Available via license: CC BY-NC 4.0
Content may be subject to copyright.
Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi
Anatolian Journal of Forest Research
http://dergipark.org.tr/ajfr
127
İğne yapraklı orman ağaçlarında tohum ve kozalak zararlıları
Ergin Yılmaz *1,2, Sezgin Ayan 3, Sabri Ünal 4
1 Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sürdürülebilir Ormancılık 100/2000 Doktora Programı, 37100, Kastamonu
2 Kastamonu Üniversitesi, Devrekâni Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Meslek Yüksekokulu, 37700, Kastamonu
3 Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Silvikültür Anabilim Dalı, 37100, Kastamonu
4 Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Entomolojisi ve Koruma Anabilim Dalı, 37100, Kastamonu
ÖZ
Bu çalışmada; iğne yapraklı orman ağaçları tohum ve kozalaklarında zarara yol açan
böcek listesinin oluşturulması amaçlanmıştır. Gerek tohum ticareti gerekse orman
ürünlerinde ülkeler arası ticaretin ivme kazanması birçok zararlının dünya genelinde daha
da yayılmasına yol açmaktadır. Ayrıca, iklim değişikliğinin etkisi ile birçok tür yeni
yayılış alanları bularak, istila alanlarını ve zarar boyutunu artırabilecektir. Bu nedenle, ağaçların kozalak gibi generatif organlarında
olumsuz etki gösteren türlerin bilinmesi kaliteli tohum elde edilebilmesi açısından ayrı bir önem arz etmektedir. Yerli ve yabancı
çalışmalardan elde edilen sonuçlara göre birçok ağaç türünde tohum ve kozalaklarda zarar yapan türler listelenmiştir. Buna göre;
12’si Türkiye odunsu florasındaki doğal iğne yapraklı orman ağacı türü olmak üzere, toplam 82 odunsu taksonda 71 tohum ve
kozalak zararlısı listelenmiştir. Bu zararlıların 57’si konofag, 14’ü ise seminifag böcek türü olarak tespit edilmiştir. Bazı zararlı
türlerinin birden çok ağaç türünde zarara yol açtığı belirlenmiştir. Ağaç türü çeşitliliği açısından zarar spektrumu en geniş türler
sırasıyla; Hemiptera takımından Leptoglossus occidentalis Heidemann (1910) (38 ağaç türü), Lepidoptera takımından Dioryctria
abietella’yı (16 ağaç türü), 6’şar tür ile Dioryctria abietivorella, D. mendacella ve D. rubella takip etmektedir. En fazla tohum ve
kozalak zararlısı 18 farklı herbivor türü ile Picea abies (L.) Karst. türünde tespit edilmiştir. Bu türü 9 zararlı ile Pseudotsuga
menziesii (Mirb.) Franco, 7 türle Picea glauca (Moench) Voss ve Pinus sylvestris L. subsp. hamata (Steven), 6 türle Picea mariana
[Mill] B.S.P. ve Pinus strobus L., 5 tür ile Abies alba Mill, Cedrus libani A. Rich ve Pinus pinaster Aiton, 4’er türle Larix laricina
(Du Roi) K. Koch, Pinus brutia Ten., Pinus pinea L., Abies lasiocarpa (Hooker) Nuttall, Pinus nigra Arnold ve Cupresus
sempervirens L. takip etmiştir. Bu araştırmada ayrıca, ağaç türlerine en fazla zarar yapan türlerin mücadelesi üzerinde de
durulmuştur. İklim değişimi etkilerinin her geçen gün daha şiddetli hissedildiği günümüz koşullarında plantasyon ve gençleştirme
başarısı üzerinde dayanıklı klon, genotip ve popülasyonlarının seçim ve kullanımı daha önemli hale gelmiştir. Bu da geleceğin ıslah
çalışmalarında resistant ıslahının daha yoğun ve etkin bir araç olarak kullanımını gündeme getirebilecektir.
Anahtar Kelimeler: Konifer türleri, kozalak zararlıları, tohum zararlıları, mücadele yöntemleri
Seeds and cone pests on conifer species
ABSTRACT
In this study, it is aimed to create a list of insects that cause damage to the seeds and cones of coniferous forest trees. The
acceleration of international trade in both seed trade and forest products leads to the spread of many pests around the world. In
addition, with the effect of climate change, many species will be able to find new distribution areas and increase the invasion areas
and the extent of damage. For this reason, knowing the species that negatively affect the generative organs of trees such as cones is
of particular importance in terms of obtaining quality seeds. According to the results obtained from domestic and foreign literature
studies, the species that damage seeds and cones in many tree species are listed. Accordingly, 71 seed and cone pests were listed in
a total of 82 woody taxa, 12 of which are natural coniferous forest tree species in the woody flora of Turkey. Of these pests, 57 were
identified as conofag and 14 as seminiphag insect species. It has been determined that some pest species cause damage to more than
one tree species. In terms of tree species diversity, the species with the widest damage spectrum are respectively; Leptoglossus
MAKALE KÜNYESİ
Geliş Tarihi: 14/06/2022
Kabul Tarihi : 12/09/2022
https://doi.org/10.53516/ajfr.1130967
*Sorumlu Yazar:
yilmazergin@kastamonu.edu.tr
Derleme Makale
Citing this article:
Yılmaz, E., Ayan, S., Ünal, S., 2022. İğne yapraklı orman ağaçlarında tohum ve kozalak zararlıları. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 8(2),
127-141.
This article is licensed under CC BY-NC 4.0
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
128
occidentalis Heidemann (1910) (38 tree species) from Hemiptera, Dioryctria abietella (16 tree species) from Lepidoptera are
followed by Dioryctria abietivorella, D. mendacella and D. rubella with 6 species each. The highest number of seed and cone pests
were detected in 18 different herbivores and Picea abies (L.) Karst. species. This species includes Pseudotsuga menziesii (Mirb.)
Franco with 9 species, Picea glauca (Moench) Voss and Pinus sylvestris L. subsp. hamata (Steven) with 7 species, Picea mariana
[Mill] B.S.P. and Pinus strobus L., with 6 species, Abies alba Mill, Cedrus libani A. Rich and Pinus pinaster Aiton with 5 species,
Larix laricina (Du Roi) K. Koch, Pinus brutia Ten., Pinus pinea L., Abies lasiocarpa (Hooker) Nuttall, Pinus nigra Arnold and
Cupressus sempervirens L. followed with 4 species each. This study also focused on the control of the species that cause the most
damage to tree species. In today's conditions, where the effects of climate change are felt more and more severely, selection and use
of resistant clones, genotypes and populations have become more important on plantation and rejuvenation success. This brings the
use of resistant breeding as a more intensive and effective tool in future breeding studies.
Key Words: Coniferous forests, cone pests, seed pests, control methods
1. Giriş
Dünyada, pek çok ağaç türü üzerinde ortaya çıkan patojen ve
böcek salgınlarının önemi her geçen gün artmakta ve gerek
abiyotik gerekse biyotik faktörlerin etkisi ile orman kaynakları
önemli derecede tahrip edilmektedir. Biyotik faktörlerin
içerisinde özellikle böcek ve hastalık etmenleri önemli bir yer
tutmaktadır. Özellikle Akdeniz ikliminin hâkim olduğu
bölgelerde, iklim şartlarının ılıman olması ve çeşitli bitki
türlerinin bulunması ormanlarımızda böcek faunası anlamında
çok çeşitli türlerin yaşamasına ve yayılmasına yol açmıştır
(Tosun, 1977).
Kozalak ve tohum zararlısı böcekler, birçok orman ağacı
türünde tohum hasadını ve kalitesini önemli ölçüde olumsuz
etkileyebilmektedir. Özellikle tohum veriminin yüksek olduğu
bir dönemde tohumların böcekler tarafından tahrip edilmesi
durumunda tohum hasadı istenilen düzeyde olmayabilmekte ve
bu durum yeni plantasyonların tesisini olumsuz
etkileyebilmektedir (Keen, 1958). Bu nedenle; tohum ve
kozalakların sağlıklı bir şekilde yetiştirilmesi için tohum ve
kozalak zararlılarını tanımak ve bunlara karşı mücadele
yöntemlerini uygulamak gerekmektedir (Çanakçıoğlu, 1993).
Bu bağlamda, sağlıklı tohum elde etmek için güçlü, böcek
hasarlarına dayanıklı, genetik açıdan da kaliteli bireylerden
tohum elde edilmesi ayrı bir önem arz etmektedir. Çünkü
bitkilerin herhangi bir kısmında zarar yapıp, gelişmesini
engelleyen böcekler dolaylı olarak meyve, tohum ve kozalak
gelişimini de etkileyebilmektedir (Çanakçıoğlu, 1993).
Türkiye’de gerek tohum bahçelerinin kurulması ve gerekse
üstün ağaçlardan elde edilen tohumlar ile ağaçlandırma
yapılması, kozalak ve tohum böceklerinin etkisinin tohum
üretimi konusundaki önemini arttırmaktadır. Böceklerin vermiş
olduğu hasar ormancılık açısından düşünüldüğünde, böcekler
tarafından meydana getirilen tohum hasarı ve kayıplar
silvikültürel çalışmaları etkileyecek ve başarısızlıkla
sonuçlanmasına sebep olabilecektir (Parlak, 2017).
Tohum ve kozalaklara zarar veren böceklere olan ilgi 20.
yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır (Bakke, 1963). Yapılan
araştırmalar esas olarak; bu böceklerin biyolojilerine,
dağılımlarına ve ilişkili oldukları doğal düşmanlara
odaklanmıştır (Trägårdh, 1917; Holste, 1922; Bakke, 1955).
Ancak, Spessivtseff (1924) böceklerin neden olduğu tohum
ve kozalak zararı konusundaki endişelerini ifade etmiştir. Üstün
tohumlar elde etmek, bunun sonucunda da ağaç gelişimini
arttırmak için tesis edilen tohum bahçelerinde odak nokta
böceklerin mücadelesine kaymıştır (Wiersma, 1978). Zararlı
böceklerin tanımlanması ve tohum bahçesi yöneticileri
tarafından potansiyel böcek sorunlarının tanınması, zararlı
yönetiminde kritik ilk adımdır. Tohum ve kozalak zararlılarına
karşı yönetim sistemlerinin geliştirilmesi özellikle tohum
bahçeleri için çok önemli bir husustur (Groot ve ark., 1994). Bu
nedenle; salt fenotipik seleksiyona dayalı kaliteli popülasyon ve
bireylerin tespiti, tohum meşceresi, tohum plantasyonu ve
klonal tohum bahçeleri seçim ve tesisi için değişen iklim
koşulları altında yeterli olamayabilecektir.
Dünya’da kozalak ve tohum zararlıları ile ilgili çalışmalar
mevcut olmasına rağmen, bu çalışmalarda iklim, coğrafi şartlar
ve ağaç türleri ile böcek türlerinin benzerliği göz önüne
alındığında, özellikle Avrupa kıtasında yapılan araştırmalar ön
plana alınmıştır. Bu bağlamda Skrzypczyńska ve ark. (1994)
Norveç’te 1991’den 1993’e kadar ki süreçte; 629 adet Picea
abies L. Karst. (Batı ladini) kozalağını incelemiş ve Batı ladini
kozalaklarında 12 türü temsil eden 3521 böcek tespit
etmişlerdir. Çalışma sonucunda, Batı ladini kozalaklarının
Cydia strobiella L. (Lepidoptera: Tortricidae), Dioryctria
abietella (Denis & Schiffermüller, 1775) (Lepidoptera:
Pyralidae), Eupithecia pini Retz. (Lepidoptera: Geometridae),
Kaltenbachiola strobi (Winnertz, 1853) (Diptera:
Cecidomyiidae), Megastigmus strobilobius Ratzeburg, 1848
(Hymenoptera: Torymidae) ve Plemeliella abietina Seitner,
1908 (Diptera: Cecidomyiidae) tarafından zarara uğratıldığını
tespit etmişlerdir. Yine Skrzypczyńska ve ark. (1995)
Polonya’da 1991-1993 yıllarında Gümüşi göknara (Abies alba
Mill.) ait 450 adet kozalağı incelemişlerdir. Sonuç olarak,
Megastigmus suspectus Borries, 1895 (Hymenoptera:
Torymidae), Resseliella piceae Seitner, 1906 (Diptera:
Cecidomyiidae), Earomyia impossibile Morge,1959 (Diptera:
Lonchaeidae), Barbara herrichiana Obraztsov, 1960
(Lepidoptera: Tortricidae) ve Dioryctria abietella (Denis &
Schiffermüller, 1775) (Lepidoptera: Pyralidae)’nın gümüşi
göknar kozalaklarında zarara yol açtığını belirlemişlerdir.
