Ürünlerde Yapılan Ambalaj Değişikliği Ve Bu Ambalajları Üniversite Öğrencilerinin Satın Alma Tercihleri; Kastamonu Üniversitesi Örneği

Full text

CİLT / VOLUME 10 SAYI / NUMBER 1 HAZİRAN / JUNE 2020 ISSN: 2146 - 7692
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ
ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF ART & DESIGN

Anadolu Ünverstes Yayınları No:
Güzel Sanatlar Ensttüsü Yayınları No:
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ
ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF ART & DESIGN
CİLT / VOLUME 10 - SAYI / NUMBER 1 - HAZİRAN / JUNE 2020 - ISSN: 2146-7692

II ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
ÖN SÖZ
Bu sayımızda, farklı araştırma alanlarını bilimsel yöntemlerle irdelenmesini sağlayan çok değerli
araştırma makalelerine yer vermenin yanı sıra, dergimizin tasarımında ve yayın şeklinde önemli
bazı değişikliklerle karşınızdayız. Bunlarla amaçladığımız şey, siz değerli okuyucularımıza, daha iyi,
daha keyifli ve nitelikli bir okuma olanağı sunmak. Bu anlamda hem tasarım olarak yenilendik;
hem de elektronik dergiye dönüşerek, basılı dergi formatından çıktık. Böylece istenilen her cihaz ve
ortamdan, daha nitelikli bir standart ile erişilebilir olacağız.
Tasarımda yapmış olduğumuz değişiklikler ile sanat tasarım dergisinin görsel açıdan sahip olacağı
avantajları kullanılır hale getirmek istedik. Özellikle estetik kaygıların ve görselliğin egemen olduğu
bir sayfa düzeni ve kapak, dergimizin ismi ve karakteriyle de önemli bir örtüşme sağlayacaktır.
Bunun okurun makale ile olan ilişkisini pozitif şekilde etkileyeceğini ve daha konforlu bir erişim
olanağı sağlayacağını düşünmekteyiz.
Diğer önemli değişikliğimiz; bu sayıyla beraber elektronik dergi olarak yayın hayatımıza devam
edeceğiz. Elektronik dergi öteden beri düşündüğümüz ancak ertelediğimiz bir şeydi. Nihayet bu sayı
ile birlikte çevreci duyarlılığımız, işlevsel yönümüz baskın geldi ve kararımızı kesinleştirdik. Online
derginin avantajlarını hiç kuşkusuz önemli görmekteyiz. En önemlisi mekan ve zaman sınırlaması
olmaksızın erişilebilir oluşu; görsellere kayıpsız erişim; ve her ortamda farklı seçeneklerde
okunabilme olanağı, tekrar tekrar erişim olanağı, kuşku yok ki dergimizi daha değerli ve çağcıl
beklentilere uygun hale getirmektedir.
Şunu da belirtmek gerekir ki, içinden geçtiğimiz Covid 19 süreci, tedirginliğimizi, endişelerimizi
arttırıp, geleceğe dair umutlarımızı bir belirsizliğe sürüklese bile, dergimize sıra dışı oranda bir
makale akışı oldu. Beklentilerimizin çok üstünde olan bu ilgiyle karşılaşmamız, tercih edilmiş
olmamız bizi ziyadesiyle mutlu etmiştir.
Bu sayımızda, her zaman olduğu gibi mimarlık, fotoğraf, resim, müzik, grafik, hat gibi sanatın
farklı boyutlarını bilimsel yollarla irdeleyen 13 araştırma makalesine yer vermekteyiz. Heykelden,
moda tasarımına; sanatın eğitim süreçlerine ilişkin araştırmalardan, sanatçı ve eserlerine yönelik
incelemelere dek geniş bir yelpazede kültür ve sanat dünyamızın sorunlarına odaklanmanın,
okuyucularımızın da ilgisini çekeceğini düşünüyoruz.
Dergimizin Ulakbim, EBSCO, ESCI, İdealonline, TR-Dizin ve ASOS gibi önemli indexlerde tarandığını
belirterek, bu sayımızın hazırlanmasına katkı sunan yazarlarımıza, titiz ve özenli incelemeleri
için editörlerimize, hakemlerimize, dergimizin yeni tasarımını gerçekleştiren tasarım ekibine ve
dergimizin size ulaşmasında, hazırlık süreçlerinde özverili bir emek ortaya koyan çok değerli
ekibimize teşekkür ediyorum.
Prof. Hayri ESMER
Baş Editör
Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürü

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
III
FOREWORD
In this issue, there are many valuable studies exploring various research areas, presented in the
new design and publication form of the Journal of Art and Design. The reason why we have made
important changes in the design and publication is to offer our readers an enjoyable and quality
reading experience. On that note, the journal has no longer its printed version, but electronic with
its renewed design. Thus, it will allow our readers to reach the journal with any device in any place.
The rationale behind the changes in the design is to better utilize the visual advantages that the
Journal of Art and Design. The aesthetic and visual page layout and cover of the journal particularly
matches the name and the character of the journal. We hope this will positively contribute to the
interaction our readers have with the articles.
In addition, the journal will be published online only, which is a major change we have been
discussing for a long time. We have finally managed to realize this in this issue making it not only
environmentally friendly but also functional. The advantages of an online journal are undeniable
as it is always accessible without any time and place limitation; the visuals are high quality; and it
offers different reading modes and endless accessibility. This will definitely make our journal more
valuable and modern.
It should also be noted that we have received a large number of articles despite the Covid-19
pandemic which has an obvious negative impact on everybody resulting in high anxiety and loss
of hope for future. This interest in our journal, which is beyond our expectations considering the
extraordinary process we are going through, has made us extremely happy.
In this issue, you may find 13 research articles exploring different fields such architecture,
photography, art, music, graphic and calligraphy. We hope that the articles ranging from the studies
on sculpture, fashion design and the role of art in education to the reviews on artists and their work
of art will attract our readers’ attention, focusing on different problems in culture and art in the
world.
Finally, it is worth mentioning that our journal is indexed in prestigious databases such as Ulakbim,
EBSCO, ESCI, İdealonline, TR-Dizin and ASOS. On that note, I would like to extend my gratitude to
our writers, our editors for their rigorous reviews, our referees, and the design team creating the new
design of our journal as well as our team who put in their time and effort in the publishing process.
Prof. Hayri ESMER
Chief Editor
Director of the Graduate School of Fine Arts

IV ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ
ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF ART & DESIGN
Sahibi: Anadolu Ünverstes adına, Rektör: Prof. Dr. Fuat Erdal
Owner: On behalf of Anadolu Unversty, Rector: Prof. Dr. Fuat Erdal
Yayın Yönetmeni: (Sorumlu Müdür) / Publcatons Drector: Osman Nur Kıdak
Yayın Yönetmeni Yardımcısı: / Publcatons Drector Assst.: Gaye Turhan / Ebru Özen
Dizgi / Typest: Taha Murat / Kamle Uzun
Kapak Tasarımı / Cover Desgn: Taha Murat
Yazışma Adresi /Adress:
Anadolu Ünverstes, Güzel Sanatlar Ensttüsü
Sanat & Tasarım Dergs Sekreteryası
Yunusemre Kampüsü 26470 Tepebaı - ESKİEHİR
e-mail: sanattasarm@anadolu.edu.tr
Web adresi: https://std.anadolu.edu.tr
ISSN: 2146-7692
Yayın Tarihi: HAZİRAN 2020
Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, Alan Editörler Kurulu bulunan, ulusal hakemli bir
dergidir. Yılda iki kez yayımlanır. Gönderilen yazılar önce Baş Editör ve ilgili alan editörü tarafından
bilimsel nitelik, etik araştırma yöntemlerine uygunluk açısından incelenerek değerlendirilir. Uygun
bulunan yazılar alanında uzman iki ayrı hakeme gönderilir. Hakemlerin kararları doğrultusunda
yazı ya doğrudan ya da düzeltilerek yayımlanır veya reddedilir. Hakemlerin gizli tutulan raporları
dergi arşivinde on yıl süre ile muhafaza edilir. STD’de yayımlanan tüm eserlerin yayım hakkı Anadolu
Üniversitesine aittir.
Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, dünyanın en kapsamlı akademik tam metin dergi ve
benzeri kaynak veri tabanlarından biri olan EBSCO Bilgi Hizmetleri ile elektronik lisans işbirliğine
girmiştir. Sanat & Tasarım Dergisi EBSCO, Web of Science Group, ESCI, İdealonline, TR-Dizin ve
Ulakbim veri tabanlarında yer almaktadır.
Anadolu University Journal of Art & Desing is a national refereed journal that has an editorial
board. The journal is published twice a year. The Editor-in-Chief and the related Editor evaluate the
submissions in terms of scientific quality, ethics and research methods. If they deem appropriate,
the articles are sent to two referees, all experts in the related field. In line with the suggestions of
referees, the articles are published with or without corrections, or rejected. The reports of referees
are kept in the archives of the journal for ten years. Anadolu University holds the copyright of all
papers published in the Journal of Art & Desing (JAD).
Anadolu University Journal of Art & Design has entered into an electronic licensing relationship with
EBSCO Information Services, the world’s most prolific aggregator of full text journals, magazines
and other sources. Journal of Art & Design can be found on EBSCO, Web of Science Group, ESCI,
İdealonline, TR-Dizin and ULAKBIM’s databases.

