ArticlePDF Available

XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej [23th Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest. Materials to the knowledge of mycobiota of the Białowieża Primeval Forest]

December 2018

December 2018

Authors:

Andrzej Szczepkowski

Warsaw University of Life Sciences - SGGW

Anna Kujawa

Polish Mycological Society

Content uploaded by Andrzej Szczepkowski

Content may be subject to copyright.

Przegląd Przyrodniczy

XXIX, 2 (2018): 9-57

Błażej Gierczyk, Tomasz Ślusarczyk, Andrzej Szczepkowski, Anna Kujawa

XXIII WYSTAWA GRZYBÓW PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ.

MATERIAŁY DO POZNANIA MYKOBIOTY PUSZCZY

BIAŁOWIESKIEJ

Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest. Materials to the knowl-

edge of mycobiota of the Białowieża Primeval Forest

ABSTRAKT: W dniach 16-17 września 2017 roku odbyła się XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Biało-

wieskiej. Na ekspozycji, zaprezentowanej w budynku Ośrodka Edukacji Przyrodniczej Białowieskiego

Parku Narodowego pokazano owocniki ponad 250 taksonów grzybów podstawkowych i workowych.

Podczas przygotowań do wystawy zebrano także owocniki 32 taksonów nowych dla Polski (Chromosera

cyanophylla, Clitocybe collina, C. legaliae, C. subbulbipes, C. truncicola, Cortinarius caesiolamellatus, C.

disjungendus, C. emolitus, C. talimultiformis, Dermoloma josserandi var. josserandi, Entoloma caccabus

var. caccabus, E. caesiocinctum, E. corvinum, E. exile, E. griseoluridum, E. longistriatum var. longistriatum,

E. mutabilipes, E. occultipigmentatum var. occultipigmentatum, E. poliopus var. discolor, E. poliopus var. po-

liopus, E. porphyrogriseum, E. pseudocoelestinum, Hemimycena sordida, Hypocrea protopulvinata, Inocybe

amethystina, I. cincinnata var. major, I. fulva, I. furfurea, Leccinum albostipatum, Mycena luteovariegata,

Russula fuscorubroides, R. lilacinicolor) i 62 nieznanych dotąd w Puszczy Białowieskiej (Agaricus subpero-

natus, Camarophyllopsis schulzeri, Clavaria falcata, Clavulinopsis laeticolor, C. luteoalba, Cortinarius bive-

lus, C. caninus, C. casimiri var. homanii, C. decipiens var. atrocoeruleus, C. depressus, C. diasemospermus

var. leptospermus, C. duracinus, C. lucorum, C. olearioides, C. parvannulatus, C. psammocephalus, C. safra-

nopes, C. subbalaustinus, C. uraceonemoralis, C. urbicus, C. valgus, C. xanthocephalus, Cyathus olla, Der-

moloma pseudocuneifolium, Echinoderma pseudoasperula, Entoloma dichroum, E. hebes, E. lividoalbum,

E. lividocyanulum, E. prunuloides var. prunuloides, E. sodale, E. solstitiale, E. versatile, Geastrum striatum,

Geopora cervina, Hygrocybe glutinipes var. glutinipes, H. helobia, H. insipida, H. irrigata, H. mucronella,

H. nitrata, H. pratensis var. pratensis, H. psittacina var. perplexa, H. psittacina var. psittacina, Hygropho-

rus lindtneri, Inocybe tenebrosa, Lepiota subincarnata, L. tomentella, Leucoagaricus badhamii, Lyophyllum

boudierii, Melanoleuca microcephala, M. subbrevipes, Melanospora cf. lagenaria, Ophiostoma polyporicola,

Peziza michelii, P. saniosa, Rhodocybe nitellina, Rugosomyces carneus, Russula depallens, R. pseudointegra,

Scutellinia decipiens, Stropharia rugosoannulata f. lutea) oraz 74 chronione lub rzadkie w skali kraju lub

regionu. Wśród wymienionych gatunków jest obcy dla mykobioty Polski pierścieniak uprawny (forma

żółta) Stropharia rugosoannulata f. lutea. W roku 2017 stwierdzono wyjątkowo obty pojaw owocni-

ków grzybów murawowych, obserwowanych na polanach w Parku Pałacowym w Białowieży. Dokonano

próby waloryzacji tych łąk w oparciu o mykologiczne kryteria oceny wartości terenów murawowych,

przyjęte w krajach europejskich. Omawiana łąka w zależności od przyjętej kategoryzacji ma znaczenie

krajowe lub międzynarodowe.

SŁOWA KLUCZOWE: Basidiomycota, Ascomycota, grzyby wielkoowocnikowe, bioróżnorodność, Biało-

wieski Park Narodowy, grzyby łąkowe

ABSTRACT: 23th Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest was organized in Education Center of the

Białowieża National Park on September 16-17, 2017. Over 250 taxa of Ascomycota and Basidiomycota were

presented. During pre-exhibition eld studies 32 taxa new to Poland (Chromosera cyanophylla, Clitocybe

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

collina, C. legaliae, C. subbulbipes, C. truncicola, Cortinarius caesiolamellatus, C. disjungendus, C. emolitus,

C. talimultiformis, Dermoloma josserandi var. josserandi, Entoloma caccabus var. caccabus, E. caesiocinctum,

E. corvinum, E. exile, E. griseoluridum, E. longistriatum var. longistriatum, E. mutabilipes, E. occultipigmen-

tatum var. occultipigmentatum, E. poliopus var. discolor, E. poliopus var. poliopus, E. porphyrogriseum, E.

pseudocoelestinum, Hemimycena sordida, Hypocrea protopulvinata, Inocybe amethystina, I. cincinnata var.

major, I. fulva, I. furfurea, Leccinum albostipatum, Mycena luteovariegata, Russula fuscorubroides, R. lilaci-

nicolor) and 62 taxa new to Białowieża Forest (Agaricus subperonatus, Camarophyllopsis schulzeri, Clavaria

falcata, Clavulinopsis laeticolor, C. luteoalba, Cortinarius bivelus, C. caninus, C. casimiri var. homanii, C.

decipiens var. atrocoeruleus, C. depressus, C. diasemospermus var. leptospermus, C. duracinus, C. lucorum,

C. olearioides, C. parvannulatus, C. psammocephalus, C. safranopes, C. subbalaustinus, C. uraceonemoralis,

C. urbicus, C. valgus, C. xanthocephalus, Cyathus olla, Dermoloma pseudocuneifolium, Echinoderma pseu-

doasperula, Entoloma dichroum, E. hebes, E. lividoalbum, E. lividocyanulum, E. prunuloides var. prunuloi-

des, E. sodale, E. solstitiale, E. versatile, Geastrum striatum, Geopora cervina, Hygrocybe glutinipes var. gluti-

nipes, H. helobia, H. insipida, H. irrigata, H. mucronella, H. nitrata, H. pratensis var. pratensis, H. psittacina

var. perplexa, H. psittacina var. psittacina, Hygrophorus lindtneri, Inocybe tenebrosa, Lepiota subincarnata,

L. tomentella, Leucoagaricus badhamii, Lyophyllum boudierii, Melanoleuca microcephala, M. subbrevipes,

Melanospora cf. lagenaria, Ophiostoma polyporicola, Peziza michelii, P. saniosa, Rhodocybe nitellina, Ru-

gosomyces carneus, Russula depallens, R. pseudointegra, Scutellinia decipiens, Stropharia rugosoannulata

f. lutea) were found. Also, 74 red-listed and protected species were noted. Among the above mentioned

fungi there is an alien species to Polish mycobbiota, Stropharia rugosoannulata f. lutea. In 2017 very high

diversity of grassland fungi was observed on the grassland in Palace Park in Białowieża village. An attempt

has been made to evaluate the value of these graslands, adopting the mycological criteria used in European

countries. Depending on the adopted criteria, this meadow is of national or international importance.

KEY WORDS: Basidiomycota, Ascomycota, macrofungi, biodiversity, Białowieża National Park, grassland

fungi

Wstęp

Marginalizowanie przestawicieli króle-

stwa grzybów w toku edukacji przyrodniczej,

zarówno szkolnej jak i uniwersyteckiej, oraz

efemeryczność i niepozorność owocników

większości gatunków powoduje, że świado-

mość różnorodności świata tych organizmów

jest w polskim społeczeństwie niska (Chwa-

luk i Parnicki 2011, Chwaluk 2015, Stani-

szewski et al. 2017). Pomimo, iż Polacy zali-

czani są do mykolów, a tradycja grzybobrań

kultywowana jest wśród naszych rodaków od

wieków, znajomość grzybów ogranicza się w

wiekszości przypadków do kilku- lub kilku-

nastu jadalnych gatunków (Łuczaj i Nieroda

2011), a wiedza o roli grzybów w ekosyste-

mach, ich zagrożeniu i ochronie jest zniko-

ma. Rokrocznie na terenie kraju dochodzi

do kilku-kilkudziesięciu poważnych zatruć

grzybami (Strugała i Czarnecka-Warszajło

2011, GIS 2015, 2016), a badania ankieto-

we wskazują, że wielu grzybiarzy kieruje się

przesądami przy odróżnianiu grzybów jadal-

nych od trujących (Chwaluk i Parnicki 2011,

Referowska-Chodak 2015). Wystawy są oka-

zją do upowszechniania wiedzy na temat bio-

logii grzybów oraz stwarzają szansę na zmia-

nę niewłaściwych zachowań, związanych ze

zbieraniem i spożywaniem owocników. Po-

nadto wystawy stanowią doskonałą okazję do

uzupełnienia wiedzy naukowej o mykobicie

kraju. Wystawa grzybów w Ośrodku Eduka-

cji Przyrodniczej Białowieskiego Parku Naro-

dowego, organizowana od ponad dwudziestu

lat, cieszy się dużym zainteresowaniem pub-

liczności i daje szanse zaprezentowania sze-

rokiemu gronu odbiorców, w tym młodzieży

szkolnej, przewodnikom PTTK i miłośnikom

przyrody, bogactwa mykobioty Puszczy Bia-

łowieskiej – jednego z najcennejszych przy-

rodniczo rejonów Polski.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Materiał i metody

Zbioru owocników dokonano w wybra-

nych miejscach na całym obszarze Puszczy

Białowieskiej. Prace terenowe prowadzono w

dniach 11-16.09.2017 roku. Nazwy grzybów

agarykoidalnych i boletoidalnych podano za

Funga Nordica (Knudsen i Vesterholt 2012),

natomiast pozostałych gatunków wg Myco-

Bank (Robert et al. 2005). Gatunki chronione

podano wg Rozporządzenia Ministra Środo-

wiska (Rozporządzenie 2014), a kategorie za-

grożenia wg Wojewody i Ławrynowicz (2006).

Dane o rozmieszczeniu w Polsce oparto na

listach krytycznych mikromycetes (Mułenko

et al. 2008), wielkoowocnikowych grzybów

workowych (Chmiel 2006) i podstawkowych

(Wojewoda 2003) oraz informacjach zawar-

tych w bazie publikowanych danych myko-

logicznych (Kujawa 2017). Nazwy roślin na-

czyniowych podano wg Mirka et al. (2002).

Suche okazy niektórych gatunków zachowa-

no w prywatnych fungariach autorów (ozna-

czone w tekście jako BGF lub TSH), a także

w fungarium Zakładu Mikologii i Fitopato-

logii Leśnej SGGW w Warszawie (WAML).

Gatunki oznaczano w oparciu o klasyczne

metody stosowane w identykacji grzybów,

wykorzystując mikroskop świetlny. Prepara-

ty mikroskopowe przygotowano w wodzie,

10% wodnym roztworze NaOH, odczynniku

Melzera, sulfowanilinie, amoniakalnym roz-

tworze czerwieni Kongo i roztworze błękitu

anilinowego w kwasie mlekowym.

XXIII Wystawa Grzybów

Puszczy Białowieskiej

XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Biało-

wieskiej odbyła się w dniach 16-17.09.2017

w Ośrodku Edukacji Ekologicznej Biało-

wieskiego Parku Narodowego. Wzorem lat

ubiegłych dodatkowo w piątek (15.09.2017)

w pomieszczeniach zamiejscowego Wydzia-

łu Leśnego Politechniki Białostockiej w Haj-

nówce, odbyły się zajęcia dotyczące grzybów

skierowane do najmłodszych – uczniów szkół

podstawowych gminy Hajnówka, prowadzo-

ne przez pracowników Ośrodka Edukacji

Ekologicznej. Przygotowania do wystawy i

warsztatów (zbieranie materiału w terenie)

trwały od 12.09.2017. Ponadto 15.09.2017

odbyła się wycieczka mykologiczna do Ob-

szaru Ochronnego Rezerwat, zorganizowana

przez Białowieski Park Narodowy dla miesz-

kańców Białowieży, poprowadzona przez dr

Annę Kujawę.

Sprzyjające warunki pogodowe pozwoliły

zebrać i zaprezentować na wystawie duże, re-

prezentatywne kolekcje 253 taksonów grzy-

bów wielkoowocnikowych, w tym 22 grzy-

bów workowych Ascomycota i 231 grzybów

podstawkowych Basidiomycota. Listę prezen-

towanych taksonów przedstawiono w tabeli

1. Obok głównej ekspozycji, podzielonej na

cztery sekcje: grzyby trujące, grzyby niejadal-

ne, grzyby jadalne i grzyby nadrzewne (fot. 1,

2) zaprezentowano także działy tematyczne:

„Zapachy grzybowe” prezentujący owocniki

grzybów o nietypowych zapachach, „Zwod-

nicze sobowtóry” przedstawiający gatunki ja-

dalne i podobne do nich grzyby trujące (fot.

3) oraz „Grzyby na nietypowych substratach”,

w którym wystawiono owocniki wyrastające

na szyszkach i owocnikach grzybów. Ponadto

studenci z Uniwersytetu Przyrodniczego we

Wrocławiu, ze Studenckiego Koła Naukowgo

Medyków Roślin „Armillaria” zaprezentowa-

li kilka gatunków grzybów mikroskopijnych,

porażających liście oraz hodowle grzybów

na pożywkach agarowych. Wystawę żywych

owocników uzupełniono o ekspozycję mode-

li gatunków jadalnych i trujących, banerów o

tematyce mykologicznej oraz o prezentacje

zdjęć grzybów chronionych autorstwa dr. Da-

riusza Karasińskiego. W pierwszym dniu wy-

stawy na pytania zwiedzających odpowiadali

mykolodzy – dr Anna Kujawa i dr hab. inż.

Andrzej Szczepkowski. Wystawę odwiedziło

ponad 1 600 zwiedzających.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Fot. 1. Fragment ekspozycji owocników grzybów nadrzewnych i nadrewnowych Puszczy Białowieskiej

(fot. A. Szczepkowski; 16.09.2017).

Photo 1. Part of the exposition of lignicolous fungi from the Białowieża Forest (photo by A. Szczep-

kowski; 16.09.2017).

Fot. 2. Ganoderma lipsiense, tzw. „grzyb artystów” na ekspozycji owocników grzybów nadrzewnych

(fot. A. Szczepkowski; 16.09.2017).

Photo 2. Ganoderma lipsiense, a so called artist’s mushroom, on the exposition of lignicolous fungi (pho-

to by A. Szczepkowski; 16.09.2017).

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Fot. 3. Ekspozycja par sobowtórów – modele i żywe owocniki grzybów jadalnych i trujących (fot. A.

Szczepkowski; 16.09.2017).

Photo 3. Exposition of pairs of look-alikes – models and fresh specimens of edible and poisonous fungi

(photo by A. Szczepkowski; 16.09.2017).

Tab. 1. Lista taksonów zaprezentowanych na XXIII Wystawie Grzybów Puszczy Białowieskiej.

Tab. 1. List of the taxa presented during 23

Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest.

Nazwa łacińska

Latin name

Kategoria zagrożenia1;

fungarium2

reat category1;

fungarial acronym2

ASCOMYCOTA

Aleuria aurantia (Pers.) Fuckel

Ascocoryne sp.

Bisporella citrina (Batsch) Korf & S.E. Carp.

Bulgaria inquinans (Pers.) Fr.

Chlorociboria aeruginascens (Nyl.) Kanouse ex C.S. Ramamurthi,

Korf & L.R. Batra

Diatrype stigma (Hom.) Fr.

Geopora arenicola (Lév.) Kers R

Helvella crispa (Scop.) Fr.

Helvella lacunosa Afzel. R

Hypocrea sulphurea (Schwein.) Sacc. WAML

Hypomyces sp. (anamorfa)

Hypoxylon fuscopurpureum (Schwein.) M.A. Curtis WAML

Hypoxylon fuscum (Pers.) Fr.

Microsphaera alphitoides Grion & Maubl.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Otidea onotica (Pers.) Fuckel

Otidea sp.

Peziza sp.

Rhytisma acerinum (Pers.) Fr.

Rutstroemia sp.

Scutellinia sp.

Xylaria hypoxylon (L.) Grev.

Xylaria longipes Nitschke

BASIDIOMYCOTA

Abortiporus biennis (Bull.) Singer E

Agaricus sylvicola (Vittad.) Peck s. str.

Agaricus subperonatus (J.E. Lange) Singer BGF

Amanita citrina (Schae.) Pers. f. citrina

Amanita fulva (Schae.) Fr.

Amanita muscaria (L.) Lam.

Amanita pantherina (DC.) Krombh.

Amanita phalloides (Vaill.) Link

Amanita porphyria Alb. & Schwein.

Amanita rubescens Pers.

Ampulloclitocybe clavipes (Pers.) Redhead, Lutzoni,

Moncalvo & Vilgalys

Antrodia sinuosa (Fr.) P. Karst. R

Antrodiella serpula (P. Karst.) Spirin & Niemelä R

Armillaria borealis Marxm. & Korhonen

Armillaria mellea (Vahl) P. Kumm. s.l.

Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich V

Auricularia mesenterica (Dicks.) Pers. R

Auriscalpium vulgare Gray

Bjerkandera adusta (Willd.) P. Karst.

Boletus edulis Bull.

Boletus reticulatus Schae.

Boreostereum radiatum (Peck) Parmasto E; BGF, WAML

Byssomerulius corium (Pers.) Parmasto

Calocera viscosa (Pers.) Fr.

Cantharellula umbonata (J.F. Gmel.) Singer

Cantharellus cibarius Fr.

Chalciporus piperatus (Bull.) Bataille

Chlorophyllum olivierii (Barla) Vellinga

Chroogomphus rutilus (Schae.) O.K. Mill.

Clavulina cinerea (Bull.) J. Schröt.

Clavulina coralloides (L.) J. Schröt.

Clitocybula platyphylla (Pers.) Malençon & Bertault

Clitopilus hobsonii (Berk.) P.D. Orton

Clitocybe nebularis (Batsch) P. Kumm. var. nebularis

Clitocybe odora (Bull.) P. Kumm. var. odora

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Collybia cirrata (Schumach.) Quél.

Coniophora olivacea (Pers.) P. Karst. R

Coniophora puteana (Schum.) P. Karst.

Coprinellus disseminatus (Pers.) J.E. Lange

Coprinus comatus (O.F. Müll.) Pers.

Coriolopsis gallica (Fr.) Ryvarden R

Cortinarius alboviolaceus (Pers.) Fr.

Cortinarius bivelus (Fr.) Fr. V

Cortinarius caperatus (Pers.) Fr.

Cortinarius croceus (Schae.) Gray subsp. croceus

Cortinarius infractus Berk.

Cortinarius largus Fr. s.l. TSH

Cortinarius mucosus (Bull.) J.J. Kickx

Cortinarius sanguineus (Wulfen.) Fr. var. sanguineus TSH

Cortinarius talus Fr. TSH

Cortinarius torvus (Fr.) Fr.

Cortinarius triumphans Fr. E; TSH

Cortinarius trivialis J.E. Lange s.l. TSH

Cortinarius violaceus (L.) Gray V

Craterellus cornucopioides (L.) Pers.

Crustoderma dryinum (Berk. & M.A. Curtis) Parmasto E

Cystoderma amianthinum (Scop.) Fayod var. amianthinum

Cystoderma carcharias (Pers.) Fayod var. carcharias

Crepidotus mollis (Schae.) Staude var. mollis

Crepidotus variabilis (Pers.) P. Kumm.

Crucibulum laeve (Huds.) Kambly

Dacrymyces chrysospermus Berk. & M.A. Curtis V

Daedaleopsis confragosa (Bolton) J. Schröt.

Daedalea quercina (L.) Pers.

Echinoderma asperum (Pers.) Bon

Entoloma sp.

Exidia plana Donk

Flammula alnicola (Fr.) P. Kumm.

Fomes fomentarius (L.) Fr.

Fomitopsis pinicola (Sw.) P. Karst.

Galerina marginata (Batsch) Kühner s.l.

Ganoderma lipsiense (Batsch) G.F. Atk.

Geastrum mbriatum Fr. R; BGF

Geastrum striatum DC. E; BGF

Gloeophyllum sepiarium (Wulfen) P. Karst.

Gomphidius glutinosus (Schae.) Fr. R

Gymnopus conuens (Pers.) Antonín, Halling & Noordel.

Gyroporus castaneus (Bull.) Quél. R

Hebeloma sp.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Hemimycena cucullata (Pers.) Singer BGF

Heterobasidion annosum (Fr.) Bref. s. str.

Hydnum repandum L.

Hydnum rufescens Pers.

Hygrocybe acutoconica (Clem.) Singer var. acutoconica R; BGF

Hygrocybe conica (Schae.) P. Kumm. var. conica

Hygrophoropsis aurantiaca (Wulfen.) Maire

Hymenopellis radicata (Relhan) R.H. Petersen

Hypholoma capnoides (Fr.) P. Kumm.

Hypholoma fasciculare (Huds.) P. Kumm. var. fasciculare

Hypholoma fasciculare (Huds.) P. Kumm. var. subviride

(Ber. & M.A. Curtis) Krieglst.

Hypholoma lateritium (Schae.) P. Kumm.

Infundibulicybe gibba (Pers.) Harmaja

Inocybe dulcamara (Alb. & Schwein.) P. Kumm. BGF

Inocybe geophylla (Fr.) P. Kumm.

Inocybe lilacina (Peck) Kauman

Inocybe sp.

Inonotus radiatus (Sowerby) P. Karst.

Kuehneromyces mutabilis (Schae.) Singer & A.H. Sm.

Laccaria amethystea Cooke

Laccaria laccata (Scop.) Cooke

Lactarius aurantiacus (Pers.) Gray s.l.

Lactarius camphoratus (Bull.) Fr.

Lactarius circellatus Fr.

Lactarius deliciosus (L.) Gray

Lactarius deterrimus Gröger

Lactarius necator (Bull.) Pers.

Lactarius pubescens (Schrad.) Fr.

Lactarius pyrogalus (Bull.) Fr.

Lactarius quietus (Fr.) Fr.

Lactarius rufus (Scopus.) Fr.

Lactarius tabidus Fr.

Lactarius torminosus (Schae.) Pers.

Lactarius vellereus (Fr.) Fr.

Lactarius volemus (Fr.) Fr.

Laetiporus sulphureus (Bull.) Murrill

Leccinum albostipitatum den Bakker & Noordel. BGF

Leccinum aurantiacum (Bull.) Gray

Leccinum pseudoscabrum (Kallenb.) Šutara

Leccinum scabrum (Bull.) Gray

Lepiota cristata (Bolton) P. Kumm.

Lepista accida (Sowerby) Pat.

Lepista gilva (Pers.) Pat.

Lepista irina (Fr.) H.E. Bigelow

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Lepista nuda (Bull.) Cooke

Leucoagaricus leucothites (Vittad.) Wasser. var. leucothites

Lycoperdon excipuliforme (Scop.) Pers.

Lycoperdon perlatum Pers.

Lycoperdon pyriforme Schae.

Lycoperdon utriforme Bull.

Macrocystidia cucumis (Pers.) Joss. var. cucumis

Macrolepiota konradii (Huijsman ex P.D. Orton) M.M. Moser

Macrolepiota procera (Scop.) Singer var. procera

Marasmius oreades (Bolton) Fr.

Marasmius wynneae Berk. & Broome BGF

Melanoleuca sp.

Mycena inclinata (Fr.) Quél.

Mycena luteovariegata (Gillet) Bugge Harder & Læssøe TSH

Mycena pelianthina (Fr.) Quél. I; BGF

Mycena rosea (Schumach.) Gramberg

Mycenastrum corium (Guers.) Desv. V

Osmophorus odoratus (Wulfen) Singer

Ossicaulis lignatilis (Pers.) Redhead & Ginns V

Panellus stipticus (Bull.) P. Karst.

Paxillus involutus (Batsch) Fr. s.l.

Phaeolepiota aurea (Matt.) Konrad & Maubl. R

Phallus impudicus L.

Phellinus alni (Bondartsev) Paramsto

Phellinus conchatus (Pers.) Quél.

Phellinus ferrugineofuscus (P. Karst.) Bourdot E

Phellinus nigrolimitatus (Romell) Bourdot & Galzin E

Phellinus robustus (P. Karst.) Bourdot & Galzin

Phellinus tremulae (Bondartsev) Bondartsev & P.N. Borisov E

Phlebia centrifuga P. Karst. E

Phlebia tremellosa (Schrad.) Nakasone & Burds.

Phleogena faginea (Fr. & Palmquist) Link E

Piptoporus betulinus (Bull.) P. Karst.

Pleurotus a. abieticola R.H. Petersen & K.W. Hughes

Pluteus cervinus (Schae.) P. Kumm.

Polyporus badius (Pers.) Schwein.

Porodaedalea chrysoloma (Fr.) Fiasson & Niemelä V

Postia caesia (Schrad.) P. Karst.

Postia guttulata (Peck) Jülich E

Postia stiptica (Pers.) Jülich

Postia ptychogaster (F. Ludw.) Vesterh. R

Postia undosa (Peck) Jülich E

Pseudoclitocybe cyathiformis (Bull.) Singer

Pseudocraterellus undulatus (Pers.) Rauschert

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Pseudohydnum gelatinosum (Scop.) P. Karst.

Pycnoporellus fulgens (Fr.) Donk V

Pycnoporus cinnabarinus (Jacq.) P. Karst. R

Ramaria eumorpha (P. Karst.) Corner

Rhodocollybia butyracea (Bull.) Lennox f. asema (Fr.) Antonín,

Halling & Noordel.

Rhodocollybia butyracea (Bull.) Lennox f. butyracea

Rhodocollybia prolixa (Hornem.) Antonín & Noordel.

var. distorta (Fr.) Antonín, Halling & Noordel.

Rigidoporus crocatus (Pat.) Ryvarden E

Russula adusta (Pers.) Fr.

Russula aeruginea Lindblad

Russula cyanoxantha (Schae.) Fr.

Russula delica Fr.

Russula densifolia Gillet

Russula fragilis (Pers.) Fr.

Russula gracillima Jul. Schä. E

Russula grata Britzelm

Russula graveolens Romell TSH

Russula nigricans (Bull.) Fr.

Russula ochroleuca Pers.

Russula pectinatoides Peck

Russula queletii Fr.

Russula risigalina (Batsch) Sacc. var. risigalina

Russula sanguinea (Bull.) Fr.

Russula velenovskyi Melzer & Zvára

Russula vesca Fr.

Russula vinosa Lindblad

Russula virescens (Schae.) Fr.

Russula xerampelina (Schae.) Fr. s.str.

Schizophyllum commune Fr.

Schizopora paradoxa (Schrad.) Donk

Scleroderma citrinum Pers.

Serpula himantioides (Fr.) P. Karst. R

Sparassis crispa (Wulfen) Fr. R

Stereum hirsutum (Willd.) Pers.

Stereum sanguinolentum (Alb. & Schwein.) Fr.

Stropharia caerulea Kreisel

Suillus bovinus (L.) Roussel

Suillus granulatus (L.) Roussel

Suillus grevillei (Klotzsch) Singer var. grevillei

Suillus luteus (L.) Roussel

Tapinella panuoides (Fr.) E.-J. Gilbert f. panuoides

elephora caryophyllea (Schae.) Pers. V

elephora penicillata Lloyd V

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

elephora terrestris Ehrh.

Trametes gibbosa (Pers.) Fr.

Trametes hirsuta (Wulfen) Pilát

Trametes versicolor (L.) Lloyd

Trichaptum abietinum (Pers. ex J.F. Gmel.) Ryvarden

Trichaptum biforme (Fr.) Ryvarden R

Tricholoma columbetta (Fr.) P. Kumm. R

Tricholoma fulvum (DC.) Bigeard & H. Guill.

Tricholoma populinum J.E. Lange V

Tricholoma scalpturatum (Fr.) Quél.

Tricholoma stiparophyllum (N. Lund) P. Karst.

Tricholoma sulphureum (Bull.) P. Kumm. s.l.

Tricholoma terreum (Schae.) P. Kumm.

Tricholomopsis rutilans (Schae.) Singer

Tylopilus felleus (Bull.) P. Karst.

Xerocomus badius (Fr.) E.-J. Gilbert

Xerocomus chrysentheron (Bull.) Quél.

Xerocomus porosporus (Imler ex G. Moreno & Bon) Contu BGF

Xerocomus subtomentosus (L.) Quél.

Xylobolus frustulatus (Pers.) P. Karst. V

1 Kategorie zagrożenia podano wg Wojewody i Ławrynowicz (2006)/threat categories according to

Wojewoda and Ławrynowicz (2006)

2 WAML – fungarium Zakładu Mikologii i Fitopatologii Leśnej SGGW w Warszawie, BGF – prywatne

fungarium Błażeja Gierczyka, TSH – prywatne fungarium Tomasza Ślusarczyka/WAML – Funga-

rium of the Division of Mycology and Forest Phytopathology, Warsaw University of Life Sciences

– SGGW, BGF – Błażej Gierczyk private fungarium, TSH – Tomasz Ślusarczyk private fungarium

Wykaz gatunków rzadkich,

zagrożonych i nowych

dla Puszczy Białowieskiej

Podczas prac terenowych poprzedzają-

cych wystawę zebrano owocniki 168 gatun-

ków nowych dla mykobioty Polski lub Pusz-

czy Białowieskiej lub rzadkich w skali kraju

bądź regionu. Listę stanowisk tych gatunków

przedstawiono poniżej. Na liście ujęto także

zaobserwowane gatunki chronione. Do wy-

kazu włączono niepublikowane stanowisko

Entoloma tjallingiorum z 2012 roku.

Przyjęte oznaczenia:

BPN – Białowieski Park Narodowy, PN

– park narodowy, PK – park krajobrazowy,

oddz. – oddział leśny, rez. – rezerwat, Nadl.

– Nadleśnictwo;

! – gatunek lub odmiana niepodawana z

terenu Polski; # – gatunek lub odmiana nie-

podawana z terenu Puszczy Białowieskiej;

AK – Anna Kujawa, ASz – Andrzej

Szczepkowski, BG – Błażej Gierczyk, IK – Iza

Kulińska, MMWR – Mirosława i Mirosław

Wantoch-Rekowscy, TŚ – Tomasz Ślusar-

czyk;

CL – gatunek ujęty na czerwonej liście

grzybów z kategorią: E – zagrożony, V – na-

rażony, R – rzadki, I – nieokreślone zagroże-

nie;

ChS – gatunek objęty ochroną ścisłą, ChC

– gatunek objęty ochroną częściową.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

ASCOMYCOTA

Cheilymenia micola (De Not. & Bagl.)

Dennis

Okaz badany: BPN, oddz. 399B; 2017.13.09;

dwa owocniki na odchodach Bison bonasus w

grądzie; leg., det. ASz; WAML 957.

Uwagi: Gatunek rzadko podawany z Polski

(Chmiel 2006, Kujawa 2017). W Puszczy

Białowieskiej notowany raz na odchodach

B. bonasus z oddz. 256 BPN (Bujakiewicz et

al. 1992, Chmiel i Sadowska 1994, Faliński i

Mułenko 1997).

Geoglossum simile Peck

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12; kilka owocników na murawie, na

ziemi; leg., det. BG; BGF0001943.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z przedpola Puszczy Białowie-

skiej – z Hajnówki (Gierczyk et al. 2014).

#Geopora cervina (Velen.) T. Schumach.

(fot. 4)

Okaz badany: Białowieża, 4 km SW, koło

parkingu przy szlaku do „Miejsca Mocy”;

2017.09.14; kilka owocników na starym to-

rowisku, wśród mchów; leg., det. TŚ; TSH

54/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce,

znany tylko z Pomorza i Kujaw, gdzie został

wykazany podczas badań mykoryz Abies alba

(Rudawska et al. 2016), Fagus sylvatica (Pie-

tras et al. 2013) i Quercus sp. (Hilszczańska

2015). Jest to pierwsze stwierdzenie owocni-

ków tego gatunku na terenie Polski.

Helvella atra Oeder

Okaz badany: BPN, oddz. 399A; 2017.09.13;

kilka owocników na ziemi, w grądzie; leg.

ASz, det. ASz & TŚ; WAML 958.

Uwagi: Gatunek nieczęsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej udokumentowany trzy razy:

bez dokładnej lokalizacji przez Błońskiego

(1889), z BPN z oddz. 256 (Bujakiewicz et al.

1992, Faliński i Mułenko 1997) i z oddz. 370

lub 399 (Skirgiełło 1998).

Holwaya mucida (Schulzer) Korf & Abawi;

ChC

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 398B;

2017.09.16; przy Poprzecznym Trybie, kilka-

dziesiąt konidiom na korze pnia wywrotu Ti-

lia cordata w grądzie; vid. ASz. 2. BPN, oddz.

398B; 2017.09.16; przy trasie turystycznej do

„Dębu Jagiełły”, kilkanaście konidiom na ko-

rze kłody Tilia cordata, w grądzie; vid. ASz.

Uwagi: Gatunek był podawany z kilku lokali-

zacji w Puszczy Białowieskiej, w tym z oddz.

256, 164C, 340G, 370D, 399B BPN (Bujakie-

wicz et al. 1992, Bujakiewicz 1994, Faliński i

Mułenko 1997, Bujakiewicz i Kujawa 2010,

Kujawa i Gierczyk 2012).

!#Hypocrea protopulvinata Yoshim.

Okazy badane: 1. Puszcza Białowieska,

Nadl. Browsk, przy Drodze Narewkowskiej;

2017.09.14; las mieszany, podkładki na hy-

menoforze starego owocnika Fomitopsis pini-

cola, w towarzystwie perytecjów Ophiostoma

polyporicola, rosnącego na stojącym złomie

drzewa (liściastego?); leg. K. Łuszczewski,

det. ASz, TŚ, BG; WAML 961. 2. BPN, oddz.

373D; 2017.09.15; grąd, podkładki w towa-

rzystwie podkładek Hypocrea pulvinata i

licznych perytecjów Melanospora cf. lage-

naria na hymenoforze owocnika F. pinicola

wyrosłego na niskim złomie Picea abies; leg.,

det. ASz; WAML 962. 3. Puszcza Białowie-

ska, Nadl. Browsk, przy drodze Zwierzynie-

ckiej; 2017.09.15; las mieszany, podkładki w

towarzystwie H. pulvinata oraz perytecjów

Melanospora cf. lagenaria i O. polyporicola na

hymenoforze starego owocnika F. pinicola (z

P. abies?); leg. Anonim, det. ASz; WAML 963.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Znany z Ja-

ponii, Ameryki Północnej, a od stosunkowo

niedawna również z Europy (Austrii, Czech,

Hiszpanii, Szwajcarii) (Jaklitsch 2011). Praw-

dopodobnie nie odróżniany od pokrewnego

gatunku Hypocrea pulvinata, z którym często

wyrasta razem na powierzchni hymenoforu

owocników Fomitopsis pinicola. Podkład-

ki H. protopulvinata są płasko rozpostarte,

natomiast podkładki H. pulvinata są zwy-

kle poduszkowatorozpostarte i często rosną

również na górnej powierzchni owocnika.