Türkiye ormanlarında kozalak ve tohum zararlısı
Lepidoptera türleri ile ilgili yapılan araştırmalarda Öymen
(1990), Barbara osmana Obr.’nın (Lepidoptera: Tortricidae)
Cedrus libani A. Rich. (Toros sediri) kozalak ve tohumlarında;
Cydia conicolana (Heyl)’nın (Lepidoptera: Tortricidae) çam
(Pinus L.) türlerinin kozalak ve tohumlarında; Pammena
mariana (Zemy)’nın (Lepidoptera: Tortricidae) Juniperus
exelsa Bieb. (Boylu ardıç)’nın üzümsü kozalaklarında;
Dioryctria abietella D. & Schiff (Lepidoptera: Pyralidae) çam,
göknar ve ladin türlerinin kozalaklarında önemli zararlar
yaptığını ve ekonomik olarak da önemli kayıplar meydana
getirdiklerini belirtmektedir. Çanakçıoğlu ve Mol (2000)
Türkiye’deki kozalak ve tohum zararlıları üzerine yapılan
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
129
araştırmaları derlediği çalışmasında, tohum ve kozalak
zararlılarının, tohum ve kozalak gelişimini engelleyerek, verimli
tohum eldesini engellediğini, bu hususun, Türkiye ormancılığı
açısından önemli bir sorun olduğunu vurgulamışlardır. Ayrıca
Can ve Özçankaya (2006), tohum bahçelerine önemli zararlar
veren türler üzerine yaptıkları çalışmada, Dioryctria mendacella,
D. pineae ve D. abietella’nın yaygın kozalak zararlısı türler
olduğunu, Türkiye’de iğne yapraklı türlerin kozalaklarında ciddi
zararlara yol açtığını vurgulamışlardır. Özçankaya ve ark.
(2013) İzmir Bergama Kozak havzasında Pinus pinea L.
kozalaklarında zararlı böceklerin etkisi üzerine yaptıkları
çalışmada, kozalaklara en fazla zararın Dioryctria pineae
Staudinger (Lep., Pyralidae) tarafından verildiğini
belirlemişlerdir. Özek ve Avcı (2017) Isparta Orman Bölge
Müdürlüğü’nde bulunan göknar, çam ve sedir ormanlarındaki
kozalak zararlısı türlerin, biyolojileri, zararları ve doğal
düşmanlarının belirlenmesini amaçladıkları çalışmalarında;
Camptomyia pinicola Mamaev (Diptera: Cecidomyiidae),
Leptoglossus occidentalis Heidemann (Hemiptera: Coreidae),
Dioryctria mendacella Staudinger (Lepidoptera: Pyralidae), D.
abietella Denis & Schiffermüller, D. peltieri Joannis, Cydia
conicolana Heylaerts (Lepidoptera: Tortricidae) ve
Gravitarmata osmana Obraztsov olmak üzere 3 takımdan
toplam 7 zararlı tür saptamışlardır. Bu türlerden D. peltieri’nin
ise Türkiye orman faunası için yeni kayıt niteliğinde olduğunu
belirtmişlerdir. İpekdal ve ark. (2019) ise çam kozalak emici
böceğinin (Leptoglossus occidentalis) genel özellikleri ve söz
konusu zararlı ile ilgili dünyada ve Türkiye’de yapılan
çalışmaların son durumunu özetlemişlerdir.
Teknolojik gelişmeler ve küresel ticaretin bir sonucu olarak,
orman ürünleri giderek artan bir hız ve frekansla dünya çapında
hareket ettirilmektedir. Bu hareket, organizmaların
dağılmalarını sınırlayan doğal bariyerleri aşmasına izin vererek,
biyolojik istilalarda önemli bir artışa neden olmaktadır
(Liebhold ve ark., 1995). Bununla birlikte, ağaç tohumlarının
ticaretine ilişkin bitki sağlığı düzenlemeleri, Avrupa Birliği
ülkeleri de dahil olmak üzere, bazı ülkelerde mevcut değildir.
Avrupa Birliği'nde, bitkiler veya bitki ürünlerine zarar
verebilecek organizmaların girişine karşı uygulanacak koruyucu
önlemleri detaylandıran direktifler bulunmaktadır. Fakat
özellikle Avrupa dışı ülkelerden ithal edilen ürünlerde odunsu
bitki kozalaklarının ve tohumlarının herhangi bir kontrole tabi
tutulmadığı da bilinmektedir (European-Union, 2000a). Orman
üreme materyallerinin pazarlanmasına ilişkin Avrupa direktifi,
yalnızca orman tohumları sevkiyatlarının ithalatının tür saflığı
ve çimlenme kalitesi gerekliliklerine uyması gerektiğini
belirtmektedir (European-Union, 2000b). Son dönemde, 2007
yılında getirilen tek kısıtlama, Pinus sp. ve Pseudotsuga
menziesii (Mirb.) Franco) (Duglas göknarı) tohum ve
kozalaklarının, Gibberella circinata'dan sorumlu mantar
patojeninden arınmış olması gerektiğidir (European-Union,
2007). İnternet üzerinden ticaretin giderek yoğunlaşması,
tohumların bütün dünyada serbest bir şekilde hareket etmesine
izin vermektedir. Ek olarak, tohumlarla ilişkili çoğu böceğin
endofitik yaşam tarzı, nakliye ve ithalat işlemleri sırasında
varlıklarının tespit edilmesini zorlaştırmaktadır. Çoğu durumda,
yalnızca tohumların dışını incelemek, tohumların X ışınıyla
tespit edilebilecek herhangi bir böceğin larva kanıtını
sağlamamaktadır (Auger-Rozenberg ve Roques, 2012). Bu
çalışmada, orman ekosistemlerini oluşturan koniferb
taksonlarında tohum ve kozalaklara zarar veren herbivor böcek
türlerinin bir listesinin oluşturulması amaçlanmıştır. Ayrıca, en
çok zarara neden olan zararlı türlerle ilgili mücadele
yöntemlerine de değinilmeye çalışılmıştır.
2. Material ve Yöntem
Çalışma objesini konifer taksonları ve bu taksonlarda zarar
yapan tohum ve kozalak zaralıları oluşturmaktadır. Bu
bağlamda Türkiye geneli için bir alanyazın araştırması yanında
dünyada yayımlanmış pek çok makale de taranmak suretiyle
tohum ve kozalak zararlısı olan herbivor türleri belirlenmeye
çalışılmıştır. Alanyazın bildirişlerinden yararlanılarak elde
edilen verilerden konifer türlerinin tohum ve kozalaklarında
zarar meydana getiren böcek türleri listelenmiştir. Çalışmada,
kozalak ve tohum zararlılarının yırtıcıları ve mevsimlik kozalak
ve tohum zararlıları liste dışında tutulmuştur. Çalışmada hem
ağaç türü bazında zarar görme durumu hem de zararlı böceklerin
zarar spektrumunun belirlenmesi amaçlanmıştır.
3. Bulgular ve Tartışma
3.1 İğne yapraklı odunsu taksonlar ve tohum zararlıları
İğne yapraklı orman ağaçlarında tohum ve kozalaklarda
zarara yol açan türlerin listelendiği Tablo 1’de görüldüğü gibi
12’si Türkiye’nin doğal iğne yapraklı odunsu taksonlarında
olmak üzere, toplam 82 farklı odunsu taksonun tohum ve
kozalaklarında zarar yapan 71 tür tespit edilmiştir.
Bazı herbivor türlerinin birden fazla ağaç türünde zarara yol
açtığı, çalışma sonucunda belirlenmiştir. En çok zararlı türün
bulaştığı ağaç türünün Picea abies olduğu (18 farklı herbivor
tür) belirlenmiş; Picea abies’i 9 türle Pseudotsuga menziesii, 7
türle Picea glauca ve Pinus sylvestris, 6 türle Pinus strobus ve
Picea mariana, 5 türle Abies alba, Cedrus libani ve Pinus
pinaster, 4 türle Larix laricina, Pinus nigra, P. brutia, P. pinea,
P. halepensis, Abies lasiocarpa ve Cupressus sempervirens
takip etmiştir (Şekil 1).
Şekil 1. Konifer türlerindeki zararlı herbivor sayıları
54 4 4 4
18
4657474659
0
10
20
30
40
1
Abies alba Larix laricina Pinus brutia
Pinus pinea Abies lasiocarpa Picea abies
Pinus halepensis Pinus strobus Cedrus libani
Picea glauca Pinus nigra Pinus sylvestris
Cupresus sempervirens Picea mariana Pinus pinaster
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
130
Çizelge 1. Konifer türlerinin kozalak ve tohumlarında zarar yapan herbivor türleri
No
TAKIM
HERBİVOR
ZARAR
GRUBU
(Konofag(1)
/Seminifag(2))
ZARAR VERDİĞİ
AĞAÇ TÜRÜ
KAYNAKLAR
LEPİDOPTERA
Familya: TORTRİCİDAE
1
Cydia conicolana (Heylaerts, 1874)
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Pinus nigra, P. sylvestris,
P. brutia, Pinus laricio
Tosun (1977); Medvedev (1987); Roques (1983); Çanakçıoğlu
ve Mol (2000); Karanikola (2002); Özek ve Avcı (2017)
2
Gravitarmata osmana Obraztsov, 1952
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Cedrus libani
Çanakçıoğlu (1963); Erdem (1968); Tosun (1977); Çanakçıoğlu
(1982); Özek ve Avcı (2017)
3
Barbara osmana Obratsov,1952
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Cedrus libani
Şad (1969); Çanakçıoğlu (1982); Roques (1983)
4
Pammena mariana (Zerny, 1920)
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Juniperus excelsa
Öymen (1990)
5
Cydia kamijoi (Oku, 1968)
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Abies koreana, A.
sachalinensis
Oku (1968); Shin ve ark. (2018)
6
Laspeyresia strobilella (Linnaeus,
1758) (Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Picea abies
Solem (1971); Skrzypczynska (1980)
7
Pseudococcyx tessulatana (Staudinger,
1871) (Lepidoptera; Tortricidae)
Konofag
Cupressus sempervirens
Cantini ve Battisti (2001)
8
Choristoneura occidentalis Freeman,
1967 (Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Pseudotsuga menziesii
Strong ve ark. (2001)
9
Barbara herrichiana Obraztsov, 1960
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Abies alba
Roques (1983); Skrzypczyńska (1998); Roques ve El Alaoui El
Fels (2005)
10
Eucosma tocullionana Heinrich, 1920
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Pinus strobus
DeBarr ve ark. (1982); Duryea ve Phillip (2012)
11
Barbara fulgens Kuznetsov, 1969
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Picea koraiensis
Roques ve ark. (1994)
12
Henricus fuscodorsana Kearfott, 1904
(Lepidoptera: Tortricidae)
Konofag
Picea glauca,
P. mariana, P. sitchensis
Cameron (1987)
13
Cydia strobiella L. (Lepidoptera:
Tortricidae
Konofag
Picea abies
Skrzypczyńska ve ark. (1994)
Familya: PYRALİDAE
14
Dioryctria mendacella (Staudinger,
1859) (Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pinus brutia, P.
halepensis, P. nigra, P.
pinea, P. sylvestris
Pinus pinaster
Tosun (1977); Öymen (1990); Çanakçıoğlu ve Mol (2000);
Özçankaya ve Balay (2011); Özek ve Avcı (2017)
15
Dioryctria abietella (Denis &
Schiffermüller, 1775) (Lepidoptera:
Pyralidae)
Konofag
Picea orientalis, Abies
nordmanniana, A.
cilicica, A. equi-trojani,
Pinus brutia, P. nigra, P.
sylvestris, Abies excelsa,
A. alba, A. pectinata,
Pinus montana, P.
pinaster, P. strobus, P.
laricio var. austriaca,
Pseudotsuga menziesii,
Picea abies
Defne (1954); Çanakçıoğlu (1963); Erdem (1968); Tosun
(1977); Öymen (1990); Sekendiz (1991); Yüksel (1996); Kozioł
(2010); Özçankaya ve Balay (2011); Özek ve Avcı (2017)
16
Dioryctria peltieri Joannis, 1908
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Cedrus libani, Cedrus
atlantica
Knölke (2007); Boivin ve Auger-Rozenberg (2016); Özek ve
Avcı (2017)
17
Dioryctria pinea (Staudinger, 1859)
(Lepidoptera:Pyralidae)
Konofag
Cedrus libani, Pinus
halepensis, P. pinea, P.
pinaster
Baldasseroni (1957); Zocchi (1961); Öymen (1990); Triggiani
(2016)
18
Dioryctria sp. Zeller, 1846
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pinus elliottii
Hanula ve ark. (1984); Bracalini ve ark. (2013)
19
Dioryctria clarioralis Walker, 1863
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pinus palustris
Ebel ve ark. (1974); Tauer ve ark. (1983); Brissette ve ark.