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
V
Prof. Dr. Alper ÇABUK / Eskehr Teknk Ünverstes
Prof. Dr. Bahadır GÜLMEZ / Anadolu Ünverstes
Prof. Burcu KARABEY / Muğla Sıtkı Koçman Ünverstes
Prof. Cafer ARSLAN / Eskehr Teknk Ünverstes
Prof. Dr. Cengz TÜRE / Eskehr Teknk Ü.
Prof. Demet AKKILIÇ / Hacettepe Ünverstes
Prof. Dr. Ebru GÖKDAĞ / Anadolu Ünverstes
Prof. Elvan ÖZKAVRUK ADANIR / İzmr Ekonom Ünverstes
Prof. Erol İPEKLİ / Anadolu Ünverstes
Prof. Ezg HAKAN / Anadolu Ünverstes
Prof. Hasan KIRAN / Hacettepe Ünverstes
Prof. Hkmet SOFUOĞLU / Anadolu Ünverstes
Prof. Dr. Hüseyn ERYILMAZ / Anadolu Ünverstes
Prof. Leyla VARLIK ENTÜRK / Anadolu Ünverstes
Prof. Mehmet YILMAZ / Ankara Hacı Bayram Vel Ünverstes
Prof. Dr. Mehmet Can ÖZER / Yaar Ünverstes
Prof. Mustafa AĞATEKİN / Anadolu Ünverstes
Prof. Necla COKUN / Anadolu Ünverstes
Prof. Dr. Nesrn Aysun YÜKSEL / Anadolu Ünverstes
Prof. Olcay ATASEVEN / Süleyman Demrel Ünverstes
Prof. Same HAKAN DÖNMEZER / Anadolu Ünverstes
Prof. Sevm SELAMET / Anadolu Ünverstes
Prof. emsettn EDEER / Anadolu Ünverstes
Prof. T. Fkret UÇAR / Anadolu Ünverstes
Prof. Tansel TÜRKDOĞAN / Ankara Hacı Bayram Vel Ünverstes
Prof. Yüksel AHİN / Eskehr Teknk Ünverstes
Prof. Zehra SAK BRODY / Yaar Ünverstes
Prof. Dr. Zelha DEMİREL GÖKALP / Anadolu Ünverstes
Prof. Dr. Zuhal ARDA / Gazantep Ünverstes
Doç. Dr. Alper ALTUNAY / Anadolu Ünverstes
Doç. Arman ARTAÇ / Anadolu Ünverstes
Doç. Burak BASMACIOĞLU / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Bülent SALDERAY / Ankara Hacı Bayram Vel Ünverstes
Doç. Dlek ALKAN ÖZDEMİR / Eskehr Teknk Ünverstes
Doç. Duygu KAHRAMAN / Anadolu Ünverstes
Doç. Ebru Selcan BARANSELİ / Anadolu Ünverstes
Doç. Ekrem KULA / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Evrm Hkmet ÖĞÜT / Mmar Snan Güzel Sanatlar Ünverstes
Doç. Feth KABA / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Hülya TOKSÖZ AHİNER / Altınba Ünverstes
Doç. Kaya KILIÇ / Anadolu Ünverstes
Doç. Llan Mara TONELLA TÜZÜN / Anadolu Ünverstes
Doç. Lütf ÖZDEN/ Düzce Ünverstes
Doç. Nlgün SALUR / Anadolu Ünverstes
Doç. Nureddn GÜLAÇTI / Kütahya Dumlupınar Ünverstes
Doç. Özlem AKDENİZ / Anadolu Ünverstes
Doç. Sancar TUNALI / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Sezn TANRIÖVER / Bahçeehr Ünverstes
Doç. Vedat KAÇAR / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Zülfkar SAYIN / Hacettepe Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Baak ÜRKMEZ / Mmar Snan Güzel Sanatlar
Dr. Öğr. Üyes Burçn BARUT DİKİCİGİLLER / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Çğdem TA ALİCENAP / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Elf AVCI / Osmangaz Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Emre TÜFEKÇİOĞLU / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Esra KINIKLI SNAPPER / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Füsun CURAOĞLU / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Özge KANDEMİR / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Özlem MUMCU UÇAR / Eskehr Teknk Ünverstes
Öğr. Gör. Çağda ALAPINAR GENÇAY / Anadolu Ünverstes
Öğr. Gör. Ömer DURMAZ / Dokuz Eylül Ünverstes
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ
ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF ART & DESIGN
DERGİ EDİTÖRLERİ
Baş Editör / Edtor-n-Chef : Prof. Hayr Esmer
Editör / Edtor : Doç. Hüseyn Bülent Akdenz
Editör / Edtor : Doç. Dr. Selvn Yelay
İngilizce Dil Editörü / Englsh Language Edtor : Öğr. Gör. Meral Melek Ünver
Tel / Phone: +90 222 335 05 80 dahl / ext: 4187
Faks / Fax: +90 222 335 79 43
E-posta /E-mal: sanattasarm@anadolu.edu.tr
Anadolu Ünverstes Güzel Sanatlar Ensttüsü 26470 Eskehr-TÜRKİYE
ALAN EDİTÖRLER KURULU / FIELD EDITORIAL BOARD

VI ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ
ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF ART & DESIGN
GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ SANAT & TASARIM DERGİSİ
YAYIN İNCELEME VE DEĞERLENDİRME KURULU (Hakem Listesi)
PUBLICATION SURVEY AND ADVISORY BOARD (Review Board)
Prof. A. Mümtaz SAĞLAM / Dokuz Eylül Ünverstes
Prof. Dr. Aslıhan ÜNLÜ / Dokuz Eylül Ünverstes
Prof. Aye SEZER / Akdenz Ünverstes
Prof. Dr. Bahadır GÜLMEZ / Anadolu Ünverstes
Prof. Dr. Blge SAYIL ONARAN /Hacettepe Ünverstes
Prof. Burak TÜZÜN / Hacettepe Ünverstes
Prof. Burcu KARABEY / Muğla Sıtkı Koçman Ünverstes
Prof. Dr. Can KARADOĞAN / İstanbul Teknk Ünverstes
Prof. Cebral ÖTGÜN / Hacettepe Ünverstes
Prof. Dr. Emel Funda TÜRKMEN/ Afyon Kocatepe Ünverstes
Prof. F. Denz KORKMAZ / Eskehr Osmangaz Ünverstes
Prof. Dr. Halm PERÇİN / Ankara Ünverstes
Prof. Dr. Hülya TEZCAN / Nantaı Ünverstes
Prof. Kaan CANDURAN / Hacettepe Ünverstes
Prof. Dr. Kıvılcım Yıldız ENÜRKMEZ / İstanbul Kültür Ünverstes
Prof. Dr. Kublay AKTULUM / Hacettepe Ün
Prof. Dr. Mehmet YILMAZ / Ankara Hacı Bayram Vel Ünverstes
Prof. Melh APA / Mersn Ünverstes
Prof. Dr. Meral SERARSLAN / Selçuk Ünverstes
Prof. Dr. Nezh ORHON / Anadolu Ünverstes
Prof. Dr. Oğuz Yılmaz / Ankara Ünverstes
Prof. Oya SİPAHİOĞLU/ Dokuz Eylül Ünverstes
Prof. Dr. Rfat AHİNER / Yıldız Teknk Ünverstes
Prof. Dr. Sbel JAGODA / Anadolu Ünverstes
Prof. Dr. Songül KARAHASANOĞLU / İstanbul Teknk Ünverstes
Prof. Dr. Suzan Duygu BEDİR ERİTİ / Anadolu Ünverstes
Prof. Tansel TÜRKDOĞAN / Ankara Hacı Bayram Vel Ünverstes
Prof. Ümt İGÖRÜR / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Ardan ERGÜVEN / Marmara Ünverstes
Doç. Armağan GÖKÇE ARSLAN / Ankara Hacı Bayram Vel Ünverstes
Doç. Dr. Ayfer UZ / Trakya Ünverstes
Doç. Aye Dlek KIRATLI / Anadolu Ünverstes
Doç. Aye BİLİR / Hacettepe Ünverstes
Doç. Dr. Aye Duygu KAÇAR / Osmangaz Ünverstes
Doç. Banu BULDUK TÜRKMEN / Hacettepe Ünverstes
Doç. Burcu SOYSEV / Halç Ünverstes
Doç Dr. Bünyamn AYDEMİR / Atatürk Ünverstes
Doç. Dr. Cenk GÜRAY / Hacettepe Ünverstes
Doç. Duygu KAHRAMAN / Anadolu Ünverstes
Doç. Ebru GÜNER CANBEY / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Ece SÖZER / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Efe TÜRKEL / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Elf AĞATEKİN / Bleck eyh Edebal Ünverstes
Doç. Dr. Elf ENEL / Gazantep Ünverstes
Doç. Dr. Engn ALPAT / Çukurova Ünverstes
Doç. Dr. Erdem ÇÖLOĞLU / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Erkan SAKA / İstanbul Blg Ünverstes
Doç. Feth KABA / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Feyyaz BODUR / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Gülten CÜCEOĞLU ÖNDER / Mehmet Akf Ersoy Ünverstes
Doç. Dr. Hakan UĞURLU / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Harka Esra OSKAY MALİCKİ / Hacı Bayram Vel Ünverstes
Doç. Hasan BAKIRKAN / Mmar Snan Güzel Sanatlar Ünverstes
Doç. Dr. Ilgım VERYERİ ALACA / Koç Ünverstes
Doç. Lale DEMİR ORANSAY / Anadolu Ünverstes
Doç. Leyla ÖĞÜT / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Melahat ALTUNDAĞ / İzzet Baysal Ünverstes
Doç. Melke TAÇIOĞLU / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Meltem KATIRANCI / Gaz Ünverstes
Doç. Dr. Mustafa ERDEM ÜREYEN / Eskehr Teknk Ünverstes
Doç. Dr. Mustafa HAYKIR / Trakya Ünverstes
Doç. Neslhan İRİN / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. F. Nhan EN / Mmar Snan Ünverstes
Doç. Özlem KOÇYİĞİT / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Revnak YENGİ / Kocael Ünverstes
Doç. Sedef ACAR / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Dr. Semh BÜYÜKKOL / Akdenz Ünverstes
Doç. Selvhan KILIÇ ATE / Balıkesr Ünverstes
Doç. Serap EMMUNGİL KARAMANOĞLU/ Hacettepe Ünverstes
Doç. Sezn TÜRK KAYA/ Bursa Uludağ Ünverstes