Ponadto H. protopulvinata występuje wyłącz-

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

nie na owocnikach F. pinicola, a H. pulvinata

również na owocnikach Piptoporus betulinus.

Do odróżnienia obu gatunków, w przypadku

świeżych podkładek (najlepiej jeszcze przed

wyrzutem zarodników), zwykle wystarczy

analiza powierzchni stromy w mikroskopie

stereoskopowym. H. pulvinata posiada wo-

kół ostioli niewielką, rozproszoną, rozmytą,

pierścieniową otoczkę w kolorze zielona-

wo-żółtym do pomarańczowo-brązowego, a

powierzchnia podkładki jest aksamitna do

oprószonej z powodu licznych brodawko-

wych włosków. Natomiast H. protopulvinata

charakteryzuje się stosunkowo szerokimi,

jednorodnie brązowawymi otoczkami wo-

kół ostioli, a powierzchnia stromy może być

oprószona (od białawej do brunatnej) jedynie

w wyniku wysypu zarodników (brak brodaw-

kowatych włosków). Ponadto H. pulvinata

posiada apikalne komórki ostiolarne kształtu

lancetowatego i monomorczne askospory.

H. protopulvinata nie ma lancetowatych ko-

mórek ostiolarnych, a askospory są dimor-

czne (Jaklitsch 2011).

Nowymi gatunkami grzybów dla Puszczy

Białowieskiej i BPN są również Melanospora

cf. lagenaria (Pers.) Fuckel i Ophiostoma po-

lyporicola Constantinescu & Ryman, zalicza-

ne zwyczajowo do grzybów mikroskopijnych,

które tworzą kuliste perytecja z długą szyjką

(do 2 mm) i stosunkowo często towarzyszą

H. protopulvinata i H. pulvinata (Jaklitsch

2011).

Melanospora cf. lagenaria (Pers.) Fuckel wy-

stępuje na rozkładających się owocnikach

grzybów nadrzewnych, m.in. Bjerkandera

adusta, Fomitopsis pinicola, Inonotus obli-

quus, Trametes versicolor, Stereum spp. (Ei-

Fot. 4. Geopora cervina (fot. T. Ślusarczyk; 14.09.2017).

Photo 4. Geopora cervina (photo by T. Ślusarczyk; 14.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

chler 1904, Dennis 1978, Cannon i Hawk-

sworth 1982, Scheuer i Chlebicki 1997, Ellis

i Ellis 1998). W Polsce podawana była zale-

dwie z dwóch miejsc: z okolic Międzyrzeca

Podlaskiego (Eichler 1904) i Pogórza Leskie-

go (Scheuer i Chlebicki 1997).

Ophiostoma polyporicola Constantinescu

& Ryman jest obligatoryjnym saprotrofem

związanym z nadrzewnymi grzybami polipo-

roidalnymi, np. z Antrodia serialis, Fomitopsis

pinicola, Postia stiptica (Constantinescu i Ry-

man 1989). W Polsce wykazana była tylko z

terenu Nadl. Kąty w Puszczy Noteckiej (Chle-

bicki i Skirgiełło 1995) i w dawnej kopalni

złota i arsenu w Złotym Stoku na Dolnym

Śląsku (Chlebicki et al. 2005).

Hypocrea sulphurea (Schw.) Sacc.

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 373D;

2017.09.15; kilka podkładek na odkorowa-

nym drewnie i na owocnikach Exidia plana

rosnących na leżącej kłodzie Carpinus betu-

lus, w grądzie; leg., det. ASz; WAML 959. 2.

BPN, oddz. 374A; 2017.09.15; kilkanaście

podkładek na odkorowanym drewnie, w po-

bliżu owocników E. plana, na gałęziach i pniu

wywrotu Populus tremula, w grądzie; leg., det.

ASz; WAML 960.

Uwagi: Gatunek znany w Polsce dotychczas

wyłącznie z oddziałów 374C i 374A BPN i

wykazywany na Corylus avellana i Carpinus

betulus (Gierczyk et al. 2013, 2014, 2017).

Hypoxylon fuscopurpureum (Schwein.)

M.A. Curtis (fot. 5)

Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl.

Białowieża; 2017.09.14; na martwej, odkoro-

wanej gałęzi Ulmus sp.; leg. Anonim, det. ASz,

TŚ; WAML 964.

Uwagi: W Polsce gatunek znany tylko z oddz.

256 BPN, z którego był wykazany na drewnie

Alnus glutinosa i Carpinus betulus pod nazwą

Hypoxylon vogesiacum (Curr.) Sacc. var. mic-

rosporum J.H. Mill. (Chlebicki et al. 1996, Fa-

liński i Mułenko 1997).

Ionomidotis irregularis (Schwein.) E.J. Du-

rand

Okaz badany: BPN, oddz. 398C, koło Try-

bu Mogiłkowskiego; 2017.09.12; kilkanaście

owocników w grądzie, na kłodzie drzewa liś-

ciastego; leg., det. AK; BGF0001855.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z BPN (Svrček i Kubička 1967,

Karasiński et al. 2010, Karasiński 2014), z

oddz. 398C dotychczas niepodawany.

Otidea alutacea (Pers.) Massee

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12; kilkadziesiąt owocników na traw-

niku, pod Quercus sp., Salix sp., Populus sp.,

na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 65/2017.

Uwagi: Gatunek częsty w Polsce. Z Puszczy

Białowieskiej podawany dotychczas wyłącz-

nie z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992, Fa-

liński i Mułenko 1997).

Pezicula acericola (Peck) Peck ex Sacc. &

Berl.

Okaz badany: BPN, oddz. 399C; 2017.09.16;

przy drodze do Mogiłek, kilkaset owocników

na korze leżących, grubych gałęzi Acer pla-

tanoides, w grądzie; leg. ASz i MMWR, det.

ASz; WAML 965.

Uwagi: W Polsce gatunek dotychczas opub-

likowany z trzech stanowisk: z Nadl. Świer-

klaniec (Kowalski 1999), z Puszczy Białowie-

skiej, z oddz. 414 Nadl. Hajnówka (Karasiński

et al. 2009) i Trójmiejskiego PK (Wilga 2012).

Obecne stwierdzenie jest pierwszym w BPN.

#Peziza michelii (Boud.) Dennis

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 476,

rez. Wysokie Bagno; 2017.09.14; 1 owocnik

na nasypie kolejki, na ziemi; vid. ASz, BG.

#Peziza saniosa Schrad. ex J.F. Gmel.; CL-R

Okaz badany: BPN, oddz. 399A; 2017.09.13;

kilka owocników na ziemi, w grądzie; leg.,

det. ASz; WAML 966.

#Scutellinia decipiens Le Gal

Okaz badany: BPN, oddz. 398C, koło Trybu

Poprzecznego; 2017.09.12; kilka owocników

w wilgotnym grądzie, na kłodzie drzewa liś-

ciastego; leg., det. BG; BGF0001863.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki, w Polsce po-

dawany tylko z Bieszczadzkiego PN (Gier-

czyk et al. 2009).

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

#Trichoglossum hirsutum (Pers.) Boud.;

ChC, CL-E

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12, 2017.09.16; kilka owocników na

murawie, na ziemi; leg., det. BG; BGF0001882,

BGF0001944.

BASIDIOMYCOTA

Abortiporus fractipes (Berk. & M.A. Curtis)

Bondartsev; CL-E

Okaz badany: BPN, oddz. 399A, na leżącym

drewnie ?Alnus glutinosa, w olsie jesiono-

wym; 2017.09.14; leg., det. ASz; WAML 971.

Uwagi: W Polsce gatunek wykazany z kilku

lokalizacji. W Puszczy Białowieskiej stwier-

dzony tylko raz w oddz. 417 w Rez. Krajobra-

zowym im. W. Szafera (Karasiński i Wołko-

wycki 2015; jako Loweomyces fractipes (Berk.

& M. A. Curtis) Jülich).

#Agaricus subperonatus (J.E. Lange) Singer

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy (koło Ośrodka Edukacji); 2017.09.15;

kilkadziesiąt owocników na ziemi pod

drzewami liściastymi; leg. AK, det. BG, TŚ;

BGF0001910.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z Warszawy (Domański 1997,

jako A. vaporarius (Pers.) M.M. Moser).

#Camarophyllopsis schulzeri (Bres.) Herink

(fot. 6)

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG, TŚ; BGF0001947, TSH 66/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z Pienin (Moser 1978, Gumiń-

ska 1997).

!#Chromosera cyanophylla (Fr.) Redhead,

Ammirati & Norvell (fot. 7)

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz.

420Ah, przy drodze Białowieża-Hajnówka;

2017.09.15; kilkanaście owocników na pnia-

ku Picea abies w lesie mieszanym; leg., det.

AK, BG; BGF0001902.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Europie, z

Polski dotychczas niepodawany. Wytwarza

owocniki typu omphalinoid, o średnicy ka-

pelusza do 2 cm, oliwkowo- lub żółtobrązo-

we. Blaszki liliowooletowe, zbiegające, po

uszkodzeniu przybierające odcień niebieski.

Fot. 5. Hypoxylon fuscopurpureum (fot. A. Szczepkowski; 14.09.2017).

Photo 5. Hypoxylon fuscopurpureum (photo by A. Szczepkowski; 14.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Fot. 6. Camarophyllopsis schulzeri (fot. T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Photo 6. Camarophyllopsis schulzeri (photo by T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Fot. 7. Chromosera cyanophylla (fot. A. Kujawa; 15.09.2017).

Photo 7. Chromosera cyanophylla (photo by A. Kujawa; 15.09.2017).

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Trzon lepki, barwy kapelusza. Zarodniki

6,5-8,5 × 3,5-4,5 m, elipsoidalne do łezko-

watych, gładkie, bezbarwne. Podstawki 4-

zarodnikowe. Cystyd brak. Sprzążki obecne.

Skórka kapelusza typu ixocutis.

#Clavaria falcata Pers.; CL-R

Okaz badany: BPN, oddz. 371D, przy Po-

przecznym Trybie; 2017.09.13; kilka owoc-

ników w grądzie, na ziemi; leg., det. BG;

BGF0001885.

Clavaria fragilis Holmsk.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001932.

Uwagi: Gatunek nieczęsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej znany wyłącznie z oddz.

256 (Bujakiewicz et al. 1992, Faliński i Mu-

łenko 1997; jako C. vermicularis Fr.).

Clavulinopsis helvola (Pers.) Corner

Okaz badany: Białowieża, przy Drodze

Browskiej; 2017.09.15; kilka owocników na

ziemi w mieszanym lesie gospodarczym; leg.

Anonim, det. BG; BGF0001911.

Uwagi: Gatunek nieczęsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej znany wyłącznie z dwóch

stanowisk (Gierczyk et al. 2017).

#Clavulinopsis laeticolor (Berk. & M.A.

Curtis) R.H. Petersen; CL-I

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK

oraz na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.12,

2017.09.16; kilka owocników na mura-

wie, na ziemi; leg., det. BG; BGF0001883,

BGF0001940.

#Clavulinopsis luteoalba (Rea) Corner

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12; kilka owocników na murawie, na

ziemi; leg., det. BG; BGF0001849.

!#Clitocybe collina (Velen.) Klán (fot. 8)

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

Fot. 8. Clitocybe collina (fot. T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Photo 8. Clitocybe collina (photo by T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 68/2017.

Uwagi: Gatunek niepodawany dotychczas z

terenu Polski. Wytwarza drobne owocniki o

kapeluszach wklęsłych, do 2 cm średnicy, łu-

seczkowatych, jasnoszarobrązowych. Blaszki

zbiegające, gęste, kremowo zabarwione. Trzon

równogruby, o wymiarach 1-3 × 0,2-0,3 cm,

omszony, szarawy. Miąższ niehigrofaniczny,

białawy o mącznym zapachu. Zarodniki elip-

tyczne, hialinowe, gładkie, nieamyloidalne, o

wymiarach 4-6 × 2,5-3 µm.

!#Clitocybe legaliae E. Ludwig

Okaz badany: Białowieża, 4 km SW, koło

parkingu przy szlaku do „Miejsca Mocy”;

2017.09.14; kilkanaście owocników na sta-

rym torowisku, wśród mchów; leg., det. TŚ;

TSH 69/2017.

Uwagi: Gatunek niepodawany dotychczas z

terenu Polski. Wytwarza owocniki z kapelu-

szami do 2 cm średnicy, wklęsłymi do lejko-

watych, o gładkiej, jasnobrązowej powierzch-

ni i nieprążkowanym brzegu. Blaszki krót-

ko zbiegające, gęste, jasnokremowe. Trzon

równogruby, o wymiarach 1-4 × 0,2-0,3 cm,

nagi, jasnokremowy. Miąższ białawy, higrofa-

niczny, o mącznym zapachu. Zarodniki elip-

tyczne, hialinowe, gładkie, nieamyloidalne, o

wymiarach 4-6 × 3-3,5 µm, w preparacie z ek-

sykatu nie zlepiają się ze sobą. Strzępki skórki

kapelusza gładkie, bez inkrustacji.

!#Clitocybe subbulbipes Murrill

Okaz badany: BPN, oddz. 399A; 2017.09.13;

kilka owocników w grądzie, na drewnie i sta-

rym owocniku Fomes fomentarius; leg. ASz,

det. TŚ; TSH 72/2017.

Uwagi: Gatunek niepodawany dotychczas

z terenu Polski. Wytwarza owocniki z ka-

peluszami do 2 cm średnicy, wypukłymi do

płasko-wypukłych, o gładkiej, różowoochro-

wej powierzchni i nieprążkowanym brzegu.

Blaszki krótko zbiegające, gęste, białawe.

Trzon równogruby, o wymiarach 1-3 × 0,2-

0,3 cm, nagi, jasnoochrowy, w podstawie z

obtą, białą grzybnią. Miąższ białawy, higro-

faniczny, bez wyczuwalnego zapachu. Zarod-

niki eliptyczne, hialinowe, gładkie, nieamy-

loidalne, o wymiarach 4-6 × 2,5-3,5 µm, w

preparacie z eksykatu większość zlepia się w

2-4 zarodnikowe agregaty. Strzępki skórki ka-

pelusza drobno inkrustowane pigmentem.

!#Clitocybe truncicola (Peck) Sacc. (fot. 9)

Okaz badany: BPN, oddz. 399A; 2017.09.12;

kilka owocników na pniu drzewa liściastego

w grądzie; leg., det. TŚ; TSH 61/2017.

Uwagi: Gatunek niepodawany dotychczas

z terenu Polski. Wytwarza owocniki z kape-

luszami do 2,5 cm średnicy, wypukłymi do

wklęsłych, białawo oprószonymi, cielisto-

kremowej barwy i nieprążkowanym brzegu.

Blaszki są krótko zbiegające, gęste, wąskie,

kremowe. Trzon równogruby, o wymiarach

4-8 × 0,2-0,3 cm, biało omszony, jasnokre-

mowy, w podstawie z obtą grzybnią. Miąższ

białawy, niehigrofaniczny, bez wyczuwalnego

zapachu. Zarodniki jajowate lub szeroko elip-

tyczne, hialinowe, gładkie, nieamyloidalne, o

wymiarach 4-5,5 × 3-4 µm, w preparacie z ek-

sykatu nie zlepiają się ze sobą. Strzępki skórki

kapelusza gładkie, bez inkrustacji.

Conocybe macrocephala Kühner & Watling

Okaz badany: BPN, oddz. 398G; 2017.09.12;

kilka owocników na ziemi w łęgu; leg., det.

TŚ; TSH 78/2017.

Uwagi: Gatunek stosunkowo rzadki w Polsce,

z BPN znany z trzech stanowisk (Gierczyk et

al. 2015b).

Cortinarius acetosus (Velen.) Melot

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy; 2017.09.12; kilka owocników na ziemi w

zadrzewieniu parkowym (Picea sp., Quercus

sp., Betula pendula, Populus sp., Salix sp.);

leg., det. TŚ; TSH 13/2017.

Uwagi: Gatunek rzadko notowany w Polsce,

z Puszczy Białowieskiej notowany z Obszaru

Ochronnego Rezerwat bez dokładnej lokali-

zacji (Nespiak 1959, 1981) oraz z oddz. 256

(Bujakiewicz et al. 1992, Faliński i Mułenko

1997).

Cortinarius alnetorum (Velen.) M.M. Moser

Okaz badany: BPN, oddz. 398G; kilka owoc-

ników w łęgu, na ziemi; 2017.09.13; leg., det.

TŚ; TSH 21/2017.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Uwagi: Gatunek rzadko notowany w Polsce,

z Puszczy Białowieskiej notowany z kilku sta-

nowisk (Bujakiewicz et al. 1992, Bujakiewicz

1994, Faliński i Mułenko 1997, Bujakiewicz i

Kujawa 2010).

#Cortinarius bivelus (Fr.) Fr.; CL-V

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 362D;

2017.09.15; kilka owocników w borze mie-

szanym, pod Betula pendula; leg., det. TŚ;

TSH 32/2017.

Cortinarius brunneus (Pers.) Fr.

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 393A;

2017.09.15; kilka owocników w borze mie-

szanym (Picea abies, Quercus sp., Carpinus

betulus), na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 30/2017.