(1991)
20
Dioryctria amatella Hulst, 1887
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pinus taeda
Tauer ve ark. (1983); Fidgen ve Sweeney (1996)
21
Dioryctria abietivorella Grote, 1878
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pseudotsuga menziesii, P.
glauca, P. abies, P.
mariana, Pinus strobus,
P. banksiana
Fidgen ve Sweeney (1996); Trudel ve ark. (1999)
22
Dioryctria rubella Herrich-Schaeffer,
1901 (Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pinus kesiya, P.
merkusii, P. caribaea, P.
taeda, P. massoniana, P.
radiata
Wang and Song (1985); Tian ve Yan (1989); Qian (1992)
23
Dioryctria yuennanella Caradja, 1937
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pinus yunnanensis
Wang ve Song (1985)
24
Dioryctria simplicella Heinemann,
1863
Konofag
P. sylvestris, P. brutia
Charles ve Roques (1977); Neunzig (2003); Roux- morabito ve
ark. (2008); Whitehouse ve ark. (2011); Aslan (2018)
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
131
25
Dioryctria pryeri Ragonot, 1893
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Pinus taiwanensis, P.
tabulaeformis, P.
massoniana, P. koraiensis
Wang (1997)
26
Assara terebrella (Zincken, 1818)
(Lepidoptera: Pyralidae)
Konofag
Picea abies
Skrzypczyńska (1982); Roques (1988)
Familya: GEOMETRİDAE
27
Eupithecia abietaria debruneata
Staudinger, 1897 (Lepidoptera:
Geometridae)
Konofag
Pinus koraiensis, Picea
abies
Byun ve ark., (1998); Kozioł (2010)
28
Eupithecia analoga Djakonov, 1926
(Lepidoptera: Geometridae)
Konofag
Picea abies
Kozioł (2010)
29
Eupithecia pini Retz. (Lepidoptera:
Geometridae)
Konofag
Picea abies
Skrzypczyńska ve ark., (1994)
Familya: OLETBREUTİDAE
30
Laspeyresia youngana (Kearfott)
(Lepidoptera: Oletbreutidae)
Konofag
Picea glauca
Weatherston ve ark. (1977); Timonin ve ark. (1980)
31
Barbara colfaxiana Kearfott, 1907
(Lepidoptera: Oletbreutidae)
Konofag
Pseudotsuga menziesii
Weatherston ve ark. (1977); Moser ve ark. (1987)
Familya: GELECHİİDAE
32
Mesophleps oxycedrella (Millière,
1871) (Lepidoptera: Gelechiidae)
Seminifag
Juniperus phoenicea, J.
macrocarpus
Li ve Sattler (2012)
Familya: BLASTOBASİDAE
33
Holcocera immaculella McDunnough,
1930 (Lepidoptera: Blastobasidae)
Konofag
Pseudotsuga menziesii
Ruth (1980); Hedlin ve Norman (1963); Ruth (1980);
Schowalter ve ark. (1985)
TAKIM: DİPTERA
Familya: CECİDOMYİİDAE
34
Camptomyia pinicola Mamaev, 1961
(Diptera: Cecidomyiidae)
Konofag
Pinus sylvestris, P.
halepensis, P. uncinata
Can (2003); Cilbircioğlu ve Ünal (2008); Özek ve Avcı (2017)
35
Resseliella sp. Seitner, 1906 (Diptera:
Cecidomyiidae)
Konofag
Pinus sylvestris, Larix
laricina
Chatelain ve Goyer (1980); Aslan (2018)
36
Dasineura rachiphaga (Tripp, 1955)
(Diptera: Cecidomyiidae)
Konofag
Picea mariana
Timonin ve ark. (1980); Prévost (1990)
37
Resseliella piceae Seitner, 1906
(Diptera: Cecidomyiidae)
Seminifag
Abies alba
Skrzypczyńska (1985); Skuhravá ve ark. (2005); Akkuzu ve
Ünal (2009)
38
Contarinia oregonensis Foote, 1956
(Diptera: Cecidomyiidae)
Seminifag
Pseudotsuga menziesii
Gries ve ark. (2002)
39
Contarinia washingtonensis Johnson,
1963(Diptera: Cecidomyiidae)
Konofag
Pseudotsuga menziesii
Ruth (1980); Schowalter ve ark. (1985)
40
Plemeliella abietina Seitner, 1908
(Diptera: Cecidomyiidae)
Seminifag
Picea abies, P. glauca, P.
obovata, P. pungens
Skrzypczyńska (1982); Seifert ve ark. (2000); Dajoz (2009);
Tigabu ve ark. (2004); Kozioł (2010)
41
Resseliella skuhravyorum
Skrzypczyńska, 1975
(Diptera: Cecidomyiidae)
Seminifag
Larix decidua
Skrzypczyńska (1985); Roques ve ark. (1996)
42
Asynapta nearkeeni (Foote, 1956)
(Diptera: Cecidomyiidae)
Konofag
Abies lasiocarpa, A.
grandis
Kulhavy (1974); Kulhavy ve ark. (2019)
43
Thomasiniana ingrica Mamajev, 1971
(Diptera: Cecidomyiidae)
Konofag
Picea abies
Skrzypczyńska (1982); Orlinski (2006)
44
Kaltenbacbiola strobi (Winnertz, 1853)
(Diptera: Cecidomyiidae)
Konofag
Picea abies
Skrzypczyńska (1982)
Familya: ANTHOMYİİDAE
45
Hylemya (Lasiomma) viarium Huckett,
1965 (Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Larix laricina
Amirault (1989)
46
Strobilomyia neanthracina Michelsen,
1988 (Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Picea glauca, P. mariana,
P. engelmannii, P.
sitchensis
Tripp (1954); Tripp ve Hedlin (1956); Hedlin (1973); Sweeney
ve ark. (1990); Turgeon ve Sweeney (1993); Fidgen ve ark.
(1998); Mason ve Huber (2002)
47
Lasiomma melania Ackland,1965
(Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Larix decidua, L. sibirica,
L. gmelinii, L. leptolepis,
L. kaempferi
Roques (1988); Berryman (2013)
48
Strobilomyia anthracina (Czerny,
1906) (Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Picea mariana, P. abies
Stein (1916); Czerny (1906); Kramer (1917); Seguy ve Zaharoff
(1923); Kangas ve Leskinen (1944); Ringdahl (1951); Yakovlev
(1960); Bakke (1961); Hennig (1967); Suwa (1971); Fan ve ark.
(1982); Roques (1983); Kozioł (2010)
49
Strobilomyia appalachensis Michelsen,
1988 (Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Picea mariana
Turgeon ve Sweeney (1993); Turgeon ve ark. (1994)
50
Hylemya (Pegohylemyia) abietis
Huckett, 1953 (Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Abies lasiocarpa
Kulhavy ve ark. (2019)
Çizelge 1’in devamı
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
132
51
Hylemyiu anthracina Malloch, 1918
(Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Picea abies
Skrzypczyńska (1982a)
52
Lasiomma anthracina Czemy, 1906
(Diptera: Anthomyiidae)
Konofag
Picea glauca
Timonin ve ark. (1980); Grebenshchikova ve Naumov (1985)
Familya: LONCAEIDAE
53
Earomyia aquilonia McAlpine, 1956
(Diptera: Lonchaeidae)
Konofag
Larix laricina, Abies
mabilis, A. concolor, A.
grandis, A. magnifica
McAlpine (1956); Groot ve ark. (1994)
54
Earomyia impossibileMorge,1959
(Diptera: Lonchaeidae)
Konofag
Abies alba
Morge (1962); Stadnickij ve ark. (1978); Nanu (1979); Kühlhorn
(1982); Skrzypczyńska (1982b)
55
Earomyia sp. Zetterstedt, 1842
(Diptera: Lonchaeidae)
Konofag
Picea abies,
Abies lasiocarpa
Kozioł (2010); Kulhavy ve ark. (2019)
56
Earomyia scbistopyga Collin, 1953
(Diptera: Lonchaeidae)
Konofag
Picea abies
Skrzypczyńska (1982)
TAKIM: HYMENOPTERA
Familya: TORYMIDAE
57
Megastigmus wachtli Seitner, 1916
(Hymenoptera: Torymidae)
Seminifag
Cupressus sempervirens
Zocca ve ark. (2008)
58
Megastigmus suspectus Borries, 1895
(Hymenoptera: Torymidae)
Seminifag
Abies alba
Skrzypczyńska (1978)
59
Megastigmus schimitscheki Novitzky,
1954 (Hymenoptera: Torymidae)
Seminifag
Cedrus libani
Roques ve Skrzypczyńska (2003); Tosun (1977)
60
Megastigmus laricis Marcovitch,
1914 (Hymenoptera: Torymidae)
Seminifag
Larix laricina
Harry (1986)
61
Megastigmus spermotrophus
Wachtli, 1893 (Hymenoptera:
Torymidae)
Seminifag
Pseudotsuga menziesii
Hedlin ve Norman (1963); Cram ve ark. (2012)
62
Megastigmus lasiocarpa Crosby,
1913 (Hymenoptera: Torymidae)
Seminifag
Abies lasiocarpa
Moyer ve Parker (1973); Kulhavy (1974); Kulhavy ve ark.
(1975); Kulhavy ve ark. (2019)
63
Megastigmus strobilobius Ratzeburg,
1848 (Hymenoptera: Torymidae)
Seminifag
Picea abies
Seifert ve ark. (2000); Kozioł (2010)
64
Megastigmus atedius Walker, 1851
(Hymenoptera: Torymidae)
Seminifag
Pinus strobus
DeBarr ve ark. (1982)
TAKIM: COLEOPTERA
Familya: CURCULİONİDAE
65
Pissodes validirostris (Sahlberg,
1834) (Coleoptera: Curculionidae)
Konofag
Pinus pinea, Pinus cembra
Boivin ve Auger-Rozenberg (2016)
66
Conophthorus coniperda Schwarz &
E.A., 1895
(Coleoptera: Curculionidae)
Konofag
Pinus strobus
Hedlin ve ark. (1980)
67
Conophthorus resinosae Hopkins,
1915 (Coleoptera: Curculionidae)
Konofag
Pinus resinosa
Mattson (1980); Groot (1991); Groot ve ark. (1994)
Familya: ANOBİİDAE
68
Ernobius bicolor White, 1983
(Coleoptera: Anobiidae)
Konofag
Picea abies
Schooley (1983)
TAKIM: HETEROPTERA
Familya: LYGAEİDAE
69
Orsillus maculatus (Fieber, 1861)
(Heteroptera: Lygaeidae)
Konofag
Cupressus sempervirens
Guido ve ark. (1997); Roques ve Battisti (1999); Battisti ve ark.
(1999); Battisti ve ark. (2000)
TAKIM: HEMİPTERA
Familya: COREİDAE
70
Leptoglossus occidentalis
Heidemann (1910)
Seminifag
P. halepensis, P. nigra, P.
pinea, P. sylvestris, P.
albicaulis, P. armandii, P.
cembroides, P. contorta,
P. coulteri, P. densiflora,
P. flexilis, P. griffithii, P.
jeffreyi, P. lambertiana,
P. monticola, P. mugo, P.
pinaster, P. ponderosa P.
radiata, P. resinosa, P.
rigida, P. sabiniana, P.
strobus, Pinus x
schwerinii, P. taeda, P.
macrocarpa, Pseudotsuga
menziesii, Tsuga
canadensis, T.
mertensiana, Picea
glauca, P. excelsae, P.
abies, Cedrus atlantica,
C. deodora, Larix
decidua, Abies
Koerber (1963); McPherson ve ark. (1990); Gall (1992); Tovar
ve ark. (1995); Taylor ve ark. (2001); Bates ve ark. (2002a);
Vanin ve ark. (2005); Kment ve Banar (2008); Protic (2008);
Maltese ve ark. (2009); Kollar ve ark. (2009); Barta (2009); Fent
ve Kment (2011); Tamburini ve ark. (2012); Lesieur ve ark.
