Polat Ovasında (Malatya) Jeomorfolojik Birimlerle Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler

Full text

ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ
Türkiye Coğrafyası AraĢtırma ve Uygulama Merkezi
TÜCAUM
Ankara University
Research Center of Turkish Geography
TÜCAUM
ULUSLARARASI COĞRAFYA SEMPOZYUMU
13-14 EKĠM 2016
INTERNATIONAL GEOGRAPHY SYMPOSIUM
13-14 OCTOBER 2016
BĠLDĠRĠLER KĠTABI
PROCEEDINGS
EDĠTÖRLER
Ali Özçağlar
Necla Türkoğlu
Rüya Bayar
Erkan Yılmaz
Olgu Aydın
Kerime Karabacak
Ankara-2016

ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ
Türkiye Coğrafyası AraĢtırma ve Uygulama Merkezi
TÜCAUM
Ankara University
Research Center of Turkish Geography
TÜCAUM
ULUSLARARASI COĞRAFYA SEMPOZYUMU
13-14 EKĠM 2016
INTERNATIONAL GEOGRAPHY SYMPOSIUM
13-14 OCTOBER 2016
EDĠTÖRLER
Ali Özçağlar
Necla Türkoğlu
Rüya Bayar
Erkan Yılmaz
Olgu Aydın
Kerime Karabacak
ISBN:
© Her hakkı saklıdır. Bu kitabın tamamı ya da bir kısmı, yazarlarının izni olmaksızın,
elektronik, mekanik, fotokopi ya da her hangi bir kayıt sistemi
ile çog
altılamaz, yayınlanamaz, depolanamaz.
Bu kitaptaki bilgilerin her türlü sorumluluğu yazarlarına aittir.
Ankara-2016

ORGANĠZASYON
(ORGANIZING)
DÜZENLEME KURULU BAġKANI
(CHAIR of ORGANIZING COMMITTEE)
Prof.Dr. Ali Özçağlar
DÜZENLEME KURULU
(ORGANIZING COMMITTEE)
Prof. Dr. Ali Özçağlar
Doç. Dr. Necla Türkoğlu
Doç. Dr. Nuri Yavan
Yrd. Doç. Dr. Erkan Yılmaz
Yrd. Doç. Dr. Olgu Aydın
Öğr. Gör. Dr. Rüya Bayar
Arş. Gör. Dr. Kerime Karabacak
YÜRÜTME KURULU
(EXECUTIVE COMMITTEE)
Prof. Dr. Ali Özçağlar
Öğr. Gör. Dr. Rüya Bayar
Arş. Gör. Dr. Kerime Karabacak
Arş. Gör. Ceyda Kurtar
Arş. Gör. Ayla Deniz
Arş. Gör. Suat Tuysuz
Arş. Gör. Fatih Altuğ
Arş. Gör. Hatice Kılar
Arş. Gör. Hatice Turut
Arş. Gör. Canan Ayberk
Arş. Gör. Ergin Gökkaya
BĠLĠM KURULU (Ada göre alfabetik sıralı)
(SCIENTIFIC COMMITTEE- Alphabetical order by name)
Ahmet Evren Erginal-Ardahan Üniversitesi
Ali Fuat Doğu- Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van
Ali Özçağlar – Ankara Üniversitesi
Alpaslan Aliağaoğlu- Balıkesir Üniversitesi
Andreas Matzarakis- Research Center Human Biometeorology, German Meteorological
Service, Germany
Ayşe Nur Timor- İstanbul Üniversitesi
Barbaros Gönençgil-İstanbul Üniversitesi
Cevdet Yılmaz- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun
E. Murat Özgür - Ankara Üniversitesi
Erdal Karakaş- Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi
Ertuğ Öner- Ege Üniversitesi, İzmir
Francisco Gutiérrez- University of Zaragoza, Spain
Füsun Baykal- Ege Üniversitesi, İzmi

Gürcan Gürgen- Ankara Üniversitesi
Hakan Yiğitbaşıoğlu - Ankara Üniversitesi
Harun Tunçel-Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi
Hüseyin Turoğlu-İstanbul Üniversitesi
İhsan Bulut-Akdeniz Üniversitesi, Antalya
İhsan Çiçek - Ankara Üniversitesi
İsa Cürebal-Balıkesir Üniversitesi
Jaromir Kolejka-University of Masaryk, Czech Republic
Jef Vandenberghe- VU University Amsterdam, Holland
Kaoru Kashıma - Kyushu University, Japan
Maria Paradiso- Universit{ degli Studi del Sannio, Italy
Mehmet Karakuyu-Fatih Üniversitesi, İstanbul
Mehmet Somuncu - Ankara Üniversitesi
Melissa Rosenweig – Miami University, College Art & Sciences, USA
Meral Avcı-İstanbul Üniversitesi
Mustafa Mutluer- Ege Üniversitesi, İzmir
Neil Roberts - Plymouth University, England
Nuran Taşlıgil- Marmara Üniversitesi, İstanbul
Nuriye Garipağaoğlu- Marmara Üniversitesi, İstanbul
Osman Gümüşcü- Çankırı Karatekin Üniversitesi
Saadettin Tonbul-Fırat Üniversitesi, Elazığ
Saliha Koday- Atatürk Üniversitesi, Erzurum
Sedat Avcı- İstanbul Üniversitesi
Selver Özözen Kahraman-Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Semra Günay Aktaş-Anadolu Üniversitesi, Eskişehir
Servet Karabağ-Gazi Üniversitesi, Ankara
Sevil Sargın- Marmara Üniversitesi, İstanbul
Süheyla Balcı Akova- İstanbul Üniversitesi
Telat Koç-Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Tuncer Demir-Akdeniz Üniversitesi, Antalya
Uğur Doğan - Ankara Üniversitesi
Ülkü Eser Ünaldı-Gazi Üniversitesi, Ankara
Warren Eastwood - Birmingham University, England
Zeki Koday- Atatürk Üniversitesi, Erzurum
Düzenleme (Book Design)
Yrd. Doç. Dr. Erkan Yılmaz, Arş.Gör. Dr. Kerime Karabacak
Kapak Tasarım (Book Cover Design)
Yrd. Doç. Dr. Olgu Aydın
ĠLETĠġĠM (Contact):
Ankara Üniversitesi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi,
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 06100, Sıhhiye / ANKARA
Tel (Phone): (312) 310 32 80-1211
Faks (Fax): (312) 310 57 13
E-posta (e-mail): tucaum@ankara.edu.tr

i
ĠÇĠNDEKĠLER (Contents)
TAKDĠM ve AÇILIġ KONUġMALARI
(Presentation and Opening Speeches)
Takdim (Presentation)
Ali Özçağlar
2
25. yılında TÜCAUM sempozyumları
TÜCAUM symposiums on the 25th anniversary
Harun Tunçel
3
Çevre tarihi açısından küçük buzul çağı ve sosyal etkileri
In terms of environmental history little ice age and its social effects
Barbaros Gönençgil ve Güneyi Vural
10
Topraktan bağımsızlaĢma ve merkezsizleĢme tartıĢmaları çerçevesinde kamu
örgütlenmesi
Public organization within the scope of deterritorialization and centralization discussions
Koray Karasu
26
I. SEKSĠYON (I. SESSION)
“FĠZĠKĠ COĞRAFYA ARAġTIRMALARI”
(PHYSICAL GEOGRAPHY)
Seksiyon Düzenleyicileri- Session Organizers
Doç. Dr. Necla TÜRKOĞLU, Yrd.Doç.Dr. Erkan YILMAZ
Bildiri Tam Metinleri
Full texts of Proceedings
Meteorolojik verilerin zaman serisi ve tanımlayıcı istatistikler ile yorumlanması:
Karadeniz Bölgesi örneği
Interpretation of meteorological data with time series and descriptive statistics; example of
Black Sea Region
Cansu BeĢel ve Emine Tanır Kayıkçı
50
Bartın-Sinop Ġlleri Arası (Türkiye‟nin Kuzeyi) Alandaki Kestane (Castanea sativa Mill.)
Ormanlarının DağılıĢı
Distribution of chestnut (Castanea sativa Mill.) forests between Bartin and Sinop provinces
(North of Turkey)
Celalettin Duran
70
Türkiye‟de 1960-2010 döneminde oluĢan sıcak hava dalgalarının klimatolojik ve
meteorolojik analizi
Climatological and meteorological analysis of heat wave over the Turkey in the 1960-2010
period
Emre BarıĢ Kuba, Zahide Acar Deniz, Beyhan Öztürk
79
Gündem belirleme modeline göre yazılı basındaki iklim değiĢikliği haber ve köĢe
yazılarının analizi
Analysis of news and articles on climate change in printed media according to the agenda
setting model
Mesut Demircan, Nuray Turan, Hüseyin Arabacı, Mustafa CoĢkun, Necla Türkoğlu ve
Ġhsan Çiçek
88
Sıcaklıkların aylık dağılım desenleri
Monthly distribution patterns of temperature
Mesut Demircan, Hüseyin Arabacı, Mustafa CoĢkun, Necla Türkoğlu ve Ġhsan Çiçek
98
Bolkar Dağları batı platosunun flüvyo-karstik evrimi
Fluvio-Karstic evolution of western plateaus of Bolkar mountains
Muhammed Zeynel Öztürk, Mesut ġimĢek, Mustafa Utlu ve Mehmet Furkan ġener
106
Sel ve taĢkın çalıĢmalarında tarihi veri kaynaklarının önemi
Importance of historical data sources in flood and overflow studies
Murat Sunkar ve Ahmet Toprak
116

ii
Kaman Deresi havzasında (pütürge-malatya) kütle hareketleri
Mass movements in kaman brook basin (Pütürge-Malatya)
Muzaffer Siler ve M. Taner ġengün
126
Soğuk Ortamlarda Buzul Buzu
Glacier Ice in the Cold Environments
Onur ÇalıĢkan
140
Farklı iki fizyografik ünite üzerinde oluĢmuĢ toprakların karakteristiklerinin
belirlenmesi ve dağılım haritalarının oluĢturulması
Determination of characteristics of soils formed on two different physiographic unit and
creation of their distribution map
Orhan Dengiz, Abdulmuttalip Efendiler
156
Farklı topografik pozisyon ve arazi örtüsü ve arazi kullanımı altında toprakların
oluĢumu ve agregat stabilite değerlerinin belirlenmesi
Determination of soil aggregate stability and soil formation under different topographic
position and land use and land cover
Orhan Dengiz ve Adem CoĢkun
168
To investigate relationship between NAO index, frost days, extreme and mean maximum
temperature in turkey
Serhat Sensoy, Ġhsan Çiçek, Necla Türkoğlu ve Volkan Darende
176
Antalya‟nın doğusu- Akseki, GündoğmuĢ Ve Manavgat (Karpuz Çayı Havzası)‟ta orman
yangınları‟nın sebepleri ve alınması gereken önlemler
Reasons of forest fires in Akseki, Gündoğmuş and Manavgat (Karpuz River Basin)- south of
Antalya and precautions to be taken
Serkan Sabancı
187
Ġnsan faaliyetlerine bağlı jeomorfokronolojik yıkımlar
The geomorpho-chronological destructions connected to antropogenic activities
T. Ahmet Ertek
201
Türkiye ekstrem sıcaklıklarının kümeleme analizine göre değerlendirilmesi
Evaluating of Turkey extreme temperature by clustering analysis
Zahide Acar Deniz, Barbaros Gönençgil ve Burcu Mestav
220
Kazdağı endemiği Digitalis trojana Ivanina türünün yayılıĢ gösterdiği alanların iklimsel
değiĢimi
Climatic Change of the areas where Digitalis trojana Ivanina, endemic plant of Kazdagi,
spreads
Zahide Acar Deniz ve NurĢen Çördük
230
Bildiri Özetleri
Abstracts of Proceedings
Kapadokya Yöresi‟ndeki fosil polen kayıtlarının mekansal analizi ve modellemesi
ıĢığında alanın paleoekolojisi
Paleoecology in consideration of spatial analysis and modelling of fossil pollen proxy in
Cappadocia Region
Ahmet Köse, Türkan MemiĢ, Çetin ġenkul ve Uğur Doğan
239
Kültepe (Kayseri) çevresinin fosil ve güncel polen analizleri iĢığında Holosen ortamsal
değiĢimi, ilk sonuçlar
Holocene environmental change in consideration of fossil and modern pollen analysis of
Kültepe (Kayseri) Region, preliminary results
Aziz Ören, Uğur Doğan, Çetin ġenkul ve Warren J. Eastwood
241
Teke yarımadasında Pleistosen buzullaĢmaları
Pleistocene glaciations in the Teke peninsula
Cihan Bayrakdar ve Zeynel Çılğın
243
Nemrut Volkanizmasının Van Gölü güneybatısındaki akarsu sistemleri üzerindeki
etkileri
The effects of the Nemrut Volcanism on river systems around southwestern part of Lake Van
Ebru Akköprü
246

