Bilgisayar Mühendisliği Bölümü's scientific contributions

zetçe-Elektroensefalogram (EEG) nörolojik bir rahatsızlık olan epilepsi hastalığının izlenmesi, teşhisi ve tedavisinde kullanılan temel tanı aracıdır. EEG sinyalleri artefakt kirleticiler denilen göz kırpma, öksürme gibi istem dışı hareketlerle kolaylıkla bozulabilmektedir. Bu çalışmada, Kaiser pencere tabanlı filtre ile modellenen Sonlu Darbe Cevaplı filtreyle ekstrak-ve intrakranyal EEG sinyalindeki artefaktlar arındırılmıştır. Kaiser penceresi modellemesinden elde edilen EEG sinyalindeki en önemli özellikler Temel Bileşen Analizi (TBA) yöntemiyle seçilmiştir. Kolektif öğrenme metotlarından Ardışık Topluluklarla Öğrenme, Çantalama, Rastsal altuzaylar algoritmalarına TBA yöntemi ile seçilen özellikler uygulanarak sınıflandırma yapılmıştır. Çalışmanın amacı, EEG sinyalindeki Kaiser pencere tabanlı spektral parametrelerinin hesaplanarak ekstrak-ve intrakranyal EEG sinyalinin sınıflandırılmasıdır. Algoritmaların sınıflandırma başarımları × katlı çaprazlama yöntemine göre; doğruluk oranları, hassasiyetleri, özgüllükleri, tahminleme hızları ve eğitim zamanları bakımından karşılaştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre Subspace KNN algoritmasının sınıflandırma başarımı diğer algoritmalara göre daha yüksektir. Anahtar Kelimeler-ekstrakranyal ve intrakranyal EEG; Kaiser penceresi; FIR filtre; özellik seçimi; kolektif öğrenme; sinyal sınıflandırma. Abstract-Electroencephalogram (EEG) is the main diagnostic tool for the monitoring, diagnosis and treatment of epilepsy which is a neurological disorder. EEG signals can disrupt easily by involuntary movements that are called artifact contaminants such as blinking, coughing. In this study, the artifacts in the extrac-and intracranial EEG signals have been cancelled out from the EEG with the use of Kaiser window based Finite Impulse Response (FIR) filter. The most important features in the EEG signals have been selected by the Principle Component Analysis (PCA) method. The selected features have been classified by applying ensemble learning methods that are Boosting, Bagging and Random Subspace. The aim of this study is to increase the extrac-and intracranial EEG signal classification by calculating window spectral parameters. The algorithms' classification performances have been compared in terms of accuracy rates, sensitivities, specificities, prediction rates and training times according to the × cross validation. Subspace KNN algorithm, as revealed by results, is higher than the other algorithms' classification performances.

Makineler arası haberleşme (Machine to Machine-M2M) ve Nesnelerin İnterneti (Internet of Things) teknolojilerine yönelik uygulamaların sayısı son zamanlarda giderek artmaktadır. M2M&IoT artık insanların bütün yaşam ve faaliyet alanlarına girmeye başlamıştır. M2M&IoT'in en önemli ayırt edici özelliği İnternet Protocol üzerinde çalışıyor olmasıdır. İnternet ağını kullanan M2M&IoT uygulamalarının yaygınlaşması aynı zamanda M2M&IoT'i kötü niyetli siber saldırıların da hedefi haline getirmektedir. Bu nedenle M2M&IoT uygulamalarının güvenliğinin sağlanması son derecede önemlidir. M2M&IoT uygulamaları, algılayıcılar, gömülü sistemler, haberleşme sistemleri, veri tabanı sistemleri gibi birçok teknolojinin aynı anda kullanılmasıyla geliştirilmektedir. Bu nedenle M2M&IoT güvenliği geniş bir alanda ele alınmalıdır. Bu çalışmada M2M&IoT uygulamaları için çeşitli güvenlik yaklaşımları önerilmiştir. Literatürden farklı olarak M2M&IoT güvenliğinin bir bütün olarak ele alınması gerektiği savunulmuştur. Standart M2M&IoT mimari yapılarında