(2014b); Gapon (2015)
Çizelge 1’in devamı
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
133
bornmülleriana, A.
magnifica, Cupressus
sempervirens
TAKIM: HOMOPTERA
Familya: ADELGİDAE
71
Pineus pini (Macquart, 1819)
(Homoptera: Adelgidae)
Konofag
Pinus pinaster
Zwolinski ve ark. (1989)
1 Konofag böcekler: Larvaları çeşitli kozalak bölgelerinde beslenen, tohum pullarına ve tohumlarına zarar veren böcekler (kozalak ve tohum zararlısı),
2 Seminifag böcekler: Larvaları sadece tohumlar içinde beslenen böcekler (Yalnızca tohum zararlısı)
İğne yapraklı ağaçlara zarar veren herbivor türleri
incelendiğinde, Hemiptera takımı, Coreidae familyasına ait olan
L. occidentalis’in 38 farklı iğne yapraklı ağaç türünde zarara yol
açtığı belirlenmiştir. Lepidoptera takımı, Pyralidae familyasına
ait olan Dioryctria abietella’nın ise toplam 16 farklı iğne
yapraklı ağaç türünde zarara yol açtığı saptanmıştır. Bu türleri,
altı farklı ağaç türüne zarar veren D. abietivorella, Dioryctria
mendacella ve Dioryctria rubella takip etmektedir. Ayrıca, E.
aquilonia ve Lasiomma melania beş, Dioryctria pryeri, P.
abietina ve C. conicolana’nın dört, H. fuscodorsana ve C.
pinicola’nın üç farklı iğne yapraklı ağaç türüne zarar verdiği
belirlenmiştir (Şekil 2).
Şekil 2. Konifer türlerinde en çok zarar yapan herbivor türleri
Zararlı türler arasında özellikle Lepidoptera takımına ait tür
çeşitliliği dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, Lepidoptera
takımının 33 farklı böcek türü ile iğne yapraklı ağaç türlerinin
tohum ve kozalaklarında zararlara yol açtığı belirlenmiştir.
Diptera takımı 23, Hymenoptera takımı 8, Coleoptera takımı 4,
Homoptera takımı 1, Hemiptera takımı 1 ve Heteroptera takımı
1 türle tohum ve kozalaklarda hasara yol açamaktadır (Şekil 3).
Şekil 3. Tohum ve kozalaklarda hasara yol açan böcek
takımlarına ait herbivor böcek sayıları
Lepidoptera takımından tespit edilen türlerin familyalara
göre dağılmı şu şekildedir: 13 tür Tortricidae, 13 tür Pyralidae,
3 tür Geometridae, 2 tür Oletbreutidae ve 1’er tür ile Gelechiidae
ile Blastobasidae. Diptera takımından tespit edilen türlerin
familyalara göre dağılmı ise şu şekildedir: 11 tür
Cecidomyiidae, 8 tür Anthomyidae ve 4 tür Lonchaeidae.
Hymenoptera takımında tespit edilen türlerin tamamı
Torymidae familyasındadır. Coleoptera takımında ise 3 türün
Curculionidae, 1 türün ise Anobiidae familyasından olduğu,
Hemiptera takımının Lygaeidae, Heteroptera takımının
Coreidae ve Homoptera takımının Adelgidae familyasından
birer türle temsil edildiği bulunmuştur (Şekil 4).
Şekil 4. Tohum ve kozalaklarda hasara yol açan böcek
takımlarının familya olarak dağılımı
Elde edilen bulgulardan Skrzypczyńska (1982, 1986, 1994
ve 1995)’e göre herbivor zararlarına göre yapılan gruplandırma
sonucunda, 57 böcek türü konofag, 14 böcek türü ise seminifag
böcek türü olarak belirlenmiştir.
3.2 Bazı tohum zararlıları ve mücadele yöntemleri
Ağaçların üreme yapıları; tohum veya meyve, polen, çiçek,
fındık ve kozalak gibi yapıları içermektedir. Diğer böcek
gruplarıyla kıyaslandığında, 1980’lere kadar entomolog ve
ekologların meyve yapıları ile beslenen böcekler üzerine
oldukça az sayıda çalışma yaptıkları anlaşılmaktadır. Gizli
yaşam biçimleri, basit dış meyve incelemesi tespit etmelerini
zorlaştırmaktadır. Bu durum böceklerin tohumlu bitkiler
üzerindeki ekonomik etkilerinin belirlenmesini de
etkilemektedir. Ancak hem sertifikalı tohum hem de tohum
bahçelerine dayanan ağaç ıslah ve plantasyon programlarının
artması, tohum böceklerinin ekolojisi ve etkisi hakkında
araştırma ve geliştirme ihtiyacını giderek artırmıştır (Roques,
1983). Orman ağacı tohum ve kozalaklarına saldıran böcekler,
ekonomik sonuçları ve bitki dinamiklerindeki ekolojik rolleri
açısından da oldukça önemlidir (Udval ve Batkhuu, 2013).
Alanyazın verilerinden de anlaşılacağı üzere, L. occidentalis
birçok ağaç türünde zarar yapan işgalci bu tür olarak öne
38
4535
16
64 4 6634
0
10
20
30
40
50
1
L. occidentalis P. abietina L. melania
H. fuscodorsana E. aquilonia D.abietella
D. rubella D. pryeri D. pinea
D. mendacella D. abietivorella C. pinicola
C. conicolana
33
23
8
4
1
1
1
010 20 30 40
Lepidoptera
Diptera
Hymenoptera
Coleoptera
Hemiptera
Homoptera
Heteroptera
13 13
321 1
11
8
4
8
31 1 1 1
0
2
4
6
8
10
12
14
16
Çizelge 1’in devamı
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
134
çıkmaktadır. Oldukça geniş bir konukçu yelpazesine sahip olan
bu tür için Werner (2011) 48 konukçu türü belirtmiş; Barta
(2009) ise Slovakya’da 18 iğne yapraklı türde zarara yol açtığını
bildirmiştir. Ayrıca kızılcık, sumak ve Antep fıstığı gibi çok
çeşitli bitkilerin meyveleri ile de beslenebilmektedir (Cranshaw,
2004). Birçok ağaç türünde zarara yol açan L. occidentalis ile
mücadele etmek için mekanik, kimyasal, tuzak kullanılarak ve
biyolojik mücadele uygulanmaktadır. Mekanik mücadele
olarak, kozalakların plastik ağlarla örtülmesi işlemi
gerçekleştirilmektedir (Strong ve ark., 1998; Bates ve ark.,
2002a; Strong ve ark., 2001; Strong, 2006). Summers ve Ruth
(1987) L. occidentalis’e karşı kimyasal mücadele kapsamında
erken dönemde insektisit kullanımının etkili olduğunu bildirmiş
olup Dimethoae ve Permethrin’in sözü edilen zararlıya karşı
başarılı olduğunu ifade etmişlerdir. Tuzak kurularak yapılan
mücadele için termal tuzak kullanımı önerilmektedir (Takács ve
ark., 2008; Zahradnik, 2012). Biyolojik mücadele için ise
parazitoit ve avcılarına ilişkin çalışmalar bulunmaktadır.
İpekdal ve ark. (2019)’da L. occidentalis için Türkiye ve
Dünyadaki son durumla ilgili bilgileri içeren bir çalışma yaparak
türün daha iyi tanımlanmasını ve böcekle ilgili yapılacak
çalışmalar için kaynak niteliğinde bir kitapçık hazırlamışlardır.
L. occidentalis’ten sonra Dioryctria abietella’nın orman
ağaçlarına en fazla zarar veren ikinci tür olduğu belirlenmiştir.
Dioryctria abietella uçuş süresi geç ve uzun olan bir türdür.
Larvalar çeşitli kozalak ve sürgün dokularıyla beslenmekte olup
larvalar oldukça hareketlidir. Bazen kozalak yüzeyinde bulunan
larvaların kozalaklar arasında hareket edebildiği belirlenmiştir.
Bu nedenle Annila (1973) D. abietella’nın sistemik ve yayılma
etkisi olmayan insektisitler kullanılarak kontrol edilebileceğini
öne sürmüştür. Ayrıca Bacillus thuringiensis bakterisinin, başta
Lepidoptera takımına ait herbivor böceklere karşı bakteriyel bir
insektisit olarak çeşitli suşlarda ve preparatlarda kullanıldığı da
bilinmektedir (Morris 1982). Kuzey Amerika'da çam ağaçlarına
zarar veren Dioryctria türleri, B. thuringiensis ile kontrol altına
alınmıştır (McLeod ve ark., 1984; Cameron, 1989). Fransa'da da
B. thuringiensis kullanılmış, az da olsa başarı elde edilmiş fakat,
D. abietella üzerindeki etkinliği ile ilgili yayınlanmış bir
çalışmaya rastlanılmamıştır (Weslien, 1999). İsveç’te kurulmuş
tohum bahçelerinde de bir çeşit insektisit olan permethrin
kullanılmış (Anonim, 1998) fakat biyolojik alternatifleri tercih
eden sivil toplum kuruluşlarının ve kamu kurumlarının kimyasal
mücadeleyi terk etme yönünde güçlü bir eğilimi bulunmaktadır
(Thor ve ark., 1997). Rosenberg ve ark. (2012) yapmış oldukları
çalışmada D. abietella’ya karşı ağaç gövdelerine enjekte
edilebilen yeni geliştirilen sistemik insektisitlerin, geleneksel
ilaçlamaya kıyasla hem böcek hasarını hem de çevredeki
olumsuz yan etkileri azaltmanın olası bir yolu olabileceğini
belirtmişlerdir. Ağaç gövdelerine enjekte edilebilen bazı
insektisitler Picea abies üzerinde test edilmiştir. İlk denemede
bifenthrin, deltamethrin, abamectin ve imidacloprid enjekte
edilmiş; ikinci denemede ise bu insektisitlerden ikisi abamectin
ve imidacloprid enjekte edilmiştir. İkinci denemede, insektisit
muamelesi ayrıca çiçek uyarıcı hormon olan giberellin (GA4/7)
ile birleştirilmiştir. Çalışma sonucunda zararı azaltan tek
insektisitin abamectin olduğu, abamectin ve GA4/7’nin beraber
kullanılmasının belirli böcek türlerinden kaynaklanan hasarı
azalttığı ve çiçeklenmeyi arttırmasının mümkün olabileceğini
göstermiştir. Dioryctria mendacella ile mücadelede larvaların
toplanma esnasında (sonbahar/kış) kozalak içinde olduğundan,
saldırıya uğrayan kozalakların gözlemlenmesi ve yok edilmesi,
populasyonları azaltmanın etkili bir yolu olabilmektedir. Hasat
edilmemiş kozalakların veya toprak yüzeyinde kalan
kozalakların yok edilmesi, birçok zararlı türün kışı geçiren
popülasyonlarının azaltılmasına hizmet eden tamamlayıcı bir
önlemdir (Sousa ve ark., 2017). Dioryctria pinea türü için
spesifik olarak literatürde biyolojik ve kimyasal mücadele ile
ilgili bilgiye ulaşılamamakla birlikte Dioryctria spp. türlerine
genel olarak emamektin benzoat, imidakloprid, emamektin
benzoat ve tiyametoksamın uygulamaları gerçekleştirilmiştir
(Grosman ve ark., 2002). Can ve Özçankaya (2006) doğal
düşmalarının Carpelimus sp. (Col., Staphylinidae)
Pseudoperichaeta nigrolineata (Walker) (Dipt., Tachinidae)
olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca, Çanakçıoğlu (1963) P.
nigrolineata’yı D. pineae’nin larva parazitoiti olarak
bildirmektedir.