iii
Türkiye'de aylık yağıĢ kaymaları ve sıcaklık rejimlerindeki değiĢimler
Monthly precipitation shifts and thermal regime changes in Turkey
Erkan Yılmaz
248
Kuzey Anadolu fay zonunun Ladik-TaĢova segmenti üzerinde gerçekleĢen post-sismik
deformasyon
Post-seismic deformation on the Ladik-Taşova segment of north Anatolian fault zone
Esra Tunçel, Erhan Altunel ve Sevgi Altınok
249
Çinaçor Buzulu (Tatos Dağları)
Çinaçor Glaciers (Tatos Mauntains, Rize-Erzurum, Turkey)
Gürcan Gürgen
251
GFDL-ESM2M modeli temelinde RCP4.5 ve RCP8.5 senaryolarına göre Türkiye için
sıcaklık ve yağıĢ projeksiyonları
Temperature and precipitation projections based on GFDL-ESM2M using RCP4.5 and
RCP8.5 scenarios for Turkey
Hüdaverdi Gürkan, Hüseyin Arabacı, Mesut Demircan, Osman Eskioğlu, Serhat ġensoy
ve BaĢak Yazıcı
252
Kelkit Vadisi aĢağı çığırındaki heyelanların çok-zamanlı uzaktan algılama verileriyle
analizi
Analysis of landslides in the downstream of Kelkit Valley via multi-temporal remote sensing
data
Mehmet Emin Cihangir ve Tolga Görüm
254
Teke Yöresi endemik bitki dağılıĢının mekânsal ve istatistiksel analizi
Distribution, spatial analysis and spatial statistics of teke region endemic plants
Seda Kaya ve Çetin ġenkul
257
Batı ve Güneybatı Anadolu‟nun paleocoğrafya ve jeoarkeolojisinde Santorini (Thera)
küllerinin önemi
Importance of the tephra of Santorini (Thera) in the paleogeography and geoarchaeology of
the western and southwestern Anatolia
Serdar Vardar ve Ertuğ Öner
259
Yamaç dinamik süreçlerinin anlaĢılması için insansız hava araçları (iha) tabanlı uzaktan
algılama: Akdağ heyelanına ait örnek bir çalıĢma, Batı Toroslar (GB Türkiye)
Unmanned aerial vehicle (uav) based remote sensing for understanding hillslope dynamic
processes: a case study of the mount Akdağ landslide, western Taurus range (SW Turkey)
Tolga Görüm, Cihan Bayrakdar, Uğur Avdan ve Resul Çömert
260
Anadolu‟da erken Pleyistosen döneminde yaĢamıĢ insana ait en eski artefact
The earliest artefact belonging to early Pleistocene hominins in Anatolia
Tuncer Demir ve Serdar Aytaç
262
Kapadokya Bölgesindeki Kızılırmak sekilerinin OSL ve IRSL temelli kronostratigrafisi
OSL and IRSL-based chronostratigraphy of Kızılırmak river terraces in Cappadoccia region
Uğur Doğan ve Çetin ġenkul
263
Kızılırmak Nehri drenaj sisteminin kuruluĢ yaĢı hakkında yeni bulgular, Kapadokya
Bölgesi
New findings about the formation age of Kızılırmak River drainage system, Cappadocia
Region
Uğur Doğan ve Çetin ġenkul
265
Munzur Dağları‟nda polijenik (karst-buzul-tektonik) jeomorfolojik geliĢime bir örnek:
Kepir düdeni - Elbaba kaynağı karstik sistemi
An example of polygenetic geomorphologic development (karst-glacial-tectonics) on Munzur
Mountains: Kepir cave-Elbaba spring karstic system
Zeynel Çılğın, Cihan Bayrakdar ve Joseph Oliphant
267

iv
II. SEKSĠYON (II. SESSION)
“BEġERĠ COĞRAFYA”
(HUMAN GEOGRAPHY)
Seksiyon Düzenleyicileri- Session Organizers
Prof. Dr. Ali ÖZÇAĞLAR, ArĢ.Gör.Dr. Kerime KARABACAK
Bildiri Tam Metinleri
Full texts of Proceedings
BüyükĢehir Belediyeli Ġllerde Kır ve Kent Nüfusunun Tespiti Mümkün mü?
Is it likely to decide the actual rural and urban population in provinces governed by
metropolitan municipalities?
Ali Özçağlar
271
Türkiye‟de coğrafi bakıĢ açısıyla köy kavramı
The concept of the village, geographical perspective in Turkey
BarıĢ TaĢ
292
Türkiye‟deki idari evrimin mekânsal yansımasına bir örnek: Çubuk Ġlçesi
A Sample of Çubuk District for Changing Spatial Phenomenon of Adminisrative Evolution of
Turkey
Bekir Gökmen
303
UlaĢım ve yerleĢme üzerindeki etkileri açısından Çamlıbel Geçidi
Çamlıbel pass from the perspective of its effects on transportation and settlement
Emre Uçkun ve Yahya Kadıoğlu
317
Donetsk'ten Erzincan'a: Ahıska sürgünlerinin son göçü
From Donetsk to Erzincan: Recent migration of Ahıska (Meskhetian) exiles
Erdal Akpınar
327
Alucra ilçesinin kültürel turizm potansiyeli
Cultural tourism potential of Alucra District
Ġbrahim Sezer
344
Karakuyu Gölü ( Afyonkarahisar-Dinar) ve Yüzen Adaları
The Karakuyu lake ( Afyonkarahisar-Dinar) and the floating islands
Ġhsan Bulut, BüĢra Çağlar Karapınar ve Berna Özoğul
366
Manisa ve çevresinde salgın hastalıkların iskâna etkisi (XVI-XX. yy.)
The effect of epidemic illnesses towards settlement in Manisa and its surrounding (XVI-XX.
Century)
Ġlker Yiğit ve Osman GümüĢçü
379
Suriyeli sığınmacıların Gaziantep Ģehrindeki mekânsal dağılıĢı ve geleceği
Spatial distribution and futurity of Syrian Refugees in the City of Gaziantep
Mehmet Emin Sönmez
392
Jeopolitik rekabet alanı: Hazar Havzası ve Türkiye
Geopolitical competition region: Caspian Sea Basin and Turkey
Muazzez Harunoğulları
401
Çankırı ilinde yerleĢmelerin yükselti basamaklarına göre dağılıĢı
Dispersion of settlements according to level states in Çankırı
Okan Türkan
414
DeğiĢen dünya nüfus yapısının görsel materyallerle ifadesi: nüfus piramitlerini yeniden
düĢünmek
The effects of the changing world population structure on the visual material usage: Have the
population pyramids come to an end?
Salih ġahin
430
Elmalı‟da (Antalya) geçmiĢten günümüze yerleĢme adları üzerine bir inceleme
A study on the names of settlements from past to present in Elmalı, Antalya
Saliha Koday ve Taner Aydın
448
Tarımsal faaliyetlerde çalıĢan Suriyeli sığınmacılar: Altınözü (Hatay) örneği
Refugees working in agricultural activities: a case study of Altınözü (Hatay)
Selma Akay Ertürk
469

v
Doğu Karadeniz‟in kültürel miras kaynaklarına yeni bir örnek: Santa
A new sample from the Eastern Black Sea cultural heritage: Santa
Serkan Doğanay ve GülĢah Doğanay
487
BeĢeri coğrafyanın öncüsü Carl Ritter‟in coğrafya bilimine getirdiği yenilikler ve bugüne
yansımaları
The pioneer of human geography Carl Rıtter’s modernity to the geography and its reflections
to these days
Sevil Top Yilmaz ve Ali Özçağlar
499
Giresun‟da kentsel planlamadan kaynaklanan sorunlar ve çözüm önerileri
Issues which result form urban planning in Giresun and proposals for their solutions
Ünsal Bekdemir
509
ÇarĢamba Ovası örneğinde ekstrem hava olaylarının zirai faaliyetler üzerindeki etkisine
dair bir değerlendirme
An assesment on the effect of extreme weather events on agricultural activities in the case of
Çarşamba Plain
Yahya Kadıoğlu
528
ÇarĢamba Ovası‟nda seracılık
Greenhouse cultıvation in the Çarşamba Plain
Yahya Kadıoğlu
538
Bildiri Özetleri
Abstracts of Proceedings
Coğrafyada „pratiğin değer kattığı bir düĢünme biçimi‟ olarak nâ-temsilî teori(ler)
Non-Representational theory(ies) in geography as ‘a style of thinking which values practice’
Ahmet Uysal ve ġenay Güngör
550
Pakistan‟daki turizm ve otelcilik endüstrilerin çökmesinde terörizmin etkisi
Impact of terrorism in deterioration of tourism and hotel industries in Pakistan
Ashfaq Ahmad Khan ve Mehmet Somuncu
552
Ġkinci konutların Yalova-Çınarcık ilçesindeki ekonomik etkileri
Economic impacts of second homes in Yalova-Çınarcık district
AyĢe Okuyucu ve Mehmet Somuncu
554
Ġkinci konut sahipliğinde motivasyon kaynakları: Yalova-Çınarcık örneği
Motivation resources in second home ownership: The case of Yalova-Çınarcık
AyĢe Okuyucu ve Mehmet Somuncu
556
Kartogramların beĢeri coğrafyada kullanımı
The use of cartograms in human geography
Bahaddin ġahin
558
Kentsel dönüĢüm projelerine ayrıĢma üzerinden bakmak: Ankara - Yeni Mamak Kentsel
DönüĢüm Projesi örneği
An investigation to urban transformation project in the perspective of disintegration: The
example of Ankara - Mamak Urban Transformation Project
Burcu Göközkut ve Mehmet Somuncu
560
DıĢa bağımlı enerji yapısına sahip Türkiye‟de enerji ekonomisi ve politikaları açısından
kaya gazının önemi
Importance of shale gas in terms of energy economics and policy in Turkey with dependent
energy structure
Bülent Olcan Uyanık ve Mutlu Yılmaz
562
Munzur Vadisi Milli Parkı'nda doğal ve kültürel çevrenin geliĢtirilmesi ve korunması
üzerine yöre halkının farkındalığı
Awareness of the people of region on the development and protection of natural and cultural
environment in the Munzur Valley National Park
Cemali Sarı veYağmur Bidav
564
Türkiye‟de kırdan kente göç sürecinde etkili olan yeni bir olgu; aylık sabit gelir ihtiyacı
A new case of effective on process rural to urban areas in Turkey; fixed monthly income needs
Cevdet Yılmaz
566