Uwagi: Gatunek częsty w Polsce, z obszaru

Puszczy Białowieskiej podawany wyłącznie z

BPN (Nespiak 1981, Faliński et al. 1997).

#Cortinarius caninus (Fr.) Fr.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.13; kilka owocników na ziemi

pod Picea sp.; leg., det. TŚ; TSH 27/2017.

!#Cortinarius caesiolamellatus (Bidaud) Ky-

töv., Liimat., Niskanen, Brandrud, Frøslev

& A.F.S. Taylor

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 364D;

2017.09.15; kilka owocników na ziemi w

świerczynie; leg., det. TŚ; TSH 11/2017.

Uwagi: Gatunek niepodawany dotychczas

z Polski. Wytwarza owocniki z kapelusza-

mi 2-6 cm średnicy, wypukłymi do płasko-

wypukłych, barwy czerwonobrązowej lub

ciemnoochrowobrązowej i brzegu pokrytym

białymi włókienkami osłony. Blaszki przy-

rośnięte, gęste, jasnobrązowe, za młodu z

wyraźnym niebieskim odcieniem. Trzon cy-

lindryczny z wyraźną bulwką, o wymiarach

4-10 × 0,8-1,1 cm, włókienkowaty, białawy

Fot. 9. Clitocybe truncicola (fot. T. Ślusarczyk; 12.09.2017).

Photo 9. Clitocybe truncicola (photo by T. Ślusarczyk; 12.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

z niebieskim odcieniem w szczycie, z pozo-

stałościami białej osłony w dolnej połowie.

Miąższ białawy, w szczycie trzonu niebie-

skawy, w kapeluszu słabo higrofaniczny, o

miodowym zapachu. Zarodniki eliptyczne,

brązowe, grubo brodawkowane, o wymia-

rach 8-9 × 5-6 µm.

Cortinarius casimiri (Velen.) Huijsman var.

casimiri

Okaz badany: BPN, oddz. 398C; 2017.09.12;

kilka owocników w łęgu, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 47/2017.

Uwagi: Odmiana stosunkowo rzadko noto-

wana w Polsce, z Puszczy Białowieskiej do-

tychczas podawana wyłącznie z oddz. 256

(Bujakiewicz et al. 1992, Bujakiewicz 1994,

Faliński i Mułenko 1997).

#Cortinarius casimiri (Velen.) Huijsman

var. homanii (Reumaux) Suárez-Santiago

& A. Ortega

Okaz badany: BPN, oddz. 400A, 2017.09.13;

kilka owocników w grądzie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 22/2017.

Uwagi: Odmiana bardzo rzadka w Polsce,

znana tylko z Kampinoskiego PN (Karasiński

et al. 2015).

#Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. var. atro-

coeruleus (M. M. Moser) H. Lindstr.

Okaz badany: 1. Nadl. Białowieża, oddz.

364D, Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera;

2017.09.14; kilka owocników w grądzie na

ziemi; leg., det. TŚ; TSH 23/2017. 2. BPN,

oddz. 398C; 2017.09.12; kilka owocników w

grądzie na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 40/2017.

Uwagi: Odmiana bardzo rzadka w Polsce,

znana tylko z Tatrzańskiego PN (Nespiak

1960), Karkonoskiego PN (Nespiak 1981,

Narkiewicz et al. 2013), Babiogórskiego PN

(Bujakiewicz 1979, 2004) i Kampinoskiego

PN (Karasiński et al. 2015).

Cortinarius delibutus Fr.

Okaz badany: BPN, oddz. 399B; 2017.09.13;

kilka owocników w łęgu, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 10/2017.

Uwagi: Gatunek częsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany kilkakrotnie

(Nespiak 1956, 1959, 1968, Skirgiełło 1998,

Gierczyk et al. 2017).

#Cortinarius depressus Fr.

Okaz badany: Teremiski, 0,5 km SW;

2017.09.15; kilka owocników na przydrożu,

pod Picea abies i Pinus sylvestris, na ziemi;

leg., det. TŚ; TSH 46/2017.

#Cortinarius diasemospermus Lamoure var.

leptospermus H. Lindstr.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.16; kilka owocników na ziemi

w zadrzewieniu parkowym; leg., det. TŚ; TSH

51/2017.

Uwagi: Gatunek znany w Polsce wyłącznie z

Kampinoskiego PN i okolic Krotoszyna (Ka-

rasiński et al. 2015, Pietras et al. 2016).

!#Cortinarius disjungendus P. Karst. s. lato

(fot. 10)

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 496A;

2017.09.14; kilka owocników w borze mie-

szanym, na ziemi, pod Betula pendula; leg.,

det. TŚ; TSH 45/2017.

Uwagi: Gatunek niepodawany dotychczas z

terenu Polski. Wytwarza owocniki z kapelu-

szami 4-6 cm średnicy, wypukłymi do pła-

sko-wypukłych, z niskim garbkiem, barwy

rdzawobrązowej. Blaszki przyrośnięte, śred-

nio gęste, rdzawobrązowe. Trzon równogru-

by, o wymiarach 6-10 × 0,5-0,7 cm białawy,

w dole brązowiejący, z pozostałościami białej

osłony. Miąższ szarobrązowy, higrofaniczny,

o słabo wyczuwalnym zapachu. Zarodniki

eliptyczno-jajowate, brązowe, umiarkowanie

brodawkowane, o wymiarach 9,5-10,5 × 6-

6,5 µm.

#Cortinarius duracinus Fr. s.l.

Okaz badany: BPN, oddz. 372A; 2017.09.13;

kilka owocników w grądzie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 43/2017.

!#Cortinarius emollitus Fr.

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 363A;

2017.09.14; kilka owocników na ziemi, w grą-

dzie; leg., det. TŚ; TSH 36/2017.

Uwagi: Gatunek nie podawany dotychczas z

terenu Polski. Wytwarza owocniki z kapelu-

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

szami 4-7 cm średnicy, wypukłymi, śluzowa-

tymi, przylegająco włókienkowatymi, barwy

ochrowopomarańczowej. Blaszki przyrośnię-

te, gęste, jasnobrązowe. Trzon cylindryczny

z wyraźną bulwką, o wymiarach 5-9 × 0,6-1

cm, włókienkowaty, białawy, lepki. Miąższ

białawy, niehigrofaniczny, o słabo wyczuwal-

nym zapachu i gorzkim smaku. Zarodniki

eliptyczne, brązowe, drobno brodawkowane,

o wymiarach 7-8,5 × 4-5 µm.

Cortinarius hemitrichus (Pers.) Fr.

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 496A;

2017.09.14; kilka owocników w borze mie-

szanym, na ziemi, pod Betula pendula; leg.,

det. TŚ; TSH 45/2017.

Uwagi: Gatunek często notowany w Polsce,

z Puszczy Białowieskiej podawany wyłącznie

z BPN (Bujakiewicz et al. 1992, Bujakiewicz

1994, Faliński i Mułenko 1997).

Cortinarius hinnuleus Fr. s.l.

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 369G;

2017.09.12; kilka owocników w grądzie, na

ziemi; leg., det. TŚ; TSH 23/2017. 2. BPN,

oddz. 369F; 2017.09.12; kilka owocników na

ziemi, w grądzie; leg., det. TŚ; TSH 48/2017.

3. BPN, oddz. 398C; 2017.09.12; kilka owoc-

ników w grądzie, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH

9/2017. 4. BPN, oddz. 371B; 2017.09.13; kil-

ka owocników w grądzie, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 25/2017. 5. Białowieża, BPN, Park

Pałacowy; 2017.09.16; kilka owocników pod

Tilia sp., na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 34/2017.

6. Nadl. Białowieża, oddz. 445A; 2017.09.14;

kilka owocników na ziemi, w grądzie; leg.,

det. TŚ; TSH 41/2017.

Uwagi: Gatunek dość często podawany z Pol-

ski, w Puszczy Białowieskiej notowany kilka-

krotnie (Nespiak 1959, Gierczyk et al. 2017).

Cortinarius lacustris Moënne-Locc. & Reu-

maux

Okaz badany: BPN, oddz. 400A; 2017.09.13;

kilka owocników w łęgu, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 16/2017.

Fot. 10. Cortinarius disjungendus (fot. T. Ślusarczyk; 14.09.2017).

Photo 10. Cortinarius disjungendus (photo by T. Ślusarczyk; 14.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki, z Polski

podawany wyłącznie z BPN, z oddz. 285B

(Gierczyk et al. 2017).

#Cortinarius lucorum (Fr.) J.E. Lange; CL-

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 369G;

2017.09.12; kilka owocników w grądzie, na

ziemi; leg., det. TŚ; TSH 53/2017. 2. BPN,

oddz. 370D; 2017.09.13; kilka owocników w

łęgu, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 54/2017. 3.

Nadl. Hajnówka, oddz. 391B; 2017.09.15; kilka

owocników w borze mieszanym, pod Populus

tremula, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 35/2017.

#Cortinarius olearioides Rob. Henry

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.12; kilka owocników na ziemi

w zadrzewieniu parkowym, pod Quercus sp.;

leg. AK, det. TŚ; BGF0001838, TSH 28/2017.

Uwagi: Status gatunku w Polsce niejasny ze

względu na synonimizowanie w krajowej lite-

raturze z innymi, podobnymi przedstawicie-

lami sekcji Phlegmacium. Podawany z Polski

pod nazwą C. subfulgens P.D. Orton przez

Nespiaka (1975b) bez określenia dokładnej

lokalizacji.

#Cortinarius parvannulatus Kühner

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 473B;

2017.09.14; kilka owocników na ziemi w bo-

rze świerkowym; leg., det. TŚ; TSH 49/2017.

Uwagi: Gatunek nieczęsty w Polsce, znany z

Gryżyńskiego PK (Ślusarczyk 2013) i Kampi-

noskiego PN (Karasiński et al. 2015). Znany

z Puszczy Białowieskiej C. cedriolens M.M.

Moser (Nespiak 1981), uważany przez nie-

których autorów za synonim C. parvannu-

latus Kühner (Lindström i Brandrud 1987,

Knudsen i Vestercholt 2012), w świetle ba-

dań molekularnych jest osobnym gatunkiem

(Esteve-Raventós et al. 2014).

#Cortinarius psammocephalus (Bull.) Fr.

Okaz badany: BPN, oddz. 371C; kilka owoc-

ników w grądzie, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH

6/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki, znany z kilku

stanowisk w Polsce (Domański 1965, Lisiew-

ska 1965).

Cortinarius raphanoides (Pers.) Fr.

Okazy badane: 1. Nadl. Białowieża, oddz.

419D; 2017.09.14; kilka owocników w borze

mieszanym, pod Betula pendula, na ziemi;

leg., det. TŚ; TSH 42/2017. 2. Nadl. Białowie-

ża, oddz. 496A; 2017.09.14; kilka owocników

w borze mieszanym (Picea abies, B. pendu-

la, Populus sp.), na ziemi; leg., det. TŚ; TSH

14/2017.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, w Puszczy

Białowieskiej stwierdzony dotychczas wyłącz-

nie na terenie BPN (Gierczyk et al. 2017).

#Cortinarius safranopes Rob. Henry

Okaz badany: BPN, oddz. 371D; 2017.09.13;

kilka owocników w grądzie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 17/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce

(Łuszczyński 2008, Ślusarczyk 2013, Karasiń-

ski et al. 2015).

#Cortinarius subbalaustinus Rob. Henry

Okazy badane: 1. Nadl. Hajnówka, oddz.

362; 2017.09.15; kilka owocników w borze

mieszanym, pod Betula pendula, na ziemi;

leg., det. TŚ; TSH 33/2017. 2. Nadl. Białowie-

ża, oddz. 496A; 2017.09.14; kilka owocników

w młodniku (Picea abies, B. pendula, Populus

sp.), na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 8/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce (Ślu-

sarczyk 2013, Karasiński et al. 2015, Kałucka

et al. 2016).

Cortinarius tabularis (Fr.) Fr.

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 362D;

2017.09.15; kilka owocników na ziemi, w

łęgu; leg., det. TŚ; TSH 31/2017.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, w Pusz-

czy Białowieskiej znaleziony tylko na terenie

Nadl. Białowieża (Gierczyk et al. 2017).

!#Cortinarius talimultiformis Kytöv., Lii-

mat., Niskanen, A.F.S. Taylor & Sesli (fot.

11)

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.13; kilka owocników na ziemi,

pod Picea sp.; leg., det. TŚ; TSH 38/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki z kapeluszami o średnicy 2-6 cm,

półkulistymi do płasko-wypukłych, barwy

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

pomarańczowobrązowej i brzegu pokry-

tym białymi włókienkami osłony. Blaszki

przyrośnięte, gęste, jasnobeżowe. Trzon cy-

lindryczny o wymiarach 4-10 × 1-1,4 cm, z

wyraźną bulwką, włókienkowaty, białawy, z

pozostałościami białej osłony w dolnej po-

łowie. Miąższ białawy, w kapeluszu słabo

higrofaniczny, o niewyczuwalnym zapachu.

Zarodniki migdałkowate, brązowe, grubo

brodawkowane, o wymiarach 9-10 × 5-6 µm.

Cortinarius talus Fr.

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 400A;

2017.09.13; kilka owocników na ziemi, w

grądzie; leg., det. TŚ; TSH 44/2017. 2. Nadl.

Hajnówka, oddz. 335D; 2017.09.14; kilka

owocników na ziemi w borze mieszanym (Pi-

nus sylvestris, Picea abies, Quercus sp., Betula

pendula); leg., det. TŚ; TSH 8/2017.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, w Puszczy

Białowieskiej znaleziony dotychczas wy-

łącznie w BPN w oddz. 285 (Gierczyk et al.

2017).

Cortinarius triumphans Fr.; CL-E

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 391;

2017.09.15; kilka owocników na ziemi w bo-

rze mieszanym (Picea abies, Quercus sp., Be-

tula pendula, Populus sp.); leg., det. TŚ; TSH

18/2017.

Uwagi: Gatunek stosunkowo częsty w Polsce,

z Puszczy Białowieskiej podawany kilkakrot-

nie, lecz tylko raz z dokładnie określoną loka-

lizacją (Anonymous 1968, Bujakiewicz et al.

1992, Faliński i Mułenko 1997, Szczepkowski

et al. 2008, Gierczyk et al. 2014).

Cortinarius trivialis J.E. Lange s.l.

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 391B;

2017.09.15; kilka owocników na ziemi, w grą-

dzie; leg., det. TŚ; TSH 20/2017.

Fot. 11. Cortinarius talimultiformis (fot. T. Ślusarczyk; 13.09.2017).

Photo 11. Cortinarius talimultiformis (photo by T. Ślusarczyk; 13.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Uwagi: Gatunek stosunkowo częsty w Polsce.

Z Puszczy Białowieskiej podawany dotych-

czas bez dokładnej lokalizacji (Anonymous

1968, Szczepkowski et al. 2008).

#Cortinarius uraceonemoralis Niskanen,

Liimat., Dima, Kytöv., Bojantchev, H. Lin-

dstr.

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 445A;

2017.09.14; kilka owocników na ziemi, w grą-

dzie; leg., det. TŚ; TSH 26/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z Łagowsko-Sulęcińskiego PK

(Ślusarczyk et al. 2015).

#Cortinarius urbicus (Fr.) Fr.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.13; kilka owocników na ziemi

w zadrzewieniu parkowym; leg., det. TŚ; TSH

528/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce,

znany z Kampinoskiego PN (Karasiński et al.

2015) oraz wymieniany z Polski bez podania

lokalizacji (Nespiak 1975a).

#Cortinarius valgus Fr.

Okaz badany: BPN, oddz. 370D; 2017.09.13;

kilka owocników na ziemi, w grądzie; leg.,

det. TŚ; TSH 15/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce,

znany wyłącznie z historycznego stanowiska

koło Elbląga (Kaufmann 1912).

Cortinarius vernus H. Lindstr. & Melot

Okazy badane: 1. Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.12; kilka owocników na ziemi,

pod Tilia sp. i Quercus sp.; leg., det. TŚ; TSH

12/2017. 2. BPN, oddz. 370D; 2017.09.13; kil-

ka owocników na ziemi, w grądzie; leg., det.

TŚ; TSH 24/2017.

Uwagi: Z Puszczy Białowieskiej podawany

tylko przez Nespiaka (1959; jako C. erythri-

nus Fr.).

#Cortinarius xanthocephalus P.D. Orton

Okaz badany: 1. BPN, oddz. 316D;

2017.09.13; kilka owocników na ziemi, w

łęgu; leg., det. TŚ; TSH 7/2017. 2. Nadl. Bia-

łowieża, oddz. 445A, Rez. Krajobrazowy im.

W. Szafera; 2017.09.14; kilka owocników na

ziemi, w grądzie; leg., det. TŚ; TSH 19/2017.

Uwagi: Z Polski podawany tylko z okolic

Międzyrzeca Podlaskiego (Eichler 1904).

#Cyathus olla (Batsch) Pers.

Okaz badany: Czerlonka Leśna, Nadl. Haj-

nówka, oddz. 468Er; 2017.09.15; 2 owocniki

w wyrobisku dawnej żwirowni; leg., det. BG;

BGF0001914.

!#Dermoloma josserandi Dennis & P.D. Or-

ton var. josserandi

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK

oraz na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.12,

2017.09.13, 2017.09.16; kilka owocników

na murawie, na ziemi; leg., det. TŚ, BG;

BGF0001946, TSH 74/2017, TSH 75/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Charak-

teryzuje się niewielkimi owocnikami (kape-

lusze średnicy do 3 cm) pokroju collybioid,

barwy szarocielistej do szaroochrowej. Blasz-

ki białe, szeroko przyrośnięte. Podstawki 4-

zarodnikowe. Zarodniki szerokoelipsoidal-

ne, amyloidalne, 5-7 × 4-5 m. Cystyd brak.