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
VII
Doç. Dr. Saye Nhan ÇABUK / Eskehr Teknk Ünverstes
Doç. enol AYDIN / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. rn ENGEL / Eskehr Osmangaz Ünverstes
Doç. Tala Özlem BALTACILAR BAYOĞLU / Dokuz Eylül Ünverstes
Doç. Tülay HATİP / Anadolu Ünverstes
Doç. Ümt AYDOĞDU / Anadolu Ünverstes
Doç. Dr. Yavuz PEKMAN / İstanbul Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Abdülkadr CANDEMİR / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Al Rıza ÖZCAN / Mmar Snan Güzel Sanatlar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Aren Emre KURTGÖZÜ / MEF Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Ayegül ÇETİN / Kütahya Dumlupınar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Atınç ÖZDEMİR / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Baak ÜRKMEZ / Mmar Snan Güzel Sanatlar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Betül DEMİR KARAKAYA / Muğla Sıtkı Koçman Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Bülent KABA / Sakarya Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Ceren YILDIRIM / Gazantep Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Çğdem TA ALİCENAP / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes D. Ebru ÖNGEN CORSİNİ / İzmr Ekonom Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Eb ru Mne S . ÇELİKER / Mmar Snan Güzel Sanatlar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Elf AVCI / Eskehr Osmangaz Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Elf TATAR / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Engn KAPKIN / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Erkut ERYAYAR / Marmara Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Erhan BİROL / Mmar Snan Güzel Sanatlar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Flz ADIGÜZEL TOPRAK / Dokuz Eylül Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Funda SUSAMOĞLU / Hacettepe Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Füsun KÖKSAL İNCİRLİOĞLU / Yaar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Göktuğ GÜNKAYA / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Güler BEK ARAT / Süleyman Demrel Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Gülçn KARACA / Mehmet Akf Ersoy Ünverstes
Dr. Öğr: Üyes Güven ÇATAK / Bahçeehr Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Haldun EKERCİ / Kütahya Dumlupınar Ünverstes
Dr. Öğr. Üye s Hüsey n GÜNDÜZ / Mmar Snan Güzel Sanatlar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes İpek TORUN / Bahçeehr Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Lokman ZOR / Nğde Ömer Hals Demr Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Melahat K. EMİROĞLU / Bahçeehr Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Mne POYRAZ / Bleck eyh Edebal Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Murat ERTÜRK / Sakarya Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Mustafa TOPRAK / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Naz A.G.Z BÖREKÇİ / Orta Doğu Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Nazk ÇELİK / Kütahya Dumlupınar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Nuray ERBIYIKLI / Mmar Snan Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Oya AAN YÜKSEL / Dumlupınar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Özge KANDEMİR / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Özlem KANDEMİR / Eskehr Teknk Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Sabahattn ÇALIKAN / Anadolu Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Serenay AHİN / Eskehr Osmangaz Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Tolga BENLİ / Yaar Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Zehra DOĞAN SÖZÜER / Halç Ünverstes
Dr. Öğr. Üyes Aslı Gray AKYUNAK / Yaar Ünverstes
Öğr. Gör. Cemalettn YILDIZ / Anadolu Ünverstes
Öğr. Gör. Evrm TURAN / Hacettepe Ünverstes
Öğr. Gör. Gökçe B. GÖKSEL / Anadolu Ünverstes

VIII ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
İÇİNDEKİLER / CONTENT
MAKALELER / ARTICLES
HAT SANATINDA MÜSELSEL YAZILAR
MOSALSAL WRITINGS IN CALLIGRAPHY
Berrin Yapar Ünal 106-118
LAND ART’ DA YENİ YÖNELİMLER: ECO ART
LAND ART AND NEW ORIENTATION: ECO ART
Berna Okan 42-50
MODA TASARIMINDA DÖNGÜSEL EKONOMİ KAVRAMI VE FARKLI TASARIM SEVİYELERİNDE BENİMSENEN
STRATEJİLER
THE NOTION OF CIRCILAR ECONOMY IN FASHION DESIGN AND STRATEGIES EMBRACED IN DIFFERENT DESIGN LEVELS
Duygu Atalay Onur 24-40
1950 UYUMSUZLAR VAKASI
THE IRASCIBLES CASE, 1950
Zafer Kalfa 68-80
BRONZ HEYKELDE KULLANILAN YAPAY PATİNANIN SERAMİK BÜNYE ÜZERİNDE YENİ UYGULAMA VE
SONUÇLARI
THE NEW APLICATION AND THE RESULT OF ARTIFICIAL PATINA USED IN BRONZE SCULPTURE ON CERAMIC SURFACE
Mert Taşkın Demir 10-23
PETER KOGLER’IN DİJİTAL MEKÂNLARI
PETER KOGLER’S DIGITAL SPACES
Firdevs Sağlam 52-67
MONTESSORİ OKULLARINDA MEKÂNI KAVRAMLARLA OKUMAK
READING THE SPACE WITH CONCEPTS IN MONTESSORI SCHOOLS
Sümeyye Aybike Türk - Reyhan Midilli Sarı 82-105

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
IX
İÇİNDEKİLER / CONTENT
MAKALELER / ARTICLES
FOTOĞRAF SANATINDA METAFOR OLARAK DUVAR İMGESİ: EVRENSEL ÖRNEKLERDEN HAREKETLE TÜRKİYE ve KUZEY
KIBRIS’A BİR BAKIŞ
WALL AS A METAPHOR IN PHOTOGRAPHY ART: TURKEY AND NORTH CYPRUS THROUGH UNIVERSAL EXAMPLES
Gazi Yüksel 174-195
MİMARLIK VE METİNLERARASILIK: KASIMPAŞA TUZ AMBARI’NDA METİNLERARASI İZLER
ARCHITECTURE AND INTERTEXTUALITY: INTERTEXTUAL TRACES IN THE KASIMPAŞA SALT WAREHOUSE
Serap Faiz Büyükçam - Tülay Zorlu 154-172
SERGEY RAHMANINOV’UN ÇEŞİTLİ PİYANO YAPITLARINDA DIES IRAE MOTİFİNİN İNCELENMESİ
AN ANALYSIS OF THE DIES IRAE MOTIF IN VARIOUS PIANO WORKS BY SERGEI RACHMANINOFF
Başar Can Kıvrak 214-226
ÜRÜNLERDE YAPILAN AMBALAJ DEĞİŞİKLİĞİ VE BU AMBALAJLARI ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SATIN
ALMA TERCİHLERİ; KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
PACKAGING CHANGES IN THE PRODUCTS AND THE PREFERENCES OF THE UNIVERSITY STUDENTS TO PURCHASE THESE PACKAGES.
KASTAMONU UNIVERSITY EXAMPLE.
Burak E. Tarlakazan - Cihan Canbolat 138-152
MÜZİK EĞİTİMİNİN ÇEŞİTLİ BOYUTLARDA ÇOCUK GELİŞİMİNE OLAN ETKİLERİ
THE EFFECTS OF MUSIC EDUCATION IN VARIOUS DIMENSIONS ON CHILD DEVELOPMENT
Duygu Sökezoğlu Atılgan 120-136
ŞARKI SÖZÜ YAZARLIĞINA MİZAHİ YAKLAŞIM: SONER GÜNDAY ÜZERİNE BİR İNCELEME
A HUMOROUS APPROACH TO SONGWRITING: AN RESEARCH ON SONER GÜNDAY’S COMIC LYRICS
Uğur Keskin - Sancar Tunalı 196-213

138 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
ÜRÜNLERDE YAPILAN AMBALAJ DEĞİŞİKLİĞİ VE BU
AMBALAJLARI ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SATIN
ALMA TERCİHLERİ; KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
Doç. Dr. Burak E. Tarlakazan*
Arş. Gör. Cihan Canbolat**
Özet: Bilgi-Bilişim çağı diye adlandırılan günümüz dünyasında, kitle iletişimi özellikle internet
kullanımı ile birlikte farklı bir boyuta geçmiş, mobil iletişim teknolojileri ile birlikte gündelik yaşam
da yeni kavramlar kazanarak değişime uğramıştır. Artık dünyanın bir ucunda bir duvara yazılmış
mesaj, mobil iletişim yoluyla dünyanın birçok yerine çok kısa bir sürede ulaşabilmektedir. Bu paylaşım
yolu birçok alanda yarattığı değişimle birlikte ambalaj sektöründe de yeni bir görsel anlayışa sebep
olmuştur. Ambalajlar artık sadece bilgilendirme ve koruma amacı taşımayıp, sosyal medyada yapılacak
paylaşımlar dikkate alınarak bir iletişim unsuruna dönüşmüştür. Bu da ambalajlamada yeni bir tasarım
süreci ve reklam stratejisine sebep olmuştur.
Bu çalışma, çok renkli, mesajlı, kişiye özel tasarımlı ambalajların incelenmesine ve bu ambalajları
üniversite öğrencilerinin satın alma tercihlerinin belirlenmesine yöneliktir. “Ürünlerde yapılan ambalaj
değişikliği ve bu ambalajları üniversite öğrencilerinin satın alma tercihleri”ni belirlemek amacıyla likert
tipi anket formu 94 katılımcıya uygulanmıştır.
Araştırma sonucunda ambalaj değişikliğinin satın alma eğilimlerini olumlu yönde arttırdığı ortaya çıkmış,
internet ve sosyal medya paylaşımlarının ürünlerin tanıtımında etkili kanallar olduğu sonucuna varılmıştır.
*Kastamonu Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Grafik Tasarım Bölümü. Kastamonu, Türkiye, tarlakazan@hotmail.com
ORCID: 0000-0002-5826-2148
**Kastamonu Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Grafik Tasarım Bölümü. Kastamonu, Türkiye, cihancanbolat@kastamonu.edu.tr
ORCID: 0000-0003-1837-0651
Anahtar Kelimeler: Ambalaj, Tasarım, Grak Tasarım, Ambalaj Tasarımı, Kişiye Özel Tasarım.