vi
Giresun ilinde mevsimlik yaĢlı göçleri
Seasonal migration of the elderly in Giresun province
Eren ġenol
568
Giresun ile Trabzon il merkezleri arasında yer alan ilçe merkezlerinin mekânsal geliĢimi
(1950-2015)
Development of spatial of the coastal cities between province centres of Giresun and Trabzon
(1950-2015)
Eren ġenol
570
Türkiye‟de göç yönetimi ve göç yönetiĢimi: Göç Ġdaresi Genel Müdürlüğü ekseninde bir
inceleme
Migration administration and migration governance ın Turkey: An examination on the axis of
the Interior Directorate General of Migration Administration
Hülya Özçağlar Eroğlu
572
Turizm Alanları YaĢam Döngüsü Modeli Çerçevesinde KuĢadası Turizminin
Değerlendirilmesi
Assessment of Kuşadası tourism in framework of tourism area life cycle model
Ġsmet Güney ve Mehmet Somuncu
574
Sağlık coğrafyası yönünden bir bakıĢ: Kastamonu ilinde engelli dağılıĢı
Terms of geography of health at a glance: distribution of disabled on the Kastamonu Province
Keziban Merey Çelebi ve Ali Özçağlar
576
Dağ otlaklarından dağ sayfiyelerine: Doğu Karadeniz Dağları‟nda ikinci konutların
geliĢimi
From mountainpastures to mountain resorts: The development of second homes in the Eastern
Black Sea Mountains, Turkey
Mehmet Somuncu
578
Efes Dünya Mirası Alanında ziyaretçi yönetimi: Mevcut durum ve sorunlar
Visitor management in Ephesus World Heritage Site in Turkey: current status and problems
Mehmet Somuncu ve Ashfaq Ahmad Khan
580
Neoliberal Kentsel DönüĢüm Projelerinin Gölgesindeki Kamusal Mekânlar: Dikmen
Vadisi
Public spaces in the shadow of the neoliberal urban transformation projects: Dikmen Valley
Merve Altundal Öncü ve Mehmet Somuncu
583
Enerji güvenliğinde nükleer gereklilik
Nuclear necessity in energy security
Muhammed Oral
585
Mekan [Kültürel] bellek iliĢkisi ve yer adları
Place names and cultural memory
Murat Gülbetekin ve Mustafa Öztürk
587
Bir tarihi coğrafya denemesi: Ġstanbul çeĢmeleri
An historical geography dissertation: Istanbul fountains
Mustafa Kahraman
589
Neoliberal söylem ve mekân: Türkiye‟de kentsel mekânın üretimi üzerine feminist bir
eleĢtiri
Neoliberal discourse and the space: A feminist critique on the production of urban space in
Turkey
Mustafa Murat YüceĢahin ve Pınar Yazgan Hepgül
591
Bozüyük Ġlçesi‟nde (Bilecik) atmosferik polenlerin insan sağlığı üzerine etkileri (2010-
2014)
Effects of atmospheric pollens on human health in Bozüyük District (Bilecik) (2010-2014)
Saliha OkumuĢ ve Levent Uncu
594
Türkiye‟de yaĢlı nüfusun artıĢının neden olduğu sorunlar
Problems caused by the increase in the elderly population in Turkey
Sedat Avcı
597

vii
III. SEKSĠYON (III. SESSION)
“EKONOMĠK COĞRAFYA ve BÖLGESEL KALKINMA”
(ECONOMIC GEOGRAPHY and REGIONAL DEVELOPMENT)
Seksiyon Düzenleyicisi- Session Organizer
Doç. Dr. Nuri YAVAN
Bildiri Tam Metinleri
Full texts of Proceedings
Öğrenci baĢarısının belirleyicileri: Mekânsal modellerin öğrenci baĢarısına uygulanması
Factors in student success: Application of spatial models
Filiz YeĢilyurt, Hüseyin Koçak ve M. Ensar YeĢilyurt
600
Coğrafi, ekonomik ve demografik değiĢkenlerin ilçe hasılası üzerindeki etkileri
The effects of geographic, economic and demographic variables on district based GDP
Hüseyin Koçak, Filiz YeĢilyurt ve M. Ensar YeĢilyurt
606
Yerel kalkınma aracı olarak coğrafi iĢaretli gıdalarda mülkiyet hakları korumasının
bölgesellik etkisi
Territoriality effect of property rights protection in geographical indications foods as a tool of
local development
Mehmet Tarakcıoğlu
613
Mobilya sanayinin yeniden yapılanması ve mekânsal sonuçları: Ankara örneği
Restructuring of furniture industry and spatial outcomes: In the case of Ankara
Fatma Erdoğanaras ve Tuğba Öndağ
624
Bildiri Özetleri
Abstracts of Proceedings
Mekânsal ve iliĢkisel yakınlıkların inovasyon süreçlerine etkisi: EskiĢehir örneği
The effect of spatial and relational proximities on the innovation processes: The case of
Eskişehir
Fatih Altuğ ve Nuri Yavan
644
Turizm sektöründe gıda tedarik coğrafyasının analizi:
Alanya örneği
Geography of food supply network in a tourism region: case of Alanya
Güliz Salihoğlu ve Ferhan Gezici
646
GiriĢimcilik, yenilikçilik ve bölgesel kalkınma: Türkiye‟deki Nuts II Bölgeleri üzerine bir
analiz
Entrepreneurship, innovation and regional economic development: An analysis on Nuts-II
regions of Turkey
Ġsmail Demirdağ
647
Kümelenme analizi teknikleri ile Türkiye ĠBBS Düzey 2 bölgeleri iktisadi yapılarının
ürün uzayı yaklaĢımı göstergelerine göre sınıflandırılması
Classification of Turkish Nuts 2 regions via the product space approach and cluster analysis
Nuran CoĢkun, Ebru Arıcıoğlu ve Ġsmail Tuncer
648
Bölgesel yoksulluk oranlarının değiĢiminde göçün rolü: TR41 Akdeniz Bölgesi örneği
The role of migration on changes of regional poverty rates: A case study of TR41
Mediterranean Region
Öznur AkgiĢ ve Erdal KarakaĢ
650
Türkiye‟de bilgi yoğun üretici hizmetlerinin mekânsal örüntüsü
Geographic pattern of knowledge intensive producer services in Turkey
M. Tahsin ġahin ve Nuri Yavan
653

viii
IV. SEKSĠYON (IV. SESSION)
“ARAZĠ KULLANIMI ve MEKÂNSAL ANALĠZ”
(LAND USE and SPATIAL ANALYSIS)
Seksiyon Düzenleyicisi- Session Organizer
Öğr.Gör.Dr. Rüya BAYAR
Bildiri Tam Metinleri
Full texts of Proceedings
Kapıdağ Yarımadası 1978- 2015 yılları arasında arazi örtüsü değiĢimi ve sonuçları
Land cover changes in Kapıdağ Peninsula between the years of 1978 and 2015 and its results
Abdullah Soykan ve Murat Fıçıcı
656
CBS ve RUSLE teknolojisi yardımıyla Çankırı-Ekinne Göleti su toplama havzasında
toprak kayıplarının tahmin edilmesi
Estimate to soil losses in catchment of Çankırı-Ekinne Dam using GIS/RUSLE technology
Ali Uğur Özcan
668
Deniz seviyesinin yükselmesi tehdidine karĢı kıyı kentlerinin morfolojik açıdan
kırılganlık düzeylerinin belirlenmesi
Determining vulnerability levels of coastal cities in morphological context against to sea level
rise threat, Turkey
Emine Duygu Kahraman ve M. Burcu Sılaydın Aydın
675
Yeni bir zirai iĢletme modeli: Dikey çiftlikler
A new agricultural enterprise model: Vertical farms
Güven ġahin ve Berna Kendirli
682
Çankırı kenti peyzaj karakter analizi
Analysis of landscape character in Çankırı
Ġbrahim AytaĢ, Bayram Cemil Bilgili ve ġükran ġahin
696
Polat Ovasında (Malatya) jeomorfolojik birimlerle arazi kullanımı arasındaki iliĢkiler
The relations between geomorphological units and land use on Polat Plain (Malatya)
M. Taner ġengün, Halil Günek ve AyĢegül Küçük
714
Dinar Depremi öncesinde ve sonrasında dinar Ģehri ve yakın çevresinde arazi kullanımı
Land use in city and its near abroad before and after Dinar’s earthquake
Mehmet Ali Özdemir ve Erdem Gür
728
Ġstanbul-Sultanbeyli‟de hızlı mekânsal değiĢimin coğrafi boyutları
Rapid spatial changing’s geographical dimensions in İstanbul-Sultanbeyli
Muhammed Emin Aksu ve Ali Yiğit
739
Arazi kullanımı/Arazi örtüsüne bağlı olarak toprak erozyon duyarlık faktörünün
konumsal değiĢiminin farklı enterpolasyon yöntemler kullanarak belirlenmesi
Determination of variability of soil erodibility factor based on land use land cover using
different interpolations models
Orhan Dengiz ve Ali Ġmamoğlu
750
Ġnebolu Havzasında farklı fizyografik faktörlerin ve toprak sınıflarının belirlenmesi ve
haritalanması
Determination of physiographic factors, different soil classes based on st/wrb and mapping in
İnebolu watershed
Orhan Dengiz, Fikret Saygın ve Ali Ġmamoğlu
760
Korunan alanlarda etkili planlama ve sürdürülebilir alan yönetimi üzerine Kaçkar
Dağları Milli Parkı‟nın incelenmesi
A research on effective planning and sustainable area management in protected areas: Case of
Kaçkar Mountains National Park
Ramazan Koca, Ġsmet Güney, Merve Altundal Öncü ve Mehmet Somuncu
771
Harran Üniversitesi Osmanbey Kampüsü‟nün yeniden planlanmasına yönelik öneriler
Suggestions for replanning of Harran University Osmanbey Campus
Sedat Benek, Necmettin ElmastaĢ, M. Sait ġahinalp, A. Serdar Aytaç, HurĢit Yetmen,
Mehmet Özcanlı ve Ahmet ġahap
779

