Türk Sırt Çantalı Gezginlerin Seyahat Tarzlarına Göre Günlük Sürdürülebilir Uygulamalarının Karşılaştırılması

Abstract

Bir turizm faaliyetinin gerçekleşebilmesi, turistik çekiciliklerin devamlılığına bağlıdır. Bu
çekiciliklerin devamlılığı ise turizme katılan bireylerin seyahatleri sırasındaki sürdürülebilir
uygulamalardan büyük ölçüde etkilenmektedir. Bu araştırmada diğer turist tiplerine nazaran
daha uzun süreli seyahatlere katılan sırt çantalı gezginlerin sürdürülebilirliğe dair günlük
uygulamaları incelenmiştir. Kartopu örneklemesi aracılığıyla toplam 244 Türk sırt çantalı gezgine
ulaşılmıştır. Veriler anket tekniği kullanılarak, 2018 yılı Eylül-Ekim aylarında toplanmıştır.
Verilerin analizinde; bağımsız örneklem t testi ve ANOVA'dan yararlanılmıştır gezginlerin en sık
uyguladığı sürdürülebilir faaliyetlerin ekonomik sürdürülebilirliğe yönelik olduğu
belirlenmiştir. Ayrıca gezginlerin gezginlik süresi, günlük işlerde çalışma durumu, günlük
ortalama harcama miktarı ve sponsor desteklerine göre sürdürülebilir uygulamalarının
farklılaştığı tespit edilmiştir.

Full text

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi
2019, 3(3): 306-321.
DOI: 10.26677/TR1010.2019.163
ISSN: 2587–0890 Dergi web sayfası: https://www.tutad.org
ARAŞTIRMA MAKALESİ
Türk Sırt Çantalı Gezginlerin Seyahat Tarzlarına Göre Günlük Sürdürülebilir
Uygulamalarının Karşılaştırılması
Dr. Öğr. Üyesi Gülizar AKKUŞ, Kastamonu Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Kastamonu, e-posta:
gakkus@kastamonu.edu.tr
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9262-2680
Dr. Öğr. Üyesi Çetin AKKUŞ, Kastamonu Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Kastamonu, e-posta:
cakkus@kastamonu.edu.tr
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6539-726X
Öz
Bir turizm faaliyetinin gerçekleşebilmesi, turistik çekiciliklerin devamlılığına bağlıdır. Bu
çekiciliklerin devamlılığı ise turizme katılan bireylerin seyahatleri sırasındaki sürdürülebilir
uygulamalardan büyük ölçüde etkilenmektedir. Bu araştırmada diğer turist tiplerine nazaran
daha uzun süreli seyahatlere katılan sırt çantalı gezginlerin sürdürülebilirliğe dair günlük
uygulamaları incelenmiştir. Kartopu örneklemesi aracılığıyla toplam 244 Türk sırt çantalı gezgine
ulaşılmıştır. Veriler anket tekniği kullanılarak, 2018 yılı Eylül-Ekim aylarında toplanmıştır.
Verilerin analizinde; bağımsız örneklem t testi ve ANOVA'dan yararlanılmıştır gezginlerin en sık
uyguladığı sürdürülebilir faaliyetlerin ekonomik sürdürülebilirliğe yönelik olduğu
belirlenmiştir. Ayrıca gezginlerin gezginlik süresi, günlük işlerde çalışma durumu, günlük
ortalama harcama miktarı ve sponsor desteklerine göre sürdürülebilir uygulamalarının
farklılaştığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Uygulamalar, Seyahat Tarzı, Sırt Çantalı
Gezginler, Türkiye.
Makale Gönderme Tarihi: 17.04.2019
Makale Kabul Tarihi: 05.07.2019
Önerilen Atıf:
Akkuş, G. ve Akkuş, Ç. (2019). Türk Sırt Çantalı Gezginlerin Seyahat Tarzlarına Göre Günlük
Sürdürülebilir Uygulamalarının Karşılaştırılması, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
© 2019 Türk Turizm Araştırmaları Dergisi.

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
307
Journal of Turkish Tourism Research
2019, 3(3): 306-321.
DOI: 10.26677/tutad.2019.
ISSN: 2587–0890 Journal Homepage: https://www.tutad.org
RESEARCH PAPER
Comparison of Daily Sustainable Practices of Turkish Backpackers Based on Their
Travel Style
Dr. Gülizar AKKUŞ, Kastamonu University, Faculty of Tourism, Kastamonu, e-posta:
gakkus@kastamonu.edu.tr
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9262-2680
Dr. Çetin AKKUŞ, Kastamonu University, Faculty of Tourism, Kastamonu, e-posta:
cakkus@kastamonu.edu.tr
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6539-726X
Abstract
The occurrence of a tourism activity depends on the continuity of tourist attractions. The
continuity of these attractions is greatly influenced by the sustainable practices of the individuals
participating in tourism. In this research, the everyday sustainability practices of the backpackers
who participated in longer-term travels compared to other types of tourists were investigated. A
total of 244 Turkish backpackers had been reached through snowball sampling. Data were
collected in September-October 2018 via a questionnaire. The data were analyzed by independent
samples t test and ANOVA. It was determined that the most frequently used sustainability
practices were practices pertaining to economic sustainability. Additionally, it was found that
sustainability practices were significantly different based on the travelers' travel period, daily
working status, daily average spending amount and sponsor supports.
Keywords: Sustainability, Sustainable Practices, Travel Style, Backpackers, Turkey.
Received: 17.04.2019
Accepted: 05.07.2019
Suggested Citation:
Akkuş, G. and Akkuş, Ç. (2019). Comparison of Daily Sustainable Practices of Turkish
Backpackers Based on Their Travel Style, Journal of Turkish Tourism Research, 3(3): 306-321.
© 2019 Türk Turizm Araştırmaları Dergisi.