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
139
*Kastamonu University, Faculty of Fine Arts and Design, Department of Graphic Design. Kastamonu, Turkey, tarlakazan@hotmail.com
ORCID: 0000-0002-5826-2148
**Kastamonu University, Faculty of Fine Arts and Design, Department of Graphic Design. Kastamonu, Turkey, cihancanbolat@kastamonu.edu.tr
ORCID: 0000-0003-1837-0651
PACKAGING CHANGES IN THE PRODUCTS AND THE
PREFERENCES OF THE UNIVERSITY STUDENTS TO PURCHASE
THESE PACKAGES. KASTAMONU UNIVERSITY EXAMPLE.
Assoc. Prof. Dr. Burak E. Tarlakazant*
Res. Asst. Cihan Canbolat**
Abstract: In today’s world, which is also called Information-Information Age, Mass Communication has
moved to a dierent dimension, especially with the use of the Internet, and daily life has changed by gaining
new concepts with mobile communication technologies. Now, the message written on a wall at one end
of the world can reach many parts of the world in a very short time via mobile communication. This way of
sharing has led to a new visual understanding in the packaging sector with the change it has created in many
areas. Packaging is no longer for information and protection purposes only, but has become an element of
communication by taking into account the sharing to be made on social media. This has led to a new design
process and advertising strategy in packaging.
This research is aimed at examining multicolored, texted, custom-designed packages and determining the
purchase preferences of university students. The likert type questionnaire was applied to 94 participants in
order to determine the “packaging changes made in the products and the purchasing preferences of the
university students”.
The research found that packaging change positively increases purchasing trends and concluded that Internet
and social media sharing are eective channels for the promotion of products.
Keywords: Packaging, Design, Graphic Design, Packaging Design, Custom Design.

140 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
1. GİRİŞ
Ürünü saklama, koruma, taşıma, istieme,
bilgilendirme gibi görevleri olan ambalaj
aynı zamanda kurumun kimliğini yansıtma
ve taşıdığı ürünü ön plana çıkararak tercih
unsurunu oluşturma bakımından da bir görev
üstlenmektedir. Bu açıdan ürüne önemli bir
kimlik kazandıran ambalaj, tüketicilerin kendi
ürünlerini seçmeye başladığından itibaren
ticari bir unsur olarak önemli bir sektör haline
gelmiştir.
Çevik’e göre ambalaj “Bir ürünü dış etkilerden
korumak, ürünle ve içeriğiyle ilgili kullanıcıyı
bilgilendirmek amacıyla kâğıt, karton, cam,
plastik, teneke, kumaş, ahşap, strafor vb.
malzemelerden yapılan ürün tamamlayıcısı”
olarak tanımlanmıştır (2011, s. 24). Genel amacı
ürünleri koruma ve onları taşıma ihtiyacından
doğan ambalaj, günümüzde reklam kanallarının
çeşitlenmesi, sosyal medya unsurlarının ön
plana çıkması gibi nedenlerle yeni bir anlayış
kazanmıştır. Bu yeni anlayışta ambalajlar
temel amacının yanı sıra bir iletişim aracı
gibi düşünülebilmektedir. Bireylerin sosyal
mesajlaşmaları temel alınarak aynı mantık
ve uygulamaların ambalaj tasarımlarında yer
verilmesi ile birlikte; tüketiciye mesaj verme ve
tüketici ile iletişim kurma gibi özelliklerle etkin
bir tanıtım biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bir ürünün raarda diğer ürünlere göre dikkat
çekmesi ve ayırt edilebilmesi önemlidir. Bu da
ambalaj tasarımını oluşturan renk, tipogra,
görsel (fotoğraf/illüstrasyon), mesaj/slogan ve
ambalaj malzemesi gibi unsurların iyi bir şekilde
organize edilmiş olması ile mümkün olabilir.
Ürün kendi kendini satabilme özellikleriyle
donatılabilmelidir. Amerikan Motivasyon
Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Dr. Ernst
Dichter, ambalajı sessiz bir satıcıya benzetir ve
tüketicinin ambalajı satın alırken içerik yerine
ambalajı incelediğini öne sürmektedir (Becer,
2011, s. 20-206).
Coca Cola’nın 2013 yılında Türkiye’de başlattığı
kampanya bu düşünceyi destekler niteliktedir.
Zira ürün ambalajlarında isimlerin yer aldığı
kampanya sonucunda tüketiciler sadece kendi
isimlerini bulmaya odaklanmış, bu ambalajlar
daha sonra iletişim (mobil cihaz ve sosyal medya
uygulamalarıyla) hediyeleşme, saklama, farklı
amaçlarla kullanma (kalemlik, saksı vb.) gibi
temel amacının çok ötesinde kullanılarak etkili
bir kampanyaya dönüşmüştür.
Endüstrileşmenin sonucu olarak geleneksel
anlamda ambalajın taşıdığı (hijyen, koruma,
saklama, düzenlenme, taşıma, güvenlik, içerik,
bilgilendirme vb.) görev hemen hemen tüm
üretici rmalar açısından aynı özelliklere
sahip olmakla birlikte modern dünyada
alım tercihlerini etkileyen unsurlar arasında
tüketicinin duygularına hitap eden ve onunla
etkileşimi gerçekleştiren tasarım öğeleri
bulunmaktadır. Coca Cola örneği bu bakımdan
anlamlı olup, günümüzde bu tarz uygulamalarla
sıklıkla karşılaşılmaya başlanmıştır.
Ambalajda yeni ve farklı bir tasarım, tercih
durumlarında değişikliklere yol açabilir, satın
alma eğilimlerini değiştirebilir ya da ürünlerin
pazarlamasını olumlu ya da olumsuz etkileyebilir.
Çünkü insan hayatında değişiklikler fark
edilebilir unsurlardır. Ambalaj tasarımında renk,
biçim, yazı tipi, etiket gibi unsurlarda yapılan
değişiklikler tüketici tarafından fark edilebilir,
tüketiciyi olumlu ya da olumsuz etkileyebilir.
Bu anlamda; bir pazarlama stratejisi olarak
ortaya çıkan bu tarz değişiklikler farklı açılardan
değerlendirilmeye ve araştırmaya konu olacak
niteliktedir.
Bu çalışmada ürünlerde yapılan ambalaj
değişikliği ve üniversite öğrencilerinin
ambalajı değişen ürünleri satın alma tercihleri
araştırılmıştır.

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
141
1-Ambalaj Tasarımını Oluşturan
Unsurlar
Ambalaj, bir ürünün alıcıya beğendirilip
satılmasını ve o malın tutulmasını sağlayan
bilgi örtüsüdür. Geniş anlamıyla ambalaj,
ürünün içeriğini ve çevresini koruyan, taşıma
ve depolamasını, satışını, kullanılmasını
kolaylaştıran, ileride kısmen, geri dönüşlü ya da
tamamen atılabilecek bir malzeme ile kaplanması,
sarılması, örtülmesi veya birleştirilmesidir
(İslamoğlu, 1999, s. 345). Ambalajın temel işlevi
ürünü korumaktır. Ancak, son zamanlarda
ambalajlama önemli bir pazarlama aracı haline
gelmiştir (Kotler and Armstrong, 2014, s. 716).
Yaşam biçimlerinin değişmesi, ürün-üretim
çeşitliliği, satış mekânlarının büyümesi ve satın
alma alternatierinin çoğalması ambalajın temel
ve geleneksel görevinden çok, satış-pazarlama
görevini ön plana çıkarmıştır. Bu bakımdan
ambalaj günümüzde artık bir iletişim aracı olarak
önem kazanmıştır. Bu da ambalajın yeni görevler
üstlenmesine sebep olmuştur.
Ambalajın geleneksel koruma görevinin ötesinde
yerine getirdiği diğer önemli görevler şunlardır:
1-Tüketici ile iletişim kurar, dikkat çeker ve
farklılık yaratır. 2-Kişisel satışın yerine işlev
görür ve bu haliyle “sessiz bir satış elemanıdır”.
Ürünün raaki görünürlüğünü arttırır ve kendini
sattırmasına olanak sağlar. 3-Yeni kullanıcıları
özgün şekil ve büyüklüğü ile cezbeder. 4-Satın
alma sonrasında kullanma yararı sağlar.
5-Yaratıcılığı yansıtarak imaj geliştirmeye
yardımcı olur (Odabaşı ve Oyman, 2005, s. 243).
Günümüzün değişen koşulları, teknolojinin
gelişmesi, üretim imkânlarının çeşitlenmesi,
rekabet ve küreselleşme gibi faktörler ambalaj
tasarımlarını da etkilemiştir. Üreticiler, ambalaj
tasarımlarında malzeme ve baskı teknikleri
gibi değişikliklerle beraber renkli, mesajlı,
kişiye özel tasarımlı uygulamalarla da satışı
arttırmayı hedeemektedirler. Ambalaj üzerinde
yer alan tasarım unsurlarında yapılan görsel
düzenlemeler, tüketicinin dikkatini çekmede ve
satın alma eğilimini değiştirmede, ürünün tercih
edilmesinde ve satışında etkili rol oynamaktadır.
Ambalajda yer alan unsurlar şöyle özetlenebilir:
Marka: Ambalaj tasarımı üzerinde kullanılan
tanımlama, hatırlatma ve ürün bilgisi veren
marka, tüketicinin ürünü tercih etmesini sağlayan
bir imza özelliği taşır.
Tipogra: Tipogra, yazılım ve bilgisayarlar
aracılığıyla tasarım üreticileri tarafından yaratılan
tasarımın yanı sıra harf karakterlerinin seçimi
ve kurgusuyla mesaj ileten ve sürekli olarak
gelişen bir disiplindir (Wigan, 2012, s. 246).
Metinler sözsüz iletişim elemanlarıdır. Ürünü
tanımlayarak tüketiciye ürün hakkında kir verir.
Ambalajın boyutlarına göre farklı büyüklükte
kullanılabilen metinler tüketiciye birkaç saniye
içinde gerekli bilgiyi verebilmelidir. Tasarımcının
ambalaj üzerindeki tipograk düzenlemeleri çok
iyi organize etmesi ve ürünün yer aldığı raara
tüketicinin yönelmesini sağlaması gerekir.
Renk: Renk, çeşitli cisimlerden yansıyarak gelen
ışınların görsel algı sonucu kişide oluşturduğu
duyumdur (Çellek ve Sağocak, 2014, s. 167).
Psikoloji açısından belirli özellikleri içerisinde
barındıran renklerin, insan duygularına hitap
ettiği ve birçok özel duyguyu harekete geçirdiği
bilinmektedir. Çevre, kişilik ve diğer etmenler
doğrultusunda renklerin insanda uyandırdığı
duygular değişebilir. Kimi renklerin insanlar
tarafından özellikle tercih edilmesi, kişide
uyandırdığı ve geçmişiyle ilişkilendirdiği
olaylardan kaynaklanabilir (Artut, 2013, s.
160). Renklerin hem psikolojik hem de ziksel
etkilerinin sembolik anlamlara işaret ettiği ve bu
sayede iletişim kurma aracı olarak görüldükleri
ifade edilmektedir (Uçar, 2004, s. 47). Renklerin
psikolojik anlamlarına baktığımızda;
Kırmızı, dalga boyu yüksek bir renk olması
dolayısıyla titreşimli bir renktir. Aşk, tutku