bulunan her katman için ayrı ayrı güvenlik önerileri yapılmıştır. Cihazlardan alınan verilerin güvenliğinden kişisel gizlilik ihlallerine kadar birçok konu incelenmiştir. Neticede M2M&IoT uygulamalarında fonksiyonel açıdan bilgi güvenliği ve gizliliğinin sağlanması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler-M2M, IoT, güvenlik, M2M güvenliği, IoT güvenliği. Abstract-The number of application about Machine to Machine (M2M) and Internet of Things Technologies is gradually increasing. M2M&IoT has begun to enter people's entire lifes and activities. The most important distinguishing feature of M2M&IoT is working on Internet Protocol. The spread of M2M&IoT applications that use the Internet network makes them the target of malicious cyber-attacks at the same time. Therefore, ensuring the safety of M2M&IoT application is extremely important. M2M&IoT applications are being developed by simultaneously usage of many technologies as sensors, embedded systems, communication systems, database system. Therefore, M2M&IoT security should be addressed in a wide range. This study suggested several approaches for to security in M2M&IoT applications. Different type of securities was advised for each layer in the standard M2M&IoT architecture. Many issues from the security of data taken from devices to the violation of personal privacy were analyzed. As a result, it was it is aimed to provide data security and privacy in terms of functionality for M2M&IoT applications. Index Terms-M2M, IoT, security, M2M security, IoT security.

zet Kredi riski bankacılıkta öne çıkan risklerden birisi olup bankaların karlılık oranlarını üzerinde önemli etkiye sahiptir. Buna bağlı olarak, bankalar ve diğer finans kuruluşları için tüketicilere kredi verme konusunda karar vermede yardımcı kredi skorlama sistemleri geliştirmek önem arz etmektedir. Finansal kuruluşlar, kredi/borç talep eden müşterilerine kredi kullandırma kararlarında izleyecekleri yolu belirleyebilmek için, kredi skoru üzerinde etkisinin olduğu düşünülen faktörler arası ilişkileri ortaya koyan çeşitli içsel kredi değerlendirme modellerine başvurmaktadır. Literatürde, kredi skorlaması analizlerinde istatistik ve makine öğrenme teknikleri yaygın olarak incelenmiştir. Bu çalışmada başta bankalar olmak üzere finansal kuruluşlar ve bu kuruluşların müşterileri için de önem arz eden müşteri kredi skorunun belirlenmesi konusu ele alınmaktadır. İstatistiksel teknikler ve makine öğrenme teknikleri, son yıllarda ticari kredilerindeki büyüme ile giderek daha önemli hale gelmiştir. İstatistiksel yöntemler geniş bir yelpazede uygulanmış olmasına rağmen ticari gizlilik nedeniyle literatürde sınırlı olarak yer almaktadır. Bu çalışmada, bir bankaya başvurarak kredi talep eden bireysel müşterilerin kredi talebinin kabul edilmesi ya da reddedilmesi kararının verilmesine yönelik, yapay sinir ağları (YSA) metodolojisini temel alan bir yazılım modeli önerilmektedir. Bir mevduat bankasına ait gerçek veri kümesi uygulamada kullanılmış ve sonuçları ayrıca geliştirilen karar ağacı (KA) modelinin sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Her iki model doğrultusunda, bir bankaya gelen bireysel kredi başvurusuna yönelik verilecek nihai karar nümerik bir örnek üzerinden değerlendirilmektedir. Elde edilen bulgular, YSA modelinin müşteri kredi skorunun tespitinde yüksek öngörü doğruluğunu sağlama ve kredi riskini belirli ölçüde tahmin edebilmede KA modeline göre başarılı olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, geliştirilen 1 (Yrd. Doç. Dr.) İstanbul