ix
Ġnebolu Havzası topraklarının erozyon duyarlılıklarını belirlenmesinde agregat ve
strüktür stabilite durumları, arazi örtüsü ile olan iliĢkileri
Determination of soil erodobility based on aggregate and structure stabilities in İnebolu
catchment and their relationship with land cover
Selim Eraslan, Ali Ġmamoğlu, Adem CoĢkun, Fikret Saygın ve Orhan Dengiz
794
Arazi örtüsünün yöre halkının gelir kaynakları ve gelir durumu üzerine etkisi:
KahramanmaraĢ Ahır Dağı örneği
The effects land cover on sources of income and income status of the local people: a case study
of Kahramanmaraş Ahır Mountain
ġule Kısakürek, Halil Ġbrahim Hatipoğlu ve Hakan Doygun
805
Bildiri Özetleri
Abstracts of Proceedings
Ġç Anadolu Bölgesinde (Kayseri-Konya arasında)volkanik Ģekillerin arazi kullanımına
etkisi
The effect of volcanic landforms on land use (between Kayseri-Konya) in Central Anatolia
Bekir Necati Altın ve Derya Kahvecioğlu
813
Arazi kullanımı planlaması yönünden Karpaz Yarımadası‟nın turizm alanları
An assesment of in terms of land use planning in the Karpaz Peninsula tourism areas
Kerime Karabacak ve Ali Özçağlar
814
Meraların bozulmasında tarımsal iĢgalin rolünü anlama: Kuzey Pakistan‟da Batı
Himalaya‟dan bir örnek olay çalıĢması
Understanding the role of agriculture encroachment in pastures degradation: A case study
from Western Himalaya in Northern Pakistan
Muhammad Khurshid, Muhammad Nafees ve Mehmet Somuncu
815
Buharkent‟te fonksiyonel arazi kullanımı
Functional land use in Buharkent
Muhammet Yıldırım ve Mehmet Deniz
817
Kelkit Havzası toprak kayıplarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama ile
belirlenmesi
Determination of soil loss of Kelkit Basin using Geographic Infomation Systems and Remote
Sensing
Orhan Mete Kılıç, Hakan Mete Doğan ve Ekrem Buhan
818
Ankara ili arazi örtüsü değiĢiminin CORINE kapsamında değerlendirilmesi (2000-2012)
An assesment of the land cover changes in Ankara Province using CORINE land cover Data
(2000-2012)
Rüya Bayar
819
Landsat uydu verileri kullanılarak Ģehirsel geliĢimin tespit edilmesi: Izmit ġehri örneği
The detection of urban development by using Landsat satellite data: The case of İzmit
Selin Yıldız ve Mehmet Fatih Döker
821
Sakarya Ovası‟nda arazi kullanımı ve jeomorfolojik birimler arasındaki iliĢkinin
zamansal değiĢimi
The temporal change of the relationship between land use and geomorphological units in
sakarya plain
Sümeyra Kurt ve Emre Duman
823

x
V. SEKSĠYON (V. SESSION)
“COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMLERĠ ve UZAKTAN ALGILAMA”
(GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEMS and SPATIAL ANALYSIS)
Seksiyon Düzenleyicisi- Session Organizer
Yrd.Doç.Dr. Olgu AYDIN
Bildiri Tam Metinleri
Full texts of Proceedings
Cbs yardımı ile toplu konut alanları yer seçimi: Malatya örneği
Housing site selection criteria with the help of GIS; Malatya sample
Fahrettin Engin ve Mustafa Taner ġengün
826
Adana‟nın Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı nem dağılıĢı
Geographical information systems (GIS) based distribution of relative humidity in Adana,
Turkey
Hasan Hüseyin Aksu
845
Eber ve AkĢehir Gölleri‟nde 1990 – 2016 yılları arasında gerçekleĢen alansal değiĢimler
Spatial changes of Eber and Akşehir lakes between 1990 and 2016
M. Murat Köle, Murat Ataol ve Tevfik Erkal
859
Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullanımı ile buzul hacim hesaplamaları: ġahintaĢı Buzulu,
Munzur Dağları
Calculating glacier volume by Geographical Information Systems: Şahintaşı Glacier, Munzur
Mountains
Onur ÇalıĢkan
873
Gökçeli Çayı Havzası‟nda (Bingöl) aktif tektonik etkinin Morfometrik analizlerle
belirlenmesi
Determining the effect of active tectonics on Gökçeli Stream Basin (Bingöl) by morphometric
analyses
Vedat Avcı
883
Bildiri Özetleri
Abstracts of Proceedings
Batman Ģehrinde kentsel ısınmanın azaltılmasında yeĢil alanların önemi
The importance of green places in decreasing the urban temperature in Batman
Adnan Alkan, Fatih Adıgüzel ve Efdal Kaya
899
Orman yangınlarının topografik özelliklere bağlı olarak CBS ve Uzaktan Algılama
verileriyle analiz edilmesi: Ġbecik Orman ĠĢletme ġefliği örneği
Analysis of forest fire depends on topographic features using by GIS and remote sensing data:
a case study of Ibecik forest management units
Fatih Adıgüzel, Efdal Kaya ve Mahmut Çerçioğlu
902
Göksu Deltası‟nda fırtına kabarmasına bağlı kıyı çizgisi değiĢimi
Changes in the shorline of the Goksu Delta due to storm surges
Hatice Kılar ve Ġhsan Çiçek
905
LefkoĢa ve çevresinin yüzey ısı adası: arazi örtüsü, yüzey sıcaklığı ve NDVI arasındaki
iliĢkiler
Surface heat island of Lefkoşa and its environment: the relationships among land cover,
surface temperature and NDVI
Kerime Karabacak ve Erkan Yılmaz
907
Peyzaj planlama senaryolarının Geodesign YaklaĢımı ile geliĢtirilmesi: Ġmrahor Vadisi
örneği
Developing the landscape planning scenarios through the Geodesign approach: the case study
of Imrahor Valley
Nilgül Karadeniz, Ġdil Kanter Otçu, Cennet Tekin Cüre, Sadık Deniz Akman, Esra
ġenöz ve Kevser Sena Ceylan
909
ġehir taĢkın modellemesi: Bodrum örneği
Urban flood modelling: the case of Bodrum
Nussaïbah Begum Raja ve Olgu Aydın
912

xi
Ankara‟da hava kirliliğinin mekânsal-zamansal analizi
Spatio-temporal analysis of air pollution in Ankara
Olgu Aydin, Nussaïbah Begum Raja, Necla Türkoğlu ve Ġhsan Çiçek
914
Trafik kazalarının azaltılması amacıyla Coğrafi Bilgi Teknolojilerinden yararlanılması
(Trabzon örneği)
Using Geographical Information Technologies for reducing number of traffic accidents
(Example of Trabzon)
Recep Yurt
916
Sivas ve Samsun yüzey ısı adası ve özellikleri
Surface heat islands and features of the Sivas and Samsun cities in Turkey
Sadi Uymaz ve Erkan Yılmaz
918

714
Polat Ovasında (Malatya) Jeomorfolojik Birimlerle Arazi Kullanımı
Arasındaki İlişkiler
The relations between geomorphological units and land use on Polat Plain
(Malatya)
M. Taner Şengün1*, Halil Günek1, Ayşegül Küçük1
* Fırat Üniversitesi, İ.S.B.F., Coğrafya Bölümü,Elazığ
Öz: Çalışma sahası Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Fırat bölümünde Malatya İline bağlı Doğanşehir ilçesinin
yaklaşık 4 km kuzeybatısında yer almaktadır. Saha Güneydoğu Torosların uzantısını oluşturan Nurhak dağlarının
devamı niteliğindeki Şakşak dağları üzerinde yer almaktadır. İnceleme sahasında Permo-Trias yaşlı olduğu kabul
edilen Malatya Metamorfitleri yayılış göstermektedir. Bugüne kadar pek bilinmeyen çalışma alanında farklı
jeomorfolojik birimler üzerindeki farklı arazi kullanımı ve bu kullanımının daha ekonomik hale gelmesi için yapılacak
planlamalar ve bunlara çeşitli öneriler getirilmesi asıl amacı oluşturmaktadır. Ayrıca inceleme alanının kısıtlı
arazisinin en faydalı biçimde kullanılması ve coğrafi açıdan ileriye dönük stratejiler geliştirmek bu çalışmanın
amaçları arasındadır. Çalışmada veri kaynağı olarak topoğrafya haritaları ve Dem verilerinden CBS yazılımı ArcGis
10.1 programı kullanılarak haritalar elde edilmiştir.Polat ovasını farklı jeomorfolojik birimlerden oluşmaktadır. Bu
farklı jeomorfolojik birimler dağlık alanlar, etek düzlükleri, dağlık ve tepelik alanlar vadi tabanları ve bunların
bünyesinde gelişen diğer küçük birimlerdir. Dağlık alanlar batıda kuzey - güney doğrultulu bir kuşak halinde uzanan
Nurhak dağlarının devamı niteliğindeki Şakşak dağları(2569m) oluşturmaktadır. Polat Ovası çevresinde görülen plato
alanları ve bu platoların dağılışına bakıldığı zaman, 2000 metre ve üzeri alanlar Paleozoik yaşlı bu alanlar genellikle
aşınım alanlarına karşılık gelmektedir. Aşınmanın fazla olduğu bu alanlarda edafik şartların gelişmediği
görülmektedir. Sahada etek düzlüklerine inceleme alanının batısında yer alan Nurhak dağlarının devamı niteliğindeki
Şakşak dağlarının ova tabanına dönük batı yamaçlarında rastlanmaktadır. Etek düzlüklerini eğimli ve az eğimli alanlar
olarak nitelendirecek olursak eğimli alanlar genellikle çıplak kaya ve molozlarla kaplı olduğu için üretim faaliyetlerine
rastlanılmaz. Buna karşın az eğimli alanlara bakıldığında kuru tarım faaliyetlerinin yapıldığı görülmektedir. Bazı
alanlarda nadiren sulu tarımın da yapıldığı görülmektedir.. İnceleme alanında yapı, tektonik ve iklim denetiminde
gelişen vadileri ana hatlarıyla konsekant vadiler ve sübsekant vadileri olarak tanımlanabilir. Ovayı çevreleyen yüksek
alanlardan ova tabanına doğru sentripedal olarak yönelen ve daha çok mevsimlik akarsuların oluşturduğu ''V'' biçimli
vadilerden meydana gelen bir ağ söz konusudur. İnceleme sahamızda görülen en önemli vadiler Fındık deresi,
Kömürcük boğazı deresi ve Büyük kurtluca deresinin oluşturduğu vadilerdir. Bu akarsular ve yan kolları Polat Baraj
Gölüne dökülmektedir. İnceleme alanı üzerinde yer alan vadi tabanlarının genişlediği alanlarda verimli alüvyal
topraklar uzanmaktadır. Bu alanlar tarımın yoğun olarak yapılmasını sağlamış ve Polat baraj gölünün yapılmasıyla
tarımsal önemi bir kat daha artmıştır. Araştırma alanı bir tarım yöresidir. Bu yörede yapılması düşünülen her projenin
merkezinde tarım olmalıdır. Çevresine göre farklı fiziki coğrafya özelliklerine sahip olması araştırma alanında yöreye
özgü tarım politikaları oluşturulmalı ve yöreye has potansiyel en iyi şekilde değerlendirilmelidir. Polat ovasında
jeomorfoloji, arazi kullanımı, topografya, ile hidrografik doku arasında yakın ilişkiler mevcuttur. Polat barajından
ovanın sulaması ile yeraltı sularının kullanımının Polat ovası ve yakın çevresinde tarımsal faaliyetlerin
yoğunlaşmasına, tarımsal üretimin artmasına, tarım ürünü çeşitliliğinin artmasına, nüfus ve yerleşmelerin
yoğunlaşmasında etkili olan en önemli unsurdur. Bu unsurların doğru ve yerinde kullanımı önem arz etmektedir.
Anahtar kelimeler: Malatya, Polat Ovası, Jeomorfoloji, Arazi kullanımı, Polat Baraj Gölü
Abstract: Study area is in Eastern Anatolia Region, Upper Euphrates Section, 4 km northwest of Doğanşehir District,
in Malatya Province. The area is on Mount Şakşak which is a part of Mount Nurhak, extension of Southeastern Taurus.
Malatya Metamorphites, admitted as Permo-Trias aged, deploy on study area. Primary objective of this study is to
present plans and suggestions about this uncommon study area to date, in terms of different land use on different
geomorpological units and how these usages can be more economical. Furthermore, using limited study area in a most
beneficial way and developing prospective strategies with regard to geography are the aims of this study.As data
source, maps are obtained by using topographic maps and Dem data CBS software ArcGis 10.1 program.Polat Plain is
composed of various geomorphological units. These different geomorphological units are mountainsides, foothills of
mountains, highlands, hilly terrains, valley plains and other small units that grow within these units. Mount Şakşak
* İletişim Yazarı: Ayşegül Küçük, aysegulkaramert44@gmail.com
TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu
International Geography Symposium
13-14 Ekim 2016 /13-14 October 2016, Ankara