Gülizar AKKUŞ ve Çetin AKKUŞ
308
GİRİŞ
Sırt çantalı gezginler son kırk yıl boyunca, küresel bir fenomen haline gelmiştir. Özellikle
günümüzde, “postmodern gezgin modeli” olarak kabul edilmektedir (Richards ve Wilson, 2004: 6).
Ancak sırt çantalı gezgin pazarını diğer turizm türlerinden açıkça ayırt etmek ve değerlendirmek
oldukça zordur (O’Reilly, 2006: 999). Bu sebeple bazı yazarlar sırt çantalı gezginleri, açıkça
tanımlanmış bir kategoriden ziyade sosyal olarak yapılandırılmış bir kimlik olarak
değerlendirmektedir (Sorensen, 2003: 852).
Richards (2015) sırt çantalı gezginler ile göçebeler arasında bir benzerlik yakalayarak sırt çantalı
gezgin kimliklerini gruplandırma yoluna gitmiştir. Buna göre 2000’li yıllarda ortaya çıkan
backpacker, “kabile göçebesi (tribal nomads)”, 2012 yılında tanımlanan flashpacker, “dijital göçebe
(digital nomad)” olarak sınıflandırılmıştır. Buna ek olarak 2014 yılında Kannisto, uzun süre
evinden uzak duran, konumdan bağımsız seyahat eden ve genellikle yerleşik toplum ideolojisini
reddeden gezginleri “küresel göçebe” olarak tanımlamıştır (Richards, 2015: 344).
Yıllar içinde farklılaşsa da sırt çantalı gezginlerin sahip olduğu ideoloji özünde çok
değişmemiştir. Dünyanın şu andaki sosyal, politik ve ekonomik ortamı bu felsefenin ya da
akımın her geçen gün daha fazla insana yayılmasına sebep olmuştur. Bununla birlikte, ulaşımın
fiyat açısından daha uygun hale gelmesi ve orta sınıfın harcanabilir gelirinin artması da
dünyadaki sırt çantalı gezgin sayısını arttıran önemli faktörler olmuştur (WYSE Travel
Confederation, 2014: 8). Bu sayede, gezgin pazarı daha geniş kapsamlı, daha çeşitli, daha genele
yayılmış ve daha mobil (gezici) bir hale gelmiş ve günümüz dünyasında çok farklı kültürel
altyapıdan insanın bir araya gelmesini olanaklı kılmıştır (Paris, 2010: 242-243).
Dünya üzerindeki sırt çantalı gezgin sayısına ilişkin güvenilir niceliksel veriler oldukça kısıtlıdır.
Ancak sırt çantalı seyahat pazarının en güçlü olduğu yerler Avustralasya (Avustralya, Yeni
Zelanda, Yeni Gine adası ve Pasifik Okyanusu'ndaki komşu adaları kapsayan Okyanusya'da bir bölge) ve
Güneydoğu Asya olarak kabul edilmektedir. Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika ve İsrail
sırt çantalı gezgin üreten ülkelerdir ve bu ülkeler alıcı ülkeler içinde de ilk üçte yer almaktadır
(O’Reilly, 2006: 1000-1001).
Hem sırt çantalı gezgin üreten hem de kabul eden ülkeler içerisinde ilk sırayı alan
Avustralya'daki sırt çantalı gezginlerin %65'i 18 ila 24 yaşları arasındadır (WYSE Travel
Confederation, 2014: 8). Queensland Turizm Bürosunun 2018 yılı Haziran ayı raporuna göre;
Avustralya’yı ziyaret eden turistler içerisinde Çinli ziyaretçiler, 1.312.000 kişi ile %13’lük bir paya
sahiptir (Queensland Turizm Bürosu, 2018) ve Çinlilerin büyük çoğunluğu bağımsız seyahat
etmektedir (Harman, 2014: 110). Bununla birlikte bağımsız seyahat eden Asyalı gezgin sayısının
da her geçen yıl arttığı belirtilmektedir (Bui, Wilkins ve Lee, 2013: 130). Flashpacker’lar ise
ortalama olarak, seyahat başına 3100-3400 Euro ile sırt çantalı gezginlerden 300 Euro daha fazla
harcama yapmaktadır (WYSE Travel Confederation, 2014: 8).
Sırt çantalı gezgin pazarının büyüklüğü tam olarak bilinemese de her geçen gün daha fazla
insanın seyahatlerini bağımsız olarak organize ettiği, yerel halkla iletişim kurabildiği daha uzak
ve kırsal destinasyonları tercih ettiği söylenebilir. Bu tercih, herkesin ulaşamadığı daha
dezavantajlı bölgelerin kalkınmasına sağladığı katkı kadar (Paris, 2010: 240), bölge kaynaklarının
da tükenmesine ve çevrenin tahribine sebebiyet vermektedir (Scheyvens, 2002: 154). Yapılmış
önceki araştırmalarda (Smith, 1990; Cooper, 2000; Scheyvens, 2002; Wearing, Cynn, Ponting ve
McDonald, 2002; Maoz, 2004), özellikle uzun süre konaklamaları dolayısıyla gezginlerin çevreyi
oldukça olumsuz etkilediği ve sürdürülebilir gelişme felsefesini benimsemediği tespit edilmiştir.
Bu araştırmada ise Türk sırt çantalı gezginlerin, gezginlik süresince günlük hayattaki davranışları
yoluyla sürdürülebilirliğe ilişkin algılarını tespit edebilmek amaçlanmıştır. Bununla birlikte,

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
309
gezginlerin seyahat tarzlarına göre sürdürülebilirliğe dair günlük uygulamalarının farklılaşıp
farklılaşmadığı incelenmiştir.
LİTERATÜR TARAMASI
Sırt çantalı gezgin sayısı her geçen yıl artmaktadır. Gezginlerin yaptığı bu seyahatlerin
gelişiminin, sürdürülebilirlik felsefesini ileriye taşıyacağı düşünülmektedir. Hatta sırt çantalı
turizmi, kitle turizminin sürdürülebilir versiyonu olarak görülmektedir (Ooi ve Laing, 2010: 191;
Iaquinto, 2015: 577). Çünkü sırt çantalı gezginler, daha dezavantajlı, zorlu ve/veya uzak
destinasyonlara gitmeye daha sıcak bakmakta (Scheyvens, 2002: 154) ve özellikle kırsal bölgelere
ya da gelişmekte olan ülkelere seyahat etmektedir. Bununla birlikte ortalama kalış sürelerinin
geleneksel turistlerden daha uzun olması da yerel ekonomiye sundukları katkıyı arttırmaktadır.
Bu sebeple, sırt çantalı gezgin seyahatleri, az gelişmiş bölgelerin uzun vadede ekonomik
sürdürülebilirliğine katkı sunabilecek bir turizm şekli olarak değerlendirilebilir. Ancak bu
katkının çevresel ve kültürel açıdan da gerçekleşmesi mümkündür (Paris, 2010: 240).
Sırt çantalı gezginlerin özellikle gelişmekte olan ülkelerin sürdürülebilir gelişimine sağladığı
katkı yanı sıra gezginlerin kendilerinin de seyahatler sonrasında çevreyi algılama şekillerinin
değiştiği varsayılmaktadır (O’Reilly, 2006: 999). Hatta bazı gönüllü faaliyetlerinin sırt çantalı
gezginleri daha sürdürülebilirlik anlayışına sahip bireyler haline getirdiği ifade edilmektedir
(Murphy ve Brymer, 2010: 742; Ooi ve Laing, 2010: 191). Bununla birlikte asıl motivasyon faktörü
sürdürülebilir uygulamalara katılmak olmasa da sırt çantalı turizmini gerçekleştirmek için
bunun gerekli olduğu da varsayılmaktadır (Hui, 2013’den akt. Iaquinto, 2015: 578). Bunların yanı
sıra, bazı araştırmalarda ise gezginlerin, çeşitli destinasyonlarda olumsuz birtakım sosyal ve
çevresel etkiler yarattığı tespit edilmiştir (Smith, 1990; Cooper, 2000; Scheyvens, 2002; Wearing,
Cynn, Ponting ve McDonald, 2002; Maoz, 2004).
Sürdürülebilir turizm felsefesini benimsemiş kişiler sırt çantalı turizmine katılabildiği gibi,
gezginlerin bu seyahatler sonrası da sürdürülebilir gelişim felsefesini hayatına adapte edebileceği
söylenebilir. Sebebi ya da sonucu olsun gezginlerin sürdürülebilirliğe yönelik birtakım olumlu
algılara sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak sırt çantalıların özellikle çevresel ve sosyal
anlamda yarattığı olumsuz etkileri ortaya koyan araştırmalar da mevcuttur. Buradan çıkarımla
sırt çantalı gezginlerin sürdürülebilirlik algılarının ya da uygulamalarının değişkenlik gösterdiği
ifade edilebilir. Konuyu daha derinlemesine tartışabilmek adına bağlantılı olduğu tespit edilen
araştırmalar kısaca incelenmiştir.
Firth ve Hing (1999) sırt çantalı gezginlerin kaldığı hostellerde hangi tür çevre dostu
uygulamaların benimsendiğini ve bu uygulamaların gezginlerin konaklama tercihini etkileyip
etkilemediğini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmayı, Avustralya’nın Sidney ve Cairn’den sonra
üçüncü en popüler sırt çantalı gezgin destinasyonu kabul edilen Byron Bay’daki altı hostelde
gerçekleştirmiştir. Öncelikle hostel yöneticileri ile iki seçenekli (evet-hayır) sorulardan oluşan
yapılandırılmış bir anket kullanılarak yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Su tasarrufu,
enerji verimliliği, ulaşım, çevre dostu alışveriş, geri dönüşüm ve çevre felsefesi ile ilgili 30 çevre
dostu uygulama hakkında bilgi toplanmıştır. Bununla birlikte kolayda örnekleme yöntemi ile her
hostelde İngilizce konuşan on gezgine ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda 30 uygulamayı %74
oranında gerçekleştiren Hostel 1 en çevre dostu hostel olmuştur. Gezginlerin ise sadece %3’ü
hosteldeki çevre dostu uygulamaları, seçimini etkileyen en önemli faktör olarak sıralamıştır.
Cooper (2000) yaptığı araştırmada Avustralya’nın dünya mirası Fraser adasında sırt çantalı
gezginlerin bilgi ve eğitim eksikliğine bağlı olarak ekoturizmi ihmal etme durumlarına
odaklanmıştır. Veriler, Queensland Çevre ve Miras Bakanlığı ve Fraser adası tur şirketi