Skórka kapelusza typu hymeniderm. Zapach

mączny.

#Dermoloma pseudocuneifolium Bon

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001945.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z okolic Kostrzyna nad Odrą

(Ślusarczyk 2009) i Gdańska (Kujawa i Gier-

czyk 2012).

#Echinoderma pseudoasperula (Knudsen)

Bon

Okaz badany: BPN, oddz. 340A, przy Dro-

dze Objazdowej (ca. 150 m S od Orłów-

ki); 2017.09.13; kilkanaście owocników na

ziemi w wilgotnym grądzie; leg., det. BG;

BGF0001886.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z Beskidu Małego (Gierczyk et

al. 2011) i Cieszyna (Chachuła et al. 2015).

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Entoloma araneosum (Quél.) M.M. Moser

var. araneosum

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 398C;

2017.09.12; kilka owocników w wilgotnym

grądzie, na ziemi; leg., det. TŚ, BG; TSH

104/2017, BGF0001846. 2. Białowieża, BPN,

Park Pałacowy; 2017.09.12; kilka owocników

na ziemi w zadrzewieniu parkowym; leg., det.

BG; BGF0001848.

Uwagi: Gatunek dość rzadki w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany dwukrotnie – z

oddz. 399A (Karasiński et al. 2010) i z okolic

Topiła (Kujawa et al. 2010).

!#Entoloma caccabus (Kühner) Noordel.

var. caccabus

Okaz badany: BPN, oddz. 398C; 2017.09.12;

kilka owocników na ziemi, w łęgu; leg., det.

TŚ; TSH 106/2017.

Uwagi: Odmiana niepodawana dotychczas z

terenu Polski. Od odmiany dwuzarodnikowej

(E. caccabus (Kühner) Noordel. var. bispori-

gerum (P.D. Orton) E. Ludw.) znanej z Kam-

pinoskiego PN (Karasiński et al. 2015) odróż-

nia się 4-zarodnikowymi podstawkami.

!#Entoloma caesiocinctum (Kühner) Noo-

rel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 94/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwa-

rza drobne owocniki o średnicy kapelusza

1-3 cm i smukłym trzonie długości do 7 cm.

Kapelusz szeroki, półkulisty lub stożkowato-

rozpostarty, z czasem płaski, o nieznacznie

zagłębionym, pępkowatym środku, niehigro-

faniczny, prążkowany, brązowy lub czerwo-

nawobrązowy, pokryty włókienkami i drob-

nymi łuseczkami. Blaszki początkowo białe,

różowiejące z wiekiem, ząbkiem zbiegające,

piłkowane, o granatowo-czarnym ostrzu.

Trzon szarobrązowy z wyraźnym niebieskim

odcieniem, gładki. Podstawki 4-zarodniko-

we. Zarodniki heterodiametryczne, 8,5-11,5

× 6,5-7,5 m. Ostrze blaszki sterylne, typu

serratulum, cheilocystydy maczugowate, z

niebieską zawartością. Skórka kapelusza typu

pośredniego między cutis a trichoderm, pig-

ment wewnątrzkomórkowy, niebieski. Sprzą-

żek brak.

Entoloma chalybaeum (Fr.) Noordel. var.

chalybaeum; CL-R

Okazy badane: 1. Białowieża, BPN, Park

Pałacowy (koło dawnego schroniska PTTK

oraz na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.12,

2017.09.13, 2017.09.16; kilkadziesiąt owocni-

ków na murawie, na ziemi; leg., det. BG, TŚ;

BGF0001844, BGF0001872, BGF0001929,

BGF0001942, TSH 92/2017.

Uwagi: Gatunek nieczęsty w Polsce. Z Pusz-

czy Białowieskiej podawany dotychczas raz,

bez dokładnej lokalizacji (Szczepkowski et al.

2011).

Entoloma clandestinum (Fr.) Noordel.; CL-

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.12; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG; BGF0001850.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, z Puszczy

Białowieskiej znany z jednego stanowiska

(Gierczyk et al. 2014).

!#Entoloma corvinum (Kühner) Noordel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.12; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001842.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwa-

rza drobne owocniki o kapeluszach do 3 cm

średnicy, szerokostożkowatych, o nieznacz-

nie zagłębionym środku, niehigrofanicznych,

nieprążkowanych, granatowoczarnych do

kruczoczarnych, o jedwabistym połysku, z

wiekiem nieznacznie łuseczkowatych. Trzon

do 6 cm wysokości, podłużnie prążkowany,

barwy kapelusza, z wiekiem jaśniejący do

oletowoniebieskiego. Blaszki szeroko przy-

rośnięte, białe, z wiekiem różowiejące. Pod-

stawki 4-zarodnikowe. Zarodniki 8-10,5 × 6-

7,5 m, heterodiametryczne. Ostrze blaszki

sterylne. Cheilocystydy cylindryczne do ma-

czugowatych, bezbarwne. Skórka kapelusza

typu pośredniego między cutis a trichoderm,

pigment wewnątrzkomórkowy, niebieski.

Sprzążek brak.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

#Entoloma dichroum (Pers.) P. Kumm.

Okaz badany: Białowieski PN, oddz. 369F;

2017.09.12; kilka owocników na zagrzeba-

nym drewnie liściastym, w grądzie; leg., det.

BG; BGF0001845.

!#Entoloma exile (Fr.) Hesler (fot. 12)

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 96/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki drobne, o kapeluszach dzwonkowa-

tych do półkulistych, ok. 1,5 cm średnicy, czę-

sto z centralną brodawką lub niewielkim za-

głębieniem, higrofanicznych, prążkowanych,

jasnych, szarobrązowych do oliwkowobrą-

zowych, z ciemniejszym centrum, delikatnie

łuseczkowatych. Trzon zielonkawo- lub sino-

szary do cielistego, w górze nieznacznie opró-

szony. Blaszki białoszare, różowiejące, szero-

ko przyrośnięte do ząbkiem zbiegających, o

piłkowanej krawędzi, ostrze blaszki brązowe.

Podstawki 4-zarodnikowe. Zarodniki hetero-

diametryczne, 9-12 × 6-8,5 m. Ostrze blasz-

ki sterylne. Cheilocystydy w pęczkach, cy-

lindryczne do maczugowatych, z brązowym

pigmentem wewnątrzkomórkowym. Skórka

kapelusza typu pośredniego między cutis a

trichoderm, pigment wewnątrzkomórkowy,

jasnobrązowy. Sprzążek brak.

Fot. 12. Entoloma exile (fot. T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Photo 12. Entoloma exile (photo by T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm.;

CL-E

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001930.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce. Z Puszczy

Białowieskiej podawany tylko z oddz. 256

(Bujakiewicz et al. 1992; jako Rhodophyllus

griseo-cyaneus (Fr.) Quél.).

!#Entoloma griseoluridum (Kühner) M.M.

Moser

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy (koło Ośrodka Edukacji); 2017.09.15;

kilka owocników pod drzewami liściastymi;

leg., det. BG; BGF0001908.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

masywne, gąskokształtne owocniki o kape-

luszach do 8 cm średnicy, wypukłych, z nie-

wielkim garbkiem, higrofanicznych, nieprąż-

kowanych, szarobrązowych, gładkich. Trzon

cylindryczny, ca. 5-8 × 1-1,5 cm, pokryty włó-

kienkami, szary do szarobrązowego. Blasz-

ki przyrośnięte, szarawe do szaroróżowych.

Zapach mączny. Podstawki 4-zarodnikowe.

Zarodniki heterodiametryczne 8,5-10,5 ×

6,5-8 m. Cystyd brak. Skórka kapelusza typu

(ixo)cutis, pigment wewnątrzkomórkowy.

Sprzążki obecne.

#Entoloma hebes (Romagn.) Trimbach

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001937.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, znany wy-

łącznie z Gór Świętokrzyskich (Lisiewska

1978, 1979, Łuszczyński 2007, 2008).

Entoloma infula (Fr.) Noordel. var. infula

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK

oraz na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.12,

2017.09.13, 2017.09.16; kilkanaście owocni-

ków na murawie, na ziemi; leg., det. BG, TŚ;

BGF0001847, BGF0001880, BGF0001939,

TSH 101/2017.

Uwagi: Gatunek nieczęsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany wyłącznie z

oddz. 256 BPN (Bujakiewicz et al. 1992; jako

Rhodophyllus infula (Fr.) Quél., Faliński i

Mułenko 1997).

#Entoloma lividoalbum (Kühner & Ro-

magn.) Kubička

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.12; kilka owocników w za-

drzewieniu parkowym, na ziemi; leg., det. TŚ;

TSH 103/2017.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, znany wy-

łącznie z okolic Złotowa (Nita i Bujakiewicz

2005), Wigierskiego PN (Halama i Romański

2010) oraz Łagowsko-Sulęcińskiego PK (Ha-

lama 2015).

#Entoloma lividocyanulum Noordel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 98/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, po-

dawany dotychczas z Kampinoskiego PN (Sa-

dowska 1979, Karasiński et al. 2015), Biesz-

czadów (Domański et al. 1963, Gierczyk et al.

2009) oraz PK im. Dezyderego Chłapowskie-

go (Kujawa 2009b).

!#Entoloma longistriatum (Peck) Noordel.

var. longistriatum

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001941.

Uwagi: Odmiana niepodawana dotychczas z

terenu Polski, od var. sarcitulum (P.D. Orton)

Noordel., znanej w Polsce z Gór Świętokrzy-

skich (Łuszczyński 2008) odróżnia się żół-

tawym zabarwieniem młodych blaszek oraz

szarawym odcieniem trzonu.

!#Entoloma mutabilipes Noordel. & Liiv

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.14; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001899.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

drobne owocniki. Kapelusz średnicy do 2

cm, wypukły, z pępkowatym zagłębieniem,

higrofaniczny, prążkowany, cielisty, szarocie-

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

listy do jasnoszarobrązowego z ciemniejszym

centrum, gładki do słabo łuseczkowatego.

Trzon niebieski do szeroniebieskiego, gład-

ki. Blaszki prawie wolne, białe do różowych.

Podstawki 4-zarodnikowe. Zarodniki he-

terodiametryczne, 9-12 × 8-9,5 m. Ostrze

blaszki sterylne, cheilocystydy we wiązkach,

cylindryczne do maczugowatych. Skórka ka-

pelusza typu cutis z pęczkami strzępek typu

trichoderm, pigment wewnątrzkomórkowy,

jasnobrązowy. Sprzążek brak.

Entoloma nitens (Velen.) Noordel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001935.

Uwagi: Gatunek nieczęsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany raz (Gierczyk et

al. 2015b).

!#Entoloma occultipigmentatum Arnolds &

Noordel. var. occultipigmentatum

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.13; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG; BGF0001875.

Uwaga: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki typu mycenoid o kapeluszach do 5

cm średnicy, gładkich, wypukłych do prawie

płaskich, czasem z niewielkim zagłębieniem

w centrum, higrofanicznych, prążkowanych,

ciemnobrązowych. Trzon do 7 cm wysokości,

brązowy, pokryty srebrzystymi włókienkami.

Blaszki przyrośnięte, brązowawe. Podstawki

4-zarodnikowe. Zarodniki izodiametryczne,

7,5-9 m średnicy. Cystyd brak. Skórka kape-

lusza typu cutis, pigment wewnątrzkomórko-

wy lub przyścienny. Sprzążki obecne.

Entoloma papillatum (Bres.) Dennis; CL-V

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.13,

2017.09.16; kilkanaście owocników na mura-

wie, na ziemi; leg., det. BG, TŚ; BGF0001877,

TSH 99/2017.

Uwagi: Gatunek stosunkowo rzadki w Polsce,

z Puszczy Białowieskiej podawany z oddz. 256

i Obszaru Ochrony Rezerwat (Nespiak 1959;

jako Nolanea mammosa (L.) Quél. subsp. pa-

pillata (Bres.) Konrad & Maubl., Bujakiewicz

et al. 1992, Faliński i Mułenko 1997).

!#Entoloma poliopus (Romagn.) Noordel.

var. discolor Noordel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12; kilkadziesiąt owocników na mu-

rawie, na ziemi; leg., det. BG; BGF0001843.

Uwagi: Odmiana nowa dla Polski. Od od-

miany nominatywnej odróżnia się brakiem

ciemnego pigmentu w cheilocystydach i sła-

bą higrofanicznością kapelusza.

!#Entoloma poliopus (Romagn.) Noordel.

var. poliopus (fot. 13)

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.14,

2017.09.16; kilkadziesiąt owocników na mu-

rawie, na ziemi; leg., det. BG, TŚ; BGF0001898,

BGF0001934, TSH 93/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwa-

rza smukłe owocniki o kapeluszach do 4 cm

średnicy, szerokostożkowatych z zagłębionym

centrum, niehigrofanicznych, prążkowanych

tylko na krawędzi, ciemnoochrowych do

szarobrązowych, o ciemniejszym centrum,

promieniście włókienkowatych, z drobnymi

łuseczkami. Trzon do 7 cm wysokości, szaro-

niebieski do niebieskiego, gładki. Blaszki sze-

roko przyrośnięte, białe do różowoszarych,

z brązowym ostrzem. Zapach słaby, mączny.

Podstawki 4-zarodnikowe. Zarodniki he-

terodiametryczne, 9,5-14 × 6-9 m. Ostrze

blaszki sterylne, cheilocystydy cylindryczne,

maczugowate do szerokomaczugowatych, z

brązowym pigmentem wewnętrznym. Skór-

ka kapelusza typu pośredniego między cutis

a trichoderm, pigment wewnątrzkomórkowy,

brązowy. Sprzążek brak.

!#Entoloma porphyrogriseum Noordel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001936.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki o kapeluszach średnicy 2-3 cm,

szerokodzwonkowatych do szerokorozpo-

startych, o nieznacznie zagłębionym środku,

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

niehigrofanicznych, prążkowanych, por-

rowobrązowych o ciemniejszym centrum, z

wiekiem pokrytych drobnymi łuseczkami.

Trzon do 7 cm wysokości, stalowoszary do

szaroniebieskiego, gładki. Blaszki przyroś-

nięte, szarobiałe, z ząbkowanym ostrzem.

Podstawki 4-zarodnikowe. Zarodniki hetero-

diametryczne, 7-10 × 6-8 m. Ostrze blaszki

sterylne, cheilocystydy cylindryczne do ma-

czugowatych, bezbarwne. Skórka kapelusza

typu pośredniego między cutis a trichoderm,

pigment wewnątrzkomórkowy, brązowy.

Sprzążek brak.

#Entoloma prunuloides (Fr.) Quél. var. pru-

nuloides; CL-E

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16;

kilkadziesiąt owocników na murawie, na

ziemi; leg., det. BG, TŚ; BGF0001931, TSH

102/2017.

!#Entoloma pseudocoelestinum Arnolds

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.14; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001897.

Fot. 13. Entoloma poliopus var. poliopus; (fot. T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Photo 13. Entoloma poliopus var. poliopus; (photo by T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki o kapeluszach średnicy 2-4 cm, sze-

rokodzwonkowatych, o nieznacznie zagłę-

bionym środku, słabo higrofanicznych, prąż-

kowanych, oletowawobrązowych do prawie

czarnych, z drobnymi łuseczkami w central-

nej części. Trzon długości do 4,5 cm, stalo-

woniebieski do stalowooletowego, gładki

lub nieznacznie oprószony w górnej części.

Blaszki szeroko przyrośnięte do ząbkiem

zbiegających, szarawe do brudnoróżowych.

Podstawki 4-zarodnikowe. Zarodniki hetero-

diametryczne, 8-10,5 × 6-8 m. Cystyd brak.

Skórka kapelusza typu pośredniego między

cutis a trichoderm, pigment wewnątrzkomór-

kowy, brązowy. Sprzążek brak.

Entoloma rhodopolium (Fr.) P. Kumm. var.

rhodopolium

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12; kilka owocników na murawie w

sąsiedztwie drzew liściastych, na ziemi; leg.,

det. BG; BGF0001846.

Uwagi: Odmiana częsta w Polsce, z Puszczy

Białowieskiej podana raz, z Obszaru Ochron-

nego Rezerwat (Nespiak 1959, 1968).

Entoloma sericeum Quél. var. sericeum

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.12; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

TŚ; 100/2017.

Uwagi: Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy

Białowieskiej podawany kilkakrotnie (Buja-

kiewicz et al. 1992, Faliński i Mułenko 1997,

Skirgiełło 1998, Gierczyk et al. 2015b).

Entoloma serrulatum (Fr.) Hesler; CL-R

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.14; jeden

owocnik na murawie, na ziemi; leg., det. BG;

BGF0001896.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany raz, z Obszaru

Ochronnego Rezerwat (Nespiak 1959; jako

Leptonia serrulata Fr.).

#Entoloma sodale Noordel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.13; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001871.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny tylko z Pienińskiego PN (Gumińska 1976)

i Babiogórskiego PN (Bujakiewicz 2004,

2011).

#Entoloma solstitiale (Fr.) Noordel.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.12,

2017.09.13, 2017.09.16; kilkanaście owocni-

ków na murawie, na ziemi; leg., det. BG, TŚ;

BGF0001874, BGF0001937, TSH 97/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny tylko z Babiogórskiego PN (Bujakiewicz

1979, 2004).

Entoloma tenellum (J. Favre) Noordel.

Okaz badany: BPN, oddz. 398C; 2017.09.12;

kilka owocników w grądzie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; 95/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny tylko z Babiogórskiego PN (Bujakiewicz

2004) i BPN (dawny rez. Wilczy Szlak; Buja-

kiewicz i Kujawa 2010).