715
(2569m), which is a follow-up of Mountain Nurhak and extend along east-west direction, forms mountainsides.
Considering plateau area around Polat Plain and the distribution of the plateaus, 2000 meters and above Paleozoic
aged areas generally correspond to erosion areas. In these areas on which erosion is excess, it is seen that edaphic
conditions does not grow. Foothill plains are encountered on the west side of Mount Şakşak facing plain base that is a
follow-up of Mount Nurhak on the west part of the study area. If we characterize foothill plains as pitched and low-
pitched land, productive activities cannot be seen on pitched lands due to being covered by bare rocks and debris.
However, on low-pitched lands, dry farming activities are observed. Also, irrigated farming is rarely seen on specific
areas. Evolving under the control of structure, tectonic and climate; valleys in the study area can be outlined as
consequent valleys and subsequent valleys. Centripetally canalizing from high areas around the lowland to the plain
base and being formed by mostly seasonal rivers, there is a network composed of valleys shaped “V”. The most
significant valleys on our study area consist of Fındık Brook, Kömürcük Channel Brook and Büyük Kurtluca Brook.
These rivers and side streams flow into Polat Dam Lake. On the study area, fertile alluvial soil runs along lands on
which valley plain expends. These areas have provided intensive cultivation and the importance of agriculture on the
area has become apparent after Polat Dam Lake was constructed.Study area is an agricultural territory. There must be
agriculture at the core of any project planned on the territory. Due to different physical geography features of the
territory, agricultural policies should be made in accordance with the characteristics of the land and the territorial
potential should be benefitted ideally. On Polat Plain, there are close links between geomorphology, land use,
topograpy and hydrographical texture. The irrigation of the lowland by Polat Dam Lake and the usage of groundwater
are the most important factors in recpect to the intensification of agricultural activities, increase of agricultural output
and agricultural product range, density of population and habitation on Polat Plain and its around. Sensible and
correct usage of these factors is of vital importance.
Key Words: Malatya, Polat Plain, Geomorphology, Land use, Polat Dam Lake.
1.Giriş
Bu çalışmada; araştırma sahasını oluşturan Polat ovası ve çevresinde jeomorfolojik birimler ve
bunlar üzerindeki arazi kullanım şekillerinin(kuru-sulu-tarım, otlak, orman vb.) çok net olarak alanların
belirlenmesi, mevcut jeomorfolojik birimlerin geçmiş ve günümüzde kullanım durumları ve bu kullanımının
daha ekonomik hale gelmesi için yapılacak planlara öneriler getirilmesi ortaya getirilmektedir. Çalışma
sahamızı oluşturan Polat ovası ve çevresi Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Fırat bölümünde Malatya il
merkezinin güneyinde yer almaktadır. Polat Havzası, Malatya iline 62 km Doğanşehir ilçesine ise yaklaşık 4
km uzaklıkta yer almaktadır(Şekil 1-2).
Şekil 1:Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir) Lokasyon Haritası
Ovanın kabaca; kuzeyde; Öğle Kayası tepesi(2397m), güneyde; Kuduran dağları, doğuda; Ada tepe,
batıda; Şakşak dağları arasında yer almaktadır. Malatya İl alanının büyük bir kısmında olduğu gibi inceleme

716
alanında 3.jeolojik devirlerdeki Alp kıvrımlaşması sırasında şekillenen Güneydoğu Toroslarının kolları ilin
güneyinde doğu-batı yönünde uzanır. Şakşak dağları da bu uzanış içerisindedir.
Şekil 2:Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir) Topoğrafya Haritası
2.Amaç ve yöntem
Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Fırat bölümü Malatya ili Doğanşehir ilçesinde coğrafi açıdan
önemli jeomorfolojik özelliklere sahip olması ve farklı dönemlere ait jeolojik birimlerden oluşmasından
dolayı incelemeye değer görülmüştür. Ayrıca insan ve mekan arasındaki etkileşimin en bariz ortaya çıktığı
konu araziden faydalanma biçimi olmasından hareketle arazi kullanımı konusu tercih edilmiştir. Arazi
çalışmaları, veri temini, problem analizi, bilgilerin sentezlenmesi ve görselleştirilmesi ve çeşitli CBS
teknikleri çalışmanın metodik temelini oluşturmaktadır.
3.Polat Ovası ve çevresinin genel coğrafi özellikleri
3.1.Yerşekli özellikleri
Çalışma alanı Doğu Anadolu’nun Yukarı Fırat bölümünde yer almaktadır. Alanı genel itibari ile
tanımlayacak olursak çevresi dağlarla çevrili orta kesimi ova karakteri taşıyan alan özelliğindedir(Şekil 3).
Alanda bölgeyi kuzey güney doğrultuda uzanan Nurhak dağlarının devamı niteliğindeki Şakşak
dağları teşkil etmekle birlikte; buradaki dağların yükseltisi 1500-3000m arasında değişmekte olup en yüksek
yeri Şakşak dağları üzerinde yer alan 2569m ile Fatma sivrisi tepesi oluşturmaktadır. Alanın doğusunda ise
yükselti daha alçak yükseltiye sahip olmamakla birlikte en Ada tepe(1966m) görülmektedir. Doğu kesimde
ayrıca Keşenin tepesi(1494m),Boyalık tepesi(1534m) en yüksek alanları teşkil etmektedir. İnceleme alanının
güneyine bakıldığında Kuduran dağı (2359m), Şit tepesi(2236m) yükseltiye sahiptirler.

717
Şekil 3: Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir)Uydu Görüntüsü
Batı kısmına gelindiğinde ise Nurhak dağlarının devamı niteliğindeki Şakşak dağları göze çarpar. En
yüksek yerini Fatma sivrisi (2569m) tepesi oluşturmaktadır. Kuzey kesimine bakıldığında ise Orta kaya
tepesi(2332m),Öğle kayası tepesi(2384m) dir (Şekil 4).
Şekil 4. Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir) Fiziki Haritası

718
3.2. Jeolojik özellikleri
Tektonik hareketler ile morfolojik gelişim arasında da sıkı bir ilişki vardır. Herhangi bir sahanın
morfolojik evrimi esnasında meydana gelen tektonik hareketler derin değişikliklere ve önemli karışıklıklara
sebep olurlar(Erinç,1988).
Polat ovası ve yakın çevresinde en yaşlı birimler paleozoik döneme ait Malatya metamorfitleridir.
Paleozoik dönemden sonra en yaşlı ikinci birimler Mesozoik döneme aittir. Bu dönemler birbirini takip
etmekle birlikte daha sora Tersiyer ve Kuvaterner gelmekle birlikte en yaşlıdan en gence doğru ilerler.
Çalışma sahamızda ki en genç dönemleri oluşturan dönem ise Kuvaterner birimleridir.
Ayrıca çalışma sahasının güneydoğusunda yer alan Doğanşehir ovası ve çevresinde Neotektonik
dönem yapıları görülmektedir. Bu yapılar incelendiğinde çalışma sahasının içinde bulunduğu Doğanşehir ve
yakın çevresi bu dönemde oluşmuş genç faylar tarafından sınırlanan bu alan içinde yer almaktadır. Bu
fayların en önemlileri Sürgü Fayı, doğudaki normal fay karakterlerindeki Malatya ovasını güneyden
sınırlayan fay ve K- KB ’dan geçen Akçadağ- Malatya fayıdır. Çalışma alanında yer alan bu fay hatları
aktiftir (Şaroğlu,Yılmaz 1981). Biz bu fayları çalışma sahasının batısında yer alan Şakşak dağlarının
üzerinde görmekteyiz (Şekil: 5).
Şekil 5: Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir)Jeoloji Haritası
3.2.1.Paleozoik
Çalışma sahasının en yaşlı birimleri bu döneme aittir. Bu döneme ait birimler Malatya
Metomorfitleri olarak bilinmektedir. Malatya Metomorfitlerinin bölgeye yerleşmesi Arabistan levhasının
Anadolu levhasına yaklaşması ve çarpışmasının bir sonucudur. Çarpışma ile birlikte Anadolu levhası Doğu
Anadolu Fay zonu boyunca batıya itilmiş, bu ana tektonik olaya bağlı olarak bölgenin yapısı şekillenmiştir.
3.2.2.Mesozoik
Bilindiği üzere Mezozoik dönem günümüzden 251 milyon yıl önce başlayıp 65 milyon yıl önce sona
erdiği kabul edilir.Mezozoik dönemde kendi içinde üç bölüm olarak incelenir bunlar; Trias, Jura ve Kreatesa
dır. Üst kreatesa dönemine ait birimler diyorit, gabro, berit adı verilen kayaçlardan oluşur. Polat Granitoyidi,

719
inceleme alanında esas olarak derinlik kayaçlarından, yer yer de bunları kesen damar kayaçlarından
oluşmaktadır.
3.2.3. Kuvaterner
Bilindiği üzere Kuvaterner dönemi en genç dönem olarak bilinmektedir.. Kuvaterner Dönemine ait
birimler; alüvyon olarak görülmektedir. Kuvaterner dönemine ait alüvyon birimler özellikle Polat kasabası
ve çevresinde göze çarpmaktadır. Formasyon, kendisinden yaşlı Malatya Metamorfitleri, Polat Granitoyiti ve
Maden Karmaşığı üzerine uyumsuz olarak gelmektedir.
3.2.4.Tektonik özellikler
İnceleme alanı genel olarak Toridler grubuna dahildir. Geniş ve devamlı bir senklinoryumun içinde
yer alır. Alp-Himalaya sisteminde dahil Toros Orojenik Kuşağında olup bu kuşağın doğu bölümünde yer alır.
Bu nedenle yörede Alp Orojenezinin etkileri göze çarpmaktadır. Çalışma sahasında aktif faylara rastlanır ki
bunlar;Sürgü fayı ve Akçadağ-Malatya fayıdır.
3.3.Polat Ovasının jeomorfolojik özellikleri
Çalışma sahamızı ve yakın çevresini farklı jeomorfolojik birimler meydana getirmektedir. Bu
farklı birimler alana yansıyarak farklı topoğrafik alanları oluşturmuştur(Şekil:6).
Şekil 6: Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir) Jeomorfoloji Haritası
3.3.1.Dağlık ve Tepelik Alanlar
Araştırma sahasının topoğrafik olarak en yüksek ünitesini dağlık sahalar meydana getirir. İnceleme
alanındaki bu dağlık alanları batıda kuzey -güney doğrultulu bir kuşak halinde uzanan yapıya sahip olup
bunlar; Batıda Nurhak dağlarının devamı niteliğindeki Şakşak dağları(2569m), güneydeki Kuduran
dağı(2359m), kuzeyde Şakşak dağlarının devamı niteliğindeki tepelik alanlar Öğle kayası tepesi(2384mm)
doğuda ise Polat köyünün doğusundaki Ada tepe oluşturmaktadır.