Gülizar AKKUŞ ve Çetin AKKUŞ
310
tarafından yapılan anketler aracılığıyla sağlanmıştır. Araştırma sonucunda gezginlerin
kendilerini kısa vadeli ziyaretçiler olarak gördükleri saptanmış ve deneyimlerinde eko-turizm
açısından çok fazla bir şey kazanmadıkları tespit edilmiştir. Bu sebeple bu dünya mirasını
korumak adına çok daha sıkı bir kontrol mekanizmasına ihtiyaç duyulduğu vurgulanmıştır.
Wearing, Cynn, Ponting ve McDonald (2002) da benzer şekilde Avustralya’daki sırt çantalı
pazarının çevresel endişe ile çevreye duyarlı satın alma davranışları arasındaki ilişkiyi
incelemiştir. Toplam on gezgin ile on görüşme gerçekleştirilmiştir. Gezginler, Avustralya’daki
seyahatleri sırasında en az bir gece hostelde konaklayan ve akredite ya da akredite olmayan
ekoturlara katılmış uluslararası gezginlerden seçilmiştir. Araştırma sonucunda ekoturizm
pazarlamasının, özellikle tatil planlama safhasında, turizm bölgelerindeki ulusal turizm
organizasyonları aracılığıyla, doğal alanlardaki çevre konularına dair bilinçlendirilmesi için
turistlere yöneltilmesi önerilmiştir.
Murphy ve Brymer (2010) Avustralya'ya giden sırt çantalı gezginlerin seyahat motivasyonlarını,
çevre dostu uygulamalar ve gönüllü turizm deneyimlerine dair tercihlerini, gelecekteki
seyahatlerinde çevresel etkilere yönelik tutumlarını incelemiştir. Sekiz farklı lokasyondaki 50
hostelde 1555 sırt çantalı gezgine anket uygulanmıştır. Araştırma sonucunda gezginlerin
seyahatlerinde sürdürülebilirliğe güçlü bir şekilde odaklanmadıklarını tespit etmiştir. Ancak
toplum yararı ve çevre gönüllülüğü ile ilgilenenlerin anlamlı katkılarda bulunma konusunda
büyük potansiyele sahip olduğu belirtilmiştir.
Iaquinto (2015) sırt çantalı gezginlerin günlük hayattaki sürdürülebilir faaliyetleri ya da
uygulamalarını karma yöntem yoluyla araştırmıştır. 101 sırt çantalı gezgin ile 74 görüşme
gerçekleştirmiş, katılımcı gözlem amacıyla iki ay boyunca Avustralya’da bulunmuş, 155 gezgine
anket uygulamış, sürdürülebilir uygulamaların temel belirleyicilerini tespit etmek amacıyla 127
öğeyi içerik analizine tabi tutmuştur. Çalışma sonucunda istemeden de olsa, bir dizi
sürdürülebilir uygulama gerçekleştiren gezginlerin çoğunun sürdürülebilirlik konusunda düşük
seviyede endişe duyduğu tespit edilmiştir. Gezginler açısından çevresel sürdürülebilirliğin
kaynak tüketimi ve israfın azaltılması yoluyla, ekonomik sürdürülebilirliğin diğer turist
tiplerinden daha fazla çalışarak ve harcayarak, sosyal sürdürülebilirliğin ise kültürlere saygı
göstererek ve toplum katılımı yoluyla sağlandığı belirlenmiştir. Gezginleri sürdürülebilir
uygulamalara teşvik eden temel faktörler, düşük bütçe ve geçici ya da esnek çalışma alanlarında
işgücü kaynağı olarak kullanılmaları olmuştur. Sırt çantalı gezginlerin, seyahatlerinde evlerine
kıyasla daha fazla sürdürülebilir uygulama imkânına sahip olduğu tespit edilmiştir. Iaquinto
(2016) sonraki araştırmasında, bir önceki araştırmada kullandığı karma yöntemin sürdürülebilir
uygulamaları tespit etme yeteneğini ölçmeyi, yöntem eleştirisi yapmayı hedeflemiştir. Katılımcı
gözlemde sürdürülebilirliğe dair yerleşik uygulamalar gözlenebilirken, geçici uygulamaların
tespiti zor olmuştur. Görüşmeler, gezginleri uygulamalar ile ilgili samimi bir şekilde konuşmaya
teşvik etmiş ancak insanların tartışmadığı uygulamalar tespit edilememiştir. Karma yöntemin
sürdürülebilir uygulamaları ölçmede etkili olduğunu tespit etmiştir. Iaquinto (2017) sonraki
araştırmasında sırt çantalı gezginlerin hareketlilik ve sürdürülebilirlik uygulamaları arasındaki
ilişkileri nitel bir yöntemle değerlendirmiştir. Sırt çantalı gezginler hazcı bir yapıya sahip
olmalarına rağmen, seyahatlerindeki dalgalı tempo sebebiyle istemsiz olarak sürdürülebilir
birtakım uygulamalar gerçekleştirmektedir. Bu araştırmada da sırt çantalı gezginlerin
sürdürülebilirlik performansının, hareket ve uygulama arasındaki dinamik ilişkilere nasıl bağlı
olduğu, sürdürülebilir uygulamaların sıklığını ve dayanıklılığını belirlemede hareketliliğin
rolünün ne olduğu anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda, hız ve sürdürülebilir
uygulama kesişimleri belirlenmiş ve yavaş tempo, hızlı tempo ve dalgalı tempoya göre
sürdürülebilir uygulamalarının nasıl farklılaştığı tartışılmıştır.