zet Kredi riski bankacılıkta öne çıkan risklerden birisi olup bankaların karlılık oranlarını üzerinde önemli etkiye sahiptir. Buna bağlı olarak, bankalar ve diğer finans kuruluşları için tüketicilere kredi verme konusunda karar vermede yardımcı kredi skorlama sistemleri geliştirmek önem arz etmektedir. Finansal kuruluşlar, kredi/borç talep eden müşterilerine kredi kullandırma kararlarında izleyecekleri yolu belirleyebilmek için, kredi skoru üzerinde etkisinin olduğu düşünülen faktörler arası ilişkileri ortaya koyan çeşitli içsel kredi değerlendirme modellerine başvurmaktadır. Literatürde, kredi skorlaması analizlerinde istatistik ve makine öğrenme teknikleri yaygın olarak incelenmiştir. Bu çalışmada başta bankalar olmak üzere finansal kuruluşlar ve bu kuruluşların müşterileri için de önem arz eden müşteri kredi skorunun belirlenmesi konusu ele alınmaktadır. İstatistiksel teknikler ve makine öğrenme teknikleri, son yıllarda ticari kredilerindeki büyüme ile giderek daha önemli hale gelmiştir. İstatistiksel yöntemler geniş bir yelpazede uygulanmış olmasına rağmen ticari gizlilik nedeniyle literatürde sınırlı olarak yer almaktadır. Bu çalışmada, bir bankaya başvurarak kredi talep eden bireysel müşterilerin kredi talebinin kabul edilmesi ya da reddedilmesi kararının verilmesine yönelik, yapay sinir ağları (YSA) metodolojisini temel alan bir yazılım modeli önerilmektedir. Bir mevduat bankasına ait gerçek veri kümesi uygulamada kullanılmış ve sonuçları ayrıca geliştirilen karar ağacı (KA) modelinin sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Her iki model doğrultusunda, bir bankaya gelen bireysel kredi başvurusuna yönelik verilecek nihai karar nümerik bir örnek üzerinden değerlendirilmektedir. Elde edilen bulgular, YSA modelinin müşteri kredi skorunun tespitinde yüksek öngörü doğruluğunu sağlama ve kredi riskini belirli ölçüde tahmin edebilmede KA modeline göre başarılı olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, geliştirilen 1 (Yrd. Doç. Dr.) İstanbul

zet-Bu çalışmada, mesleki eğitimde derslere olan ilginin ve derslerde ki başarı oranının artırılması için eğitimde yeni bir yöntem olan etkileşimli 3 boyutlu öğretim yöntemi incelenmiştir. Araştırma Kızılcahamam Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Bilişim Teknolojileri Alanında eğitim gören öğrenciler arasından 30'u deney grubu ve 30'u kontrol grubu olmak üzere toplam 60 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Sabit diskler konusunda Bilişim Teknolojileri dersinde uygulanan müfredata uygun olarak etkileşimli 3 boyutlu ders materyali hazırlanmıştır. Ders materyallerinin 3 boyutlu modelleri Maxon Cinema 4D programı ile modellenmiş ve 3DS Max programı ile hazırlanan modele animasyon verilmiştir. Hazırlanan 3 boyutlu model Unity3D oyun motoru programına aktarılmıştır. Unity3D oyun motoru programında 3 boyutlu modele etkileşim ve stereoskopik 3 boyutlu görüntülenme özelliği eklenmiştir. Yapılan araştırmada deney grubuna etkileşimli 3 boyutlu öğretim yöntemi, kontrol grubuna ise etkileşimli 2 boyutlu öğretim yöntemi uygulanmıştır. Araştırmada gruplara öntest ve sontest uygulanmış ve sonuçları analiz edilerek, ortalamalarının karşılaştırılması için " t " testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonunda etkileşimli 3 boyutlu öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu ile etkileşimli 2 boyutlu öğretim yönteminin kullanıldığı kontrol grubu öğrencilerinin öğrenme düzeylerinde anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Etkileşimli 3 boyutlu öğretim yönteminin öğrencilerin derse olan ilgisinin ve öğrenci başarısının artmasında etkili olduğu görülmüştür. Anahtar kelimeler-3B, etkileşimli 3B, stereoskopik 3B, görsel