minstens 50 keer de ADH en waarvan verondersteld wordt dat geen toxische effecten optreden bij normaal gebruik en in de tweede categorie vallen stoffen die een veilige marge hebben van minder dan 50 keer de ADH en waarvan redelijkerwijs mag worden aangenomen of verwacht dat ze bij overdosering of bij risico-groepen negatieve effecten op de gezondheid veroorzaken. De volgende componenten behoren tot de laatste categorie: van de wateroplosbare vitamines is een hoge vitamine C inname mogelijk schadelijk bij mensen met een verstoord ijzermetabolisme. Een hoge folaat inname kan het bestaan van een vitamine B12-deficientie maskeren. Van de vetoplosbare vitamines zijn vitamine A en D schadelijk bij een relatief lage inname. Een inname van vitamine A van ongeveer acht keer de ADH kan bij zwangere vrouwen afwijkingen aan de vrucht veroorzaken. Kinderen lijken ook erg gevoelig te zijn voor hypervitaminose D. Een hoge inname van vitamine E kan interferen met de bloedstolling en is daarom bij patienten met anti-stollingstherapie af te raden. Voor wat betreft de mineralen, zou de inname van zink beperkt moeten blijven tot twee tot vier keer de ADH. Een hoge calcium inname (>2 keer de ADH) kan gastro-intestinale stress veroorzaken. Verder heeft selenium een bijzonder lage veilige marge van inneming. Van de aanverwante nutritionele factoren staat b-caroteen in de belangstelling vanwege het toegenomen risico op longkanker in rokers na chronische consumptie van b-caroteen van minstens tien keer de ADH vergeleken met de controle groep. Het verhogen van de inname van een specifieke component kan de opname van of interactie met andere componenten wijzigen en zo een onbalans creeren. Een voorbeeld is een mogelijke afname in de ijzerabsorptie wanneer specifieke calcium-supplementen worden ingenomen, waardoor personen met een marginale ijzerstatus een ijzerdeficientie ontwikkelen. Een ander willekeurig voorbeeld is dat, na een verhoogde chronische zink inname, een koperdeficientie ontstaat doordat zink het koper in enzymen vervangt.

The Dutch authorities consider fortifying certain foods with folic acid. Folic acid supplementation may, however, mask vitamin B12 deficiency and increase the incidence of peripheral neuropathy. This literature review outlines published studies to the potential masking of vitamin B12 deficiency related pernicious anaemia by folic acid. aggravate neurological manifestations comes from publications in the mid-1940s, when folic acid was first used to treat patients with pernicious anaemia. This resulted in an alarming incidence of relapse or progression of pre-existing neurological lesions. Indeed, treatment of vitamin B12 deficient subjects with folic acid is a false and dangerous therapy, though supplementation with folic acid at daily doses less than 5 mg has rarely been linked with a direct adverse effect on vitamin B12 deficiency associated neurological damage. After the fortification of cereals with folic aid in the U.S.A., the proportion of subjects without anaemia but with low vitamin B12 did not increase significantly, indicating that increased folic acid intake caused no major increase in masking vitamin B12 deficiency. There is no conclusive evidence that folic acid supplementation (in the absence of co-supplementation with vitamin B12) precipitates, or enhances vitamin B12-deficiency associated neuropathy. If practitioners were to properly diagnose vitamin B12 deficiency and beware of its high prevalence in certain high risk groups (elderly and vegetarians), there would be no argument for renouncing the fortification of food with folic acid by masking vitamin B12 deficiency. Het Ministerie van VWS overweegt om bepaalde voedselbestanddelen te verrijken met foliumzuur. Foliumzuurverrijking houdt echter een gezondheidsrisico in, omdat het vitamine B12 deficientie maskeert, waardoor het de incidentie van megaloblastische anemie en perifere neuropathie kan verhogen. Dit rapport geeft een overzicht van de literatuur met betrekking tot het potentieel maskerende effect door foliumzuur van pernicieuze anemie -het vroege symptoom- van vitamine B12-deficientie. Het vermoeden, dat foliumzuur neurologische complicaties kan geven en verergeren, komt mogelijk door publicaties uit de veertiger jaren, toen foliumzuur voor het eerst - en onjuist - gebruikt werd om patienten met pernicieuze anemie te behandelen. Foliumzuursuppletie (zonder co-suppletie met vitamine B12) induceert of stimuleert niet de met vitamine B12-deficientie geassocieerde neuropathie. Een belangrijke aanwijzing hiervoor werd recent verkregen in de V.S., waar na de verrijking van granen met foliumzuur, het percentage anemie onder personen met een laag serum vitamine B12 niet significant steeg ten opzichte van de periode daarvoor. Huisartsen dienen alert te zijn op een juiste diagnose van pernicieuze anemie en de hoge prevalentie van vitamine B12 deficientie in bepaalde risicogroepen (ouderen en vegetariers). Maskering van pernicieuze anemie is dan geen argument om de verrijking van voeding met foliumzuur af te wijzen.