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
311
Sroypetch (2016) yaptığı araştırmada sırt çantalı turizminin yerel halk üzerinde yarattığı sosyo-
kültürel etkilere odaklanmıştır. Ancak konuyu karşılıklı bakış açısıyla yani sadece gezginlerin
bakış açısıyla değil, ev sahibi halkın bakış açısıyla da değerlendirmiştir. Araştırma kapsamında
Fiji'nin Yasawa adalarındaki ev sahibi halka ve sırt çantalı gezginlere uygulanan anketler ve bir
dizi görüşmeden elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, halk ile gezginlerin
sırt çantalı turizminin sosyo-kültürel etkilerini önemli ölçüde farklı şekilde algıladıkları tespit
edilmiştir. Gezginler, destinasyonda yarattıkları sosyo-kültürel etkiye ilişkin genellikle tarafsız
kalırken, halkın bu konuda daha bilinçli olduğu görülmüştür. Sroypetch, Carr ve Duncan (2016)
ile yaptığı bir diğer çalışmada, bu kez sırt çantalı turizminin yerel halk üzerindeki çevresel
etkilerini tespit etmeye çalışmıştır. Aynı destinasyonda aynı araştırma tekniği kullanılmıştır.
Sonuçlar, ev sahibi halk ve gezginlerin, sırt çantalı turizminin çevresel etkilerine karşı algıları
arasında önemli bir fark olduğunu göstermiştir. Gezginlerin destinasyon üzerinde halk
tarafından algılanandan daha fazla olumsuz çevresel etki yarattıklarına inandıkları anlaşılmıştır.
Bu iki araştırma, sırt çantalı turizminin yarattığı etkiye odaklanan araştırmalar olması dolayısıyla
gezginlerin sürdürülebilirlik algılarına ilişkin önemli bilgiler içermektedir. Luo, Brown ve Huang
(2015) ise benzer şekilde ev sahibi halk ile sırt çantalı gezginler arasındaki iletişimin, ev sahibi
halkın gezginlere yönelik algılarını nasıl etkilediğini incelemiştir. Çin'de belirli bir bölgedeki
hostel ve konukevlerinin sahipleri ve çalışanlarına (ev sahiplerine) anketler uygulanmıştır. Sonuç
olarak, iletişimin, ev sahiplerinin gezginleri daha iyi anlamalarını sağladığı; ev sahiplerinin,
gezginlerin yarattığı etkiyi daha olumlu bir şekilde değerlendirmelerine yardımcı olduğu tespit
edilmiştir. Bununla birlikte, halk-gezgin temasının hem nicelik hem de kalitesinin etkisi
görülmüş ve kalite daha etkili bulunmuştur.
Nok, Suntikul, Agyeiwaah ve Tolkach (2017) çalışmalarında Hong Kong'daki sırt çantalı gezgin
pazarını profilleri, motivasyonel faktörleri, tercihleri ve sürdürülebilir turizm gelişimine katkıları
açısından incelemişlerdir. Araştırma kapsamında Hong Kong'daki gençlik hostelleri ve yürüyüş
parkurlarındaki gezginlere anketler uygulanmıştır. Sonuç olarak sırt çantalı gezginleri iten
motivasyonel faktör yeni fikir arayışı iken, çeken faktör eşsiz yemek kültürü olmuştur.
Sürdürülebilir turizm gelişimini destekleme kapsamında ise Hong Kong'daki uluslararası
markalara yönelik daha az harcama yaptıkları tespit edilmiştir.
Canavan (2018) yaptığı araştırmada varoluşçuluğu, sürdürülebilir turizm tartışmasına
uygulayarak, 12 sırt çantalı gezgini keşifsel netnografik örnek olay incelemesi yoluyla
değerlendirmiştir. Varoluşsal kaygının kaynağından kaçmak ve bunu aşmak isteyen
katılımcılara, varoluşsal kaçınma ve özgünlüğün önemi vurgulanmıştır. Kaçınmanın, seyahatin
kolaylaştırdığı kültürel bağlılık ve özdeyiş yollarında bulunabileceği, özgünlüğün ise ev sahibi
insanlarla ve doğayla daha derin etkileşimlerde ve bundan ortaya çıkan kurtuluş, yansıma ve
öğrenme ile tanımlanabileceği ifade edilmiştir. Kaçınma ve özgünlüğün, turizmin
sürdürülebilirliği ile bağlantılı olduğu vurgulanmıştır. Buradan hareketle, kaçınmanın daha
hazcı bir kaçış ve yüzeysel, öz merkezli ve duyarsız (katı) turizm ile ilişkili olduğu, özgünlüğün
ise daha üstün bir kaçış ve ilgili, takdire değer ve alternatif turizmi düşündürdüğü belirtilmiştir.
Sırt çantalı gezgin pazarı göz önüne alındığında, gezginlerin sürdürülebilirlik algılarına yönelik
yapılmış ilk araştırmaların en çok tahribata uğrayan destinasyonlardan biri olan Avustralya’da
gerçekleştirildiği gözlenmektedir. Araştırmalarda sıklıkla gezginlerin çevreye duyarlılıkları ya
da sürdürülebilir gelişim algısına yeterince sahip olup olmadığı konuları üzerine odaklanılmış
ve öneriler getirilmiştir. İlerleyen zamanlarda ise daha farklı gezgin pazarlarında benzer
araştırmalar yapılmıştır.

Gülizar AKKUŞ ve Çetin AKKUŞ
312
YÖNTEM
Araştırmanın Amacı
Türkçe yazında sırt çantalı gezginlere dair yapılmış birkaç araştırma (Harman, 2012; Harman,
vd., 2013; Harman, 2014) bulunmakta olup, gezginlerin seyahat motivasyonları üzerinedir. Bu
araştırmada ise Türk sırt çantalı gezginlerin günlük sürdürülebilir uygulamalar çerçevesinde
sürdürülebilirliğe ilişkin algılarını tespit edebilmek amaçlanmıştır. Bununla birlikte, gezginlerin
seyahat tarzlarına göre sürdürülebilirliğe dair günlük uygulamalarının farklılaşıp
farklılaşmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu sebeple ortaya konan dört araştırma sorusu şu
şekildedir:
1. Türk sırt çantalı gezginlerin günlük sürdürülebilirlik uygulamaları gezginlik sürelerine
göre farklılık gösteriyor mu?
2. Türk sırt çantalı gezginlerin günlük sürdürülebilirlik uygulamaları günlük işlerde
çalışma durumlarına göre farklılık gösteriyor mu?
3. Türk sırt çantalı gezginlerin günlük sürdürülebilirlik uygulamaları günlük harcama
miktarlarına göre farklılık gösteriyor mu?
4. Türk sırt çantalı gezginlerin günlük sürdürülebilirlik uygulamaları sponsor desteğine
göre farklılık gösteriyor mu?
Evren-Örneklem
Araştırmanın evrenini Türk sırt çantalı gezginler oluşturmaktadır. Ancak evrenin büyüklüğüne
ilişkin herhangi bir istatistiki veri bulunmamaktadır (Harman, 2014: 115). Bu sebeple kartopu
örneklemesi tercih edilmiştir. İlk örneklem daha önce ya da halen ders verilen öğrenciler
içerisinden sırt çantalı gezgin olduğunu ifade eden dört öğrenciden oluşmuştur. Öğrencilerden
ikisi Atatürk Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümü 4. sınıf
öğrencileri, diğer ikisi Kastamonu Üniversitesi Turizm Fakültesi Turizm Rehberliği 4. sınıf,
Turizm ve Otel İşletmeciliği 4. sınıf öğrencileridir. Bu öğrencilerin üçü kendi gezgin grupları
olduğunu belirtmiş, bir öğrenci ise tanıdığı birkaç gezgin olduğunu ifade etmiştir. Öğrencilerin
önerilerinden yola çıkılarak liste genişletilmiş ve tanıdıkları gezginlerin tanıdığı diğer gezginlere
de ulaşılmaya çalışılmıştır.
Veri Toplama Aracı
Veri toplama aracı olarak literatüre bağlı geliştirilen bir anketten yararlanılmıştır. Anketin ilk
bölümünde gezginlerin demografik özelliklerini tespit edebilmek amacıyla cinsiyet, yaş, eğitim
ve medeni durum bilgileri sorulmuştur. Gezginlerin seyahat tarzlarını ölçebilmek amacıyla
gezginlik süresi, günlük işlerde çalışma durumu, günlük ortalama harcama miktarı ve sponsor
desteği olup olmadığı sorulmuştur. Sponsor desteği ve günlük ortalama harcama miktarı
aralıkları ilk örneklemden elde edilen veriler ile belirlenmiştir.
Sırt çantalı gezginlerin sürdürülebilirlik algılarını ölçebilmek için seyahatleri sırasındaki günlük
faaliyetlerde dikkat ettikleri sürdürülebilir uygulamalar değerlendirilmiştir. Gezginlere,
kendiliğinden ya da bilinçli bir seçim yaparak gerçekleştirebilecekleri bir dizi sürdürülebilir
uygulama sorulmuştur. Sorular Iaquinto’nun (2015) sırt çantalı gezginleri temel alan
çalışmasından değiştirilmeden alınmıştır. Ölçek çevresel, ekonomik ve sosyal açıdan
sürdürülebilir uygulamalar olmak üzere üç kısımdan ve her kısımda sekiz maddeden
oluşmaktadır. Maddelerin tepki kategorileri, “neredeyse hiç”, “bazen”, “sık sık” (Iaquinto, 2015:

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
313
584) şeklinde 3’lü derecelemeye tabi tutulmuştur. Anket formuna son hali verildikten sonra üç
uzmandan görüşü alınmış ve bazı ifadeler daha anlaşılır hale getirilerek anket formuna son hali
verilmiştir.
Anket formu ilk örnekleme yüz yüze uygulanmış ancak irtibat kurulan diğer gezginlere online
olarak ulaştırılması daha uygun bulunmuştur. Online anketler Google Drive aracılığıyla yazarlar
tarafından oluşturulmuş ve ilk örnekleme gönderilmiştir. İlk örneklem ise kendisine ulaşan anket
formlarını kendi gezgin gruplarında paylaşmış ya da tanıdığı gezginlere iletmiştir. Bunun yanı
sıra anketler bazı ilgili facebook gruplarında paylaşılmıştır. Veriler 2018 yılı Eylül-Ekim aylarında
toplanmıştır. Toplam 244 Türk sırt çantalı gezgine ulaşılmıştır.
BULGULAR
Demografik Değişkenler
Araştırmaya katılan sırt çantalı gezginlerin %54,9’u erkek olup, bekârların oranı %91’dir. Yaş
aralıkları değerlendirildiğinde %41,8 ile büyük yoğunluğun 16-24 aralığında olduğu tespit
edilmiştir. Bunu %37,7 ile 25-29 yaş aralığındaki bireyler takip etmiştir. Eğitim düzeyi en yüksek
grubu %79,9 ile lisans mezunları, en düşük grubu %1,2 ile ilköğretim mezunları oluşturmaktadır.
Gezginlerin seyahat tarzlarına ilişkin sorulara verilen yanıtlar Tablo 1’de sunulmuştur. Gezginlik
süresi (sırt çantalı olarak gezginliğe başlama süresi) açısından, katılımcıların %49,2’si (neredeyse
yarısı) 2-5 yıldır gezgin olduğunu ifade etmiştir. Bunu %28,7 ile bir yıldan az süredir seyahat
eden gezginler izlemiştir. En düşük oran ise %22,1 ile beş yıldan uzun süredir seyahat eden
gezginlere aittir. Gezginlerin %76,2’si seyahatleri sırasında günlük işlerde çalışmazken,
%40,2’sinin günlük ortalama 0-49 TL harcadığı belirlenmiştir. Bunu %32 ile 50-99 TL harcayanlar
izlemiştir. En düşük oran ise günlük 200 TL ve üzeri harcama yapan gezginlere aittir. Gezginlerin
büyük bir çoğunluğu sponsor desteği almamaktadır. Sponsor desteği alan yalnızca 12 gezgin
bulunmaktadır.
Tablo 1. Katılımcıların Seyahat Tarzlarına İlişkin Bulgular
Günlük Sürdürülebilir Uygulamalar Ölçeği Güvenilirlik Analizi
Gezginlerin sürdürülebilirlik algılarını ölçebilmek amacıyla kullanılan ölçek boyutları ve
maddelerine ilişkin ortalama, standart sapma ve Cronbach’s Alpha değerleri Tablo 2’de
verilmiştir.
f
%
f
%
Gezginlik Süresi
Günlük Ortalama
Harcama
1 Yıldan Az
70
28,7
0-49 TL
98
40,2
2-5 Yıl
120
49,2
50-99 TL
78
32,0
5 Yıldan Fazla
54
22,1
100 TL ve Üstü
68
27,8
Günlük İşlerde
Çalışma Durumu
Sponsor Desteği
Evet
58
23,8
Evet
12
4,9
Hayır
186
76,2
Hayır
232
95,1

Gülizar AKKUŞ ve Çetin AKKUŞ
314
Tablo 2. Sürdürülebilirlik Algısı Ortalama, Standart Sapma ve Güvenilirlik Katsayıları
Ortalama
Standart
Sapma
Cronbach’s
Alpha
Çevresel sürdürülebilirlik
2,24
0,349
0,703
Çevre dostu konaklama
2,29
0,635
Çevresel bir neden için gönüllü olma
1,93
0,644
Karbon salınımını dengeleme
1,76
0,692
Şişelenmiş su içmeme
1,60
0,662
Geri dönüşüm
2,50
0,577
Kısa duşlar alma
2,51
0,605
Işıklar, TV ve fanları kapatma
2,54
0,630
Karayolu ile seyahat
2,80
0,418
Ekonomik sürdürülebilirlik
2,38
0,406
0,680
En düşük fiyat için pazarlık yapma
2,49
0,632
Turistik olmayan kasabaları ziyaret etme
2,36
0,629
Yerel halkın yapmış olduğu eşyaları satın
alma
2,26
0,689
Yerel halkın sahip olduğu barlarda bir şeyler
içme
2,29
0,720
Yerel içecekleri içme
2,54
0,576
Pazardan alışveriş yapma
2,39
0,674
Sosyal sürdürülebilirlik
2,36
0,400
0,744
Destinasyonun tarihini okuma
2,25
0,709
Günlük yaşamı gözlemleme
2,77
0,493
Toplumsal bir neden için gönüllü olma
2,08
0,686
Yerel kültür hakkında bilgi edinme
2,60
0,597
Siyasi konular hakkında bilgi edinme
2,15
0,798
Fotoğraf çekmeden önce izin isteme
2,21
0,728
Müzeleri ziyaret etme
2,34
0,623
Bazı yerel kelimeler öğrenme
2,48
0,670
Tepki kategorileri: 1: “neredeyse hiç”, 2: “bazen”, 3: “sık sık”
Gezginlerin sürdürülebilirlik algılarının ölçülmesinde Iaquinto’nun (2015) geliştirdiği orijinal
ölçek kullanılmıştır. Ölçeğin üç boyutlu bir yapı ortaya koyduğu belirtildiğinden (Iaquinto, 2015)
faktör analizi yapılmamıştır. Dolayısıyla her boyut için madde analizi yapılarak, puanlarının
toplanmasına karar verilmiştir. Her boyut sekiz maddeden oluşmaktadır. Ancak ekonomik
sürdürülebilirlik boyutunda düşük katsayıya sahip iki madde ölçekten çıkarılmış ve madde
sayısı altıya indirilmiştir. Tüm boyutların güvenilirliği, sosyal bilim araştırmalarında kabul
edilebilir sınır olarak değerlendirilen 0,60-0,70 aralığındadır (Hair, Black, Babin ve Anderson,
2010: 92).
Boyutların ortalamaları değerlendirildiğinde, orta nokta değeri olan “2”’ye göre yapılan tek
örneklem t testi sonucunda gezginlerin en sık uyguladığı sürdürülebilir faaliyetlerin ekonomik
sürdürülebilirliğe yönelik olduğu (2,38) tespit edilmiştir (t=14,977). Bunu çok yakın bir ortalama
ile (2,36) sosyal sürdürülebilirlik boyutu izlemiştir (t=14,064). Üç boyut içerisinde gezginlerin
daha az dikkat ettiği uygulamaların çevreye yönelik olduğu anlaşılmıştır (t=10,770).

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
315
Özellikle en düşük katılım sağlanan yani gezginlerin neredeyse hiç dikkat etmediği ya da bazen
uyguladığı üç madde çevresel sürdürülebilirlik boyutunda ortaya çıkmıştır. Bunlar içerisinde ise
en az uygulanan 1,60 ortalama ile şişelenmiş su içmeme olmuştur (t=-9,471). Türk gezginlerin
çoğunun şişelenmiş su içmemeye dikkat etmediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte 1,76 ortalama
ile karbon salınımını dengeleme hususuna da neredeyse hiç dikkat etmedikleri (t= -5,369)
belirlenmiştir.
Farklılık Analizleri
Türk sırt çantalı gezginlerin seyahat tarzları ile seyahatlerinde sürdürülebilirliğe dair günlük
uygulamaları arasındaki farklılıkları tespit edebilmek amacıyla, farklılık analizleri yapılmıştır.
Verilerin analizden önce parametrik testlere uygunluğu incelenmiş ve normal dağılım gösterdiği
tespit edilmiştir. İlk araştırma sorusunu değerlendirmek amacıyla ANOVA yapılmış ve alt
gruplarda bulunan farklılıklar nedeniyle post-hoc testlerinden Scheffe yöntemi seçilmiştir. Teste
ilişkin sonuçlar Tablo 3’de sunulmuştur. Analiz sonucunda gezginlerin günlük çevresel
sürdürülebilir uygulamalarının gezginlik sürelerine göre farklılaştığı tespit edilmiştir. Gezginlik
süresi açısından, gezginlerin ekonomik ve sosyal sürdürülebilir uygulamalarının farklılaşmadığı,
ancak ne kadar süredir gezgin olduklarına bağlı olarak çevresel sürdürülebilir uygulamalarının
farklılaştığı tespit edilmiştir.
Post-Hoc tablosu incelendiğinde, farklılığın 1 yıldan kısa süredir gezgin olan katılımcılar ile 2-5
yıldır gezgin olanlar arasında olduğu görülmüştür. Ortalamalar arası farklılıklar dikkate
alındığında 2-5 yıldır gezgin olanların daha yüksek ortalamaya sahip olduğu tespitinden yola
çıkarak, bu gruptaki gezginlerin 1 yıldan kısa süredir gezgin olanlara nazaran çevreye daha
duyarlı sürdürülebilir uygulamalar gerçekleştirdiği, çevresel sürdürülebilirliğe daha fazla dikkat
ettiği söylenebilir.
Tablo 3. Gezginlik Süresi ile Çevresel Sürdürülebilir Uygulamalar Arasındaki Farklılıklara
İlişkin ANOVA Sonuçları
Gezginlerin seyahatleri sırasında günlük işlerde çalışma durumları ile günlük sürdürülebilir
uygulamalarının farklılaşıp farklılaşmadığını tespit edebilmek amacıyla bağımsız örneklem t
testi uygulanmıştır. Tablo 4’de sunulan analiz sonuçlarına göre, Türk gezginlerin günlük işlerde
çalışma durumlarına göre çevresel ve ekonomik sürdürülebilirlik uygulamalarının farklılaştığı
tespit edilmiştir. Günlük işlerde çalışanların çevresel ve ekonomik sürdürülebilir uygulamalara
daha fazla dikkat ettikleri söylenebilir.
Gezginlik Süresi
N
Ort.
Std.
Sapma
F
Anlamlılık
Farklılık
1)1 Yıldan Az
70
2,13
0,265
4,262
0,017*
1< 2
2)2-5 Yıl
120
2,28
0,324
3)5 Yıldan Fazla
54
2,27
0,459
Tepki kategorileri: 1: “neredeyse hiç”, 2: “bazen”, 3: “sık sık”