142 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
gibi duyguları temsil etmekte, heyecan veren,
tahrik eden ve uzun süre bakıldığında gerginlik
oluşturan bir renktir. Kişide nabzı arttıran,
solunumu hızlandıran etkisi vardır. Kırmızının
heyecan veren bir renk olması dolayısıyla da
birçok ülkenin bayrağı kırmızı renktedir (Artut,
2013, s. 160). Ambalaj tasarımında kırmızı,
çekiciliği olması, raaki görünürlüğü ve etkin bir
biçimde diğerlerinden ayrılması sebebiyle sıkça
tercih edilmektedir.
Derin anlamlar içerdiği ifade edilen ve en saf
renklerden biri olduğu düşünülen mavinin,
havayı, suyu ve soğuk duyguları belirttiği de
ifade edilmiştir. Mavinin soğuk bir renk olması
dolayısıyla da serinlik duygusu vermektedir.
Ruhani anlamda mavi kötülüklerden arınmayı da
çağrıştırmaktadır. (Mennan, 2002, s. 88). Ambalaj
tasarımında kullanımına bakıldığında saık ve
temizlik imajı yaratmak için genellikle pek çok su
ambalajında mavi renk tercih edilmektedir. Aynı
zamanda soğuk ve tazelik duygusu yaratan mavi
renk, yoğurt, süt gibi ürünlerin ambalajlarında
sıkça tercih edilir (Uçar, 2016, s. 55).
Sıcak renkler içerisinde yer alan sarı, parlak bir
renktir. Bazı kaynaklar sarıyı hastalığın ve kibrin
rengi olarak görmüşlerdir. Güneşin rengi olması
sarının ışık ve aydınlıkla anılmasına da neden
olmuştur. İçerisinde az miktarda yeşil barındıran
sarının ise, rahatlattığı belirtilmektedir (Artut,
2013, s. 160). İnsana hayat veren güneşin rengi
olan sarı, ambalaj tasarımında neşeli ve keyii bir
etki yaratmak için kullanılır.
Mavi ve sarının karışımı ile elde edilen yeşil,
doğanın tasviri olmuştur. Yeşilin tazeliği de
belirtiyor olması sayesinde, gençlik ve yaşamı da
sembolize etmiştir (Tursun, 2017, s. 41). Doğada
bereket, eli açık olmak ve estetik duygularında
belirtecidir ve maneviyata açılan bir anahtar
olarak görülmüştür (Mennan, 2002, s. 93). Doğal
ve sağlıklı bir etki yaratmada kullanılan yeşil
renk özellikle gıda ürünleri ve yan gıda ürünleri
(bahçe malzemeleri, bahçe ilaçları, gübreler vb.)
ambalajlarında kullanılmaktadır (Uçar, 2016, s.
56).
Ana renklerden kırmızı ve mavinin karışımı olan
mor, melankolinin sembolüdür. Maviye yakın
morun uzaklığı ve yabancılaşmayı belirttiği;
kırmızıya yakın olan morun ise huzursuzluğu
temsil ettiği düşünülmektedir (Kandinsky, 2015,
s. 104).
Sıcak bir renk olan turuncu, ana renklerden olan
kırmızı ve sarının karıştırılmasıyla elde edilir.
Kırmızı ve sarının hem ziksel hem de sembolik
özelliklerini taşır. Dikkat çekicidir. Canlılık,
dirayet ve hayatı belirtir. En az kırmızı kadar
etkileyici olduğu düşünülmektedir (Artut, 2013,
s. 161).
Pembe; huzur, mutluluk, masumiyet,
hayalperestlik ve saık temsilcisidir (Bulut, 2017,
s. 108). Kahverengi kırmızı, siyah ve yeşilin
karışımından meydana gelir. Bundan başka renk
karışımlarının varlığıyla kahverengiyi elde etmek
mümkündür. Donuk, stabil düşünceleri ifade
eder. Ayrıca denge, sessizlik, istikrar sembolü
olarak da bildirilmiştir (Mennan, 2002, s. 97).
Beyaz ışık, temizlik, saık, masumiyet, sadelik,
kurtuluş, kutsallık ve ruhsal olarak ergin
olma hali gibi anlamları temsil etmektedir
(Çoruhlu, 2012, s. 215). Masumiyeti çağrıştırdığı
gerekçesiyle Batı’da gelinlikler beyaz olarak
kullanılmıştır (Uçar, 2004, s. 48). Beyazın genel
anlamda bahsedilen tüm renklere nazaran,
birden fazla duyguya işaret ettiği anlaşılmaktadır.
Kültürel anlamda da kendisini gösteren
beyaz saık, masumiyet, güç gibi anlamlara
işaret etmektedir. Bu anlamda beyaz renk,
kozmetik ambalajlarında ve temizlik ürünleri
ambalajlarında tercih edilen bir renktir.
Beyazın tersine siyah kötülük, uğursuzluk,
mutsuzluk, keder, nefret, ölüm ve hüznü
çağrıştırmaktadır. Bunun yanı sıra tek tanrılı
dinlerde yas tutan kimseleri, devlet adamlarının
giysilerinde ise ciddiyet ve saygıyı belirtir

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
143
(Mennan, 2002, s. 78). Diğer tüm renklere
nazaran daha az tercih edilen siyah, karanlıktır.
Matem habercisidir (Artut, 2013, s. 161). Buna
karşın Eski Mısır ve Kuzey Afrika ülkelerinde
siyah, yağmurlarla dolu bulutları anımsattığı
gerekçesiyle bereketin simgesidir (Uçar, 2016, s.
50).
Görsel (Fotoğraf/İllüstrasyon): Ambalaj
tasarımını oluşturan en önemli unsurlardan biri
de görseldir. Ambalaj üzerinde kullanılan görsel
tasarımcının tercihine göre fotoğraf olabileceği
gibi, illüstrasyonlardan da oluşabilir. Fotoğraf ve
illüstrasyonların ambalaj tasarımında kullanımı
tüketiciler üzerinde farklı duygu ve düşünceler
uyandırır. Fotoğraf, makinenin objektinden
görüneni olduğu gibi verirken, illüstrasyon
illüstratörün yorumlama gücüne dayanarak
görsel elemanları değiştirme ve sunma olanağı
sağlar.
Mesaj/Slogan: Mesaj bir kimseye verilen
gönderilen haber ya da bilgidir. Tasarımcı mesajı
metinler aracılığıyla verir. Mesaj/sloganlar
ürünlerin satışında ve tüketicinin ürünü
tercihinde önemli rol oynar.
Ambalaj Malzemesi: Ambalaj cam, karton,
seramik, plastik, ahşap gibi malzemelerden
oluşabilir. Ürünü çarpma, ıslanma, zedelenme
gibi birçok ziksel etkiden koruyan ambalaj,
depolanma kolaylığının yanı sıra, ürünün
tüketiciye en kolay şekilde ulaşmasını sağlar.
Ambalajın Biçimi: Biçim kavramı endüstriyel
boyutuyla hem ürünün içeriği ve saklanması hem
de görsellik ve fark edilebilirlik açısından tasarım
öğelerinin önemli bir unsurudur.
2-Satın Almada Ambalaj
Tasarımlarının Tüketici Davranışları
Üzerindeki Etkisi
Tüketici pazarlama kavramının en önemli
unsurudur. Sosyal statüsü, gelir durumu,
eğitim seviyesi, coğra konum, kültür-gelenek-
görenek yapıları, (vb.) çok geniş ve kapsamlı
bir araştırma konusu olmakla birlikte, tüketici
davranışları ve satın alma eğilimleri pazarlama
stratejileri açısından düşünülmesi gereken önemli
konulardır.
Tüketici davranışı, tüketicinin iç ve dış
değişkenlerinin bir ölçütüdür. Bu değişkenlerin
aralarındaki ilişkilerini bilmek sonucunda,
tüketicinin nasıl davranacağı konusunda
çözümler yürütme olanağı vermektedir. Dış
değişkenler tüketicinin coğra çevresi, ekonomik,
sosyal durumu ve mesleği, eğitim durumu
sayılabilir. İç değişkenler denildiğinde tüketicinin
istek ve ihtiyaçlarını belirleyen, psikolojik ve
zyolojik değişkenlerdir (Nuhoğlu, 2006, s. 44).
Günümüzde üretim ve ambalaj piyasasındaki
rekabet gün geçtikçe artmaktadır. Artan ürün
çeşitliliği ile birlikte tüketiciler farklı satın
alma biçimleri ve farklı kaynaklar üzerinden
bilinçlenerek, ürünleri birçok özelliğine bakarak
ve seçici davranarak satın almaktadır.
Tüketiciler ürün satın alırken birçok mesajla karşı
karşıya kalırlar. Bradhow ve Philips’in yapmış
oldukları araştırmada tüketicilerin satın alma
davranışının %51’ini plansız gerçekleştirdikleri
ortaya konulmuştur. Bu sonuç tüketiciyi
satın alma noktasında ikna etmenin önemini
ortaya koymaktadır. Başarılı bir ambalaj
tasarlayabilmenin öncelikli koşulu tüketicinin
özelliklerini iyi tespit etmektir. Tüketicinin
ihtiyaçları belirlenmeli, tüketiciye verilmek
istenen mesaj etkili bir şekilde gösterilmelidir
(Gökalp, 2007, s. 83-84).
Endüstriyel ölçekte üretilen ürünler arasındaki
farklar azaldığı ve ürün çeşitliliği arttığı için
ürünler arasında fark yaratmak ve satın alma
kararını etkilemek gittikçe zorlaşmaktadır.
Toplumun yaşam standartlarının yükselmesi
toplumdaki bireylerin sağlık koşullarına dikkat
etmesi, tüketici memnuniyetinin ön plana
çıkması ve tüketiciyi korumanın zorunlu hale
gelmesi ile endüstriyel ürünlerde ambalaj/