öğrenme, 3B sunum, 3B simülasyon Applying Interactive 3D Education and Using Stereoscopic 3D Technology In Vocational Education Abstract-In this study, a new education method so called interactive 3 dimensional education have been investigated to increase the success and interest at lessons in vocational education. The search was carried out on 60 students in Kızılcahamam Technical and Vocational High School Information Technology Department and 30 of 60 students were used as experiment group and other 30 students were used as control group. Interactive 3 dimensional lesson material was prepared about Hard Drive subject accordance with Information Technology lessons curriculum. The 3 dimensional models of lesson materials were prepared with Maxon Cinema 4D modelling program and prepared materials were animated in 3DS Max modelling program. Prepared 3 dimensioanal models were imported to Unity 3D game engine program. In Unity3D game engine program, interactivity and stereoscopic 3 dimensional displaying were added to the imported 3 dimensional model. In the executed research, the interactive 3 dimensional education method has been applied to the experiment group and , the interactive 2 dimensional education method has been applied to the control group. In the research pretest and posttest performed to the groups and results were analyzed, then " t " test was used to compare the averages. At the end of the research, it was determined that there is a significant difference in the levels of students learning between the experiment group which applied interactive 3 dimensional education method and the control group which applied interactive 2 dimensional education method. Interactive 3 dimensional education method was found to be effective in increasing students interest and student success at lessons.

zet-Yazılım proje çalışmaları büyük oranda teorik kapsamda kalmaktadır. Projelerin uygulamaya geçirilememesi önemli oranda yönetimle ilgilidir. Bu kuramdan yola çıkılarak, yazılım projelerinde yönetim kuramları ve oluşabilecek risklerin neler olabileceğinin bilinmesi çok önemlidir. Bu çalışmada yazılım projelerinin başarıyla sonuçlandırılması için proje yönetimi kuramları ve gerekli risk kuramları belirlenmiş ve sistematik bir şekilde açıklanmıştır. Anahtar Kelimeler-proje yönetimi, yazılım projeleri, yönetimsel kuramlar, yazılım riskleri Management in Software Project Development Process Abstract-Software project activities remain as theoretical context, widely. That the lack of implementation of the projects is mainly related to the management. On the basis of this concept, it is vital to know the possible risks and the administrative theories of the software projects. In this study, the project management theories and the required risks are defined in order to complete the software projects and explained systematically. Keywords-project management, software projects, administrative theories, software risks 1. GİRİŞ (INTRODUCTION) Yazılım teknolojisi gelişmiş ülkelerde en hızlı büyüyen sektörlerden biridir [1]. Yazılım projeleri, ekipman, uygulamalar, hizmetler ve bir organizasyon içinde operasyon, yönetim, analiz ve karar verme işlevlerini desteklemek için bilgi sağlayan temel teknolojiler geniş bir kapsamda uygulanmaktadır. Projelerin gelişim sürecinde düzeltmeler yapmak oldukça zordur. 