Mücadelede kullanılan kimyasalların ağaçlara tekrar tekrar
uygulanması, tohum bahçelerinde pestisit kalıntılarının
birikmesine yol açarak zararlı böcekler ile doğal düşmanları
arasındaki dengeyi bozabilmektedir. Tohum bahçelerinde
kimyasal mücadele tekrar tekrar kullanılırsa, böceklerin
insektisitlere karşı dirençli hale gelmelerine de neden
olabilmektedir. Ayrıca, bazı insektisitlerin tohumlar üzerinde
fitotoksik etkileri de olabildiğinden, tohum kalitesini
düşürmektedir (Annila, 1973).
Orman böcek zararlılarının mekansal dağılımı, yırtıcıların
varlığı, beslenme kaynağı kullanılabilirliği, habitat
heterojenliği, iklim ve yayılma kapasitesi gibi birçok içsel ve
dışsal faktörden etkilenmektedir (Aukema ve ark., 2008). Zararlı
türlerin mekansal ve zamansal dinamiklerini ve bunlara dahil
olan faktörleri anlamak, olası istilanın derecesini ve böceklerin
yeni alanlara yayılmalarını tahmin etmek için gereklidir
(Gumpertz ve ark., 2000; Sakai ve ark., 2001). Halen etkisi
görülen ve yakın gelecekte tesiri daha da artacak olan iklim
değişikliği ile orman zararlılarının yaygınlık ve zarar şiddetleri
ile hasarların artacağı tahmin edilmektedir (Pinkard ve ark.,
2010; Chen ve ark., 2011; Wainhouse ve ark., 2014).
4. Sonuçlar
Orman ekosistemlerinin önemli öğeleri olan konifer
taksonlarında tohum ve kozalaklara zarar veren herbivor böcek
türlerinin bir listesinin oluşturulması amacıyla hazırlanan bu
çalışma sonucunda, Lepidoptera takımına ait 6 familya
(Tortricidae, Pyralidae, Geometridae, Oletbreutidae,
Gelechiidae, Blastobasidae) ile 33 tür, Diptera takımına ait 3
familya (Cecidomyiidae, Anthomyiidae, Loncaeidae) 23 tür,
Hymenoptera takımına ait 1 familya (Torymidae) 8 tür,
Coleoptera takımına ait 2 (Curculionidae, Anobiidae) familya 4
tür, hemiptera takımına ait 1 familya (Coreidae) 1 tür,
Homoptera takımına ait 1 familya (Adelgidae) 1 tür ve
Heteroptera takımına ait 1 familya (Lygaeidae) ve 1 tür
listelenmiştir.
Uzun vadeli orman yönetimi planlamasının değişen iklim
senaryolarının böcek dinamikleri üzerindeki potansiyel
etkilerini dikkate alarak ve orman zararlılarının olası potansiyel
etkilerini tahmin etmek için güvenilir araçlar geliştirmesi artık
zaruridir (Gumpertz ve ark., 2000).
Uzun vadeli orman yönetimi planlamasının değişen iklim
senaryolarının böcek dinamikleri üzerindeki potansiyel
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
135
etkilerini dikkate alarak ve orman zararlılarının olası potansiyel
etkilerini tahmin etmek için güvenilir araçlar geliştirmesi artık
zaruridir (Gumpertz ve ark., 2000). Özellikle uzun hayat
döngülerine sahip orman ağaçlarının değişen çevre koşulları,
evrimleşen patojenlere ve zararlılara karşı uyum sağlamaları
daha yavaş olması nedeniyle daha da önemlidir. Zararlı yönetim
sistemlerinin geliştirilmesi ise özellikle tohum bahçeleri ile ilgili
olup, oldukça önem arz etmektedir (Groot ve ark., 1994). Çok
sayıda belirsizliğe ve birçok faktörün etkileşimli ve birikimli
etkilerine karşı, ağaçlandırma, yapay gençleştirme ve
restorasyon çalışmalarında türe özgü ve probleme yönelik
mücadele stratejileri geliştirmek öncelikli ve elzem bir husustur.
Birçok ülkede orman sağlığı izleme programları, böcek ve
hastalık salgınlarının erken dönemde tespit edilmesini
kolaylaştırmaktadır (Sniezko ve Koch, 2017). Gatehouse
(1991), zararlı böceklerin mücadelesinde kimyasal pestisitlerin
kullanımı yanında alternatif uygulamaların var olduğunu; bu
amaçla predatör ve parazit böceklerin kullanımı ve feromon
tuzaklar veya kısır böceklerin ortama bırakılmasıyla fertil
yetişkinler arasında çiftleşmenin engellenmesi gibi biyolojik
kontrol yöntemleri uygulanabildiğini bildirmektedir. Bununla
birlikte en etkili yöntemin, böcek saldırısına karşı kalıtımsal
olarak dayanıklı tür, populasyon, genotip ve klonların tespit
edilerek seçilmesi ve geliştirilmesidir. Kısaca, geleceğe yönelik
plantasyonlar ve bu plantasyonların tesisinde kullanılacak
tohum kaynakların tesisi salt biyokütle artımı yüksek, kalite
gövde sunan populasyon ve genotiplere değil aynı zamanda
böcek zararlılara karşı resistant populasyon ve bireylere
dayandırılmalıdır.
Orman ağaçlarındaki ıslah çalışmaları büyük genom yapıları
ve ağaçların üreme sürelerinin uzunluğu sebebiyle oldukça
yavaş ilerleyen bir süreçtir. Ancak, son yıllardaki genomik
teknolojilerindeki hızlı ilerleme, ıslah sürelerinin kısalmasına
yardımcı olabilme potansiyelindedir. Özellikle birim alandaki
odun üretiminin arttırılması hedefine odaklanan hızlı gelişen tür
plantasyon ormancılığında klasik ıslah ve orman biyoteknolojisi
uygulamaları birlikte kullanılarak iklim değişiminin olası
olumsuz tesirlerine karşı böceklere dirençli
populasyon/ağaçların seleksiyonu ve geliştirilmesi artık Türkiye
ormancılığının vakit geçirmeden odaklanılması gereken
öncelikli bir konusudur.
Kaynaklar
Akkuzu, E., Ünal, S., 2009. Forest gall midge fauna (Diptera:
Cecidomyiidae) of Turkey. Research Journal of Agriculture
and Biological Sciences, 5(6), 915-922.
Amirault, P.A., 1989. The cone and seed insects of tamarack in
eastern North America. Proceedings, 3rd Cone and Seed
Insects Working Party Conference S. Vol. 2, pp. 07-01.
Annila, E., 1973. Chemical control of spruce cone insects in
seed orchards. Comm. Inst. For. Fenn. 32, 3–11.
Anonim, 1998. The National Chemical Inspectorate’s list of
approved pesticides, etc. 1998. Printgraf, Stockholm, 248
pp. ISSN 0283-1945. (In Swedish with guide to English
readers.).
Aslan, B., 2018. Kastamonu Taşköprü-Tekçam Klonal Tohum
Bahçesindeki Kozalak Zararlıları ve Bazı Doğal
Düşmanlarının Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi,
Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Kastamonu.
Auger Rozenberg, M.A., Roques, A., 2012. Seed Wasp
Invasions Promoted by Unregulated Seed Trade Affect
Vegetal And Animal Biodiversity. Integrative Zoology 7,
228–246.
Aukema, B.H., Carroll, A.L., Zheng, Y., Zhu, J., Raffa, K.F.,
Dan Moore, R., Taylor, S.W., 2008. Movement of Outbreak
Populations of Mountain Pine Beetle: Influences of
Spatiotemporal Patterns And Climate. Ecography, 31(3),
340-358.
Bakke, A., 1955. Insects reared from spruce cones in northern
Norway 1951. A general view with special stress on
parasitic hymenoptera of the subfamilies Chalcidoidae and
serphoidae. Norsk Entomologisk Tidskrift, 9(3/4), 152-212.
Bakke, A., 1961. Skogsinsekter. Skadeinsekter på skogen i
Norge. Oslo, Aschehoug & Co. pp. 166.
Bakke, A., 1963. Studies on the spruce cone insects. Laspeyresia
strobilella (L.) (Lepidoptera: Tortricidae). Kaltenbachiola
strobi (Winn.) (Diptera: Itonidae), and their parasites
(Hymenoptera) in Norway. Medd Nor Skogfors¢ksves, 19,
1-151.
Baldasseroni, V., 1957. Dei gravissimi danni arrecati alle pine
di Pinus pinea da farfalle del Gen. Dioryctria Zell. L’It. For.
Mont, 1, 1-2.
Barta, M., 2009. New facts about distribution and host spectrum
of the invasive Nearctic conifer pest, Leptoglossus
occidentalis (Heteroptera: Coreidae) in south-western
Slovakia. Folia faunistica Slovaca, 14(23), 139-142.
Bates, S.L., Lait, C.G., Borden, J.H., Kermode, A.R., 2002.
Measuring the impact of Leptoglossus occidentalis
(Heteroptera: Coreidae) on seed production in lodgepole
pine using an antibody-based assay. Journal of Economic
Entomology, 95(4), 770-777.
Battisti, A., Cantini, R., Feci, E., Frigimelica, G., Guido, M.,
Roques, A., 2000. Detection and evaluation of seed damage
of cypress, Cupressus sempervirens L., in Italy. Seed
Science and Technology, 28(3), 731-740.
Battisti, A., Roques, A., Colombari, F., Frigimelica, G., Guido,
M., 1999. Efficient transmission of an introduced pathogen
via an ancient insect- fungus association.
Naturwissenschaften 86(10), 479–483.
Berryman, A.A., 2013. Dynamics of forest insect populations:
patterns, causes, implications. Springer Science & Business
Media (Eds.), Germany.
Boivin, T., Auger-Rozenberg, M.A., 2016. Native fruit, cone
and seed insects in the Mediterranean Basin. Insects and
Diseases of Mediterranean Forest Systems. Springer,
Cham, 47-88.
Bracalini, M., Benedettelli, S., Croci, F., Terreni, P., Tiberi, R.,
Panzavolta, T., 2013. Cone and seed pests of Pinus pinea:
assessment and characterization of damage. Journal of
economic Entomology, 106(1), 229-234.
Brissette, J.C., Barnett, J.P., Landis, T.D., 1991. Container
seedlings. In: Forest regeneration manual. Springer,
Dordrecht, pp.117-141.
Byun, B. K., Chul Su, K., Kim, J.K., 1998. Eupithecia abietaria
debrunneata Staudinger (Lepidoptera: Geometridae)
feeding on the cone of the Korean white pine New to Korea.
Korean Journal of Entomology, 28(4), 341-343.
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
136
Cameron, D.E., 1987. The association of seed and cone predator
populations and cone crop production in Engelmann spruce.
All Graduate Theses and Dissertations. 7302.
Cameron, R.S., 1989. Promising new pesticides for cone and
seed insect control in southern United States. In Miller, G.
E. (ed.), Proceedings of the 3rd Cone and Seed Insects
Working Party Conference. Working Party S2.07-01,
Victoria, B.C., 26–30 June 1988. Pacific Forestry Centre,
Forestry Canada, Victoria B.C., pp. 193–202.
Can, P., 2003. İzmir ve Manisa illeri Kızılçam (Pinus brutia
Ten.) tohum bahçelerinde bulunan kozalak ve tohum
tararlıları, zarar şekilleri ve bulunma dönemlerinin
belirlenmesi üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Ege
Üniversitesi, İzmir.
Can, P., Özçankaya, M.İ., 2006. Ege Bölgesi Tohum
Bahçelerinde Kozalak Zararlılarının ve Mücadele
Yöntemlerinin Belirlenmesi. Ege Ormancılık Araştırma
Müdürlüğü Yayınları, 108 s., İzmir.
Cantini, R., Battisti, A., 2001. Impact and control of the cone
tortricid Pseudococcyx tessulatana (Staudinger), damaging
the cone crop of a selected clone of cypress (Cupressus
sempervirens L.) in Italy, Journal of Pest Science, 74(4),
107-110.
Charles, P.J., Roques, A., 1977. Notes on the biology of
Dioryctria mutatella Fuchs (Lepidoptera Phycitidae) an
enemy of shoots and cones of Scots pine in the forest of
Fontainebleau [France]. In Annales de Zoologie Ecologie
Animale.
Chatelain, M.P., Goyer, R.A., 1980. Seasonal attack periods of
cone-feeding insects of loblolly pine cones. Annals of the
Entomological Society of America, 73(1), 49-53.