In cases where human toxicity data are not available the Acceptable Daily Intake (ADI) is determined by division of the No Observed Adverse Effect Level (NOAEL) for animal toxicity by a safety factor. In this calculation the NOAEL is used as a point estimate for the threshold of animal toxicity. The way in which the NOAEL is used in calculating the ADI has several limitations. Of these limitations the weakness of the NOAEL as an estimator of the threshold for animal toxicity and the inability of the current approach to assess toxicity beyond the NOAEL form important issues. This report reviews three quantitative methods, e.g. Crump's Benchmark Dose, Gaylor's Extrapolation Method and Hoekstra's Bounded-Effect Dose, on their merits in improving the adequacy of determining the ADI from animal toxicity data. Contrary to the NOAEL approach, the above mentioned methods take the experimental uncertainty into account in estimating the threshold for animal toxicity and make use of the entire dose-response relationship relation instead of only one of its data points in assessing chemical toxicity. The applicability of these methods, however, greatly depends on the quality of the data set to be analysed. In this context answering the following questions are of particular importance: 1. Do the data allow reasonable characterisation of the dose-response relationship? 2. Do the data allow the estimation of acceptable toxicity levels per se or is extrapolation outside the experimentally observed dose range necessary? 3. Can a priori safe vs. non-safe effect levels be defined? Reviewing the literature the following conclusions were drawn. In cases where the data allow the characterisation of a dose-response relationship, Crump's Benchmark Dose is favourable. However, toxicity data generated for regulatory purposes may not suffice for assessing a dose-response curve. Then Hoekstra's "model free" Bounded Effect Dose might be an alternative. When acceptable animal toxicity levels lie outside the experimental dose range Gaylor's Extrapolation Method is more appropriate. Applying a Benchmark dose approach may have consequences for the experimental design of toxicity studies. Replications per dose group are no longer necessary and the series of doses may equal the total number of animals used, the unreplicated design having less chance in allocating doses in the most interesting part of the dose response relationship, i.e. its changing part. The Benchmark dose approach may thus lead to a reduction of the number of animals used in toxicity testing. In all three methods a maximum safe effect level needs to be postulated. Current toxicological knowledge however does not allow for an equivocal threshold between adverse and non-adverse effect levels for most toxic endpoints. As the definition of adverse vs. non-adverse effect levels is a conditio sine qua non for the application of the methods reviewed in this report we therefore suggest to examine the possibilities to define standard levels for various endpoints, to be used for future assessment of ADI's. In gevallen waar humane toxiciteitsgegevens niet beschikbaar zijn wordt de "Acceptable Daily Intake" (ADI) berekend door deling van de "No Observed Adverse Effect Level" (NOAEL) in proefdieren door een veiligheidsfactor. In deze berekening wordt de NOAEL gebruikt als een puntschatting voor de drempelwaarde voor chemische toxiciteit. De manier waarop de NOAEL gebruikt wordt voor het berekenen van de ADI heeft echter enkele beperkingen. Enkele van deze beperkingen zijn de zwakte van de NOAEL als schatter voor de toxiciteitsdrempel en de onmogelijkheid om de toxiciteit van blootstellingen groter dan de ADI te kunnen beoordelen. Dit rapport evalueert drie kwantitatieve methoden, te weten Crump's "Benchmark" Dosis, Gaylor's Extrapolatie Methode en Hoekstra's "Bounded-Effect" Dosis, op hun meerwaarde ten opzichte van de NOAEL methode ter bepaling van de ADI. In tegenstelling tot de NOAEL methode betrekken de genoemde methoden de gemeten experimentele variatie bij het bepalen van de toxiciteitsdrempel. Verder betrekken deze methoden alle experimentele waarnemingen bij het vaststellen van de toxiciteitsdrempel. Bij de traditionele manier methode om de ADI vast te stellen worden daarentegen slechts de waarnemingen bij een van de toegediende doses, nl. de NOAEL, gebruikt. De toepasbaarheid van de genoemde methoden als alternatief voor de NOAEL methode wordt voor een groot deel bepaald door de kwaliteit van de te analyseren waarnemingen. In het bijzonder zijn daarbij de volgende punten van belang : 1. In hoeverre laten de waarnemingen een kwantitatieve dosis-effect analyse toe ? 2. Kan de drempelwaarde voor toxiciteit uit de waarneminegn zelf afgeleid worden of is hiervoor extrapolatie buiten het waarnemingsgebied nodig ? 