2004 yılında, Standish Group International'ın yapmış olduğu bir çalışma, yazılım projelerinin %53'ünün gecikmiş ya da bütçesini aşmış, %18'inin tamamlanamamış, ya da değiştirilmiş olduğunu ortaya koymuştur. Projelerin yalnızca %29'u zamanında ve ayrılan bütçesine uygun tamamlanmıştır. Yazılım projelerinde iyi yönetim başarısızlık olasılığını azaltmak için bir anahtardır [2]. Yazılım proje yönetimini tanımlamak için önce proje yönetiminin tanımlanması gerekmektedir. Proje yönetimi; etkinliklerin düzenlenmesi amacıyla bilgi, beceri, araç ve tekniklerin uygulanarak gereksinimlerin karşılanmasıdır. Proje yönetimi, başlama, planlama, yürütme, izleme, denetim ve kapanış işlemleriyle gerçekleştirilir. Proje yöneticisi, proje yönetiminden bireysel olarak sorumludur. Proje yönetimi kaynakların kullanımını (zaman, para, insan, mekan, v.b.) etkin kılarken, hedefleri tanımlama ve onlara ulaşma disiplinidir. Bu nedenle, zaman, maliyet, kapsam ve maddi olmayan varlıklar şeklinde sınıflandırılabilir. Yazılım geliştirme süreci kapsamında, proje yönetimi süreç boyunca çalışmanın sürdürülmesi ve tamamlanması için zorunludur. Öncelikle gereksinimlerin keşfi ile başlayan ve eğitim tamamlandıktan sonra biten, süreç boyunca proje yöneticisinin tutarlı olması en önemli husustur. Proje yöneticisi, belirlenen süre içinde müşteri beklentilerini karşılayabilmek, bu beklentilerin ne ile ve nasıl karşılanacağının planlamasını yapması gerekir. Meydana gelen gelişmeden emin olmak için hem geliştirme ekibi hem de iş paydaşları ile birlikte çalışması gerekmektedir. Risk, zarar ya da kayba uğrama olasılığı durumu olarak tanımlanır. Resmi tanıma alışık değilsek bile, çoğumuzda doğuştan gelen bir risk duygusu vardır. Caddede karşıdan karşıya geçerken, kolesterol düzeyimizin çok yüksek olmasından dolayı, kalp krizi geçirmek gibi günlük basit aktivitelerde bile olağan potansiyel tehlikelerin olduğunun farkındayızdır. Bizi çevreleyen sayısız tehlikelerin üzerinde durmamayı tercih etmemize karşın, bu riskler bizim davranışlarımızın çoğunu şekillendirir. Ebeveynlerimiz kaldırımdan inmeden önce her iki yöne

zet Bu çalışmada, bilgisayar yazılım projelerinin geliştirilmesine katkı sağlayacak, yazılım projelerinde risk yönetimi ele alınmıştır. Yapılan proje tasarımlarının verimliliği ve hangi proje aşamasına daha fazla odaklanıldığı incelenmiştir. Yazılım proje çalışmalarının büyük oranda teorik kapsamda kalması, uygulamaya geçirilememesi, yazılımda risk tanımı ve risk azaltma işlemlerinin tam olarak uygulanamadığını göstermektedir. Ayrıca yapılan risk çalışmalarında daha erken aşamalara odaklanılması gerektiği görülmüştür. Çalışmanın sonucunda tespit edilen bulgular ve öneriler liste halinde sunulmuştur. Anahtar Kelimeler Yazılım projeleri, risk, yazılım riski, risk yönetimi, yazılım projelerinde risk Risk Management in Software Projects Abstract In this study, the risk management in the software projects have been discussed which will make contribution to the development of the computer software projects. It has been shown the productivity of studies executed and which project stage it has been focused on. Falling of studies mostly into the theoretical coverage has made the risk definition and risk minimizing process passive in the software. It has been observed that more attention should have been paid to the issue and the risk studies executed should have been focused on the earlier stages. Some findings and recommendations have been listed as a result of the study. Keywords Software projects, risk, software risk, risk management, risk in software projects 1. GRŞ Sanayi devriminin en faydalı yeniliklerden biri bilgisayarlardır. Çağın teknolojisi olarak, bilgisayar hayatımızı çok değiştirmiştir. Bilgisayarları etkin ve faydalı bir şekilde kullanabilmek için iyi gerçekleştirilmiş yazılımlara, bunun içinde yazılım projelerinin gerektiği gibi yönetilmesine ihtiyaç vardır. Yazılım