144 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
ambalajlama daha da önem kazanmıştır (Dilber,
Dilber ve Karakaya 2012, s. 160).
Piyasada yer bulmak isteyen ürün, birkaç saniye
içinde tüketici tarafından fark edilebilmeli
ve kendisini rakip ürünlerden farklı kılacak
ambalaj tasarımına sahip olmalıdır. Tüketici,
herhangi bir özelliğe sahip olmayan ya da
basit şekilde hazırlanmış ambalaj tasarımları
yerine etkileşim kuran, eğlenceli hatta tüketilip
bittiğinde tüketicinin ambalajı farklı yerlerde
değerlendirebileceği ürünleri tercih etmektedir
(Yayan ve Ceylan, 2018, s. 874).
Tüketici davranış ve eğilimleri, ürünlerin kalitesi
ve niteliği dışında paketleme ve ambalaj tasarımı
açısından da önemli ölçütlerdir.
Bu anlamda pazarlamacıların ve ambalaj
tasarımcılarının ele alması gereken üç ana konu;
tüketicinin geçmiş deneyimlerini, ihtiyaçlarını
ve isteklerini dikkate almak; ambalaj tasarımı
yoluyla tüketicilerin mesajlarını fark etmelerini
sağlamak ve ambalaj tasarımının müşteri
ile iletişimindeki etkisini değerlendirmektir
(Nancarrow, Wright and Brace, 1998, s. 117).
İyi tasarlanmış bir ambalaj, başarılı bir tanıtım
süreci sonucunda satış payını arttırabilir. Bu
sırada önemli olan tüketicinin ürünü satın
aldıktan sonra krinin olumsuz/kararsız ise
olumlu bir düşünceye dönüşmesidir. Bu da
tüketicinin üründen beklentilerini karşılayıp
karşılamamasına bağlı olacaktır. Bu nedenle
sıradan bir ambalaj yerine alışılmışın dışında,
tüketicide olumlu düşünceler oluşturabilecek
ambalajlar tasarlamak ürünün tercih edilmesini
sağlayacaktır.
2. YÖNTEM
Bu araştırma; tarama modelli nicel bir
araştırmadır. Tarama modeli belirli bir grubun
özelliklerini belirlemek amacıyla kullanılan
bir araştırma yöntemidir (Büyüköztürk, Kılıç
Çakmak, Akgün, Karadeniz, Demirel, 2017, s.
15).
Konu ile ilgili öncelikli olarak literatür taraması
yapılmış ve veri toplamak amacıyla Kastamonu
Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi
Grak Tasarım Bölümü 1, 2 ve 3. sınıa öğrenim
gören 94 öğrenciye anket uygulanmıştır. Tarama
araştırmalarında en önemli veri toplama tekniği
olarak kabul edilen anket, insanların çeşitli
konulardaki görüşlerini betimlemeye, belirlemeye
yönelik bir dizi sorudan oluşan bir araştırma
materyalidir.
Anket formunda kullanılan ürünlerin
belirlenmesinde ambalajı değişen, çok renkli,
kişiye özel tasarımlı ürünler tercih edilmiştir. Bu
ürünlerin seçiminde araştırmanın hedef kitlesi
olan öğrencilerin daha çok tükettikleri ürünler
(çikolata, cips ve krem peynir grubu) dikkate
alınmıştır.
2.1. Evren ve Örneklem
Bu araştırmanın çalışma evrenini Güzel Sanatlar
ve Tasarım Fakültelerinde Grak Tasarım
Bölümlerinde öğrenim gören öğrenciler
oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini,
Kastamonu Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve
Tasarım Fakültesi Grak Tasarım Bölümü
1, 2 ve 3. sınıf öğrencileri oluşturmuştur .
Öğrenciler seçkisiz örnekleme yöntemlerinden
tabakalı örnekleme göre seçilmiştir. Bu yöntem
örneklemin evreni temsil etme ve genellemenin
yapılabileceği temsil gücü yüksek örneklemlerden
oluşur (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün,
Karadeniz ve Demirel, 2017, s. 88).
2.2. Veri toplama araçları
Ürünlerde yapılan ambalaj değişikliği ve bu
ambalajları üniversite öğrencilerinin satın alma
tercihlerini belirlemek amacıyla araştırmacılar
tarafından 3 uzman görüşü alınarak geliştirilen,
biri açık uçlu soru olmak üzere 64 maddeden
ve iki bölümden oluşan anket uygulanmıştır.
Uygulanan ankette; birinci bölümde ambalaj
tasarımları değişiklikleri ile ilgili katılımcı
görüşleri, ikinci bölümde ise araştırma
1Aratırma 2018-2019 eğitim öğretim yılında yapılmı olup, 2016-2017 eğitim öğretim yılında eğitim hayatına balayan Grafik Tasarım bölü-
münde aratırmanın yapıldığı dönemde 1. 2 ve 3. Sınıf öğrencileri bulunmaktadır.

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
145
kapsamında ele alınan ürünlere ait ambalaj
değişikliği ile ilgili katılımcıların fark edebilme ve
tercih durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
İkinci bölümde yer alan ürün görsellerinin
belirlenmesinde ambalajı değişen ve öğrencilerin
daha çok tükettikleri çikolata, cips ve krem
peynir grubu ürünlerinden yararlanılmıştır.
Araştırmacılar tarafından geliştirilen anket
güzel sanatlar alanında iki, eğitim bilimleri
alanında bir uzman tarafından kontrol edilmiştir.
Uzmanlar tarafından elde edilen geri dönüşler
doğrultusunda araştırmacılar ankete son halini
vermiştir.
Hazırlanan anketin güvenirlik analizinde iç
tutarlılık Cronbach’s Alpha katsayısı a= 0,825
olarak bulunmuştur.
2.3. Verilerin Analizi
Araştırmanın amaçlarına uygun olarak
hazırlanan anket formundan elde edilen veriler
bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Verilerin
çözümlenmesinde IBM SPSS Statistic Version 21
programından faydalanılmıştır. Betimsel istatistik
teknikleri olarak frekans ve yüzde değerleri
hesaplanarak veriler tablolaştırılmıştır.
3. BULGULAR
Araştırmanın bu bölümünde Grak Tasarım
Bölümü öğrencilerinin sosyo-demograk
özellikleri ile tasarımı değişen ambalajlara
yönelik görüşleri tablolar halinde sunulmaktadır.
Araştırma kapsamında ele alınan öğrencilere
(tüketicilere) uygulanan ankette ilk dört soruda
cinsiyetleri, yaşları, sınıf ve barınma durumları,
sorulmuş olup, elde edilen veriler aşağıda
açıklanmıştır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin 65’i, (%69,1)
kız, 29’u (%30,9) erkek öğrencidir.
Araştırmaya katılan tüketicilerin yaş ortalaması
x=20,17 olarak hesaplanmıştır.
Anket uygulanan 94 öğrencinin 28’i (%29,8)
1. sınıf, 39’u (%41,5) 2. sınıf ve 27’si (%28,7) 3.
sınıadır. Barınma durumlarına bakıldığında
ise, öğrencilerin 57’sinin (%60,6) yurtta, 29’unun
(%30,9) öğrenci evinde, 7’sinin (%7,9) ailesi ile
birlikte, 1’inin (%1,1) akraba yanında kaldıkları
tespit edilmiştir.
Tablo 1’e göre Grak Tasarım Bölümü
öğrencilerinin ürün alırken sırasıyla; 25(%26,6)
öğrenci tavsiye, 19 (%20,2) öğrenci marka, 17
(%18,1) öğrenci ambalaj, 17 (%18,1) öğrenci
tat, 11 (%11,7) öğrenci yat ve 3 öğrenci satış
yeri (%3,2) seçeneklerini işaretledikleri tespit
edilmiştir. Ürün satın alırken öğrenciler için
yatın ambalaj unsurundan sonra gelmesi
dikkate değer bir bulgudur. Katılımcıların marka
ve tavsiye değişkenlerini diğer unsurlara oranla
daha fazla dikkate aldıkları görülmektedir.
Tablo 2 incelendiğinde Grak Tasarım Bölümü
öğrencilerinin ürün ambalajlarında yapılan
değişiklikleri öğrendikleri/fark ettikleri
kaynakları sırasıyla; internet 37 (%39,4), kendim
fark ettim 28 (%29,8), aş/broşür 13 (%13,8),
sosyal medya 7 (%7,4), arkadaşlar 4 (%4,3), dergi/
Tablo 1. Ürün Alırken Dikkat Edilen Unsurların Tercihlere Göre Değiimi
Tablo 2. Markaların Ürünlerde Ambalaj Değiikliği Yapıldığının
Öğrenildiği/Fark Edildiği Kaynakla