3. Kunnen a priori veilige cq. niet-veilige effect niveau's aangegeven worden ? Wat betreft de toepasbaarheid van genoemde methoden kunnen de volgende conclusies getrokken worden. In gevallen waar de waarnemingen een kwantitatieve dosis-effect analyse toelaten heeft Crump's "Benchmark" Dosis methode de voorkeur boven de NOAEL methode. Toxiciteitsgegevens die in het kader van regelgeving beschikbaar zijn lenen zich in het algemeen echter niet voor een gedegen dosis-effect analyse. In dergelijke gevallen zou Hoekstra's "Bounded Effect" Dosis als alternatief voor de NOAEL methode gebruikt kunnen worden. In gevallen waar extrapolatie buiten het waarnemingsgebied noodzakelijk is voor het vastellen van toxiciteitsdrempels cq. veilige blootstellingsniveau's verdient Gaylor's Extrapolatie Methode de voorkeur. Het toepassen van de "Benchmark" Dosis methode kan belangrijke consequenties hebben voor het experimentele protocol dat toegepast wordt bij het vastellen van veilige blootstellingsnivau's. Toepassing van deze methode maakt het gebruik van herhaalde waarnemingen per toegediende dosis overbodig. Deze eigenschap maakt een efficienter gebruik van proefdieren bij het vaststellen van toxiciteitsdrempels mogelijk. Verwacht mag worden dat deze methode daarom tot een aanzienlijke besparing van het proefdiergebruik in het toxicologisch onderzoek kan leiden. Voor de toepassing van zowel Crump's "Benchmark" Dosis, Hoekstra's "Bounded Effect" Dosis en Gaylor's Extrapolatie Methode is kennis van veilige vs. niet-veilige effect niveau's noodzakelijk. Deze kennis kan veelal niet uit het huidige toxiciteitsondezoek verkregen worden. Aan het definieren van veilige vs. niet-veilige effect niveau's voor toxiciteitsparameters dient daarom de hoogste prioriteit gegeven te worden.

The process of human risk assessment can be divided into hazard identification, dose-response assessment, exposure assessment and risk characterisation. For human risk assessment quantitative methods and models are applied. Which model should be applied depends on the nature of the question to be answered. A simple model can be applied if a standard has to be established, while a more complex model is required in the case a standard is exceeded and the health impact on a population has to be quantified. In this report an overview is given of important dose-response assessment methods and models as well as their application area. A distinction is made in methods and models for genotoxic compounds and non-genotoxic compounds. The non-genotoxic compounds are assumed to have a threshold below which no effect occurs. Methods to estimate the threshold dose and to derive a human reference dose are presented. Furthermore, extrapolation problems that arise when animal data have to be translated to human data are discussed briefly. PBPK modelling is discussed as a method to improve interspecies extrapolation. For non-genotoxic as well as genotoxic compounds curve-fitting models are described. In addition a biologically based model for genotoxic agents is briefly discussed. Finally methods that are applied and investigated at RIVM are presented and recommendations are given. Het proces van de humane risicoschatting kan verdeeld worden in risico-identificatie, vaststellen van dosis-respons relaties, vaststellen van blootstelling en risico-karakterisering. In de humane risicoschatting worden kwantitatieve methoden en modellen toegepast. Welk model dient te worden toegepast is afhankelijk van de vraagstelling. Voor het stellen van een norm kan een eenvoudig model gebruikt worden. Indien een norm overschreden wordt, en men wil een schatting van de gevolgen voor de gezondheid van de bevolking, dan is een complex model noodzakelijk. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van een aantal belangrijke dosis-responsmodellen en methoden. Daarnaast wordt aangegeven waarvoor de verschillende methoden gebruikt kunnen worden.Het rapport is onderverdeeld in methoden en modellen voor genotoxische stoffen en niet genotoxische stoffen. Aangenomen wordt dat niet-genotoxische stoffen een drempelwaarde hebben waaronder geen effect optreedt. Voor deze stoffen wordt een overzicht gegeven van methoden om de drempelwaarde te schatten en methoden om een toxiciteitsnorm voor mensen vast te stellen. Daarnaast worden enkele extrapolatieproblemen die ontstaan bij het vertalen van diergegevens naar de mens in het kort beschreven. Vervolgens wordt uitgelegd wat "physiologically-based pharmacokinetic" (PBPK) modellen zijn en welke extrapolatieproblemen ermee kunnen worden opgelost Voor non-genotoxische en genotoxische stoffen worden enkele dosis-responsmodellen beschreven. Zowel curve-fit procedures als biologische modellen worden gepresenteerd.Ten slotte wordt een overzicht gegeven van modellen die gebruikt en onderzocht worden binnen het RIVM en wordt aangegeven wat, met het oog op de toekomst, belangrijk is op dit gebied.