Gülizar AKKUŞ ve Çetin AKKUŞ
316
Tablo 4. Günlük İşlerde Çalışma Durumu ile Sürdürülebilir Uygulamalar Arasındaki
Farklılıklara İlişkin T Testi Sonuçları
Bağımlı
değişken
Günlük
İşlerde
Çalışma
N
X
Std.
sapma
t
p
Çevresel
sürdürülebilirlik
Evet
58
2,41
0,310
4,488
0,000*
Hayır
186
2,18
0,343
Ekonomik
sürdürülebilirlik
Evet
58
2,58
0,329
4,385
0,000*
Hayır
186
2,32
0,408
Sosyal
sürdürülebilirlik
Evet
58
2,46
0,330
2,413
0,017*
Hayır
186
2,32
0,414
Tepki kategorileri: 1: “neredeyse hiç”, 2: “bazen”, 3: “sık sık”
Türk gezginlerin sürdürülebilir uygulamalarının günlük ortalama harcama miktarlarına göre
farklılığının incelendiği ANOVA sonuçları Tablo 5’de verilmiştir. Analiz sonucunda, çevresel
sürdürülebilirlik boyutunun gezginlerin ortalama harcama miktarlarına göre farklılaştığı tespit
edilmiştir.
Tablo 5. Çevresel Sürdürülebilirlik ile Ortalama Harcama Miktarı Arasındaki Farklılıklara
İlişkin ANOVA Sonuçları
Sponsor desteğine sahip olan ve olmayan Türk gezginlerin, günlük sürdürülebilir uygulamaları
arasındaki farklılığın incelendiği analiz sonuçları Tablo 6’da verilmiştir. Varyansların homojen
olması dolayısıyla bağımsız örneklem t testi uygulanmıştır.
Tablo 6. Sponsor Desteği ile Sürdürülebilir Uygulamalar Arasındaki Farklılıklara İlişkin T Testi
Sonuçları
Bağımlı
değişken
Sponsor
Desteği
N
X
Std.
sapma
t
p
Çevresel
sürdürülebilirlik
Evet
12
2,53
0,342
3,568
0,000*
Hayır
232
2,22
0,341
Ekonomik
sürdürülebilirlik
Evet
12
2,77
0,343
3,475
0,001*
Hayır
232
2,36
0,399
Sosyal
sürdürülebilirlik
Evet
12
2,72
0,243
3,344
0,001*
Hayır
232
2,34
0,397
Ortalama
Harcama Miktarı
N
Ort.
Std.
Sapma
F
Anlamlılık
Farklılık
1) 0-49 TL
98
2,30
0,288
3,229
0,041*
1< 3
2)50-99 TL
78
2,21
0,361
3)100 TL ve Üstü
68
2,17
0,400
Tepki kategorileri: 1: “neredeyse hiç”, 2: “bazen”, 3: “sık sık”

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
317
Gezginlerin sponsor desteği alma ya da almama durumlarına göre tüm sürdürülebilir
uygulamalarının farklılaştığı tespit edilmiştir. Sponsor desteğine sahip olanların sürdürülebilir
uygulamalara daha fazla dikkat ettiği görülmüştür.
SONUÇ VE TARTIŞMA
Sürdürülebilir gelişim, mevcut kaynakların gelecek nesillere korunarak aktarılmasına dayalı bir
felsefedir. Her geçen gün, kaynakların azalması ya da bozulması sebebiyle dünya ülkelerinin bu
konu üzerinde daha çok durduğu gözlenmektedir. Ancak Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde,
sürdürülebilir gelişim felsefesi toplum tabanına yayılmakta zorlanmaktadır. Bununla birlikte
turizmden gelir elde eden az gelişmiş ülkelerin kitle turizmine yönelmesi de kaynaklar
üzerindeki olumsuz etkiyi arttırmış, hatta hızlandırmıştır. Zaman içerisinde, kitle turizminin
yıkıcı etkisi göz önüne alınarak, doğaya ve yerel halka duyarlı alternatif turizm türleri ortaya
çıkmıştır. Ancak kitle turizmi günah keçisi ilan edilmesine rağmen, toplumlar henüz yeterli bilinç
düzeyine ulaşmadığı için, benzer olumsuzluklar alternatif turizm türlerinde de yaşanmaya
başlanmıştır. Sırt çantalı gezgin pazarı da özünde alternatif bir turizm türü olarak kabul
edilmektedir. Özellikle ilk gündeme geldiği yıllarda hippi alt kültürü ile ilişkilendirilmiş, daha
az kaynak kullanımına dayalı özgür ruhu yansıtan bir akım olmuştur. Ancak günümüzde
yapılan bazı ampirik araştırmalarda, sırt çantalı gezginlerin sürdürülebilir gelişim felsefesine
uygun davranmadığı tespit edilmiştir. Bu araştırmada ise henüz oldukça kısıtlı ampirik veriye
sahip Türk sırt çantalı gezgin pazarının, sürdürülebilir gelişim yaklaşımına bakış açısını tespit
edebilmek amacıyla, gezginlerin seyahatlerinde dikkat ettiği günlük sürdürülebilir uygulamalar
değerlendirilmiştir.
Sürdürülebilir gelişim kavramı, genellikle kaynakların korunması çıkış noktasından hareket
edildiği için, daha çok doğal kaynaklar ve çevre ile ilişkilendirilmektedir. Ancak Brundtland
raporunda (Birleşmiş Milletler, 1987) belirtildiği gibi, sürdürülebilir gelişme yalnızca doğal
kaynakların korunmasını değil, ülkeler arasında fırsat eşitliğinin sağlanması gibi çok daha
kapsamlı birtakım amaçlara sahiptir. Bu araştırmada da sürdürülebilirlik faaliyetleri ya da
uygulamaları sadece çevresel açıdan değerlendirilmemiş, aynı zamanda ekonomik ve sosyal
sürdürülebilirlik bakış açısı da ele alınmıştır.
Araştırma sonucunda Türk sırt çantalı gezginlerin daha çok 16-24 yaş aralığındaki lisans mezunu
bekâr erkeklerden oluştuğu tespit edilmiştir. Türk gezginler genellikle yurt içi seyahatlere
katılmakta ve günlük ortalama 0-100 TL arası harcama yapmaktadır. Harman’ın (2014)
araştırmasında da gezginlerin çoğunun, 30 yaş altı lisans mezunu bekâr erkeklerden oluştuğu
tespit edilmiştir. Ancak Türk gezginlerin çoğu yurt dışına seyahat ettiğini belirtmiştir. Ayrıca
araştırmada gezginlerin birçoğunun özellikle son 2 ila 5 yıldır seyahat ettiği belirlenmiştir. Bu
sonuçtan yola çıkarak, Harman’ın (2014) araştırmasının da Türk gezginler arasında bu akımın
yeni gündeme geldiği dönemlere rastladığı söylenebilir.
Orta nokta olan “2” değeri üzerinden yapılan One sample T test sonucunda Türk gezginlerin tüm
sürdürülebilir uygulamalar içerisinde, en çok katıldığı ifadenin (2,80) çevresel sürdürülebilirlik
boyutu içinde yer alan karayolu seyahati olduğu tespit edilmiştir (t=29,983). Gezginlerin en sık
yaptıklarını ifade ettikleri diğer iki günlük uygulamanın ise sosyal sürdürülebilirlik içerisinde
yer alan, günlük yaşamı gözlemleme (t=24,395) ve yerel kültür hakkında bilgi edinme (t= 15,653)
olduğu belirlenmiştir. Iaquinto da (2015) benzer şekilde gezginler açısından sosyal
sürdürülebilirliğin, kültürlere saygı göstererek ve toplum katılımı yoluyla sağlandığını
belirtmiştir. Murphy ve Brymer (2010) ise toplum yararı ve çevre gönüllülüğü ile ilgilenen
gezginlerin, anlamlı katkılarda bulunma konusunda büyük potansiyele sahip olduğunu ifade
etmiştir.