146 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
gazete 3 (%3,2), televizyon 1 (% 1,1) ve aile 1 (%
1,1) olarak belirtmişlerdir. Buna göre internet
en önemli kaynak olarak ortaya çıkmaktadır.
En fazla internet yoluyla tercihi, sosyal medya
kampanyalarının etkisi bakımından da önemlidir.
Tablo 3’te görüldüğü üzere Grak Tasarım
Bölümü öğrencilerinin ürün ambalajlarında
yapılan değişiklikler sonrasında akılda kalan
unsurlar test edilmiştir. Buna göre tercih
sırasında en olumlu faktör; mesaj/slogan 26 (%
27,7) olarak ortaya çıkmıştır. Bu sonucu sırasıyla
renk 19 (% 20,2), tipogra 16 (% 17,0), görsel 15
(% 16,0) ve ambalaj malzemesi 5 (% 16,0) takip
etmektedir. Bu bulgulara göre, mesaj/slogan ve
renk akılda kalan önemli unsurlardır. Ambalaj
tasarımında renk ve yazı, ürün ile tüketici
arasında önemli bir iletişim öğesidir. Ürün
tüketici tarafından detaylı olarak incelenmeden
renk ve mesajı ile tüketiciye hitap eder.
Tablo 4’teki bulgulara göre; “Ambalajları değişen
ürünler dikkatimi çeker” ifadesine öğrencilerin
%62,8’i kesinlikle katılıyorum seçeneğini
işaretledikleri tespit edilmiştir. “Ambalajı değişen
ürünleri satın alırım” ifadesine öğrencilerin
%37,2’si katılırken 31,9’u kararsızım seçeneğini
işaretlemişlerdir. Ambalaj tasarımı değişen
ürünlerin katılımcıların dikkatini çektiği ve tercih
ettiği sonucu dikkat çeken bir bulgudur.
Tablo 4’te görüldüğü üzere “Bir markanın aynı
ürününe ait farklı ambalajlarının her çeşidini
alırım.” ifadesine öğrencilerin %43,6’sı kararsızım
seçeneğini işaretleyerek kir belirtmişlerdir.
“Markaların ürünlerin ambalaj tasarımında
tipograk (yazı) değişikliği yapması beni
etkiler” ifadesine öğrencilerin %43,6’sı katılım
göstermiştir. “Markaların ürünlerin ambalaj
tasarımında görsel değişiklik yapması beni
etkiler.” ifadesine öğrencilerin %53,2’si büyük
Tablo 4. Markaların Ürünlerin Ambalaj Tasarımında Yaptığı Değiikliklere İlikin Görüler
Tablo 3. Markaların Ürünlerinin Ambalaj Tasarımlarında Yaptığı
Değiiklik Sonrasında, Akılda Kalan Unsurlar

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
147
oranda katılım gösterdikleri tespit edilmiştir. “Markaların ürünlerin ambalaj tasarımında mesaj-
slogan değişikliği yapması beni etkiler.” ifadesine öğrencilerin %46,8’i katılıyorum seçeneğini
işaretlemişlerdir. “Markaların ürünlerin ambalaj tasarımında malzeme değişikliği yapması beni
etkiler.” ifadesine öğrencilerin %34’ü katılmıyorum, %10,6’sı katılıyorum seçeneğini işaretleyerek
kir belirtmişlerdir. Bu bulgulara göre ambalaj tasarımlarında yapılan görsel ve mesaj değişikliği
katılımcıları olumlu yönde etkilerken, ambalaj malzemesinde yapılan değişiklik katılımcıları
etkilememektedir. Bu bulgu aynı zamanda Tablo 3 ile paralellik göstermektedir.
Tablo 4 incelendiğinde; “Ambalajı değişen ürünleri sosyal medyada (facebook, instagram vs.)
paylaşırım” ifadesine öğrencilerin %27,7’si kesinlikle katılıyorum seçeneğini işaretlerken, %26,6’sı da
katıldıklarını belirten ifadeyi tercih etmişlerdir. Teknolojinin getirdiği yeni mecralar ve bu mecraların
maliyetsiz olması ürünlerin reklamlarının yapılmasını kolaylaştırmakta ve daha çok kişiye ulaşmasını
sağlamaktadır. Sosyal medya (facebook, instagram vs.) bu alanların başında gelmektedir. Bu sonuçlar,
ambalaj değişikliklerin sosyal medyada yüksek oranda paylaşıldığını göstermektedir.
Tablo 5. Tasarımı Değişen Ambalajlara İlişkin Bulgular (Coca Cola, Eti
Karam, Eti Canga, Nestle Crunch, Lays, Tadelle, Pınar Örneği)
Tablo 5.1’deki bulgulara göre; verilen markalar içerisinde ambalaj değişikliğinin fark edildiği ürün
olarak Lays markası için 91 (%96,8) öğrenci katılım sağlarken, Pınar markasına 42 (%44,7) öğrenci
katılım sağlamıştır.
Tablo 5.2. verilerine göre; belirlenen ürünlerin tüketilme tercihlerinde, Eti Karam markası için 78
(%83,0), Eti Canga markası için 75 (%79,8), Coca Cola markası için 72 (%76,6) öğrenci yüksek
oranda katılım sağlanırken, Pınar markası için 49 (%52,1) ve Nestle Crunch 45(%47,9) markası için
öğrencilerin daha az katılım sağladığı tespit edilmiştir. Katılımcılar arasında en çok tüketilen ürünler
Eti Karam ve Lays’dir (% 83.0).
Tablo 5.1. Görselleri verilen ambalajın daha önce görülüp görülmediği
Tablo 5.2. Görselleri Verilen Ürünün Tüketim Durumu

148 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
Tablo 5.3’te görüldüğü üzere, “Bu ambalajı satın aldınız mı?” ifadesine öğrencilerin Eti Karam markası
için 77 (%81,9) öğrenci yüksek oranda katılım sağlarken, Pınar markası için 28 (29,8) öğrenci katılım
sağlamıştır.
Tablo 5.4’e göre “Bu ambalajı eskisine göre tercih eder misiniz?” ifadesine Coca Cola markası
için öğrencilerin 48’i (%51,1) evet derken, 46 (%48,9) öğrenci hayır ifadesini tercih etmişlerdir.
Lays ve Tadelle markaları için öğrencilerin 60’ı (%63,8) evet derken, 34 (%36,2) öğrenci hayır
ifadesini tercih etmişlerdir. Bu sonuçlara göre araştırmada ele alınan ürünler içerisinde yapılan
ambalaj değişikliklerinden en fazla etki sağlayan markaların Lays ve Tadelle olduğu sonucu ortaya
çıkmaktadır.
Tablo 5.5’e göre, “Bu ambalajı bir arkadaşınız için aldınız mı?” ifadesine Eti Karam markası için
öğrencilerin 69’u (%73,4) evet seçeneğini işaretlerken, Pınar markası için öğrencilerin 76’sı (%19,1)
hayır seçeneğini işaretlemişlerdir.
Tablo 5.3. Görselleri Verilen Ürüne Ait Ambalajın Satın Alma Durumları
Tablo 5.4. Görselleri Verilen Ürüne Ait Ambalajın Eskisine Göre Tercih Durumları
Tablo 5.5. Görselleri Verilen Ambalajın Arkadalar İçin Alma Durumları

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
149
Marka tanınırlığının seçenekler halinde
sunulduğu soruda Coca Cola markasını 90
(%95,7) öğrenci, Eti Karam markasını 86
(%91,5) öğrenci, Eti Canga markasını 89
(%94,7) öğrenci, Nestle Crunch markasını 57
(%60,6) öğrenci, Lays markasını 87 (%92,6)
öğrenci, Tadelle markasını 75 (%79,8) öğrenci,
Pınar markasını 45 (%47,9) öğrenci seçmiştir.
Bu anlamda ele alınan ürünlere göre en fazla
marka tanınırlığı Coca Cola ambalajı için
geçerliyken, en düşük oranda ise Pınar ambalajı
görülmektedir.
Ürünlerde yapılan ambalaj değişikliğine ilişkin
katılımcılara yöneltilen açık uçlu soruya 94
öğrenciden 17 öğrenci yanıt vermiştir. Öğrenci
görüşleri 5 madde halinde gruplandırılmıştır.
Verilen cevaplar incelendiğinde ambalaj
tasarımlarının ürünün lezzeti ve kalitesi kadar
önemli olduğu, ambalaj değişikliğinin dikkat
çekici bir unsur olduğu, paket üzerinde yer
alan sosyal mesajların satın alma durumlarında
olumlu olumsuz etkiler yarattığı, gibi görüşler
kazandırdığı görülmektedir. Aşağıda deneklerin
görüşlerinden bazı bölümler, kendi cümleleri ile
verilmiştir.
Tablo 5.6. Görselleri Verilen Ambalajın Marka Tanınırlığı