720
Foto 1:Çavuşlu Köyünün Batısında Yer Alan Şakşak Dağlarından Bir Görünüm
Şakşak dağları üzerinde yer alan doruk ve zirve noktaları tek sıra halinde olmayıp düzensiz ve
değişik bir diziliş göstermektedir. Bu durumun yaşanmasında tektonik hareketlere bağlı olarak meydana
gelen kırılmalar etkili olmuştur. Burada yer alan doruk ve teperlin ismi Selime tepe(2074), Fatma Sivrisi
tepesi(2569m),Orta Kaya (2332m) ve Öğle Kayası (2384m) dir. Çalışma alanın güneyinde yer alan Kuduran
dağları (2359m) yükselti ile çalışma alanının güneyinde yer alan Polat baraj gölünün güneyinde yer
almaktadır. Dağlık saha GB ve KD uzantılı olup güneyden kuzeye Şit tepesi(2336m), Boyalık tepe(1534m)
olup güneyden kuzeye yükselti azalmaktadır.
3.3.2.Etek düzlükleri
Araştırma sahamızda etek düzlüklerine inceleme alanının batısında yer alan Nurhak dağlarının
devamı niteliğindeki Şakşak dağlarının ova tabanına dönük batı yamaçlarında rastlanmaktadır. Etek
düzlükleri ortalama 1000-1500m arasında değişmektedir.
Bu alanları az eğimli ve eğimli etek düzlüğü olarak iki kısımda inceleyebiliriz. Az eğimli alanlardaki
sahanın yüksekliği 1000-1300m arasında değişmekte olup eğim derecesi %25-%30 arasındadır. Eğimli
alanlarda ise ortalama yüksekliği 1300-1500m arasında değişmekte olup eğim derecesi %35-%45 arasında
değişir.
3.3.4 Vadiler ve vadi tabanları
Vadiler, akarsuların yataklarını kazmaları ve derinleştirmeleriyle meydana gelmiş, genellikle bir
taban ve bunun iki tarafında yer alan yamaçlardan oluşmuş yer şekilleridir (Hoşgören,1992). Sahamızın
doğusunda yer alan Şakşak dağlarından ova tabanına doğru yüzeysel akışa geçen akarsular Polat ovası ve
Şakşak dağları arasındaki eğimden dolayı oluşmuş dik yamaçları oldukça fazla parçalamıştır. İnceleme
sahasında görülen en önemli vadi Polat deresi vadisidir. Burada bir boğaz oluşmuştur (Şekil 6).
3.3.5 Ovalık alanlar
Sahaya adını veren Ova; Polat kasabasının bastısından başlayıp Fındık köy ,Çavuşlu köyü ve
çevresini kaplamaktadır.0va tabanı yaklaşık 20 km2 kadardır.
3.4.Jeomorfolojik gelişim
Araştırma alanında Paleozoik’ten Kuvaterner'e kadar olan farklı formasyonlar bulunur. En eski
birim, araştırmacıların muhtemelen Paleozoik-Mesozoik olarak yaşlandırdığı Malatya Metamorfikleridir.
Malatya metamorfiklerinden sonra alanda Mesozoik dönemine ait Polat granotoyiti yer alır ve daha sonra en
genç dönem Kuvaterner Dönemine ait birimler; Alüvyon Kuvaterner olarak görülmektedir. Kuvaterner

721
dönemine ait alüvyon birimler özellikle Polat kasabası ve çevresinde göze çarpmaktadır. Formasyon,
kendisinden yaşlı Malatya Metamorfitleri, Polat Granitoyiti ve Maden Karmaşığı üzerine uyumsuz olarak
gelmektedir. Alanın jeomorfolojik gelişiminde morfolojik ünitelerin yanı sıra tektonik yapıların da etkisi
görülür. İnceleme alanı genel olarak Toridler grubuna dahildir. Geniş ve devamlı bir senklinoryumun içinde
yer alır. Alp-Himalaya sisteminde dahil Toros Orojenik Kuşağında olup bu kuşağın doğu bölümünde yer alır.
Bu nedenle yörede Alp Orojenezinin etkileri göze çarpmaktadır. Çalışma sahasında aktif faylara rastlanır ki
bunlar;Sürgü fayı ve Akçadağ-Malatya fayıdır. Polat ovası Jeolojik ve jeomorfolojik özellikler açısından bir
havza görünümüne sahiptir. Çünkü alanda çevreden merkeze doğru genç birimler yer almaktadır.
Jeomorfolojik açıdan ovalık alanlar alüvyonlarla kaplıdır. Ovaya yakın kesimlerde etek düzlükleri geniş bir
alan kaplar. Ovanın KB –GB kısmında geçen fayın ovaya bakan kısımları hafif eğimlidir. Saha dış drenaja
bir boğaz tarafından açılmıştır.
3.5.Polat Ovasında genel arazi kullanımı
Tarihin ilk dönemlerinden beri insanoğlu yeryüzünün çeşitli ünitelerini (dağları, Ovaları, platoları,
akarsu boylarını, deniz kıyısı ve koylarını) yerleşim alanı olarak seçmiş bu alanlarda doğa ile mücadele
etmiş, bazen başarılı olmuş, bazen de doğaya yenik düşmüştür (Şengün, 2008). Doğayla mücadele ederken
bulunduğu ortamı değiştirmeye, zarar vermeye veya daha iyi kullanılabilir şekle sokmaya çalışmıştır. Kimi
yerde ormanları tahrip ederek, kimi yerlerde ortamı ziraat faaliyetleri ile yeniden şekillendirerek, taraçalar
düzenleyerek kendi ihtiyaçları doğrultusunda şekillendirmiş veya değiştirmiştir. Değiştiremediği veya
şekillendiremediği ortamlara ise yenik düşmüş veya kendi adapte olmaya, o ortam şartlarına uymaya
çalışmıştır (Şengün, 2012).
Kaynak:Corine ve İl Arazi Varlığı
Şekil 7: Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir) Mevcut Arazi Kullanımı Haritası

722
Çizelge 1: Polat Ovası ve Yakın Çevresinin(Malatya-Doğanşehir) Arazi Kullanımı Değerleri % (2015)
Arazi Kullanımı
Yüzdesi(%)
Meyve Ağaçları
2
Meralar
6
Doğal Çayır
6.5
Orman
4
Kuru Tarım
13.15
Sulu Tarım
12
Karışık Tarım
13.3
Kurak Bitkiler
8
Çıplak Kayalık
32.1
Üzüm Bağları
3
Toplam
100.0
Kaynak:Corine ve İl Arazi Varlığı
3.5.1 Kuru tarım alanları
Kuru tarım alanları sahada Polat kasabasının kuzeyinde ve güneyinde görülmektedir. Polat
havzasında tarım yapılan alanların az bir bölümünü kuru tarım arazileri oluşturmaktadır. Toplam arazinin
%12’sini kuru tarım alanları oluşturur (Çizelge:1).
Bölgede jeolojik ve jeomorfolojik yapı nedeniyle tarımsal sulama için gerekli olan su kaynakları
yeterli olması ve mevcut olan su kaynaklarını da arazinin eğimi ve engebeler nedeniyle havzanın her tarafına
kanallar yoluyla taşınabilmesi nedeniyle kuru tarım alanları oldukça azdır(Çizelge:1).
Özellikle havzanın dağ eteği düzlüklerinin tarıma müsaade ettiği yerlerde kuru tarım yapılmaktadır.
Yamaç kısımlarında kuru tarımın diğer tarımlara oranla fazla yapıldığı görülmektedir. Bu durum nedeniyle
yamaçlar kuru tarım yapan yöre halkı su ihtiyacı fazla olmayan tarım ürünlerine yönelerek kuru tarım
metotları uygulamak bu alanlar da kuru tarım yapılmaktadır (Şekil:7) Havzanın tabanına doğru geldikçe
tarım arazilerinin ve kullanımın çeşitlendiğini görmekteyiz. bu alanlarda hem sulu tarım hem kuru tarım hem
de nöbetleşe tarım yapılmaktadır.
Kuru tarım ürünlerinden de genel olarak bu alanlarda yani yamaçlar da ve dağ eteği düzlüklerinde
buğday, biraz daha yükseğe çıkıldıkça arpa gibi hem sıcaklığa hem de soğuğa dayanabilen bitkiler
ekilmektedir. Bu durum bu gibi jeomorfolojik birimlerde kuru tarımı zorunlu kılmaktadır. Bir diğer nokta
ise arazinin jeomorfolojik faktörlerinden dolayı kuru tarım yapılan araziler parçalı ve küçük boyutlu
oldukları için verimleri oldukça düşüktür. Ayrıca alanda genellikle fasulye mercimek tütün gibi tarım
ürünlerinin ön planda olduğu görülmektedir.
3.5.2.Sulu tarım alanları
Yeterli derecede yağış almadığı halde jeolojik ve jeomorfolojik yapıdan dolayı özellikle hidrografik
olarak Polat havzasının akarsu yönünden zengin olması sulamalı tarım yapılan arazilerinin sayılarını oldukça
arttırmıştır. Toplam arazinin %13.15’inde sulu tarım yapılmaktadır(Çizelge:1). Özellikle havza tabanında
alüvyal sahada sulu tarımın çok daha fazla yapıldığını görmekteyiz.
İlçede bulunan akarsuların genellikle küçük ve debilerinin hızlı oluşu da sulamayı olumlu yönde
etkilemektedir. Yörede sulama amacıyla baraj ve göletler yapılmış olmakla birlikte arazinin çoğu yerde
engebeli oluşu nedeniyle bu suları yükseklere çıkarmak ve faydalanmak mümkün olamamaktadır. Fakat
havzanın düz ve engebesiz olan yerlerinde sulardan ve bunun yanı sıra Polat barajından ve su kanallarından
faydalanmak mümkündür. İncelme alanında Fındık köy ve Polat kasabasının KB’sında sulu tarım alanlarına
rastlanmaktadır. Bunlar genellikle sebze ve meyvecilik faaliyetleri olarak karşımıza çıkmakla birlikte bu
meyveler başta kayısı olmak üzere elma, kayısı ve kiraz ağaçları olarak göze çarpan ekonomik faaliyetler
olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca alanda sulu tarıma bağlı olarak çilek tarımı yapılmaktadır. Son yıllarda
araştırma alanında sulu tarım arazilerinin yaygınlaştığını görmekteyiz. Bunun nedeni sulama faaliyetleri ve
Polat baraj gölünden sulama suyu alma ile meydana gelen gelişmelerdir.