Entoloma tjallingiorum Noordel.

Okazy badane: 1. Nadl. Białowieża, oddz.

363A; 2017.09.15; kilka owocników w grądzie,

na pniaku Quercus; leg., det. TŚ; 67/2017. 2.

Nadl. Hajnówka, oddz. 445A; 2017.09.14; kil-

ka owocników w borze mieszanym, na pnia-

ku; leg., det. TŚ; 70/2017. 3. BPN, oddz. 369G;

2012.09.16; kilka owocników na kłodzie Pi-

cea abies w grądzie z domieszką świerka; leg.,

det. ASz; BGF0001124.

Uwagi: Gatunek podawany z Polski z trzech

stanowisk w Puszczy Białowieskiej (Karasiń-

ski et al. 2010, Gierczyk et al. 2014).

#Entoloma versatile (Fr.) M.M. Moser

Okaz badany: BPN, oddz. 399G, koło Trybu

Poprzecznego; 2017.09.12; kilka owocników

w wilgotnym grądzie, na ziemi; leg., det. BG;

BGF0001852.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, znany tylko

z okolic Grójca (Kinelska i Roślik 1959), Zło-

towa (Nita i Bujakiewicz 2005) i Piły (Kryza i

Puciata 2009).

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Exidia nucleata (Schwein.) Burt; CL-V

Okaz badany: BPN, oddz. 374C; 2017.09.15;

kilkadziesiąt owocników na korze pnia i gałę-

zi leżącego złomu Populus tremula, w grądzie;

leg. ASz, det. BG; WAML 967.

Uwagi: W Polsce gatunek wykazany z kilku

stanowisk. W Puszczy Białowieskiej podawa-

ny był tylko raz, z BPN, z oddz. 369 (Woje-

woda 1977, 1979; jako Myxarium nucleatum

Wallr.).

Geastrum mbriatum Fr.; CL-R

Okazy badane: 1. Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy; 2017.09.15; jeden owocnik na ziemi

w zadrzewieniu parkowym; vid. BG. 2. Czer-

lonka Leśna, Nadl. Hajnówka, oddz. 468En;

2017.09.15; kilkanaście owocników na przy-

drożu w lesie świerkowym, na ziemi; leg., det.

AK, BG; BGF0001904.

Uwagi: Gatunek częsty w Puszczy Biało-

wieskiej (Anonymous 1968, Nespiak 1970,

Szczepkowski et al. 2008, 2011, Karasiński

et al. 2010, Kujawa et al. 2012, Gierczyk et al.

2013, 2014), z wymienionych lokalizacji do-

tychczas niepodawany.

#Geastrum striatum DC.; CL-E

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (koło restauracji „Parkowej”); 2017.09.15;

kilka owocników w zadrzewieniu parkowym,

pod Picea sp., na ziemi; leg. AK, det. BG;

BGF0001903.

Grifola frondosa (Dicks.) Gray; CL-V, ChC

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 364C,

uroczysko „Dąbrowa w Budach”; 2017.09.15;

kilka owocników w grądzie, na odziomku

pnia Quercus sp.; vid. TŚ.

Uwagi: Gatunek stosunkowo częsty w Pusz-

czy Białowieskiej (np.: Karasiński et al. 2010,

Karasiński i Wołkowycki 2015).

Hemimycena cucullata (Pers.) Singer

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12; kilka owocników na murawie, na

ziemi; leg., det. BG; BGF0001881.

Uwagi: Gatunek dość rzadki w Polsce, z

Puszczy Białowieskiej podawany tylko przez

Skirgiełło (1998).

!#Hemimycena sordida Noordel. & Antonín

(fot. 14)

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.13; kilka owocników na ziemi, na

murawie; leg., det. TŚ; TSH 56/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

drobne owocniki o kapeluszach do 1,5 cm

średnicy, białoszarych lub szarożółtawych, z

ciemniejszym środkiem, prążkowanych, hi-

grofanicznych, oprószonych. Trzon do 3 cm

wysokości, biały, oprószony. Blaszki zbiega-

jące, białe. Zarodniki bezbarwne, łezkowate

do elipsoidalno-łezkowatych, 5,5-9 × 3-4,5

m. Podstawki 4-zarodnikowe. Cheilocysty-

dy cylindryczne do maczugowatych, często

rożkowato rozgałęzione. Kaulocystydy tego

samego kształtu. Pileocysty brak. Skórka ka-

pelusza typu cutis zbudowana ze strzępek z

cylindrycznymi wyrostkami. Sprzążki obec-

ne.

Hygrocybe acutoconica (Clem.) Singer var.

acutoconica; CL-R

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK

oraz na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.12,

2017.09.14, 2017.09.16; kilkanaście owocni-

ków na murawie, na ziemi; leg., det. BG, TŚ;

BGF0001894, TSH 83/2017.

Uwagi: Gatunek dość częsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany kilkakrotnie, z

oddz. 256 i 105 BPN oraz w rez. Lipiny (Buja-

kiewicz et al. 1992, Faliński i Mułenko 1997,

Gierczyk et al. 2013; jako H. persistens (Brit-

zelm.) Singer).

Hygrocybe cantharellus (Schwein.) Murrill

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG; BGF0001926.

Uwagi: Gatunek stosunkowo rzadki w Polsce,

z Puszczy Białowieskiej podawany z oddz.

256 BPN (Bujakiewicz et al. 1992, Bujakie-

wicz 1994, Faliński i Mułenko 1997) i Nadl.

Browsk (Gierczyk et al. 2014).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Hygrocybe conica (Schae.) P. Kumm. var.

conica

Okazy badane: 1. Białowieża, BPN, Park

Pałacowy (koło dawnego schroniska PTTK

oraz na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.13,

2017.09.16; kilkadziesiąt owocników na mu-

rawie, na ziemi; leg., det. BG; BGF0001869.

2. Czerlonka Leśna, Nadl. Hajnówka, oddz.

468Er; 2017.09.15; kilkadziesiąt owocników

w wyrobisku dawnej żwirowni; leg., det. BG,

AK; BGF0001906.

Uwagi: Gatunek częsty w Polsce, z Puszczy

Białowieskiej podawany kilkakrotnie (Bu-

jakiewicz et al. 1992; jako H. conica (Scop.)

Kumm. i H. nigrescens (Quél.) Kühner, Fa-

liński i Mułenko 1997; jako H. nigrescens,

Szczepkowski et al. 2008, Kujawa 2009a,

Gierczyk et al. 2014, 2015a).

#Hygrocybe glutinipes (J.E. Lange) R. Haller

Aar. var. glutinipes (fot. 15)

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 85/2017.

Uwagi: Dotychczas z obszaru Polski podawa-

na wyłącznie z okolic Złotowa (Nita i Buja-

kiewicz 2004a, b, 2005).

#Hygrocybe helobia (Arnolds) Bon

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka-

Fot. 14. Hemimycena sordida (fot. T. Ślusarczyk; 13.09.2017).

Photo 14. Hemimycena sordida (photo by T. Ślusarczyk; 13.09.2017).

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG, TŚ; BGF0001927, TSH 84/2017.

#Hygrocybe insipida (J.E. Lange) M.M. Mo-

ser; CL-E

Okazy badane: 1. Policzna, gm. Kleszczele

(obrzeża Puszczy Białowieskiej); 2017.09.16;

kilka owocników na trawniku na terenie

prywatnej posesji, na ziemi; leg. IK, det. BG;

BGF0001920. 2. Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy (koło dawnego schroniska PTTK oraz

na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.16; leg.,

det. TŚ; TSH 86/2017, TSH 90/2017.

#Hygrocybe irrigata (Pers.) Bon; CL-V

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG, TŚ; BGF0001922, TSH 88/2017.

Hygrocybe miniata (Fr.) P. Kumm.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001925.

Uwagi: Gatunek dość częsty w Polsce, z BPN

podawany kilkakrotnie z oddz. 256 BPN oraz

bez precyzyjnej lokalizacji (Błoński 1889;

jako Hygrophorus miniatus (Scop.), Anony-

mous 1968, Bujakiewicz et al. 1992, Bujakie-

wicz 1994, Faliński i Mułenko 1997), a także

z rez. Podolany i Brezowo (Bujakiewicz i Ku-

jawa 2010).

Fot. 15. Hygrocybe glutinipes var. glutinipes (fot. T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Photo 15. Hygrocybe glutinipes var. glutinipes (photo by T. Ślusarczyk; 16.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

#Hygrocybe mucronella (Fr.) P. Karst.; CL-

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.14,

2017.09.16; kilkanaście owocników na mura-

wie, na ziemi; leg., det. BG, TŚ; BGF0001895,

TSH 91/2017.

#Hygrocybe nitrata (Pers.) Wünsche; CL-V

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG, TŚ; BGF0001923, TSH 87/2017.

#Hygrocybe pratensis (Pers.) Murrill var.

pratensis; CL-R

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG, TŚ; BGF0001924, TSH 79/2017.

#Hygrocybe psittacina (Schae.) P. Kumm.

var. perplexa (A.H. Sm. & Hesler) Boertm.;

CL-E

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.16; kilka-

naście owocników na murawie, na ziemi; leg.,

det. BG, TŚ; BGF0001928, TSH 89/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce,

znany wyłącznie z okolic Opola (Gumińska

1997) i Tatrzańskiego PN (Nespiak 1962).

#Hygrocybe psittacina (Schae.) P. Kumm.

var. psittacina; CL-R

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK

oraz na tzw. „Osi Widokowej”); 2017.09.13,

2017.09.14; kilkadziesiąt owocników na mu-

rawie, na ziemi; leg., det. BG; BGF0001870,

BGF0001893.

#Hygrophorus lindtneri M.M. Moser

Okaz badany: BPN, oddz. 399A; 2017.09.13;

kilka owocników w grądzie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 76/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z Babiogórskiego PN (Bujakie-

wicz 1979) i Pienińskiego PN (Moser 1967,

Anonymous 1968, Gumińska 2000, Gumiń-

ska i Wojewoda 2004).

!#Inocybe amethystina Kuyper

Okazy badane: 1. Nadl. Hajnówka, oddz.

442B, Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera,

przy Drodze Zielonej; 2017.09.11; kilkana-

ście owocników na ziemi w grądzie, na przy-

drożu; leg., det. BG; BGF0001825. 2. BPN,

oddz. 398C, koło Trybu Mogiłkowskiego;

2017.09.12; kilkanaście owocników w grą-

dzie, na ziemi; leg., det. BG; BGF0001860.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki o kapeluszach do 3 cm średnicy,

ciemnoczerwonobrązowych, półkulistych

do płaskich, z niedużym garbkiem, począt-

kowo gładkich, z czasem włókienkowatych

do drobnołuseczkowatych. Trzon do 4 cm

wysokości, oprószony na szczycie, w dole

ochrowy, w górnej części z wyraźnym oleto-

wym odcieniem. Podstawki 4-zarodnikowe.

Zarodniki migdałkowate, 8-11,5 × 5-6 m.

Metuloidy butelkowate do cylindrycznych, o

ścianach grubości do 2 m.

Inocybe bresadolae Massee

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 442B,

Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, przy Dro-

dze Zielonej; 2017.09.11; 2 owocniki na zie-

mi w grądzie, na przydrożu; leg., det. BG;

BGF0001831.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny tylko z Puszczy Białowieskiej, z okolic To-

piła (Gierczyk et al. 2015a).

!#Inocybe cincinnata (Fr.) Quél. var. major

(S. Petersen) Kuyper

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.16; kilka owocników na ziemi

w zadrzewieniu parkowym; leg., det. TŚ; TSH

107/2017.

Uwagi: Odmiana niepodawana dotychczas z

Polski. Od odmiany nominatywnej odróżnia

się masywniejszymi owocnikami o kapelu-

szach do 5 cm średnicy.

Inocybe curvipes P. Karst.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Polana Bia-

łowieska; 2017.09.12; kilkanaście owocników

na ziemi, na polanie w sąsiedztwie Quer-

cus sp., Salix sp., Picea abies; leg., det. BG;

BGF0001858.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Uwagi: Gatunek dość rzadki w Polsce, z

Puszczy Białowieskiej podawany z BPN, z

oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992, Faliński i

Mułenko 1997; jako I. lanuginella (J. Schröt.)

Konrad & Maubl.).

Inocybe occulosa (Berk.) Sacc. var. occu-

losa

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 496A;

2017.09.14; kilka owocników w borze miesza-

nym, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 110/2017.

Uwagi: Gatunek stosunkowo częsty w Polsce.

W Puszczy Białowieskiej notowany cztero-

krotnie (Anonymous 1968, Gierczyk et al.

2014, 2015a, 2017).

!#Inocybe fulva (Bon) Jacobsson & E. Larss.

Okaz badany: BPN, oddz. 399A; 2017.09.13;

kilka owocników na ziemi w grądzie; leg., det.

TŚ; TSH 108/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Podobny

i prawdopodobnie nieodróżniany od I. ma-

culata Boud. od którego różni się ochrowo-

brązowym zabarwieniem kapelusza i mniej

wyraźnymi resztkami osłony na jego po-

wierzchni.

!#Inocybe furfurea Kühner

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 442B,

Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, przy Dro-

dze Zielonej; 2017.09.11; kilkanaście owoc-

ników na ziemi w grądzie, na przydrożu; leg.

AK, det. BG; BGF0001828.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwa-

rza drobne owocniki o kapeluszach do 3 cm

średnicy, pokrytych drobnymi łuseczkami,

ciemnobrązowych w centrum, o jaśniejszych

brzegach. Trzon czerwonawobrązowy, opró-

szony na całej długości. Osłony brak. Pod-

stawki 4-zarodnikowe. Zarodniki jajowate

do migdałkowatych, 8-9,5 × 4,5-5,5 m. Me-

tuloidy cylindryczne do wrzecionowatych o

ścianach do 1 m grubości.

Inocybe hirtella Bres. var. hirtella

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 442B,

Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, przy Dro-

dze Zielonej; 2017.09.11; kilkanaście owocni-

ków na ziemi w grądzie, na przydrożu; leg.,

det. BG; BGF0001824.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, z Puszczy

Białowieskiej znany wyłącznie z BPN, oddz.

256 (Nespiak 1959) i oddz. 302 Nadl. Haj-

nówka (Gierczyk et al. 2013).

Inocybe lanuginosa (Bull.) P. Kumm.

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 476,

rez. Wysokie Bagno; 2017.09.14; kilka owoc-

ników w świerczynie borealnej, na tore; vid.

ASz, BG.

Uwagi: Gatunek dość częsty w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany tylko z obszaru

BPN (Błoński 1889; jako Astrosporina lanugi-

nosa (Bull.), Nespiak 1959, Bujakiewicz et al.

1992, Faliński i Mułenko 1997, Karasiński et

al. 2010, Bujakiewicz i Kujawa 2010).

Inocybe muricellata Bres.

Okaz badany: BPN, oddz. 398G; 2017.09.12;

kilka owocników na ziemi w grądzie; leg., det.

TŚ; TSH 109/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce

(Nespiak 1990), z Puszczy Białowieskiej po-

dany z okolicy Dębów Królewskich (Gierczyk

et al. 2014).

Inocybe splendens R. Heim var. phaeoleuca

(Kühner) Kuyper

Okaz badany: BPN, oddz. 398C, koło Try-

bu Mogiłkowskiego; 2017.09.12; kilkanaście

owocników w grądzie, na ziemi; leg., det. BG;

BGF0001859.

Uwagi: Odmiana rzadko podawana z Polski,

z Puszczy Białowieskiej znana z kilku stano-

wisk zlokalizowanych poza BPN (Gierczyk et

al. 2014).

#Inocybe tenebrosa Quél.

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 442B,

Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, przy Dro-

dze Zielonej; 2017.09.11; kilkadziesiąt owoc-

ników na ziemi w grądzie, na przydrożu; leg.

AK, BG, det. BG; BGF0001821.

Uwagi: Status gatunku w Polsce jest niepew-

ny (Wojewoda 2003). Nespiak (1990) umiesz-

cza ten gatunek w swojej monograi rodzaju

Inocybe, nie wymienia jednak żadnych stano-

wisk. Poza tym z Polski niepodawany.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

Lactarius leonis Kytöv.

Okaz badany: Białowieża, przy Drodze

Browskiej; 2017.09.15; kilka owocników na

ziemi w mieszanym lesie gospodarczym; leg.

Anonim, det. BG; BGF0001919.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce. W

Puszczy Białowieskiej znaleziony raz, w Nadl.

Hajnówka (Gierczyk et al. 2013).

!#Leccinum albostipatum den Bakker & No-

ordel.

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 443A,

Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, przy Dro-

dze Zielonej; 2017.09.11; kilka owocników

na ziemi w grądzie, pod Populus tremula; leg.

BG, det. BG, TŚ; BGF0001819.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski, prawdo-

podobnie nieodróżniany od L. aurantiacum

(Bull.) Grey. Charakteryzuje się pomarań-

czowym zabarwieniem kapelusza, trzonem

barwy białej, pokrytym białymi łuseczkami,

miąższem owocników białym, przebarwiają-

cym się początkowo na czerwonooletowo,

potem szarzejącym lub czerniejącym. Zarod-

niki 11-16,5 × 4-5 m. Tworzy mykoryzy z

topolami.

Lepiota boudierii Bres.

Okaz badany: BPN, oddz. 399G, koło Try-

bu Poprzecznego; 2017.09.12; kilka owocni-

ków w nitrolnych zaroślach przydrożnych

w wilgotnym grądzie, na ziemi; leg., det. BG;

BGF0001836.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce. Z Puszczy

Białowieskiej podawany dwa razy, z oddz.

340B i 399A w BPN (Gierczyk et al. 2011,

2017).

Lepiota felina (Pers.) P. Karst.