150 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
SONUÇ
Bu çalışma, ürünlerde yapılan ambalaj değişikliği
ve bu ambalajları üniversite öğrencilerinin
satın alma tercihlerinin belirlenmesi amacıyla
yapılmıştır. Araştırma, Kastamonu Üniversitesi
Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi özelinde
Grak Tasarım bölümünde öğrenimine devam
eden 94 öğrenciyi kapsamaktadır. Konuyla ilgili
olarak, araştırmacılar tarafından 3 uzman görüşü
alınarak geliştirilen, biri açık uçlu soru olmak
üzere 64 maddeden ve iki bölümden oluşan
anket uygulanmıştır.
Buna göre; Grak Tasarım Bölümü
öğrencilerinin ürün alırken önem sırasına
göre; tavsiye, marka, ambalaj, tat, yat ve satış
yeri durumlarına göre ürün satın aldıkları
tespit edilmiştir. Katılımcıların öğrenci olması
bakımından yat maddesinin düşük oranda
işaretlenmesi anlamlıdır. Tavsiye ve marka tercihi
oranının yüksek olması, katılımcıların bilinçli tüketici
grubunda yer aldıkları şeklinde yorumlanabilir.
Öğrencilerin ürün ambalajlarında yapılan
değişiklikleri sırasıyla internet üzerinden,
kendi deneyimleri ile aş/broşür, sosyal
medya, arkadaş, dergi/gazete, televizyon ve
aile kaynaklarından fark ettikleri-öğrendikleri
ortaya çıkmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu
2018 verilerine göre bilgisayar ve internet
kullanımının yıl geçtikçe önemli oranlarda
artmaktadır. İnternet kullanımı 2018 yılında
16-74 yaş grubundaki bireylerde %72,9 olduğu
açıklanmıştır (http 1). Bu oran 2017 yılında
%66,8 olarak gerçekleşmiştir. Araştırmada
elde edilen sonuçlar bu istatistiklerle paralellik
göstermektedir.
Ürün ambalajlarında yapılan değişiklikler
sonrasında akılda kalan unsurları sırasıyla;
mesaj/slogan, renk, tipogra, görsel ve ambalaj
malzemesi şeklinde olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 6. Ürünlerde Yapılan Ambalaj Değiikliğine İlikin Diğer Görüler

SANAT VE TASARIM DERGİSİ
151
Bireylerin sosyal kanallarda paylaştığı, hikâyeler,
görseller, durumlar vb. genel anlamda mesaj
içerikli olması ve bu paylaşımlar içerisinde duvar
yazıları kamyon arkası yazıları gibi unsurların
da yer alması mesaj konusunda pozitif algının
olduğu sonucunu doğurmaktadır. Son dönemde
ambalaj üzerinde yer verilen mesajların da bu
anlamda ele alınması, ambalaj tasarımlarında yer
verilmesi, ürünün pazarlamasını etkileyecek bir
faktördür.
Araştırma sonucunda ambalajı değişen
ürünlerin grak tasarım bölümü öğrencilerinin
dikkatini çektiği ve bu ürünleri satın alma
eğiliminde oldukları ortaya çıkmıştır. Bu sonuç,
ambalaj değişikliğinin satın alma tutumlarında
olumlu anlamda değişiklik yarattığını ortaya
koymaktadır.
Ambalaj tasarımında yapılan tipograk, görsel,
mesaj slogan gibi değişikliklerin öğrencileri
etkilediği sonucuna varılmıştır. Katılımcıların
hali hazırda bulundukları eğitim durumları
bu sonucu etkilemiş olabilir, farklı alandan
deneklerle bu sonuç değerlendirilerek
karşılaştırma yapılabilir.
Öğrencilerin ambalajı değişen “Coca Cola, Eti
Karam, Eti Canga, Nestle Crunch, Lays, Tadelle”
ürünlerindeki değişiklikleri fark ettikleri, satın
alıp tükettikleri ve eski ambalajına göre yeni
ambalajı tercih ettikleri, ancak Pınar markasının
üçgen krem peynir için yaptığı çalışmanın
diğerlerine göre etkisinin daha az olduğu
görülmüştür. Bu durum ürünün tercih edilme
durumuyla alakalı olabileceği gibi yapılan
tasarımın etkili olmadığı ve çok fazla fark
edilmediği sonucunu da göstermektedir.
Araştırma bulgularına göre; günümüz pazarlama
stratejilerinde internet erişimi ve sosyal medya
gerçeğinden hareketle kampanyalar planlanması
hem maliyet hem de erişilebilirlik açısından
olumlu yönde katkılar sağlayabilir. İnternet
kullanım amaçları dikkate alındığında (http
2), 2016 yılının ilk üç ayında internet kullanan
bireylerin %82,4’ü sosyal medya üzerinde prol
oluşturma, mesaj gönderme veya fotoğraf vb.
içerik paylaşırken, bunu %74,5 ile paylaşım
sitelerinden video izleme, %69,5 ile online haber,
gazete ya da dergi okuma, %65,9 ile sağlıkla
ilgili bilgi arama, %65,5 ile mal ve hizmetler
hakkında bilgi arama ve %63,7 ile İnternet
üzerinden müzik dinleme (web, radyo) oranları
ortaya çıkmıştır. Bu anlamda araştırmaya katılan
bireylerin yer aldığı Kastamonu Üniversitesi
örneğinde de internet kullanımı ve sosyal medya
paylaşımlarında ilgili veriler ön plandadır.
Yine elde edilen verilere göre ambalaj
değişikliğinin satın alma eğilimine olumlu
katkı sağladığı, ürün ambalajını hatıra, hediye,
koleksiyon malzemesi haline dönüştürdüğü bu
nedenle de ürüne talep ve tercih oranının arttığı
görülmektedir. Bu da hedef kitleye göre doğru bir
planlama ve tasarım stratejisiyle, zaman zaman
ambalaj değişikliğine gitmenin üretici rmaların
lehine sonuçlar doğurabileceği görüşünü
desteklemektedir.
Son olarak Grak Tasarım Bölümü
öğrencilerinin ambalaj tasarımına ilişkin
görüşlerinin ortaya çıkarılmaya çalışıldığı bu
araştırmada; ürünleri satın almada ambalaj
tasarımının önemli olduğu, ambalaj tasarımı
doğru şekilde değiştirilen ürünlerin dikkat
çektiği, sosyal mesaj içeren ambalajların tercih
durumlarının daha fazla olduğu ve ambalaj
tasarımında doğa kirliliğinin önlenmesi amacıyla
organik ambalajların tercih edilmesi gerektiği
sonuçlarına varılmıştır.

152 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
KAYNAKLAR
• Artut, K. (2013). Sanat eğitimi kuramları ve yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Becer, E. (2011). İletişim ve grak tasarım. Ankara: Dost.
• Bulut, S. (2017). Renklerin aydınlığından korkunun karanlığa düşen tek kanatlı bir kuş. E. Gürsoy Naskali, Renk kitabı içinde.
İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., &Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. (23.
Basım). Ankara: Pegem.
• Çellek, T. ve Sağocak, A. M. (2014). Temel tasarım sürecinde yaratıcılık (1. Baskı). İstanbul: Ege Reklam Basım.
• Çevik, S. (2011). Grakerin köşe taşı. İstanbul: Marjinal Kitap.
• Çoruhlu, Y. (2012). Türk mitolojisinin anahtarları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Dilber, F., Dilber, A. ve Karakaya, M. (2012). Gıdalarda ambalajın önemi ve tüketicilerin satın alma davranışlarına etkisi
(Karaman İli Örneği). Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1 (3), 159-190.
• Gökalp, F. (2007). Gıda ürünleri satın alma davranışında ambalajın rolü. Ege Akademik Bakış. 7 (1). 79-97.
• İslamoğlu, A.H., (1999). Pazarlama yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Kandinsky, W. (2015). Sanatta ruhsallık üzerine. (G. Ekici, Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş
• Yayınları.
• Kotler, P. ve Armstrong, G. (2014). Pirinicples of marketing. Pearson Internatonal Edition, ISBN 9780273786993.
• Mennan, Z. (2002). Günlerin köpüğünde renkler ve çağrıştırdıkları. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(2),
75-99.
• Nancarrow, C., Wrıght L. T. and Brace I. (1998) “Gaining competitive advantage from packaging and labelling in marketing
communications”, British Food Journal, Vol. 100 Issue: 2, pp.110-118, https:// doi.org/10.1108/00070709810204101
• Nuhoğlu, R. (2006). Rengin tüketici satın alma kararlarına etkisi ve ambalaj renkleri üzerine bir uygulama. (Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Odabaşı, Y. ve Oyman, M. (2005). Pazarlama iletişimi yönetimi. İstanbul: Kapital Medya Hizmetleri A.Ş.
• Tursun, Küçük, F. (2017). Türk atasözlerinde renkler. E.Gürsoy Naskalı (Ed.), Renk Kitabı içerisinden. İstanbul: Kitabevi
Yayınları.
• Uçar, F., T. (2004). Görsel iletişim ve grak tasarım. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Wigan, M. (2012). Görsel illüstrasyon sözlüğü. İstanbul: Literatür.
• Yayan, G. ve Bahattin Ceylan, H. (2018). Ambalaj Tasarımında İnteraktif Yaklaşımlar ve Tasarım Öğrencilerinin Konu
Hakkındaki Farkındalığının İncelenmesi. İdil Dergisi. 7,(47), 873-879.
İnternek Kaynakları
• http 1: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27819 (Erişim T. 27.06.2019)
• http 2: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779 (Erişim T. 27.06.2019)