723
3.5.3.Meralar
Polat Havzasında mera alanları oldukça sınırlıdır sadece bazı alanlarda çok küçük bir şekilde
görülmektedir. Toplam arazinin %6’sını meralar oluşturmaktadır(Çizelge:1). Dolayısıyla mera alanları azdır.
Bunun nedeni hem havzanın engebesinin çok fazla olmaması hem de su ihtiyaçlarından dolayı meralık alan
çok fazla değildir. Özelikle ülkemizde kabul edilen mera tabiri ile yamaçların çok dik olmayışı ve kuru tarım
ve diğer tarım alanlarına uygun olması mera alanlarını sınırlamıştır. Az miktarda da olsa mera arazilerine
Polat kasabasının KB kısmında rastlanmaktadır.
3.5.4.Orman ve fundalıklar
Araştırma sahası içerisinde gözle görülebilir geniş alanda ormanlık alanlarına rastlanmamakla
birlikte sadece yer yer meşelik şeklinde kendini göstermektedir. Bu oran toplam arazinin %4’lük kısmını
oluşturur(Çizelge:1) Bazı alanlarda ise ormanların tahribi sonucunda oluşmuş fundalıklar ve meşelik olarak
adlandırılan doğal orman kalıntılarına rastlanmaktadır. İnceleme sahasında bulunan orman ve fundalıklar
kuru orman formasyonunu meydana getiren ağaçlardan oluşur.
3.5.5.Bağ ve bahçe alanları
Havzanın hemen her köyünde az çok meyve ve sebze bahçeleri bulunmaktadır. Bunların çoğu ticari
amaçla değil, halkın kendi ihtiyaçlarının karşılanması şeklinde değerlendirilmektedir. Toplam arazinin %
2’sini meyve bahçeleri oluşturmaktadır(Çizelge: 1). Toplam arazi içinde üzüm bağlarının oranı ise %3
dolayındadır. Hemen hemen her köyde bulunan bağ ve bahçeler oldukça dağınık ve parçalı bir
durumdadırlar. Bununla birlikte havzaya inen yan derelerin kenarlarında, kaynak sularının çevresinde, akarsu
boylarında bağ ve bahçelerin daha yaygın olduğu söylenebilir.
Bağ ve bahçelerin su ihtiyacı genellikle yakınlardaki derelerden veya kaynak sularından getirilen
suların nöbetleşe kullanımı ile ya da bahçelerin çevresinde açılan kuyular ile sağlanmaktadır. Bu bahçelik
alanları Malatya ilinin genelinde görülen Kayısı bahçeleri ve yer yer yöreye özgü Doğanşehir elmalarına da
rastlanılmaktadır. Ayrıca üzüm bağları dikkati çekmektedir. Bağcılık faaliyetlerine bağlı olarak üretilen
üzümler yöre halkının ihtiyacını karşılamakla birlikte bazı üreticilerde üzümlerini ilçede satışa sunmaktadır.
Yine buralardan ya da içme sularından elde edilen sular bahçelerin içerisine yapılan havuzlarda biriktirilerek
sulama yapılmaya çalışılmaktadır.
3.5.6.Polat Baraj Gölü
Polat barajının alanı 440,347 metre karedir. Barajı besleyen akarsu Fındık Çayıdır.Kuruluş amacı
tarımsal alanlar için sulama ihtiyacını karşılamaktır.İnşaatına 1985 yılında başlanılıp 1991 yılında
tamamlanmıştır. Barajın yüksekliği 51metredir. Sulama alanı 2534 hektar alandır (www. dsi.gov.tr). Baraj
yapılmadan önce fındık çayına adını veren fındık köyü ve çevresinde üretim faaliyeti olarak kuru tarım
alanlarının varlığına paralel olarak tarım ürünlerinde tahıl tarımı ve tütün faaliyetleri ön plandadır. Barajın
yapılmasından sonra ise alanda sulama faaliyetlerine bağlı olarak sebzecilik yapılmaya başlanılmıştır. Ayrıca
barajla birlikte kayısı bahçeleri daha da artış göstermiştir.
Şekil 8:Polat Baraj Gölünün Uydu Görüntüsü

724
Baraj sadece tarımsal faaliyetleri değil aynı zamanda yerel bazda balıkçılık faaliyetlerinin
gerçekleştiği alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Baraj ile birlikte alabalık üretimine başlanmış ve yerel halka
ekonomik katkı sağlamıştır.
3.5.7.Çıplak kaya ve molozlar
Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sert taşlarla ve
kayalarla kaplı sahalardır. Bu sahalar genellikle bitki örtüsünden açısından da nispeten fakirdir.
Bazen arasında toprak bulunan kaya çatlaklarında veya topraklı küçük cephelerde yetişen çok seyrek
orman ağaçları, çalı ve otlar olabilmektedir. Araştırma alanında erozyon bağlı olarak ana kayanın yüzeye
çıktığı çıplak kayalık alanlar mevcuttur.
Bu alanlar araştırma sahasının yüksek yerlerini teşkil etmekte olup bu sahalar herhangi bir kullanım
faaliyet türüne elverişli değildir. Toplam arazinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.Bakıldığı zaman toplam
arazinin %32.1’lik kısmını oluşturur(Çizelge:1 ).Araştırma sahasındaki çıplak kaya ve molozlara sahanın batı
kısmını oluşturan Şakşak dağları üzerinde ve GB da yer alan Şit tepesi ve Kuduran dağlarında
rastlanılmaktadır.
Foto 2:Fındık Köyü Yakınlarında Çıplak Kaya ve Molozlar
4.Polat Ovasında (Malatya) jeomorfolojik birimler ile arazi kullanımı arasındaki
ilişkiler
Coğrafi ortam veya üzerinde yaşanılan yer, bir yandan konum, topografya veya jeomorfolojisi
jeolojik yapı ve litolojik karakterler, iklim, toprak, vejetasyon hidrolojik özellikler: bir yandan da yerleşme
tarihi, nüfus, sosyal karakterler, tarihi tekâmül, idari ve hukuki sorunların tesir ve izleri gibi birbirine sıkı
sebep–sonuç ilişkileriyle bağlı fiziki ve beşeri faktörlerden oluşan karmaşık bir yapıdır. Coğrafi ortamı
istediğimiz biçimi verebileceğimiz bir hamur veya üzerine istenilen sekli çizebileceğimiz bir bos kâğıt olarak
tasavvur etmemek gerekir. Unsurlar arasındaki ilişkilerden dolayı her müdahale ortamda önceden
kestirilmesi pek de kolay olmayan bir takım reaksiyonlara yol açar. Bu karmaşık karakteri sebebiyledir ki bir
yörenin sorunları ele alınır, bu sorunlara çözüm önerilerinde bulunurken, muhtemel gelişmeleri layığı ile
değerlendirebilmek için her şeyden önce bu karmaşık yapının tümü ve onu oluşturan unsurlar arasındaki
ilişkiler hakkında yeterli bilgi edinmeye çalışma faydalı ve zorunludur (Erinç, 1973).
Hazırlanan kalkınma planlarında ve projelerinde, mutlaka ülkenin fiziki şartları ile bütünleşerek bir
yol izlemesine, hazırlanırken tarım alanlarının işgalinin önüne geçilmesine mevcut durumu değiştirme gibi
masraflı yöntemlerin yerine, mevcut durumu iyileştirme var olandan en iyi şekilde yararlanma prensibinden
hareket edilmesine, yeni bir arazi sınıflandırma sistemi yapılmasına ve bu çalışmada coğrafi faktörleri
özellikle topografik, biyolojik klimatik faktörler ele alınmalı potansiyel imkanlar devreye sokularak nüfusun
buralara dikkat çekilmeye çalışılmalı, böylece belgeler arasında nüfus dengesi sağlanılması ve en önemlisi
yapılacak olan çalışmalarda coğrafyacıların birinci derecede rol alması gerektiğini belirtmiştir
(Karadoğan,1997).

725
Geniş ölçüde düzlüklerin, akarsu vadilerinin ve taraçaların yer aldığı inceleme alanımızda arazi
kullanımı ile morfolojik birimler arasında yakın ilişki mevcuttur. Kırsal bir özellik gösterdiği için çalışma
alanımızdaki temel ekonomik faaliyetler, tarımsal faaliyetler şeklindedir. Bundan dolayıdır ki tarımsal
faaliyetler arazi kullanımına şekil vermektedir.
Şekil 9: Polat Ovasında (Malatya) Jeomorfolojik Birimlerle Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler Haritası
4.1.Dağlık ve tepelik alanlarının kullanımı
Araştırma sahasının topoğrafik olarak en yüksek ünitesini dağlık sahalar meydana getirir. İnceleme
alanındaki bu dağlık alanları batıda kuzey -güney doğrultulu bir kuşak halinde uzanan yapıya sahip olup
bunlar; Batıda Nurhak dağlarının devamı niteliğindeki Şakşak dağları(2569m), güneydeki Kuduran
dağı(2359m), kuzeyde Şakşak dağlarının devamı niteliğindeki tepelik alanlar Öğle kayası tepesi(2384m)
doğuda ise Polat köyünün doğusundaki Ada tepe oluşturmaktadır.
Araştırma sahasındaki 2000m ve yukarısında yer alan dağlık ve tepelik alanlar genellikle aşınım
alanlarına karşılık gelmektedir. Aşınmanın fazla olduğu bu alanlarda edafik şartların gelişmediği
görülmektedir. Bilindiği gibi dağlık ve tepelik alanlarında tarımsal üretim için kullanılmayan alanlar
genellikle otlak alanı olarak değerlendirilmektedir. Bu alanlar parçalı ve engebeli alanlara tekabül etmektedir
ve tarımsal faaliyetlere uygun değildir.
4.2.Etek düzlüklerinin kullanımı
Türkiye’nin düzlük sistemleri arasında özel bir yeri olan hafif eğimli etek düzlükleri, dikkat çekici
bir özelliğe sahiptir. Genellikle kurak ve yarı kurak iklimlerin etkisi altında su süpürmesi, etek konisi
oluşumu ve yanal akarsu erozyonuna ilişkin süreçlerin eseri olarak belirmiş iki bölümlü yamaçlar ve etek
şekilleri olarak gelişen bu yer şekillerinin Anadolu’da çeşitli dönemlerde oluşmuş tipleri mevcuttur. Kurak
ve yarı kurak iklim koşulları altında gelişmiş ve Anadolu’da yaygın bir biçimde görülen etek düzlüğü
sistemleri Alt Pliyosen sonlarında gelişmiştir. Anadolu’da gelişmiş bu etek düzlüğü sistemlerinin giderek
boyutları küçülmektedir. Buna karşılık Üst Pliyosen düzlükleri kenarlarında da gelişmiş etek düzlüklerine
rastlanmaktadır (Erol, 1983).
Bilindiği üzere araştırma sahamızda ki etek düzlüklerine daha önce de bahsettiğimiz gibi sahanın
batısında yer alan Şakşak dağlarının ova tabanına bakan doğu kısmında rastlanılmaktadır. Bu alanlar 1000-
1500m arasında değişmektedir. Bu alanları biz eğimli ve az eğimli alanlar olarak nitelendirecek olursak;
Eğimli alanlar 1300-1500,az eğimli alanlar 1000-1300m arasında değişmektedir. Bu alanlarda ki arazi
kullanımlarına baktığımızda ise tarımsal faaliyete pek uygun değildir. Buralarda yer yer çıplak kayalara