The present review summarises the neurotoxicological effects of folic acid. Some studies in animals have shown that folic acid is neurotoxic and epileptogenic when applied directly to the brain. One poorly controlled and not further reproduced study from 1970 reported neurotoxic symptoms like malaise, sleep disturbances, and mental changes in 14 healthy volunteers who took daily 15 mg of folic acid for one month. Five years later seizures were reported in a patient with poorly controlled epilepsy after high intravenous doses of folic acid. There are no further data that indicate that oral folic acid is directly neurotoxic in humans. Clinical studies, where daily doses of 5 to 15 for up to 3 years were applied, did not shown any evidence of folate associated neurotoxicity. It is outlined that rather a deficiency in folic acid, that induces a decrease in the synthesis of S-adenosyl-homocysteine and accumulation of homocysteine, may lead to neurotoxicological damage. Het huidige literatuuroverzicht vat de neurotoxische effecten van foliumzuur samen. Enkele dierexperimentele studies gaven aan dat foliumzuur, indien direct toegediend in de hersenen, neurotoxisch en epileptogeen is. In 1970 maakte een, overigens slecht gecontroleerde en niet gereproduceerde, studie melding van neurotoxische symptomen, zoals malaise, slaapverstoring en mentale stoornissen in veertien gezonde vrijwilligers, die een maand lang dagelijks 15 mg foliumzuur oraal kregen toegediend. Vijf jaar later werden convulsies gemeld na hoge intraveneuze toediening van foliumzuur aan een patient met een slecht gecontroleerde epilepsie. Overigens zijn er geen gegevens, die duiden op een direct neurotoxisch effect in de mens bij oraal foliumzuurgebruik. Klinische studies, waarbij patienten langdurig (tot 3 jaar lang) 5 tot 15 mg per dag kregen toegediend gaven geen aanwijzing voor aan foliumzuur gerelateerde neurotoxiciteit. Tenslotte wordt uiteen gezet, dat een deficientie in foliumzuur, die de synthese van S-adenosylhomocysteine remt en stapeling van homocysteine veroorzaakt, wel kan leiden tot neurotoxische schade.

Phytosterol-enriched foods (sterol or stanol esters) decrease plasma LDL in healthy and hypercholesterolaemic individuals; a daily intake of 1-3 g plant sterols lowers LDL levels by about 5-15%. Higher intake of phytosterols is not more effective.Phytosterols are poorly absorbed and retain no systemic toxicological effects i.e. no endocrine, teratogenic, mutagenic or carcinogenic effects. However, plant sterols and stanols interfere with the absorption of beta-carotenoids, but virtualy not the plasma levels of other fat-soluble vitamins, such as vitamin A, D, E and tocopherols. One-year consumption of margarine enriched with phytosterol (3 g per day) decreased plasma beta-carotenoid by 33%. The consequences of such a persistent decrease of blood concentrations of beta-carotene on human health are largely unknown. No serious concern can be deduced regarding the role of beta-carotene as a vitamin A precursor, except in cases where the vitamin A requirement is larger than normal, like in pregnancy, lactation or infancy. The available data on adverse effects do not provide a basis for setting an upper level of total daily intake of phytosterols but considering the observed maximal effective dose for cholesterol lowering is 2-3 g/day and the lack of long-term studies, it is prudent to avoid plant sterol intakes exceeding this dose. Since a number of foods appear as potential candidates to be enriched with plant sterols, additional management measures may be needed to avoid excessive intakes. Op de markt verschijnen steeds meer producten, die verrijkt zijn met plantensterolen (fytosterolen). De gecombineerde consumptie van dergelijke producten kan leiden tot overdosering, zodat er mogelijk aanvullende maatregelen nodig zijn om overdosering te voorkomen.Fytosterol-verrijkte voeding verlaagt het plasma LDL-cholesterol. Een dagelijkse inname van 1-3 g plantensterolen verlaagt de LDL-cholesterolconcentratie met 5-15%; een hogere inname geeft geen extra effect. Door hun slechte absorptie geven fytosterolen geen systemische toxiciteit. Fytosterolen verlagen echter wel de absorptie van beta-carotenoiden, die