Gülizar AKKUŞ ve Çetin AKKUŞ
318
Cooper (2000) gezginlerin deneyimlerinde eko-turizm açısından çok fazla bir şey
kazanmadıkları, Murphy ve Brymer (2010) sürdürülebilirliğe güçlü bir şekilde
odaklanmadıklarını, Iaquinto (2015) ise gezginlerin çoğunun sürdürülebilirlik konusunda endişe
duymadığını tespit etmiştir. Bu araştırmada, diğer araştırmalar aksine, genel ortalama dikkate
alındığında (2,32), gezginlerin sürdürülebilir uygulamalar vasıtasıyla ölçülen sürdürülebilirlik
algılarının nispeten yüksek olduğu tespit edilmiştir (t=16,009).
Araştırma kapsamında gezginlerin seyahat tarzları ile sürdürülebilirliğe dair günlük
uygulamaları arasındaki farklılığa odaklanan dört araştırma sorusu oluşturulmuştur. Yapılan
analizler neticesinde, gezginlerin gezginlik süresi, günlük işlerde çalışma durumu, günlük
ortalama harcama miktarı ve sponsor desteklerine göre sürdürülebilir uygulamalarının
farklılaştığı tespit edilmiştir.
Gezginlerin, gezginlik süresi ve ortalama harcama miktarlarına göre çevresel sürdürülebilirliğe
dair uygulamaları farklılaşmaktadır. 2-5 yıldır gezgin olanlar, 1 yıldan kısa süredir gezgin
olanlara nazaran karayolu ile seyahati ve çevre dostu konaklamayı daha fazla tercih etmekte, geri
dönüşüme, kısa duşlar almaya, ışıkları vb. kapatmaya daha fazla dikkat etmektedir. Daha uzun
süredir bağımsız gezgin olarak seyahat edenlerin çevreyi ve çevre tahribatını daha fazla
gözlemleme fırsatının olduğu ve bu sebeple zaman içerisinde daha duyarlı hale geldiği
söylenebilir. Bununla birlikte ortalama harcama miktarları açısından da çevresel
sürdürülebilirliğe dair uygulamaları farklılık göstermektedir.
Türk sırt çantalıların, günlük işlerde çalışma durumlarına göre, çevresel ve ekonomik
sürdürülebilirliğe dair uygulamaları farklılaşmaktadır. Seyahatlerinde günlük işlerde çalışanlar,
çevresel sürdürülebilirliğe dair uygulamalara daha fazla dikkat etmekte, bununla birlikte
ekonomik sürdürülebilirlik açısından pazarlık yapmayı, yerel eşyaları satın almayı, yerel barlara
gitmeyi ve içecekleri içmeyi vb. daha fazla tercih etmektedir. Gittiği yerde günlük işlerde
çalışanlar, kurumsal şirketlerden ziyade daha çok dağlık ve kırsal alanları tercih etmeleri
sebebiyle yerel halkın çalıştığı işlerde çalışmaktadır. Yerel halkla daha iç içe bir ortama sahip
olmaları dolayısıyla yerel tüketimlerinin arttığı söylenebilir. Ayrıca kazandığı parayı harcayarak
geçindiği için pazarlık yapmaya daha çok dikkat ettikleri de ifade edilebilir.
Türk gezginlerin, sponsor desteği durumlarına göre çevresel, ekonomik ve sosyal
sürdürülebilirliğe dair uygulamaları farklılaşmaktadır. Sadece sponsor desteği alma
durumlarına göre gezginlerin, tüm sürdürülebilirlik uygulamalarının farklılaştığı tespit
edilmiştir. Bu durum sponsor desteğinin Türk gezginler için ne kadar önemli olduğunu ortaya
koymaktadır. Çünkü sponsor desteğine sahip olan Türk sırt çantalı gezginlerin tüm
sürdürülebilir uygulamalara daha fazla dikkat ettiği tespit edilmiştir. Çevresel ve ekonomik
sürdürülebilirliğe dair günlük uygulamalar yanı sıra sosyal sürdürülebilirlik açısından da
farklılaştıkları görülmüştür. Diğer seyahat tarzları içerisinde sosyal sürdürülebilirlik ile arasında
farklılık tespit edilen tek seçenek, sponsor desteği olmuştur. Sponsor desteğine sahip Türk sırt
çantalı gezginlerin, sponsor desteği olmayanlara göre gittiği destinasyonu daha fazla araştırdığı,
müzeleri ziyaret ettiği, yerel kültür hakkında bilgi edindiği ve yerel kelimeler öğrendiği tespit
edilmiştir. Bu sebeple özellikle Türk sırt çantalı gezgin tipolojisi göz önüne alınarak, bireysel
sponsorluktan ziyade devlet desteği ile seyahat etmelerinin önünün açılması gerekmektedir. Bu
durum aynı zamanda sosyal turizmin sağlanması açısından da oldukça önemlidir. Özellikle
gezginlik süresi artan bireylerin sürdürülebilirliğe daha fazla dikkat ettiği göz önüne alınarak,
bu tarz programların sistemli bir şekilde devam ettirilmesinin, bir müddet sonra bireylerde
olumlu dönüşüme sebebiyet vereceği söylenebilir.
Araştırma bulguları, katılımcı grup ile sınırlı olduğu için, turizm işletmelerine yönelik önerilerde
bulunulamamaktadır. Ancak katılımcı gruba benzer hedef pazarlara hitap eden turizm