726
rastlanılmakla birlikte kurakçıl bitkilerde görülmektedir. Diğer taraftan bu alanlar dışında kalan etek
düzlüklerinde ise kuru tarıma bağlı olarak karışık tarımsal faaliyetler görülmektedir. Bu alanlarda bazı
yerlerde de nadiren sulu tarım faaliyetlerine de rastlanılmaktadır. İnceleme sahasına baktığımızda Çavuşlu
köyünde fasulye, pancar, tütün tarımı yapılmaktadır. Yine bu alanlarda diğer birçok alanda görüldüğü üzere
kayısı ve elma bahçeleri görülmektedir. Bu alanlar hayvancılık açısından da önemlidir. Özellikle Çavuşlu
köyü yerleşmesinin bulunduğu alanlarda hayvancılık faaliyetine bağlı olarak 1101 baş hayvan olduğu tespit
edilmiştir.
Alanda diğer bir etek düzlüğü üzerine kurulan yerleşme ise havzaya adını veren Polat köyüdür. Burada
kuru tarım alanlarına rastlanmaktadır.
4.3.Vadiler ve vadi tabanlarının kullanımı
İnceleme alanı üzerinde yer alan vadi tabanlarının genişlediği alanlarda verimli alüvyal topraklar
uzanmaktadır. Ayrıca buralar tarımın yoğun olarak yapılmasını sağlamıştır. Günümüzde tarımda kullanılan
vadi tabanlarının büyük kısmı akarsuyun kenar kısımlarına karşılık gelmektedir. Çalışma alanındaki başlıca
vadiler başta Polat baraj gölüne dökülen Fındık çayı vadisi olmak üzere Kömürcük boğazı deresi, Kurtluca
deresi ve Polat deresinin yan kolları önemli vadi alanlarını oluşturmaktadır. Bugün bu alanlarda sulamalı
tarıma bağlı olarak sebze meyve bahçelerine ayrılmıştır. Özellikle sulamalı tarıma bağlı olarak Fındık köyü
ve çevresine baktığımızda ağaçlıklar ve yeşilliklerin içinde kurulu bir köydür. Ekonomi tarıma dayanır.
Sulanabilir tarım arazisine sahip köyde sebze ve bitki üretimi yapılır. Doğanşehir ve çevresinin patates
ihtiyacını karşılayan köyde buğday, arpa, fasulye, pancar ve tütün de yetiştirilmektedir. Meyvecilik alanında
kayısı, elma kiraz ve son zamanlarda çilek üretimine başlanmıştır.(www.doğanşehiraktüel.com).
Bu alanlarda üzerinde durulması gereken temel konu tarımsal verimliliğin artırılmasına yönelik
çalışmalar almaktadır. Verimli bu alanlarda ikinci ürünün yetiştirilmesi entansif tarım yöntemlerinin
yaygınlaştırılması ve tarıma kazandırılabilecek alanların ıslahı ile tarımsal verimlilik artırılabilir.
Bu alanlarda ilgili dikkat çeken bir diğer unsur ise yerleşmelerin genelde akarsuların tabanı ve
çevresinde kurulduğudur. Bunun böyle olmasında da engebeli bir saha oluşturan çalışma alanı içinde
yerleşime en elverişli alanların ova ve vadi tabanlarında kurulmasına neden olmuştur. Ayrıca suya ulaşım ve
tarımsal faaliyetlerin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi buralarda yerleşimi etkileyen diğer faktörlerden
sayabiliriz. Bitki örtüsüne baktığımızda ise bu alanlarda kayısı ağaçları başta olmak üzere yer yer kavak
ağaçları, söğüt ve dut ağaçlarına rastlanmaktadır.
4.4.Ovalık alanların kullanımı
Polat köyü ve Fındık köyü arasında kalan alanlar ovalık alanlara karşılık gelmektedir ve bu alanlar
tarım açısından en verimli alan olarak görülmektedir. Bu alanlar gerek yükseltinin az olması gerekse iklimin
uygun0lması nedeniyle tarımın yapılabilmesine olanak sağlamıştır. Özellikle Polat kasabasının ovalık
kesiminde kendini göstermekle beraber yöreye ve ihtiyaca uygun tarım ön plandadır. Burada tütün ve
baklagiller ağırlıklı ürünler olarak görülmektedir. Son yıllarda sulama faaliyetlerinin artması ile farklı ürünler
yetiştirme yoluna gidilmiştir. Çilek tarımı buna örnek verilebilir. Ayrıca bu alanlarda kümes hayvancılığı
yapılmakta olup bu üretim sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir.
5.Sonuç ve Öneriler
Sonuç olarak şunları diyebiriz ki; İnceleme sahasında meydana gelen jeolojik ve jeomorfolojik
süreçler alanın oluşumunda temel sebeplerdir. Çalışma sahası ve yakın çevresi farklı jeomorfolojik birimler
meydana getirmektedir. Bu farklı jeomorfolojik birimler dağlık alanlar, dağlık ve tepelik alanlar üzerindeki
düzlükler, etek düzlükleri, vadi tabanları ve bunların bünyesinde gelişen diğer küçük birimlerdir. Bu farklı
birimler değişik yükseltilere sahip olmakla birlikte ekonomik faaliyetler de yükselti farkına bağlı olarak
değişiklik göstermektedir. Alan çevresi yüksek dağlarla çevrilidir.Bu duruma bağlı olarak çevresindeki
yüksek yerlerde sıcaklıklar azalırken iklim şartları elverişsizleşmektedir. Alanda yazları sıcak ve kurak
kışları soğuk geçen karasal bir iklim görülmektedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 400mm-360mm arasında
değişmektedir.
Araştırma sahasındaki yerleşmelerin meydana gelişini etkileyen faktörler ile o sahada nüfusun
dağılışını etkileyen faktörlerle aynıdır. Çünkü yerleşmenin sürekliliği, orada yaşama sahası oluşturan
nüfusun durumu ile doğru orantılıdır. Polat havzası ve yakın çevresinde yerleşmenin dağılışını etkileyen

727
fiziki faktörler; yükselti, iklim, bitki örtüsü, toprak verimliliği ve diğer faktörlerdir. Ayrıca araştırma
sahasındaki meskenler yerleşmiş bulundukları coğrafi mekân üzerinde yaşama alanındaki sosyal, ekonomik
kültürel ve fiziki şartlardan etkilenmiştir. Ekonomik faaliyetler açısından değerlendirildiğinde ise inceleme
sahasında tarım ve hayvancılık geçim kaynağının başında gelmektedir. Bu ekonomik faaliyetler üzerinde
dağlık kütleler her hangi bir ekonomik kullanıma elverişli değildir. Bu yüksek alanların aşınma yüzeylerinin
sert kayaçlardan meydana geldiği için toprak örtüsü yeteri kadar gelişmemiş ve bu alanlar ya çıplak
kayalıklar ya da molozlarla kaplanmıştır. Dolayısıyla bu alanlarda herhangi bir üretim faaliyeti
görülmemektedir. Buna karşılık vadi tabanları ve ovalık alanlarda sulama imkanları ve uygun toprak
özelliğine bağlı olarak zengin bir ürün çeşitliliği vardır. En çok yetiştirilen ürünler patates, pancar, tütün ve
son zamanlarda çilektir. Ayrıca tahıllar, meyve ve sebzeler de önemli bir bölümü oluşturur. Özellikle Fındık
köyü çevresinin yeşilliklerle çevrili bir özellik kazanmasında Polat baraj gölünün yapılmasına bağlı olarak
sulamalı tarım faaliyetlerinin etkisinden dolayıdır. Ayrıca sulamalı tarım alanlarında sebzecilik faaliyetleri
yapılmaktadır.
İnceleme alanında meralık alanlar yok denecek kadardır. Buna karşın tahripler sonucu oluşmuş
fundalık alanları vardır. Ayrıca sahada kayısı, elma, kiraz bahçelerine ve az da olsa meşelere ve kavak
ağaçlarına rastlanılmaktadır. Bağ alanları da kendini göstermektedir bu alanlar yerleşmelerin yamaç
kısımlarında görülür.
Alandaki bir diğer ekonomik faaliyet ise balıkçılık faaliyetidir. Özellikle Polat barajının
yapılmasından sonra kendinin göstermiştir. Bu faaliyet ticari anlamda değil yöresel bazda gelişmiştir.
Çalışma alanındaki hayvansal üretim azalmakta olup hayvan yetiştiriciliği teşvik edilerek hayvansal
üretim artırılabilir. Ayrıca mera alanlarının ıslah edilmesi, hayvan yetiştiriciliğinin en büyük girdisi olan
kaba yemin karşılanmasını sağlayacaktır.
Bitki üretimin artırılması için özellikle sulanabilen arazilerde arazi toplulaştırılması ve arazi
parçalanmasının engellenerek bitkisel üretim artırabilir. Su yatakları içinde kalan bitkisel üretime uygun
alanlar kullanıma açılabilir. Bitkisel üretim yapılan alanlarda gübreleme konusunda yapılan yanlışlardan
kaynaklanan toprak ve çevre kirlenmesi, tarım alanlarının en büyük tehlikesidir.
Ayrıca çalışma alanlarında yer alan su kaynaklarından yeterince istifade edilmemektedir. Çalışma
alanımız içine giren Polat baraj gölünden balık üretimi yönünden daha çok faydalanılabilir ve tarım alanları
açısından fakir bu çalışma alanımız için gelir kaynağı olarak Gökkuşağı alabalığı ve Aynalı Sazan
yetiştiriciliği teşvik edilmelidir.
Özetle “ Araştırma alanı Coğrafi anlamda bir tarım yöresidir.”Bu yörede yapılması düşünülen her
projenin merkezinde tarım olmalıdır. Çevresine göre farklı fiziki coğrafya özelliklerine sahip olması
araştırma alanında yöreye özgü tarım politikaları oluşturulmalı ve yöreye has potansiyel en iyi şekilde
değerlendirilmelidir. Polat havzası ve çevresinde jeomorfoloji, arazi kullanımı, topografya, kuruluş ve
gelişmesi ile hidrografik doku arasında yakın ilişkiler mevcuttur. Ancak Polat barajından kaynağını alan
ovanın sulaması ve köylerin sulaması ile yeraltı sularının kullanımının Polat h ovası ve yakın çevresinde
tarımsal faaliyetlerin yoğunlaşmasına, tarımsal üretimin artmasına, tarım ürünü çeşitliliğinin artmasına, nüfus
ve yerleşmelerin yoğunlaşmasında etkili olan en önemli unsurdur. Bu unsurların doğru ve yerinde
kullanımına önem verilmelidir.
Referanslar
Erinç, S. , 1973, Türkiye: İnsan ve Ortam İstanbul Üniv. Coğrafya Enst Dergisi, Sayı18-19, sf. 1-33 İSTANBUL
Erinç, S. , 1988, Havzaların Jeomorfolojik Evrimi Hakkında Düşünceler İstanbul Üniv. Deniz Bil. ve Coğrafya Enst. Bülteni Sayı5 sf.
13-17, İSTANBUL.
Erol, O. , 1983, Türkiye’nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Gelişimi Jeomorfoloji Derg. Sayı11 sf. 1-22, ANKARA.
Hoşgören, M. Y. , 1992, Hidrografya’nın Ana Çizgileri I İstanbul Üniv. Yayın No. 2619 Coğrafya Enst. Yayın No. 111 (3. Baskı),
İSTANBUL
Karadoğan, S. 1997, Türkiye’deki Makro Yerleşiklerinin Arazi Kullanımı Potansiyellerinin Genel Bir Değerlendirilmesi. Fırat
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek lisans semineri) Elazığ
Saroğlu, F. , Güner, Y. , 1981, Doğu Anadolu’nun Jeomorfolojik Gelişimine Etki Eden Öğeler: Jeomorfoloji, Tektonik, Volkanizma
İlişkileri TJK Bülteni 24 sf. 39-50, ANKARA
Şengün, M.T.,2008, Uluova'da Jeomorfolojik Birimlerle Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler,Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu 20-
23 Ekim 2008 (Prof.Dr.Mehmet Ardos Anısına) 18 Mart Üniversitesi S:167-183, ÇANAKKALE.
Şengün M. T., 2012, Harput Platosunda Doğal Ortam İnsan İlişkileri ve Doğal Çevre Planlaması Elazığ Valiliği Yayını.ISBN
NUMARASI: 978-605-86926-0-2. Kozan Ofset ANKARA.