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 443C,

Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, przy Dro-

dze Zielonej; 2017.09.11; kilka owocników na

ziemi w grądzie, na przydrożu; leg. AK, BG,

det. BG; BGF0001826.

Uwagi: Gatunek stosunkowo rzadki w Pol-

sce. Z Puszczy Białowieskiej podawany dwa

razy, z oddz. 131 i 367 (Gierczyk et al. 2011,

2014).

Lepiota ochraceofulva P.D. Orton

Okaz badany: BPN, oddz. 399G, koło Trybu

Poprzecznego; 2017.09.12; kilkanaście owoc-

ników w nitrolnych zaroślach przydrożnych

w wilgotnym grądzie, na ziemi; leg. AK, det.

BG; BGF0001867.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, na obszarze

Puszczy Białowieskiej znaleziony dwa razy, w

oddz. 398 i 367 (Gierczyk et al. 2014).

Lepiota pseudolilacea Huijsman; CL-E

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.12; dwa owocniki na ziemi

w zadrzewieniu parkowym; leg., det. BG;

BGF0001840.

Uwagi: Gatunek stosunkowo rzadki w Polsce,

na obszarze Puszczy Białowieskiej znaleziony

dwa razy, w oddz. 371 i 367 (Gierczyk et al.

2011, 2014).

Lepiota subalba P.D. Orton

Okazy badane: 1. Białowieża, BPN, Park

Pałacowy; 2017.09.12; 1 owocnik na ziemi

w zadrzewieniu parkowym; leg., det. BG;

BGF0001839. 2. BPN, oddz. 399G, koło Try-

bu Poprzecznego; 2017.09.12; kilka owocni-

ków w wilgotnym grądzie, na ziemi; leg., det.

BG; BGF0001857.

Uwagi: Gatunek stosunkowo rzadki w Polsce,

na obszarze Puszczy Białowieskiej stwierdzo-

ny kilkakrotnie (Nespiak 1959; jako L. albo

sericea Henn., Bujakiewicz et al. 1992, Gier-

czyk et al. 2015a).

#Lepiota subincarnata J.E. Lange

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (koło Ośrodka Edukacji); 2017.09.12; kil-

kanaście owocników na ziemi, na trawniku;

leg. BG, TŚ, det. BG; BGF0001832.

#Lepiota tomentella J.E. Lange; CL-V

Okaz badany: BPN, oddz. 399G, koło Try-

bu Poprzecznego; 2017.09.12; kilka owocni-

ków w nitrolnych zaroślach przydrożnych

w wilgotnym grądzie, na ziemi; leg., det. BG;

BGF0001835.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

#Leucoagaricus badhamii (Berk. & Broo-

me) Singer

Okaz badany: BPN, oddz. 399G, koło Trybu

Poprzecznego; 2017.09.12; jeden owocnik w

nitrolnych zaroślach przydrożnych w wil-

gotnym grądzie; leg., det. BG; BGF0001834.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce,

znany z okolic Poznania (Zaleski et al. 1948),

Niemodlina (Schröter 1889) i Borów Tuchol-

skich (Ławrynowicz et al. 2002a, b; jako Leu-

cocoprinus badhamii (Berk. & Broome)).

!#Leucoagaricus sericifer (Locq.) Vellinga f.

sericifer

Okaz badany: BPN, oddz. 398C, koło Try-

bu Poprzecznego; 2017.09.12; kilka owoc-

ników w grądzie, na ziemi; leg., det. BG;

BGF0001854.

Uwagi: Forma niepodawana dotychczas z

Polski. Od L. sericifer (Locq.) Vellinga f. seri-

catellus (Malençon) Vellinga odróżnia się 4-

zarodnikowymi podstawkami i mniejszymi

zarodnikami (6-9,5 × 3-5 m).

Leucocortinarius bulbiger (Alb. & Schwein.)

Singer; CL-R

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 362D;

2017.09.15; kilka owocników w borze mie-

szanym, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 64/2017.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, z Pusz-

czy Białowieskiej podawany kilkakrotnie

(Nespiak 1959, Anonymous 1968, Szczep-

kowski et al. 2010, Gierczyk et al. 2014), przy

czym tylko raz z określoną lokalizacją (oddz.

491; Gierczyk et al. 2013).

Leucopaxillus cerealis (Lasch) Singer s.l.;

CL-E

Okaz badany: BPN, oddz. 398C; 2017.09.12;

kilknaście owocników w wilgotnym grądzie,

na zmurszałym pniaku drzewa ?iglastego;

leg., det. AK, BG, TŚ; BGF0001866.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce. Zna-

ny z BPN, skąd został podany bez dokładnej

lokalizacji (Kotlaba i Lazebniček 1967, Ano-

nymous 1968; jako L. paradoxus (Costantin &

L.M. Dufour) Boursier), Krakowa (Wojewo-

da 1996) i Kampinoskiego PN (Nespiak 1965,

Karasiński et al. 2015; jako L. paradoxus).

#Lyophyllum boudierii Kühner & Romagn.

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 443A,

Rez. Krajobrazowy im. W. Szafera, przy Dro-

dze Zielonej; 2017.09.11; kilka owocników na

ziemi w grądzie, pod Populus tremula; leg., det.

AK, BG, TŚ; BGF0001830, TSH 80/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z Tatrzańskiego PN (Ronikier

2012).

#Melanoleuca microcephala (P. Karst.) Mé-

trod

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy (tzw. „Oś Widokowa”); 2017.09.12; kilka

owocników na murawie, na ziemi; leg., det.

TŚ; TSH 77/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z Gór Świętokrzyskich (Łusz-

czyński 2007, 2008) oraz Kampinoskiego PN

(Karasiński et al. 2015).

#Melanoleuca subbrevipes Bon s.l.

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pałaco-

wy; 2017.09.13; kilka owocników na ziemi na

skraju zadrzewienia liściastego; leg., det. BG;

BGF0001890.

Uwagi: Gatunek znany z kilku stanowisk w

Polsce (czasem synonimizowany z M. gram-

mopodia (Bull.) Pat).

!#Mycena luteovariegata (Gillet) Bugge

Harder & Læssøe

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.12; kilkadziesiąt owocników na mu-

rawie, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH 71/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Należy do

taksonów z kręgu M. pura (Pers.) P. Kumm.,

od której odróżnia się ochrowożółtym kape-

luszem, kontrastującym z oletowym trzo-

nem, oraz tworzeniem owocników na siedli-

skach murawowych.

Ossicaulis lachnopus (Fr.) Contu

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 370C;

2017.09.15; kilkadziesiąt owocników na

kłodzie drzewa liściastego, w grądzie; leg.,

det. ASz; WAML 968. 2. BPN, oddz. 399A;

2017.09.13; kilkanaście owocników razem z

kilkoma owocnikami Hericium coralloides

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

(Scop.) Pers. na kłodzie drzewa liściastego, w

grądzie; leg., det. ASz; WAML 969.

Uwagi: W Polsce gatunek znany dotychczas

wyłącznie z BPN z oddz. 284 (Gierczyk et al.

2017). Wydaje się nie być rzadki w Puszczy

Białowieskiej.

Parasola misera (P. Karst.) Redhead, Vilga-

lys & Hopple

Okaz badany: BPN, oddz. 399; 2017.09.13;

kilka owocników w grądzie na odchodach Bi-

son bonasus; leg. ASz, det. BG; BGF0001879.

Uwagi: Gatunek nierzadki w Polsce, lecz ze

względu na drobne i bardzo nietrwałe owoc-

niki często przeoczany. Z Puszczy Białowie-

skiej podawany tylko z oddz. 256 w BPN

(Bujakiewicz et al. 1992, Chmiel i Sadowska

1994, Faliński i Mułenko 1997; jako Coprinus

miser P. Karst.).

Phaeolepiota aurea (Matt.) Konrad & Ma-

ubl.; CL-R

Okaz badany: Budy, 1,5 km N, Nadl. Biało-

wieża, oddz. 308A; 2017.09.15; kilka owoc-

ników na ziemi w łęgu, wśród Urtica dioica;

leg., det. MMWR; BGF0001916.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, z Puszczy

Białowieskiej podany raz, z Parku Pałacowe-

go (Bujakiewicz 2002).

Phellinus ferrugineofuscus (P. Karst.) Bour-

dot; CL-E

Okaz badany: Puszcza Białowieska, Nadl.

Białowieża, oddz. 402C; 2017.09.14; na korze

kłody Picea abies, w borze mieszanym; leg. G.

Kuryło, det. ASz; WAML 970.

Uwagi: W Polsce gatunek znany wyłącznie z

Puszczy Białowieskiej. W BPN nie jest rzad-

ki, natomiast z lasów gospodarczych Puszczy

Białowieskiej dotychczas nie był podawany.

Pholiotina vestita (Fr.) Singer

Okaz badany: BPN, oddz. 398C; 2017.09.12;

kilka owocników w grądzie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 81/2017.

Uwagi: Gatunek rzadki w Polsce, znany z kil-

ku stanowisk. Z Puszczy Białowieskiej poda-

wany raz, bez dokładnej lokalizacji (Nespiak

1959; jako Galera vestita Fr.).

Ramaria abietina (Pers.) Quél.

Okaz badany: Czerlonka Leśna, Nadl. Haj-

nówka, oddz. 468En; 2017.09.15; kilkanaście

owocników w lesie świerkowym, na ściółce;

leg., det. BG; BGF0001915.

Uwagi: Gatunek stosunkowo częsty w Polsce,

z Puszczy Białowieskiej podawany z BPN (bez

dokładnej lokalizacji; Orłoś 1961, Nespiak

1968) oraz z rez. Dębowy Grąd (Bujakiewicz

i Kujawa 2010).

Ramaria stricta (Pers.) Quél. var. stricta

Okaz badany: BPN, oddz. 398C, przy Trybie

Mogiłkowskim; 2017.09.13; kilka owocników

w grądzie na kłodzie drzewa ?liściastego; leg.,

det. BG; BGF0001891.

Uwagi: Gatunek stosunkowo częsty w Pol-

sce, z Puszczy Białowieskiej podawany tylko

z BPN, z oddz. 256 (Bujakiewicz et al. 1992,

Faliński i Mułenko 1997).

#Rhodocybe nitellina (Fr.) Singer; CL-R

Okaz badany: BPN, oddz. 398C; 2017.09.12;

kilka owocników w borze mieszanym, na zie-

mi; leg., det. TŚ; TSH 73/2017.

Rhodotus palmatus (Bull.: Fr.) Maire; ChS,

CL-E

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 398B, przy

Poprzecznym Trybie; 2017.09.16; ponad 20

owocników na kłodzie Ulmus sp., w grądzie;

vid. ASz. 2. BPN, oddz. 398B, w pobliżu Sos-

ny Masztowej, przy ścieżce „Do Dębu Jagie-

ły”; 2017.09.16; dwa owocniki na kłodzie Ul-

mus sp., w grądzie; vid. ASz.

Uwagi: Gatunek znany z kilku stanowisk w

BPN. Na wymienionych stanowiskach moni-

torowany od kilku lat.

#Rugosomyces carneus (Bull.) Bon

Okaz badany: BPN, między oddz. 370C i

399A, przy Poprzecznym Trybie; 2017.09.13;

kilka owocników w miejscu trawiastym, na

ziemi; leg., det. TŚ; TSH 62/2017.

Russula chloroides (Krombh.) Bres. var.

chloroides; CL-I

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 392A;

2017.09.14; kilka owocników w grądzie, na

ziemi; leg., det. TŚ; TSH 55/2017.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Uwagi: Gatunek rzadko notowany w Polsce.

Z Puszczy Białowieskiej podawany dwukrot-

nie, bez lokalizacji (Szczepkowski et al. 2008)

i z oddz. 369F (Gierczyk et al. 2017).

#Russula depallens (Pers.) Fr.

Okaz badany: Nadl. Hajnówka, oddz. 362A;

2017.09.15; kilka owocników w borze mie-

szanym, pod Betula pendula, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 57/2017.

!#Russula fuscorubroides Bon (fot. 16)

Okaz badany: Nadl. Białowieża, oddz. 364D;

2017.09.15; kilka owocników w młodniku

świerkowym, na ziemi; leg., det. TŚ; TSH

63/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki o kapeluszach średnicy 5-7 cm, wy-

pukłych z zagłębieniem w środku, purpuro-

woczerwonych. Blaszki przyrośnięte, średnio

gęste, kremowe. Trzon lekko maczugowaty, o

wymiarach 5-8 × 0,8-1,1 cm, różowoczerwo-

ny. Miąższ kremowy, niezmienny, o owoco-

wym zapachu i piekącym smaku. Zarodniki

szerokoeliptyczne, hialinowe, amyloidalne,

pokryte izolowanymi brodawkami, o wymia-

rach 8-9 × 6-7 m. Skórka kapelusza z licz-

nymi, wrzecionowatymi dermatocystydami.

Wysyp zarodników jasnoochrowy.

Russula graveolens Romell

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.13; kilkanaście owocników na traw-

niku, pod Quercus sp., Tilia sp., na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 60/2017.

Uwagi: Gatunek rzadko notowany w Polsce.

Z Puszczy Białowieskiej podawany raz, z

oddz. 340B (Gierczyk et al. 2017).

!#Russula lilacinicolor J. Blum

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pa-

łacowy (koło dawnego schroniska PTTK);

2017.09.13; kilka owocników na trawniku,

pod Quercus sp., Populus sp., Salix sp., na zie-

mi; leg., det. TŚ; TSH 58/2017.

Uwagi: Gatunek nowy dla Polski. Wytwarza

owocniki o kapeluszach średnicy 1-3 cm,

Fot. 16. Russula fuscorubroides (fot. A. Kujawa; 15.09.2017).

Photo 16. Russula fuscorubroides (photo by A. Kujawa; 15.09.2017).

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

płasko-wypukłych do wklęsłych, różowo-

liliowych, odbarwiających się kremowo z

wiekiem. Blaszki przyrośnięte, średnio gęste,

ochrowe. Trzon lekko maczugowaty, o wy-

miarach 1-4 × 0,5-0,7 cm, białawy, żółknący

z wiekiem. Miąższ białawy, lekko żółknący,

o słabo wyczuwalnym zapachu i łagodnym

smaku. Zarodniki okrągławe, hialinowe,

amyloidalne, pokryte zaostrzonymi brodaw-

kami połączonymi w niepełną siateczkę, o

wymiarach 7-8,5 × 6-7,5 m. Skórka kapelu-

sza z licznymi, wąsko maczugowatymi der-

matocystydami. Wysyp zarodników żółty.

#Russula pseudointegra Arnould & Goris

Okaz badany: BPN, oddz. 370C; 2017.09.13;

kilka owocników w grądzie, na ziemi; leg.,

det. TŚ; TSH 59/2017.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadko notowany w

Polsce, znany z miejscowości Kuligi k. Raj-

grodu (Skirgiełło 1991) i Lubelszczyzny (Fli-

sińska 2004).

Sarcoporia polyspora P. Karst.; CL-V

Okaz badany: BPN, oddz. 398G/C;

2017.09.16; na odkorowanym fragmencie

grubej kłody Picea abies, w grądzie; leg., det.

ASz; WAML 972.

Uwagi: W Polsce gatunek występuje wyłącz-

nie w BPN. Wykazany z kilku lokalizacji,

m.in. z oddz. 224B, 253C, 255, 318D, 340F,

340G, 373C, 374B, 374C, 375B. Z oddz. 398

nie był podawany (Karasiński 2014, Karasiń-

ski i Wołkowycki 2015).

Steccherinum tenuispinum Spirin, Zmitr. &

Malysheva

Okazy badane: 1. BPN, oddz. 373D;

2017.09.15; na starym owocniku Fomitopsis

pinicola rosnącym na kłodzie Picea abies, w

grądzie; leg., det. ASz; WAML 973. 2. BPN,

oddz. 399A; 2017.09.13; w pobliżu starych

owocników F. pinicola, na drewnie stojącego,

niskiego złomu P. abies, w grądzie; leg., det.

ASz; WAML 974.

Uwagi: Gatunek bardzo rzadki w Polsce, zna-

ny wyłącznie z BPN (oddz. 373, 374C, 401,

402; Karasiński et al. 2009, 2010, Gierczyk et

al. 2014).

#Stropharia rugosoannulata Murrill f. lutea

Hongo

Okaz badany: BPN, oddz. 402A, na terenie

leśniczówki Dziedzinka; 2017.09.15; 3 owoc-

niki na ziemi w zadrzewieniu mieszanym; leg.

ASz, det. BG; BGF0001909.

Uwagi: Gatunek stosunkowo częsty w Polsce.

Zaliczany jest do grzybów obcego pochodze-

nia, zwiększających obszar swojego wystę-

powania w Polsce (Wojewoda i Karasiński

2010).

Xerocomus porosporus Imler

Okaz badany: Białowieża, BPN, Park Pała-

cowy; 2017.09.12; dwa owocniki na ziemi

w zadrzewieniu parkowym; leg., det. BG;

BGF0001865.

Uwagi: Gatunek rzadko notowany w Polsce, z

Puszczy Białowieskiej podawany raz, z oddz.

314 BPN (Gierczyk et al. 2015b).

Dyskusja wyników

W 2017 roku teren Puszczy Białowieskiej

zaskoczył niespotykaną wcześniej, na prze-

strzeni kilkunastu lat obserwacji, różnorod-

nością grzybów murawowych/łąkowych z

rodzajów: Entoloma, Hygrocybe, Dermoloma

i Clavulinopsis. Jak wynika z obserwacji eko-

logicznych prowadzonych w Polsce i innych

krajach, gatunki te wymagają dobrze zacho-

wanych łąk, nienawożonych i nie poddanych

działaniu środków ochrony roślin (Feehan i

McHugh 1992, Ejrnaes i Bruun 1995, Rothe-

roe et al. 1996, Boertmann 2010). Stwierdzo-

no, że znajdująca się w Parku Pałacowym

wielogatunkowa łąka rajgrasowa (Arrhena-

theretum lub Arrhenathe-retum), porastająca

tzw. „Oś Widokową” (Faliński 1965), stwarza

doskonałe warunki do rozwoju tych grzybów.

