Prediktori izgaranja kod zdravstvenih radnika tokom pandemije COVID-19

Abstract

Suočeni sa povećanim obimom posla, nedostatkom informacija i novim uslovima rada, zdravstveni radnici su tokom pandemije koronavirusa bili pod povećanim rizikom za razvijanje sindroma izgaranja. Cilj ovog istraživanja bio je da utvrdimo povezanost nedostatka sna, potencijalne izloženosti infekciji, rada pod zaštitnom opremom i straha od profesionalne greške sa prisustvom simptoma izgaranja kod zdravstvenih radnika.
Istraživanje je sprovedeno u toku aprila i maja 2020. u R.Srbiji. Obuhvatalo je 420 zdravstvenih radnika, 65 muškog i 365 ženskog pola, uzrasta od 20 do 64 godine (M = 40.5). 82 lekara (19.52%), 176 farmaceuta (41,9%) i 162 medicinske sestre (38,57%) su uključeni u istraživanje. Prosečna dužina rada u zdravstvu bla je 15.12 godina. Izgaranje je mereno instrumentom CBI (Copenhagen burnout inventory), dok su izloženost infekciji, opterećenje radom pod zaštitnom opremom i strah od profesionalne greške dobijeni na osnovu subjektivne procene na petostepenoj skali (nikad - gotovo stalno). Ispitanici su procenjivali dužinu sna pre i tokom pandemije na numeričkoj skali, a nedostatak sna je izračunat kao njihova razlika.
Prosečan skor izgaranja na našem uzorku iznosio je 59.76 (od 100), što spada u kategoriju umerenog izgaranja. 173 ispitanika (41,19%) je pokazalo umereno izgaranje, dok je 119 ispitanika (28.3%) imalo visoke skorove izgaranja. Razlika u dužini sna pre i tokom pandemije je iznosila 1.08 sati u proseku i bila je značajna (F (1, 419) = 231.72, p < .001). Rezultati višestruke regresione analize pokazali su da se kao najbolji prediktor izgaranja izdvojio nedostatak sna (β = .29, t(415) = 6.81, p < .001), potom rad pod zaštitnom opremom (β = .25, t (415) = 5.81, p < .001) i strah od profesionalne greške (β = .23, t(415) =5.43, p < .001), dok je izloženost COVID-19 pacijentima bio najslabiji prediktor (β = .09, t(415) = 2.18, p < .05). Postavljeni model objašnjava 30% varijanse izgaranja (R² = .30, F(4, 415) = 45.42, p < .01).
Rezultati su pokazali da su dužina sna i strah od greške, kao i novi uslovi rada koji podrazumevaju zaštitnu opremu i prisustvo zaraženih pacijenata, povezani sa izgaranjem kod zdravstvenih radnika. Ipak, ostaje nejasna priroda ove povezanosti, odnosno, da li navedeni faktori dovode do izgaranja, ili je veza obratna – da izgaranje zapravo utiče na to da ispitanici kraće spavaju, više plaše propusta, i da im više smeta oprema i rad u zaraznoj sredini. Ispitivanje prirode ove veze bi mogao biti predmet narednih istraživanja.