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
319
işletmeleri ya da destinasyonlar için birtakım öneriler getirilmesi mümkündür. Örneğin,
gezginlerin seyahat ettiği destinasyonlarda ya da konakladıkları işletmelerde sürdürülebilirliğe
dair bilgilendirici yönlendirmeler kullanabilir. Özellikle doğa ile iç içe olan ve modern tekniklerin
benimsenmediği tesislerde kısa duşlar almanın ya da fan kullanmak yerine ağaç gölgesinde
serinlemenin doğaya sağladığı faydaya dair bilgilendirici levhalar, işaretler olması uyarıcı bir
etkiye sebebiyet verebilir. Bununla birlikte herhangi bir tesisin bulunmadığı doğal alanlarda,
sorumlu kurumların bu değerleri korumak adına sıkı bir denetim mekanizması geliştirmesi
gerekmektedir. Örneğin, gezginlerin kamp amaçlı kullandıkları tabiat parkları ya da milli
parklarda doğaya zarar verici faaliyetlerden uzak durmaları yönünde gerekli önlemler
alınmalıdır.
Kimsenin çok fazla zorluğa katlanarak gitmeyeceği bir destinasyona uzun süreli giden gezginler
sayesinde sürdürülebilir gelişim felsefesinin esas amaçlarından biri olan halka ekonomik kazanç
sağlanarak uzun vadede refah seviyeleri arttırılacaktır. Kazancı artan halk, elindeki doğal ve
kültürel değerleri koruma konusunda bilinçlenecek ve sahip olduğu değerlere dair farkındalığı
artarak sürdürülebilir turizm felsefesini benimseyecektir. Bu sebeple bağımsız gezgin pazarı
üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Bu araştırma Türk sırt çantalı gezginlerin
demografik özelliklerini, seyahat tarzlarını ve sürdürülebilirliğe dair uygulamalarını görebilmek
açısından önemli olduğu kadar, gezginlerin sürdürülebilirlik algılarının seyahat tarzlarına göre
farklılığını da ortaya koymaktadır. Özellikle sırt çantalı gezgin pazarına ilişkin Türkçe literatür
kısıtlı olduğu için yapılacak her katkı önem taşımaktadır. Bu araştırmadaki örneklem sınırlılığı,
genelleme imkânını zorlaştırmaktadır. Bu sebeple gelecekte yapılacak araştırmalarda, daha fazla
gezgine ulaşabilmek adına alternatif bir takım yolların denenmesi ya da daha küçük bir gezgin
grubu ile derinlemesine görüşmeler yapılması yarar sağlayacaktır. Diğer dünya gezginleri ile
Türk gezginlerin sürdürülebilirliğe dair davranışlarının değerlendirildiği araştırmalar,
kültürlerarası farklılığı ortaya koyma açısından faydalı olacaktır. Bununla birlikte, gezginler ile
görüşmeler yapılarak sürdürülebilirliğe dair davranışlarının olumlu ya da olumsuz yanları
derinlemesine tartışılabilir.
KAYNAKÇA
Bui, H. T., Wilkins, H. C. and Lee, Y.-S. (2013). The ‘Imagined West’ of Young Independent
Travellers from Asia, Annals of Leisure Research, 16(2): 130-148.
Canavan, B. (2018). An Existentialist Exploration of Tourism Sustainability: Backpackers Fleeing
and Finding Themselves, Journal of Sustainable Tourism, 26(4): 551-566.
Cooper, M. (2000). Backpackers to Fraser Island: Why is Ecotourism a Neglected Aspect of Their
Experience?, Journal of Quality Assurance in Hospitality and Tourism, 1(4): 45-59.
Firth, T. and Hing, N. (1999). Backpacker Hostels and Their Guests: Attitudes and Behaviours
Relating to Sustainable Tourism, Tourism Management, 20(1999): 251-254.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. and Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis. (7.
Basım), NJ: Prentice Hall.
Harman, S. (2012). Sırtçantalı Turistlerin Seyahat Motivasyonları ve İlgilenimleri: İstanbul’a Gelen
Sırtçantalı Turistler Üzerinde Bir Araştırma, Yayınlanmış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart
Üniversitesi, Çanakkale.
Harman, S., Çakıcı, A. C. ve Akatay, A. (2013). İstanbul’a Gelen Sırtçantalı Turistlerin Seyahat
Motivasyonları Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal
ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(25): 267-300.

Gülizar AKKUŞ ve Çetin AKKUŞ
320
Harman, S. (2014). Bağımsız Seyahat Eden Yerli Gezginlerin Seyahat Motivasyonları Üzerine Bir
Araştırma, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(21): 107-128.
Hui, A. (2013). Practices, Movement and Circulation: Implications for Sustainability, (Editörler)
E. Shove and N. Spurling.: Sustainable Practices: Social Theory and Climate Change içinde (ss. 89-102)
New York: Routledge.
Iaquinto, B. L. (2015). “I Recycle, I Turn Out the Lights”: Understanding the Everyday
Sustainability Practices of Backpackers, Journal of Sustainable Tourism, 23(4): 577-599.
Iaquinto, B. L. (2016). Strengths and Weaknesses of Using Mixed Methods to Detect the
Sustainable Practices of Backpackers: A Reflexive Account, Journal of Cleaner Production, 111: 479-
486.
Iaquinto, B. L. (2017). Backpacker Mobilities: Inadvertent Sustainability Amidst the Fluctuating
Pace of Travel, Mobilities, 1-15. https://doi.org/10.1080/17450101.2017.1394682
Luo, X., Brown, G. and Huang, S. (S.) (2015). Host Perceptions of Backpackers: Examining the
Influence of Intergroup Contact, Tourism Management, 50: 292-305.
Maoz, D. (2004). The Conquerors and the Settlers: Two Groups of Young Israeli Backpackers in
India, (Editörler) G. Richards & J. Wilson.: The Global Nomad: Backpacker Travel in Theory and
Practice içinde (ss. 109-122). Clevedon: Channel View Publications.
Murphy, L. and Brymer, E. (2010). Backpackers and Sustainable Tourism: Exploring the Potential.
2010 International Conference of Global Sustainable Tourism, 15-19 November 2010, Nelspruit,
South Africa.
Nok, L. C., Suntikul, W., Agyeiwaah, E. and Tolkach, D. (2017). Backpackers in Hong Kong-
Motivations, Preferences and Contribution to Sustainable Tourism, Journal of Travel & Tourism
Marketing, 34(8): 1058-1070.
Ooi, N. and Laing, J. (2010). Backpacker Tourism: Sustainable and Purposeful? Investigating the
Overlap between Backpacker Tourism and Volunteer Tourism Motivations, Journal of Sustainable
Tourism, 18(2): 191-206.
O’Reilly, C. C. (2006). From Drifter to Gap Year Tourist, Mainstreaming Backpacker Travel,
Annals of Tourism Research, 33(4): 998–1017.
Paris, C. M. (2010). Backpacker Activities and Personal Values: An SEM Approach, Annals of
Leisure Research, 13(1-2): 239-258.
Queensland Turizm Bürosu, International Tourism Snapshot, Year ending June 2018
https://teq.queensland.com/research-and-insights/international-research/international-summary
[Erişim Tarihi: 12.11.2018]
Richards, G. and Wilson, J. (2004). Drifting towards the Global Nomad, (Editörler) G. Richards &
J. Wilson.: The Global Nomad: Backpacker Travel in Theory and Practice içinde (ss. 3–13) UK: Channel
View Publications.
Richards, G. (2015). The New Global Nomads: Youth Travel in a Globalizing World, Tourism
Recreation Research, 40(3): 340-352.
Scheyvens, R. (2002). Backpacker Tourism and Third World Development, Annals of Tourism
Research, 29(1): 144–164.
Smith, V. L. (1990). Geographical Implications of “Drifter” Tourism Borocay, Philippines, Tourism
Recreation Research, 15(1): 34-42.

Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3): 306-321.
321
Sorensen, A. (2003). Backpacker Ethnography, Annals of Tourism Research, 30(4): 847–867.
Sroypetch, S. (2016). The Mutual Gaze: Host and Guest Perceptions of Socio-Cultural Impacts of
Backpacker Tourism: A Case Study of the Yasawa Islands, Fiji, Journal of Marine and Island
Cultures, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.imic.2016.09.004
Sroypetch, S., Carr, N. and Duncan, T. (2016). Host and Backpacker Perceptions of Environmental
Impacts of Backpacker Tourism: A Case Study of the Yasawa Islands, Fiji, Tourism and Hospitality
Research, 1-11. https://doi.org/10.1177/1467358416636932
United Nations (1987). Report of the World Commission on Environment and Development, Our
Common Future. http://mom.gov.af/Content/files/Bruntland_Report.pdf Erişim Tarihi:
30.04.2019
Wearing, S., Cynn, S., Ponting, J. and McDonald, M. (2002). Converting Environmental Concern
into Ecotourism Purchases: A Qualitative Evaluation of International Backpackers in Australia,
Journal of Ecotourism, 1(2-3): 133-148.
WYSE Travel Confederation (2014). Youth and Student Travel Market, Industry Review No. 5
Executive Summary, Global Data, Statistics and Trends II.