van belang zijn voor de aanmaak van vitamine A. De consumptie van (margarine verrijkt met) 3 g fytosterol per dag gedurende een jaar leidt tot een 33% afname van de beta-caroteenspiegel, die echter (alleen) zorgelijk is bij risicogroepen met een hoge vitamine A behoefte, zoals zwangeren, moeders die borstvoeding geven en jonge kinderen. Er is overigens geen indicatie voor fytosterolgebruik door deze groepen, maar het gebruik kan niet worden uitgesloten.De beschikbare data over schadelijke effecten bieden geen basis voor het stellen van een maximaal toelaatbare dagelijkse dosis voor fytosterolen. Evenals de Gezondheidsraad en SCF, wordt thans aanbevolen om niet meer (meer dan 3 g per dag) van deze plantensterolen in te nemen, omdat a. hogere doseringen niet effectiever zijn, en b. langetermijnstudies ontbreken. Op termijn zijn beleidsmaatregelen nodig ter voorkoming van overdosering in gebruikers- en risicogroepen

Nutritional iron intake in the Netherlands has been reviewed with respect to both iron deficiency and iron overload. In general, iron intake and iron status in the Netherlands are adequate and therefore no change in nutrition policy is required. The following aspects and developments, however, need to be emphasised. Iron is an essential element of nutrition required for oxygen transport, cognitive development in children and several other processes and enzyme activities in the body. The prevalence of iron deficiency is probably much lower than currently assumed. The general overestimation of iron deficiency is caused both by the incorrect comparison of the recommended daily intake with iron intake data and by the use of insufficiently specific diagnostic tests to determine real iron deficiency. Iron overload is, on the contrary, more common than generally thought. About 10% of the general population is heterozygote for the C282Y mutation, which can result in hemochromatosis, a hereditary iron overload disease. Iron overload is an established risk factor for cardiovascular disease. Recently, C282Y-heterozygotes have been suggested to be at higher risk, especially heterozygous men (> 20 years) and women (> 50 years). In addition, unabsorbed intestinal iron has been suggested to increase the risk of colon cancer. Iron supplementation or fortification in functional foods should be avoided and discouraged until the risks of iron overload have been more clearly determined, since in the general population iron overload is associated with increased risk of several chronic diseases as well. De ijzer inneming via de voeding in Nederland is geevalueerd waarbij zowel ijzertekort als ijzerstapeling in de beschouwing zijn betrokken. De gemiddelde dagelijkse ijzerinname en de ijzerstatus in Nederland lijken voldoende, zodat geen reden bestaat het voedingsbeleid t.a.v. ijzer te veranderen. De volgende aspecten en ontwikkelingen verdienen echter de aandacht. IJzer - een essentieel spoorelement - is nodig voor zuurstoftransport, cognitieve ontwikkeling van kinderen en verschillende enzymatische processen. De prevalentie van ijzerdeficientie is waarschijnlijk veel lager dan momenteel wordt aangenomen. De oorzaak van de algemene overschatting van ijzerdeficientie is enerzijds de incorrecte vergelijking van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden met de gemiddelde dagelijkse inname en anderzijds het gebruik van minder geschikte laboratoriumtests voor het vaststellen van echte ijzerdeficientie. De prevalentie van ijzerstapeling is groter dan momenteel wordt aangenomen. Ongeveer 10% van de bevolking is heterozygoot voor de C282Y mutatie die kan leiden tot hemochromatose, een erfelijke ijzerstapelingsziekte. IJzerstapeling is een bewezen risicofactor voor hart- en vaatziekten. Recent is aangetoond dat met name C282Y heterozygote mannen (vanaf 20 jaar) en vrouwen (vanaf 50 jaar) een sterk verhoogd risico hebben. Een hoge concentratie niet-geabsorbeerd ijzer in de darm geeft mogelijk een verhoogde kans op darmkanker. IJzersupplementatie aan voedingsmiddelen is hierdoor niet aan te raden totdat de risico's van ijzerstapeling zijn vastgesteld, aangezien ijzerstapeling ook in de algemene bevolking geassocieerd is met een verhoogd risico op verschillende chronische ziekten.