proje yönetimini tanımlamak için önce proje yönetiminin tanımlanması gerekmektedir. Proje yönetimi proje gereksinimlerini karşılamak için etkinlikleri projelendirmek amacıyla bilgi, beceri, araç ve tekniklerin uygulanmasıdır. Proje yönetimi, başlama, planlama, yürütme, izleme, denetim ve kapanış işlemleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Proje yöneticisi proje yönetiminden bireysel olarak sorumludur. Proje yönetimi, zaman, para, insan, mekan gibi kaynakların kullanımını etkili kılarken hedefleri tanımlama ve onlara ulaşma disiplinidir. Bu nedenle, zaman, maliyet, kapsam ve maddi olmayan varlıklar şeklinde sınıflandırılabilir. Yazılım Proje Yönetimi, proje yönetiminin önemli bir parçasıdır. Yazılım projelerinin daha belirsiz olması nedeniyle, genellikle daha fazla risk içerir ve daha fazla maliyete ihtiyaç duyarlar. Bu da yazılım projelerinde risk yönetiminin daha önemli olması anlamına gelir. 2. YAZILIM PROJELERNN AŞAMALARI VE KARŞILAŞILAN RSK TÜRLER Bu makalede ele alınan çalışmalar yazılım projelerinin hangi aşamalara odaklandığı ve hangi risk türüne maruz kaldığının belirlenmesini hedeflemiştir. Sınıflandırmayı gerçekleştirmek için yazılım projelerinin yönetim aşamaları ve risklerinin ne olduğuna dair sıralama aşağıda verilmiştir. 2.1. Yazılım Projelerinde Risk Türleri Riski bulmak ve yönetmek yazılım projelerinde en önemli konulardan biridir. Etkili yazılım riski analizi etkili bir yazılım planlama ve uygulamasına fırsat vermektedir. Bu çalışma kapsamında incelenen kaynaklarda yazılım projelerinde karşılaşılan riskleri genel olarak beş kısma ayırabiliriz. Bunlar; Zaman riskleri: Projenin ilerlemesini etkileyen, yanlış görev ve donanım dağıtımından kaynaklanan ve sonuç olarak projenin istenen zamanda tamamlanmasını engelleyen veya tamamlanmasını engelleyen risk türüdür.

Uygur dili yaygın olarak, Doğu Türkistan'da kullanılmaktadır. Bunlar Hariç, Orta Asya, Afganistan, Türkiye gibi Ülkelere bile birçok kişiler tarafından kullanılmaktadır. Uygurlar günümüze kadar birçok alfabe kullanmıştır. Günümüzde Uygurlar yaşadığı bölgelere göre farklı alfabeler kullanmaktadır. Orta Asya da yaşayan Uygurlar Kırıl alfabesini kullanırken, Afganistan da yaşayanlar ise, Araf alfabesini kullanmaktadır. Doğu Türkistan'da yaşayan Uygurlar ise, 80 -yıllara kadar Latin Alfabesini temel alan alfa-be kullanırken, günümüzde ise Araf alfabesini temel alan 32 harften oluşan alfabe kullan-maktadırlar. Araf Alfabesine geçiş yakın ta-rihlerde gerçekleştirildiğinden dolayı, birçok kişiler, halen Latin Alfabesini temel alan Uy-gur alfabesini kullanmaktadır. Resmi yazış-malarda, okullarda, Araf alfabesini temel alan alfabe kullanılırken, bilgisayarlı yazışmalarda ise, Latin alfabeli yazışmalar yasal olması bile kullanılmaktadır. Bilgisayar kullanımın yaygınlaşmasıyla, Latin alfabesini standartlaşma çabaları yapılmıştır. Bu işlemleri yürütmek için UKIJ[1] adında bir kurum kurulmuştur. Hatta Araf alfabesi ile La-tin alfabesi arasında unikodlu[2] çevri yapan ücretsiz yazılımlar geliştirilmiştir [1]. Uygur- Özet: Bu makalede, Uygur dilinin gramer yapısı, Uygur dilinde kullanılan alfabeler hakkında kısaca bilgi verilecektir. Uygur dili üzerinde yapılan son araştırmalar ve gelişmeler özetlenecek-tir. Özellikle, Uygur dili ile ilgili yapılan Doğal dil çakışmaları ve Makineli çeviri üzerinde elde edilen sonuçlar özetlenecektir. Makineli çeviride kullanılan yöntemlerin Uygurca için nasıl kul-lanılabileceği hakkında yaptığımız araştırmalarımız ve önerimiz verilecektir. Sonunda, Uygurca ile Türkçe arasında makineli çevrinin nasıl yapılabileceği hakkında sistem yapısı verilecektir.