Chen, A.C., Hill, J.K., Ohlemuller, P., Roy, D.B., Thomas, C.D.,
2011. Rapid Range Shifts in Species Associated With High
Levels of Climate Warming. Science 333, 1024– 1026.
Cilbircioğlu, C., Ünal, S., 2008. Gall midges (Diptera:
Cecidomyiidae) in forest trees of Turkey. Journal of
Agricultural and Urban Entomology, 25 (1), 13-23.
Cram, M.M., Michelle, S.F., Katy, M.M., 2012. Forest Nursery
Pests. Department of Agriculture, Forest Service,
Washington D.C.
Cranshaw, W.S., 2004. Conifer seed bugs. Insect series. Trees
& shrubs; no. 5.588.
Czerny, L., 1906. Zwei neue Chortophila-Arten aus
Oberosterreich (Dipt.). Wiener Entomologische Zeitung,
25, 251-254.
Çanakçıoğlu, H., 1963. Orman Ağaçlarımızın Tohumlarına Arız
Olan Böcekler ve Bazı Önemli Türlerin Mücadeleleri
Üzerine Araştırmalar. Türkiye Cumhuriyeti Tarım
Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Sıra No:
343, Seri No: 17, s: 100, İstanbul.
Çanakçıoğlu, H., 1982. Türkiye Ormanlarının Zararlı
Tortricidae (Lepidoptera) Türleri. İstanbul Üniversitesi
Orman Fakültesi Dergisi A, 32(1), 17-43.
Çanakçıoğlu, H., 1993. Orman Koruma, İstanbul Üniversitesi
Orman Fakültesi, Üniversite Yayın No:3624, Fakülte Yayın
No: 411, İstanbul.
Çanakçıoğlu, H., Mol, T., 2000. Tohum ve Kültür Zararlıları.
İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, Rektörlük
No: 4210, Fakülte No: 462, s. 334, İstanbul.
Dajoz, R., 2009. Insects on flowers, fruits and seeds. In Insects
and forests. Technique and Documentation, Intercept Ltd.,
pp. 333–347, Paris.
DeBarr, G.L., Barber, L.R., Maxwell, A.H., 1982. Use of
carbofuran for control of eastern white pine cone and seed
insects. Forest Ecology and Management, 4(1), 1-18.
Defne, M., 1954. Batı Karadeniz Bölgesi’ndeki Göknarların
Zararlı Böcekleri ve Mücadele Metodları. Türkiye
Cumhuriyeti Tarım Vekâleti, Orman Umum Müdürlüğü
Yayınları, Seri No: 12, Sıra No: 105, s. 228, İstanbul.
Duryea, M.L., Phillip Dougherty, M., 2012. Forest regeneration
manual. Vol. 36. Springer Science Business Media,
Germany.
Ebel, B.H., Harry, O., Yates, III., 1974. Insect-Caused Damage
and Mortality to Conelets, Cones, and Seed of Short leaf
Pine. Journal of Economic Entomology, 67(2), 222-226.
Erdem, R., 1968. Ormanın Faydalı ve Zararlı Böcekleri. İstanbul
Üniversitesi Yayınları, No: 1265, Orman Fakültesi No: 118,
s. 182, İstanbul.
European-Union, 2000a. Council directive 1999/105/ EC of 22
December 1999 on the marketing of forest reproductive
material. Official Journal of the European Communities 15.
1. 2000, L11: 17–40.
European-Union, 2000b. Council directive 2000/29/EC of 8
May 2000 on protective measures against the introduction
into the Community of organisms harmful to plants or plant
products and against their spread within the Community.
Official Journal of the European Communities 10.7. 2000,
L169: 1–112.
European-Union, 2007. Commission decision 2007/433/ EC of
18 June 2007 on provisional emergency measures to
prevent the introduction into and the spread within the
Community of Gibberella circinata Nirenberg &
O’Donnell. Official Journal of the European Communities,
22.6.2007, L161: 66–9.
Fan, Z.D., Ge, F.X., Zhang, R.S., Fang, S.Y., 1982. On Chinese
species of genus Lasiomma, especially those injurious to the
coniferous cones (Diptera: Anthomyiidae). Journal of
North-Eastern Forestry Institute, 10(l), 1-12.
Fent, M., Kment, P., 2011. First record of the invasive western
conifer seed bug Leptoglossus occidentalis (Heteroptera:
Coreidae) in Turkey. North-Western Journal of Zoology, 7
(1), 72-80.
Fidgen, L.L., Quiring D.T., Sweeney J.D., 1998. Effect of cone
size on adult and larval foraging behavior of Strobilomyia
neanthracina and Strobilomyia appalachensis (Diptera:
Anthomyiidae). Environmental entomology, 27(4), 877-
884.
Fidgen, L.L., Sweeney J.D., 1996. Fir coneworm, Dioryctria
abietivorella (Grote) (Lepidoptera: Pyralidae), prefer cones
previously exploited by the spruce cone maggots
Strobilomyia neanthracina Michelsen and Strobilomyia
appalachensis Michelsen (Diptera: Anthomyiidae). The
Canadian Entomologist, 128(6), 1221-1224.
Gall, W.K., 1992. Further eastern range extension and host
records for Leptoglossus occidentalis (Heteroptera:
Coreidae): well-documented dispersal of a household
nuisance. The Great Lakes Entomologist, 25(3), 3.
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
137
Gapon, D.A., 2015. First record of Leptoglossus occidentalis
(Heteroptera: Coreidae) in Morocco. Heteropterus Revista
de Entomología, 15 (2), 161-163.
Gatehouse, J.A., 1991. Breeding for Resistance to Insects. In:
Advanced Methods in Plant Breeding and Biotechnology
(Ed. Murray D.R.), CAB International Wallingford Oxon,
pp. 250-276.
Grebenshchikova, V.P., Naumov, F.V., 1985. Ecological
features of Diptera in communities of cone-inhabiting
insects. Systematics of Diptera (Insecta). Ecological and
morphological principles, 18-22.
Gries, R., Khaskin G., Gries G., Bennett R.G., King G.S.,
Morewood P., Slessor K.N., Morewood, W.D., 2002. (Z,
Z)-4, 7-Tridecadien-(S)-2-yl acetate: sex pheromone of
Douglas-fir cone gall midge, Contarinia
oregonensis. Journal of Chemical Ecology 28(11), 2283-
2297.
Groot, P.D., Turgeon, J.J., Miller, G.E., 1994. Status of cone and
seed insect pest management in Canadian seed
orchards. The Forestry Chronicle, 70(6), 745-761.
Groot, P.D., 1991. Biosystematics of Conophthorus hopkins
(Coleoptera: Scolytidae) in eastern North America.
Doctoral Dissertation, Theses (Dept. of Biological
Sciences)/Simon Fraser University, USA, America.
Grosman, D.M., Upton, W.W., McCook, F.A., Billings, R.F.,
2002. Systemic insecticide injections for control of cone
and seed insects in loblolly pine seed orchards—2 year
results. Southern Journal of Applied Forestry, 26(3), 146-
152.
Guido, M., Battisti, A., Roques, A., 1997. Mortality factors
affecting cones and seeds of Cupressus sempervirens prior
seed dispersal. In: Proc. 5th Cone and Seed Insects W.P.
Conference. September 1996, Monte.
Gumpertz, M., We, C., Pye, J.M., 2000. Logistic Regression For
Southern Pine Beetle Outbreaks With Spatial And
Temporal Autocorrelation. For. Sci. 46(1), 95–107.
Hanula, J.L., DeBarr, G.L., Harris, W.M., Berisford, C.W.,
1984. Factors affecting catches of male coneworms,
Dioryctria spp. (Lepidoptera: Pyralidae), in pheromone
traps in southern pine seed orchards. Journal of Economic
Entomology, 77(6), 1449-1453.
Harry, J., 1986. Sampling gay men. Journal of Sex Research, 22
(1), 21-34.
Hedlin, A.F., 1973. Spruce cone insects in British Columbia and
their control. Canadian Entomologist, 105(1), 113-122.
Hedlin, A.F., Merkel, E.P., Tovar, C.D., Koerber, T.W., Yates
III, H.O., Ebel, B.H., 1980. Cone and Seed Insects of North
America Conifers. Ottawa, Ontario: Canadian Forest
Service, Washington DC: USDA-Forest Service and
Secretaria de Agricultura Rercursos Hydroicos, Mexico
City, 78–80.
Hedlin, A.F., Norman, E., 1963. Life history and habits of a
midge, Contarinia washingtonensis Johnson (Diptera:
Cecidomyiidae), in Douglas-fir cones. The Canadian
Entomologist, 95(11), 1168-1175.
Hennig, W., 1967. Anthomyiidae [part]. In Lindner, E. (ed.) Die
Fliegen der Palaearktischen Region, 7(2), 145-192, pls. 10-
15. Stuttgart.
Holste, G., 1922. Fichtenzapfen- und fichtensamenbewohner
Oberbayerns. Zeitschrift für Angewandte Entomologie
8(1), 125-160.
İpekdal K., Oğuzoğlu Ş., Oskay F., Aksu Y., Doğmuş Lehtijarvi
H.T., Lehtijarvi A.T., Can T., Aday Kaya A.G., Özçankaya
M., Avcı M., 2019. Western Conifer Seed Bug
Leptoglossus occidentalis Heidemann (1910) (Hemiptera:
Coreidae) Current Situation in the World and Turkey.
Trukish General Directorate of Forestry, Ankara, Turkey.
Kangas, E., Leskinen, K., 1944. Pegohylemyia anthracinan
Czerny (Dipt., Muscidae) als Zap- fenschadling an der
Fichte. Suomen. Hyon-teistieteeilinen Aikakauskirja, Vol.
9, pp. 195-212.
Karanikola, P., 2002. Cydia (Laspeyresia, Enarmonia)
conicolana Heyl. (Lepidoptera, Torticidae) an important
seedworm infesting cones in plantations of Pinus brutia
Ten. in North Greece. Ereuna 15, 71–80.
Keen, F.P., 1958. Cone and seed insects of western forest
trees (No. 1169). US Department of Agriculture.
Kment, P., Baňař, P., 2008. Additional records of the invasive
Nearctic bug Leptoglossus occidentalis (Heteroptera:
Coreidae) in Croatia. Natura Croatica: Periodicum Musei
Historiae Naturalis Croatici, 17(2), 141-147.
Knölke, S., 2007. A Revision of the European Representatives
of the Microlepidopteran Genus Dioryctria Zeller, 1846
(Insecta: Lepidoptera: Pyralidae: Phycitinae). Doctoral
Dissertation, Imu, Ludwig Maximilians Universität
München, Germany.
Koerber, T.W., 1963. Leptoglossus occidentalis (Hemiptera,
Coreidae), a newly discovered pest of coniferous
seed. Annals of the Entomological Society of
America, 56(2), 229-234.
Kollár, J., HrubíK, P., TKáčoVá, S., 2009. Monitoring of
harmful insect species in urban conditions in selected model
areas of Slovakia. Plant Protection Science, 45(3), 119-124.
Kozioł, M., 2010. Variability of Norway spruce (Picea abies
[L.] Karst.) cone entomofauna in the Tatra National Park in
association with the development of cones. Journal of
Forest Science, 56(4), 154-164.
Kramer, H., 1917. Die Musciden der Oberlausitz.
Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft zu
Gorlitz, 28, 257-352.
Kulhavy, D.L, Dale, J.W., Schenk, J.A., 1975. A checklist of the
cone and seed insects of Idaho. Forest. Wildlife and Range
Experiment Station. Universtiy of Idaho, Info. Ser. No: 6,
pp, 28.
Kulhavy, D.L., 1974. Cone and seed insects of grand and
subalpine firs in northern Idaho. College of Forestry,
Wildlife and Range Sciences. Master Thesis, University of
Idaho.
Kulhavy, D.L., Schenk, J. A., Hudson, J., 2019. Cone and seed
insects of subalpine fir during a year of low cone production
in northern Idaho. Journal of the Entomological Society of
British Columbia, 73, 25-28.
Kühlhorn, F., 1982. Unterordnung Brachycera, Fliegen. Die
Forstschädlinge Europas. Bd, 4, 359-382.
Lesieur, V., Courtial, B., Roques, A., Auger-Rozenberg, M.A.,
2014. Isolation and characterization of 11 polymorphic
microsatellite markers in the highly invasive Western
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
138
conifer seed bug, Leptoglossus occidentalis (Heteroptera,
Coreidae). Conservation genetics resources, 6(3), 617-619.
Li, H., Sattler, K., 2012. Taxonomic revision of the genus
Mesophleps Hübner, 1825 (Lepidoptera:
Gelechiidae). Zootaxa, 3373, 1-82.
Liebhold, A.M., Macdonald, W.L., Bergdahl, D., Mastro, V.C.,
1995. Invasion By Exotic Forest Pests- A Threat To Forest
Ecosystems. Forest Science, 41(30), 1-49.
Maltese, M., Caleca, V., Carapezza, A., 2009. Primi reperti in
Sicilia su diffusione e biologia di Leptoglossus occidentalis
Heidemann (Heteroptera: Coreidae), cimice americana dei
semi delle conifere. In Atti del Terzo Congresso Nazionale
di Selvicoltura per il miglioramento e la conservazione dei
boschi Italiani, Taormina (Italy), 3, 1413-1418.
Mason, P.G., Huber, J.T., 2002. Biological control programmes
in Canada, 1981–2000 CABI Publishing. Wallingford,
United Kingdom.
Mattson, W.J., I980. Cone resources and the ecology of the red
pine cone beetle, Conophthorus resinosae (Coleoptera:
Scolytidae). Annals Entomologial Society of America, 73
(4), 390-396.
McAlpine, J.F., 1956. Cone-infesting lonchaeids of the genus
Earomyia Zett., with descriptions of five new species from
western North America (Diptera: Lonchaeidae). The
Canadian Entomologist, 88(4), 178-196.
McLeod, P.J., Yearian, W.C., Young, S.Y., 1984. Evaluation of
Bacillus thuringiensis for coneworm, Dioryctria spp.,
control in southern pine seed orchards. J. Georgia Entomol.
Soc. 19: 408–413.
McPherson, J.E., Packauskas, R. J., Taylor, S.J., O'brien, M.F.,
1990. Eastern range extension of Leptoglossus occidentalis
with a key to Leptoglossus species of America north of
Mexico (Heteroptera: Coreidae). The Great Lakes
Entomologist, 23(2), 5.
Medvedev, G.S. (Ed.), 1987. Keys to the Insects of the
European. Nauka Publishers, India, pp. 991.
Ruth, D.S., 1980. A guide to insect pests in Douglas-fir seed
orchards. A guide to insect pests in Douglas-fir seed
orchards., (BC-X-204).
Weatherston, J., Hedlin, A.F., Ruth, D.S., MacDonald, L.M.,
Leznoff, C.C., Fyles, T.M., 1977. Chemical and field
studies on the sex pheromones of the cone and seed moths
Barbara colfaxiana and Laspeyresia
youngana. Experientia, 33(6), 723-725.
Summers, D., Ruth, D. S., 1987. Effect of diatomaceous earth,
malathion, dimethoate and permethrin on Leploglossus
occidentalis (Hemiptera: Coreidae), a pest of conifer
seed. Journal of the Entomological Society of British
Columbia, 84, 33-38.
Morge, G., 1962. Monographie der palaearktischen
Lonchaeidae (Diptera). Beitr. Ent. 12 (3-4), 381-434.
Morris, O.N., 1982. Bacteria as pesticides: forest applications.
In Kurstak, E. (ed.), Microbial and Viral Pesti-cides, pp.
239–288. Marcel Dekker, New York. ISBN 0-8247-1686-
8.
Moser, J.C., Smiley, R.L., Otvos, I.S., 1987. A new Pyemotes
(Acari: Pyemotidae) reared from the douglas-fir cone
moth. International journal of acarology, 13(2), 141-147.
Moyer, M.M., Parker, D.L., 1973. A revised list of seed and
cone insects collected from native conifers in the
Intermountain Region. Branch of Forest Insect and Disease
Prevention and Control. U.S. Dept. Agr. Forest Serv.,
pp.15, Ogden, Utah.
Nanu, N., 1979. Earornyia impossibile Morge iE. Grusia Morge
daunatori ai conurilor de brad din Romania. Tib. Stiin. Nat.
17, 125-131.
Neunzig, H.H., 2003. Pyraloidea, Pyralidae (part), Phycitinae
(part): R. B. Dominick et al. The moths of America North
of Mexico, fasc. 15.5. The Wedge Entomological Research
Foundation, National Museum of Natural History,
Washington, DC.
Oku, T., 1968. New or little known species or the subfamily
Olethreutinae injurious to coniferous trees from Japan
(Lepidoptera: Tortricidae), 36, 227-236, Kontyu.
Orlinski, A.D., 2006. Outcomes of the EPPO project on
quarantine pests for forestry 1. Eppo Bulletin, 36(3), 497-
511.
Öymen, T., 1990. Türkiye'de iğne yapraklı ağaçlarda zarar
yapan Lepidoptera türleri. İstanbul Üniversitesi Orman
Fakültesi Dergisi 40(3), 59-66.
Özçankaya, I.M., Balay, S.N., Bucak, C., 2013. Effects of Pests
and Diseases on Stone Pine (Pinus pinea L.) Conelet Losses
in Kozak Catchment Area, 29-33. In: Mediterranean Stone
Pine for Agroforestry (Eds: S. Mutke, M. Piqué & R.
Calama). Ciheam, Options Méditerranéennes, Zaragoza.
112 pp.
Özçankaya, İ.M., Balay, N.S., 2011. Ege Bölgesi’nde çam
türlerinin kozalaklarında zarar yapan Dioryctria (Lep.,
Pyralidae) türleri ve doğal düşmanları. Türkiye I. Orman
Entomolojisi ve Patolojisi Sempozyumu Bildiriler Kitabı,
23-25 Kasım, Antalya, s. 138-143.
Özek, T., Avcı, M., 2017. Isparta Orman Bölge Müdürlüğü
göknar, çam ve sedir ormanlarında tespit edilen kozalak
zararlıları. Turkish Journal of Forestry, 18(3), 178-186.
DOI: 10.18182/tjf.316818.
Parlak, S., 2017. An invasive species: Leptoglossus occidentalis
(Heidemann) how does it affect forestry
activities? Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi
Dergisi, 17(3), 531-542.
Pinkard, E. A., Battaglia, M., Bruce, J., Leriche, A., Kriticos,
D.J., 2010. Process-Based Modelling of The Severity and
Impact of Foliar Pest Attack on Eucalypt Plantation
Productivity Under Current And Future Climates. For. Ecol.
Manage. 195(259), 839–847.
Prévost, Y.H., 1990. Spruce cone axis midge, Dasineura
rachiphaga Tripp (Diptera: Cecidomyiidae), in cones of
black spruce, Picea mariana (Mill.) BSP. The Canadian
Entomologist 122(3), 441-447.
Protic, L., 2008. Leptoglossus occidentalis Heidemann
(Heteroptera: Coreidae) in Serbia. Acta Entomol.
Serbica, 13, 81-84.
Qian, F., 1992. The progress of branch-shoot pest’s study in
China. Shaanxi Forest Science and Technology, 19(2), 13–
20.
Ringdahl, O., 1951. Flugor från Lapplands, Jämtlands och
Härjedalens fjälltrakter (Diptera Brachycera). Opuscula
entomologica, 16, 113-186.
Roques, A., 1983. Les Insectes Ravageurs des Cônes et Graines
de Conifères en France. No.634.975.R6, INRA, Paris.
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
139
Roques, A., 1988. The larch cone fly in the French
Alps. Dynamics of forest insect populations. Springer,
Boston, MA, pp. 1-28.
Roques, A., Battisti, A., 1999. Pest of cypress. In: Cypress. A
Practical Handbook. (Ed. by Teissier du Cros E. et al.),
Studio Leonardo, Florence, Italy, pp. 79-95.
Roques, A., El Alaoui El Fels, M.A., 2005. Overview of The
Arthropod Fauna That Colonies Seed Cones in The
Mediterranean Region. Entomological Research in
Mediterranean Forest Ecosystems, INRA, 59-78.
Roques, A., Jianghua, S., Sanyang, F., Xudong, Z., Xueke, Z.,
1994. Newcone and seed pests collected in Northeastern
China Barbara fulgens Kuznetsov (Lepidoptera:
Tortricidae) the lustrous spruce cone moth. Journal of
Northeast Forestry University, 5(1), 28-33.
Roques, A., Skrzypczyńska, M., 2003. Seed-infesting chalcids
of the genus Megastigmus Dalman, 1820 (Hymenoptera:
Torymidae) native and introduced to the West Palearctic
region: taxonomy, host specificity and distribution. Journal
of Natural History, 37(2), 127-238.
Roques, A., Sun J., Zhang X., Pan, Y., Xu, Y., 1996. Cone flies,
Strobilomyia spp. (Diptera: Anthomyiidae), attacking larch
cones in China, with description of a new species.
Mitteilungen Schweizerische Entomologische Gesellschaft,
69(3-4), 417-429.
Rosenberg, O., Almqvist, C., Weslien, J., 2012. Systemic
insecticide and gibberellin reduced cone damage and
increased flowering in a spruce seed orchard. Journal of
economic entomology, 105(3), 916-922.
Roux-Morabito, G., Gillette, N.E., Roques, A., Dormont, L.,
Stein, J., and Sperling, F.A.H., 2008. Systematics of the
Dioryctria abietella species group (Lepidoptera: Pyralidae)
based on mitochondrial DNA. Annals of the Entomological
Society of America, 101: 845–859. doi:10.1603/ 0013-8746
(2008) 101 [845: SOTDAS] 2.0. CO; 2.
Sakai, A.K., Allendorf, F.W., Holt, J.S., Lodge, D.M.,
Molofsky, J., With, K.A., Baughman, S., Cabin, R.J.,
Cohen, J.E., Ellstrand, N.C., Mccauley, D.E., O’Neil, P.,
Parker, I.M., Thompson, J.N., Weller, S.G., 2001. The
Population Biology of Invasive Species. Annu. Rev. Ecol.
Syst. 32, 305–332.
Schooley, H.O., 1983. A deathwatch cone beetle (Anobiidae:
Ernobius bicolor) reduces the natural storage of black
spruce seed in Newfoundland. The Forestry
Chronicle, 59(3), 139-142.
Schowalter, T.D., Haverty M.I., Koerber T.W., 1985. Cone and
seed insects in Douglas-fir, Pseudotsuga menziesii (Mirb.)
Franco, seed orchards in the western United States:
distribution and relative impact. The Canadian
Entomologist, 117(10), 1223-1230.
Séguy, E., Zaharoff, B., 1923. Faune de France: Diptères
Anthomyides. Presses Universitaires de France,
Lechevalier.
Seifert, M., Wermelinger, B., Schneider, D., 2000. The effect of
spruce cone insects on seed production in
Switzerland. Journal of applied entomology, 124(7‐8), 269-
278.
Sekendiz, O.A., 1991. Abies nordmanniana (Stev.) Spach.’nın
Doğu Karadeniz Bölümü Ormanlarındaki Zararlı Böcekleri
ile Koruma ve Savaş Yöntemleri. Orman Genel Müdürlüğü
Yayınları, Yayın No: 678, Sıra No: 73, s. 200, Ankara.
Shin, Y.M., Nam, J.W., Kim, D.K., Byun, B K., Kim, I.K., 2018.
Two lepidopteran pests and damage on the cones of Abies
koreana (Pinaceae) in Jeju Island, Korea. Journal of Asia-
Pacific Biodiversity, 11(1), 80-86.
Skrzypczyńska, M. G., Sikora, Z., Guzek, R., 1995. Cono-and
seminiphagous insects of fir (Abies alba Mill.) in the Babia
Góra National Park and its surroundings in southern
Poland. Anzeiger für Schädlingskunde, Pflanzenschutz,
Umweltschutz, 68(2), 34-36.
Skrzypczyńska, M., 1978. Megastigmus suspectus Borries, 1895
(Hymenoptera, Torymidae), its morphology, biology and
economic significance. Zeitschrift für angewandte
Entomologie, 85(1‐4), 204-215.
Skrzypczyńska, M., 1980. The spruce cone pest Laspeyresia
strobilella (L.) (Lep., Tortricidae) in Poland. Przeglad
Zoologiczny 24(3), 317-320.
Skrzypczyńska, M., 1982a. Szkodniki nasion i szyszek jodly
pospolitej Abies alba Mill. na wybranych stanowiskach w
Beskidzie Sadeckim w latach 1976-1980. Acta agraria et
silvestria. Series silvestris.
Skrzypczyńska, M., 1982b. The entomofauna of the cones of
spruce, Picea abies (L.) Karst. in Poland. Zeitschrift für
angewandte Entomologie, 94(1‐5), 21-32.
Skrzypczyńska, M., 1985. "Gallmidge (Cecidomyiidae,
Diptera) pests in seeds and cones of coniferous trees in
Poland 1." Zeitschrift für Angewandte Entomologie 100(1‐
5), 448-450.
Skrzypczyńska, M., 1986. Insects of cones and seeds of Norway
spruce, Picea abies (L.) Karst. in Poland. In: Roques A.
(ed.): Proceedings of the 2nd Conference IUFRO W.P,
Vol.2, Sp.07- 01, Briançon (France), 3–5 September,
France.
Skrzypczyńska, M., 1998. Insect pests and their parasitoids
inhabiting cones of fir Abies alba Mill. in Poland. Anzeiger
für Schädlingskunde, Pflanzenschutz, Umweltschutz, 71
(3), 50.
Skrzypczyńska, M., Kożuch, J., Gibas, S., 1994. Conophagous
and seminiphagous insects of Norway spruce Picea abies
(L.) Karst. in the Babia Gòra National Park and its
surroundings 1. Journal of Applied Entomology, 118(1‐5),
321-326.
Skuhravá, M., Bayram, Ş., Çam, H., Tezcan, S., Can, P., 2005.
Gall midges (Diptera: Cecidomyiidae) of Turkey. Türkiye
Entomoloji Dergisi, 29(1), 17-34.
Sniezko, R.A., Koch, J., 2017. Breeding trees resistant to insects
and diseases: putting theory into application, Biol Invasions
19, 3377–3400.
Solem, J.O., 1971. Larvae of the Norwegian species of
Phryganea and Agrypnia (Trichoptera, Phryganeidae).
Norsk Entomol Tidsskr, 18, 79-88.
Sousa, E., Pimpão, M., Valdiviesso, T., Naves, P., Branco, M.,
2017. Cone pests of stone pine in the Mediterranean
Basin. Mediterranean Pine Nuts from Forests and
Plantations; Carrasquinho, I., Correia, AC, Mutke, S., Eds,
91-107.
Spessivtseff, P., 1924. Grankottmätarna (Eupithecia abietaria
och strobilata) och deras skadegörelse [The spruce cone
loopers (Eupithecia abietaria and E. strobilata) and their
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
140
damage]. Meddelanden från Statens Skogsförsöksanstalt,
21, 295-310.
Stadnickij, G.V., Jurčenko G.I., Smetanin A.N., Grebenščikova
V.P., Pribylova, M.V., 1978. Pests of cones and seeds of
coniferous stands. Moskva, Izdatel’stvo Lesnaja
Promyšlennost, 168.
Stein, P., 1916. Die Anthomyiden Europas. Tabellen zur
Bestimmung der Gattungen und aller mir bekannten Arten,
nebst mehr oder weniger ausfuhrlichen Beschreibungen.
Arch. Naturgesch. 81 A 10 (1915), 1-224.
Strong W., Bennett R.G., Hales G., 1998. Leptoglossus and low
seedset in southern Pli seed orchards. Seed and seedling
Extension Topics, British Columbia Ministry of forest,
11(1), 11-13.
Strong, W.B., 2006. Seasonal changes in seed reduction in
lodgepole pine cones caused by feeding of Leptoglossus
occidentalis (Hemiptera: Coreidae). The Canadian
Entomologist, 138(6), 888-896.
Strong, W.B., Bates, S.L., Stoehr, M.U., 2001. Feeding by
Leptoglossus occidentalis (Hemiptera: Coreidae) reduces
seed set in lodgepole pine (Pinaceae). The Canadian
Entomologist, 133(6), 857-865.
Suwa, M., 1971. Notes on the genus Lasiomma Stein in Japan,
with descriptions of two new species (Diptera:
Anthomyiidae). Kontya, 39, 28-36.
Sweeney, J.D., Miller, G.E., Ruth, D.S., 1990. Sampling seed
and cone insects in spruce. Information Report-
Newfoundland and Labrador Region, Forestry Canada NX-
274, 63-75.
Şad, H.C., 1969. Antalya Orman Başmüdürlüğü Mıntakasında
İ.Ü. Orman Fakültesi son sınıf öğrencileri ile yapılan
ekskürsiyondan notlar. İstanbul Üniversitesi Orman
Fakültesi Dergisi, 225-240.
Takács, S., Hardin, K., Gries, G., Strong, W., Bennett, R., 2008.
Vibratory communication signal produced by male western
conifer seed bugs (Hemiptera: Coreidae). The Canadian
Entomologist, 140(2), 174-183.
Tamburini, M., Maresi, G., Salvadori, C., Battisti, A., Zottele,
F., Pedrazzoli, F., 2012. Adaptation of the invasive western
conifer seed bug Leptoglossus occidentalis to Trentino, an
Alpine region (Italy).
Tauer, C.G., Eikenbary, R.D., LeHar, G.M. 1983. Light
Trapping Cone and Seed Insects (Lepidoptera: Tortricidae
and Pyralidae) of Pine in Southeastern Oklahoma.
Environmental Entomology, 12(3), 753-757.
Taylor, S.J., Tescari, G., Villa, M., 2001. A Nearctic pest of
Pinaceae accidentally introduced into Europe: Leptoglossus
occidentalis (Heteroptera: Coreidae) in northern
Italy. Entomological News, 112(2), 101-103.
Thor, M., Nohrstedt, H.O., Weslien, J., 1997. Possible
environmental effects of stump treatment with borate,
Phlebiopsis gigantea and urea—a literature study. Skog-
forsk, Report 1/1997, 60 pp. ISSN 1103-6648.
Tian H., Yan A., 1989., A study on the splendid knot-horn moth
(Diocrytria rubella Hampson). Journal of Nanjing Forestry
University, 13(1), 54–63.
Tigabu, M., Odén, P.C., Shen, T.Y., 2004. Application of near-
infrared spectroscopy for the detection of internal insect
infestation in Picea abies seed lots. Canadian Journal of
Forest Research, 34(1), 76-84.
Timonin, M.I., Fogal, W.H., Lopushanski, S.M., 1980.
Possibility of using white and green muscardine fungi for
control of cone and seed insect pests. The Canadian
Entomologist, 112(8), 849-854.
Tosun, İ., 1977. Akdeniz Bölgesi İğne Yapraklı Ormanlarında
Zarar Yapan Böcekler ve Önemli Türlerin Parazit Ve
Yırtıcıları Üzerine Araştırmalar. Orman Bakanlığı Orman
Genel Müdürlüğü Yayınları, Sıra No: 612, Seri No: 24,
İstanbul, S. 201.
Tovar, D.C., Montiel, J.T. M., Bolanos, R.C., Yates, H.O., Lara,
J.F., 1995. Insectos forestales de México. US Department
of Agriculture.
Trägårdh, I., 1917. Investigations into the insects injurious to the
spruce and pine cones. Meddelanden från Statens
Skogsförsöksanstalt, 13-14, 1141-1214.
Triggiani, O., 2016. Osservazioni sulla bioetologia della
Dioryctria pineae (Stgr.) (Lepidoptera: Phycitidae) e sul
suo parassitoide Elachertus geniculatus (Ratz.)
(Hymenoptera: Chalcidoidea). Entomologica, 21, 141-153.
Tripp, H.A., 1954. The instars of a maggot (Pegohylemyia)
inhabiting white spruce cones. Canadian Entomologist, 86,
185-189.
Tripp, H.A., Hedlin, A.F., 1956. An ecological study and
damage appraisal of white spruce cone insects. Forestry
Chronicle, 32, 400-410.
Trudel, R., Bauce, É., Guertin, C., Cabana, J., 1999.
Performance of the fir coneworm Dioryctria abietivorella
(Grote) as affected by host species and presence or absence
of seed cones. Agricultural and forest entomology, 1(3),
189-194.
Turgeon, J.J., Roques, A., Groot, P.D., 1994. Insect Fauna of
Coniferous Seed Cones: Diversity, Host Plant Interactions,
And Management. Annual Review Of Entomology, 39(1),
179-212.
Turgeon, J.J., Sweeney, J.D., 1993. Hosts and distribution of
spruce cone maggots (Strobilomyia spp.) (Diptera:
Anthomyiidae) and first record of Strobilomyia
appalachensis Michelsen in Canada. The Canadian
Entomologist, 125(4), 637-642.
Udval, B., Batkhuu, N.O., 2013. Seed and Cone Characteristics
of Scots Pine (Pinus sylvestris L.) From Diverse Seed
Sources in Northern Mongolia. Eurasian Journal of Forest
Research, 16(1), 57-62.
Vanin, S., Uliana, M., Bonato, L., Maistrello, L., 2005. Nuove
segnalazioni di Leptoglossus occidentalis (Heteroptera,
Coreidae) nell’Italia nord-orientale. Società Veneziana di
Scienze Naturali, Lavori, 30, 149.
Wainhouse, D., Inward, D.J.G., Morgan, G., 2014. Modelling
Geographical Variation in Voltinism of Hylobius abietis
Under Climate Change And Implications for Management.
Agric. For. Entomol. 16, 136–146.
Wang, P.Y., Sung, S.M. 1985. Revision of Chinese coneworms
Dioryctria of the sylvestrella group (Lepidoptera: Pyralidae,
Phycitinae). Acta Entomologica Sinica, 28(3), 302-313.
Wang, R.L., 1997. Chemical control of cone pests of Pinus
taiwanensis. Journal of Zhejiang Forestry Science and
Technology 17(5), 42-46.
Werner, D.J., 2011. Die Amerikanische Koniferen-Samen-
Wanze Leptoglossus occidentalis (Heteroptera: Coreidae)
Yılmaz ve ark. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi 8(2) (2022) 127-141
141
als Neozoon in Europa und in Deutschland: Ausbreitung un
Biologie. Entomologie heute, 23, 31-68.
Weslien, J., 1999. Biological Control of the Spruce Coneworm
Dioryatria abietella: Spraying with Bacillus thuringiensis
Reduced Damage in a Seed Orchard. Scandinavian Journal
of Forest Research, 14(2), 127-130.
Whitehouse, C.M., Roe, A.D., Strong, W.B., Evenden, M.L.,
Sperling, F.A.H., 2011. Biology and management of North
American cone-feeding Dioryctria species. The Canadian
Entomologist. 10.4039/n10-045.
Wiersma, N., 1978. Cone and seed insects in Europe. In:
Proceedings Flowering and seed development in trees: a
symposium, Mississippi State University, May 15-18,
America, pp. 291304.
Yakovlev, B.P., 1960. On Hylemyia laricicola Karl (Diptera,
Anthomyidae) injuring cones and seeds of the fir-tree in
Karelia. Efntomologicheskoe Obozrenie, 39, 802-805.
Yüksel, B., 1996. Türkiye’de Doğu ladini (Picea orientalis (L.)
Link.)’nde zarar yapan böcekler ve bazı türlerin yırtıcı ve
parazitleri üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Karadeniz
Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Zahradnik, T.D., 2012. Exploitation of electromagnetic
radiation as a foraging cue by conophagous
insects (Doctoral dissertation, Science: Biological Sciences
Department).
Zocca, A., Zanini, C., Aimi, A., Frigimelica, G., La Porta, N., &
Battisti, A., 2008. Spread of plant pathogens and insect
vectors at the northern range margin of cypress in
Italy. Acta oecologica, 33(3), 307-313.
Zocchi, R., 1961. Contributo alla conoscenza degli Insetti delle
piante forestali. V. Il Gen. Dioryctria Zell. (Lepidoptera:
Pyralidae) in Italia. Redia 46, 9-11.
Zwolinski, J.B., Grey, D.C., Mather, J.A., 1989. Impact of pine
woolly aphid, Pineus pini (Homoptera: Adelgidae) on cone
development and seed production of Pinus pinaster in the
southern Cape." South African Forestry Journal, 148(1), 1-
6.