Omawiana łąka ma nieregularny kształt, wpi-

sujący się w kwadrat o boku około 400 m,

rozciągający się na północ od budynku dy-

rekcji BPN. Na jej powierzchni znajduje się

kilka izolowanych kęp drzew i krzewów, a jej

otoczenie stanowi ciągłe zadrzewienie parko-

we. Łąka ta jest koszona raz do roku. Łączy

się z innymi miejscami trawiastymi zlokali-

zowanymi pomiędzy budynkami znajdują-

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

cymi się na terenie Parku. Ukształtowanie

terenu sprawia, że są na niej miejsca wilgot-

niejsze oraz suchsze – bardziej wyniesione.

Na tym niewielkim obszarze stwierdzono w

bieżącym roku 13 gatunków z rodzaju Hygro-

cybe, 21 gatunków Entoloma (w tym kilkana-

ście gatunków tzw. „niebieskich Entoloma” z

sekcji Leptonia – rzadkich taksonów charak-

teryzujących się niebieskim zabarwieniem

kapelusza i/lub trzonu) i 2 gatunki z rodzaju

Dermoloma. Należy podkreślić, że tak duże

bogactwo gatunków zostało wykazane w cza-

sie pojedynczego, kilkugodzinnego spraw-

dzania terenu tej łąki przez dwie osoby. W li-

teraturze zaproponowanych jest kilka metod

oceny wartości łąk w oparciu o stwierdzoną

różnorodność grzybów. Nie zostały dotych-

czas opracowane zasady takiej klasykacji,

dostosowane do warunków Polski, podjęto

zatem próbę zastosowania kryteriów ogólno-

europejskich i stosowanych w innych krajach

do oceny wartości łąki w Parku Pałacowym w

Białowieży. Najprostsze z nich opierają się na

liczbie gatunków stwierdzonych podczas po-

jedynczej wizyty badawczej lub cyklu wizyt.

System zaproponowany przez Ralda (1985)

i Vesterholta et al. (1999) opiera się na bo-

gactwie gatunków z rodzaju Hygrocybe; po-

dobne ujęcie przyjęli Adamčík i Kautmanová

(2005), dostosowując kryteria Ralda (1985)

do warunków słowackich (tab. 2). Model

zaproponowany przez Nitare (1988) zakłada

wzięcie pod uwagę także innych grup grzy-

bów łąkowych i murawowych: gatunków

Entoloma, Clavariaceae, Geoglossaceae i Der-

moloma (tab. 2). Jak widać, omawiana łąka

plasuje się w kategorii zbiorowiska przyrod-

niczego o znaczeniu krajowym lub między-

narodowym, w zależności od przyjętej kate-

goryzacji.

Bardziej złożony system zaproponowali

m.in. Jordal (1997), McHugh et al. (2001) i

Mclay (2010), przypisując poszczególnym ga-

tunkom grzybów łąkowych punkty, w zależ-

ności od częstości ich występowania i wraż-

liwości na zaburzenia ekosystemu. Wersję

Tab. 2. Klasykacja łąk w oparciu o liczbę gatunków z poszczególnych grup systematycznych, za-

rejestrowanych podczas pojedynczej wizyty.

Tab. 2. Classication of grasslands based on the number of species from dierent systematic groups

recorded during one visit.

Kategoria murawy

/ Grassland

category

Rald (1985),

Vesterholt et

al. (1999)

Adamčík,

Kautmanová

(2005)

Nitare (1988)

Liczba gatunków / Number of species

Hygrocybe

Entoloma

Clavariaceae

Geoglossaceae

Dermoloma

znaczenie

międzynarodowe

/ international

value

15+ 12+ - - - - -

znaczenie krajowe

/ national value 11-14 8-11 11+ 9+ 6+ 4+ 2+

znaczenie

regionalne /

regional value

6-10 5-8 7-10 6-8 4-5 3 1

znaczenie lokalne

/ local value 3-5 1-4 5-6 4-5 3 2 0

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

uproszczoną, ograniczoną do gatunków z ro-

dzaju Hygrocybe, podali Adamčík i Kautma-

nová (2005). Wg kategorii McHugha (2001)

łąka w Parku Pałacowym BPN uzyskuje 25

pkt., porównywalnie do łąk zaliczonych do

kategorii „o znaczeniu krajowym” w Irlandii.

W systemie Jordala (1997) uzyskuje 66 pkt.,

przy czym wśród znalezionych gatunków nie

ma ani jednego o najwyższej wartości przy-

rodniczej, natomiast aż 8 z kategorii „high”,

obejmującej gatunki o dużej wartości. Na

podkreślenie zasługuje fakt, że na omawianej

łące znaleziono aż 16 gatunków wymienio-

nych na krajowej czerwonej liście grzybów

wielkoowocnikowych (w tym jeden objęty

częściową ochroną gatunkową) i 14 taksonów

niepodawanych dotychczas z terenu Polski.

Porównanie omawianej łąki z innymi te-

renami łąkowymi w Polsce jest utrudnione ze

względu na niewielką liczbę opublikowanych

danych. Gumińska (1976) z łąk pienińskich

podaje 129 gatunków grzybów, jednakże

dane uzyskano na zdecydowanie większym

obszarze w czasie czteroletnich badań. Wśród

stwierdzonych gatunków grzybów wymie-

niono 21 gatunków Hygrocybe, 10 gatunków

Entoloma i 3 gatunki grzybów klawarioidal-

nych. Dane z łąk niżu (Sadowska 1973, 1974)

są zdecydowanie skromniejsze – na listach

gatunków znajdują się pojedyncze gatunki z

rodzajów Hygrocybe i Entoloma.

Podsumowanie i wnioski

Podczas badań terenowych w Puszczy Bia-

łowieskiej we wrześniu 2017 roku znaleziono

32 taksony grzybów wielkoowocnikowych

niepodawanych dotychczas z terenu Polski

(Chromosera cyanophylla, Clitocybe collina,

C. legaliae, C. subbulbipes, C. truncicola, Cor-

tinarius caesiolamellatus, C. disjungendus,

C. emolitus, C. talimultiformis, Dermoloma

josserandi var. josserandi, Entoloma caccabus

var. caccabus, E. caesiocinctum, E. corvinum,

E. exile, E. griseoluridum, E. longistriatum

var. longistriatum, E. mutabilipes, E. occulti-

pigmentatum var. occultipigmentatum, E. po-

liopus var. discolor, E. poliopus var. poliopus,

E. porphyrogriseum, E. pseudocoelestinum,

Hemimycena sordida, Hypocrea protopulvina-

ta, Inocybe amethystina, I. cincinnata var. ma-

jor, I. fulva, I. furfurea, Leccinum albostipa-

tum, Mycena luteovariegata, Russula fuscoru-

broides, R. lilacinicolor) oraz 62 taksony nowe

dla obszaru Puszczy Białowieskiej (Agaricus

subperonatus, Camarophyllopsis schulzeri,

Clavaria falcata, Clavulinopsis laeticolor, C.

luteoalba, Cortinarius bivelus, C. caninus, C.

casimiri var. homanii, C. decipiens var. atro-

coeruleus, C. depressus, C. diasemospermus

var. leptospermus, C. duracinus, C. lucorum,

C. olearioides, C. parvannulatus, C. psammo-

cephalus, C. safranopes, C. subbalaustinus,

C. uraceonemoralis, C. urbicus, C. valgus, C.

xanthocephalus, Cyathus olla, Dermoloma

pseudocuneifolium, Echinoderma pseudoaspe-

rula, Entoloma dichroum, E. hebes, E. livido-

album, E. lividocyanulum, E. prunuloides var.

prunuloides, E. sodale, E. solstitiale, E. versati-

le, Geastrum striatum, Geopora cervina, Hy-

grocybe glutinipes var. glutinipes, H. helobia,

H. insipida, H. irrigata, H. mucronella, H. ni-

trata, H. pratensis var. pratensis, H. psittacina

var. perplexa, H. psittacina var. psittacina, Hy-

grophorus lindtneri, Inocybe tenebrosa, Lepio-

ta subincarnata, L. tomentella, Leucoagaricus

badhamii, Lyophyllum boudierii, Melanoleuca

microcephala, M. subbrevipes, Melanospora

cf. lagenaria, Ophiostoma polyporicola, Pe-

ziza michelii, P. saniosa, Rhodocybe nitellina,

Rugosomyces carneus, Russula depallens, R.

pseudointegra, Scutellinia decipiens, Stropha-

ria rugosoannulata f. lutea).

Puszcza Białowieska, pomimo ponad

100-letniej historii badań mykologicznych,

nadal pozostaje terenem wymagającym

podstawowego rozpoznania różnorodności

gatunkowej grzybów, gdyż stopień pozna-

nia mykobioty tego obszaru wciąż jest nie-

wystarczający. Lista znanych z tego obszaru

gatunków grzybów makroskopijnych liczy

aktualnie 1998 taksonów, co stanowi około

42% gatunków mykobioty Polski.

Na terenie BPN (leśniczówka Dziedzinka)

znaleziono grzyb wielkoowocnikowy obcy

dla mykobioty Polski (Stropharia rugosoan-

nulata f. lutea). Wykorzystywany jest on od

wielu dekad w uprawie i coraz częściej spoty-

kany w warunkach otwartych w Polsce.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

Łąka w Parku Pałacowym w Białowieży

zasługuje na szczególną ochronę ze względu

na bogactwo gatunków z rodzajów Entoloma,

Hygrocybe oraz innych grzybów łąkowych,

przewyższające różnorodność stwierdzoną w

innych regionach Polski oraz ze względu na

występowanie wielu gatunków nieznanych z

innych stanowisk w kraju. Nie należy zmie-

niać dotychczasowego sposobu użytkowania

tego terenu.

Podziękowania

Autorzy składają podziękowania Dyrek-

tor Białowieskiego Parku Narodowego, Pani

mgr inż. Olimpii Pabian oraz wszystkim Pra-

cownikom Ośrodka Edukacji Ekologicznej

BPN za wszechstronną pomoc podczas prac

terenowych i przygotowania Wystawy. Dzię-

kujemy także uczniom Technikum Leśnego

w Białowieży, Panom Pawłowi Borzymowi,

Szymonowi Domańskiemu, Krystianowi

Łuszczewskiemu i Filipowi Sudnikowi, za po-

moc w zbieraniu grzybów na Wystawę oraz

studentom z Uniwersytetu Przyrodniczego

we Wrocławiu, ze Studenckiego Koła Nauko-

wego Medyków Roślin „Armillaria”, a także

Panu inż. Grzegorzowi Kuryło za zbieranie

materiału oraz pomoc techniczną podczas

przygotowywania Wystawy. Paniom i Panom

Mirosławie i Mirosławowi Wantoch-Rekow-

skim, Izabelli Kulińskiej oraz prof. Jerzemu

Gutowskiemu dziękujemy za dostarczenie

owocników interesujących gatunków grzy-

bów. Panu Andrzejowi Keczyńskiemu z Pra-

cowni Naukowej BPN dziękujemy za pomoc

w zebraniu literatury tosocjologicznej.

Zbioru owocników grzybów w Parku

Narodowym dokonano na podstawie ze-

zwolenia Dyrektora BPN, natomiast w Re-

zerwacie Krajobrazowym im. W. Szafera

w oparciu o decyzję RDOŚ w Białymstoku

(WPN.6400.32.2015.MW). Owocniki grzy-

bów chronionych na terenie BPN pozyskano

na podstawie zezwolenia wydanego przez

Ministerstwo Środowiska (DLP-III-4102-

262/22131/15/RS).

LITERATURA

ADAMČÍK S., KAUTMANOVÁ I. 2005. Hygrocybe species as indicators of natural values of grasslands

in Slovakia. Cathatelasma 6: 25-34.

ANONYMOUS 1968. Compte-rendu du IV-eme Congres des Mycologues Europeens. Warszawa 1966.

Acta Mycol. 4: 181-196.

BŁOŃSKI F. 1889. Spis roślin zarodnikowych zebranych lub zanotowanych w lecie w r. 1888 w puszczach:

Białowieskiéj, Świsłockiéj i Ladzkiéj. In: BŁOŃSKI F., DRYMMER K. Sprawozdanie z wycieczki bo-

tanicznej, odbytej do Puszczy Białowieskiéj, Ladzkiéj i Świsłockiéj w 1888 roku. Pamiętn. Fizjogr. 9,

3: 55-115.

BOERTMANN D. 2010. e Genus Hygrocybe. Fungi of Northern Europe 1, 2 ed. Danish Mycological

Society, Greve.

BUJAKIEWICZ A. 1994. Macrofungi of the alder forests of the Białowieża National Park. Mycol. Helvet.

6, 2: 57-76.

BUJAKIEWICZ A. 1979. Grzyby Babiej Góry. I. Mikoora lasów. Acta Mycol. 15, 2: 213-294.

BUJAKIEWICZ A. 2002. New, rare and endangered fungi in the Białowieża Primeval Forest (E Poland).

Pol. Bot. J. 47, 2: 113-124.

BUJAKIEWICZ A. 2004. Grzyby wielkoowocnikowe Babiogórskiego Parku Narodowego. In: WOŁO-

SZYN B.W., JAWORSKI A., SZWAGRZYK J. (Eds.). Babiogórski Park Narodowy. Monograa Przy-

rodnicza. Wydawnictwo i Drukarnia Towarzystwa Słowaków w Polsce, Kraków: 215-257.

BUJAKIEWICZ A. 2011. Macrofungi in the Alnetum incanae association along Jaworzyna and Skawica

river valleys Western Carpathians. Pol. Bot. J. 56, 2: 267-285.

BUJAKIEWICZ A., CHLEBICKI A., CHMIEL M., CIEŚLIŃSKI S., CZYŻEWSKA K., FALIŃSKI J.B.,

GLANC K., GŁOWACKI Z., KLAMA H., KOMOROWSKA H., LISIEWSKA M., MAJEWSKI T.,

MROZIŃSKA T., MUŁENKO W., SADOWSKA B., SKIRGIEŁŁO A., ZAŁUSKI T., ŻARNOWIEC

J. 1992. Check-list of cryptogamous and seminal plant species recorded during the period 1987-1991

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

on the permanent plot V-100 (Project CRYPTO). In: FALIŃSKI J.B., MUŁENKO W. (Eds.). Cryp-

togamous plants in the forest communities of Białowieża National Park, Phytocoenosis 4 (N.S.),

Archiv. Geobot. 3: 1-48.

BUJAKIEWICZ A., KUJAWA A. 2010. Grzyby wielkoowocnikowe wybranych rezerwatów przyrody

Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. Przyr. 29, 1: 3-26.

CANNON P.F., HAWKSWORTH D.L. 1982. A re-evaluation of Melanospora Corda and similar pyreno-

mycetes, with revison of the British species. Bot. J. Linn. Soc. 84: 115-160.

CHACHUŁA P., DORDA A., FIEDOR M., RUTKOWSKI R. 2015. Grzyby Cieszyna. Urząd Miejski w

Cieszynie, Cieszyn.

CHLEBICKI A., SKIRGIEŁŁO A. 1995. Some mycogenous fungi from Poland. Acta Mycol. 30, 1: 81-93.

CHLEBICKI A., GODZIK B.,LORENC M.W., SKŁODOWSKA A. 2005. Fungi and arsenic-tolerant bac-

teria in the hypogean environment of an ancient gold mine in Lower Silesia, SW Poland. Pol. Bot.

Stud. 19: 81-95.

CHLEBICKI A., ŻARNOWIEC J., CIEŚLIŃSKI S., KLAMA H., BUJAKIEWICZ A., ZAŁUSKI T. 1996.

Epixylites, lignicolous fungi and their links with dierent kinds of wood. In: FALIŃSKI J.B., MU-

ŁENKO W., MAJEWSKI T. (Eds.). Cryptogamous plants in the forest communities of Białowieża

National Park. Functional groups analysis and general synthesis (Project CRYPTO 3). Phytocoenosis

8 (N.S.), Archiv. Geobot. 6: 75-110.

CHMIEL M.A. 2006. Checklist of Polish larger Ascomycetes. In: MIREK Z. (Ed.). Biodiversity of Poland.

Vol. 8. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.

CHMIEL M.A., SADOWSKA B. 1994. Grzyby koprolne w zbiorowiskach leśnych Białowieskiego Parku

Narodowego. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 1: 107-132.

CONSTANTINESCU O., RYMAN S. 1989. A new Ophiostoma on polypores. Mycotaxon 34: 637-642.

CHWALUK P. 2015. Zainteresowanie zbieraniem grzybów i wiedza o nich u studentów Akademii Wy-

chowania Fizycznego w Białej Podlaskiej – czy jesteśmy jeszcze mykolami? Etnobiol. Pol. 5: 7-14.

CHWALUK P., PARNICKI F. 2011. Wiedza studentów turystyki i rekreacji Akademii Wychowania Fi-

zycznego na temat grzybów dziko rosnących. Przegl. Lek. 68, 8: 436-439.

DENNIS R.W.G. 1978. British Ascomycetes. J. Cramer, Vaduz.

DOMAŃSKI S., GUMIŃSKA B., LISIEWSKA M., NESPIAK A., SKIRGIEŁŁO A., TRUSZKOWSKA W.

1963. Mikoora Bieszczadów Zachodnich. II. (Ustrzyki Górne, 1960). Mon. Bot. 15: 3-75.

DOMAŃSKI Z. 1965. Grzyby wyższe okolic Kowańca (Gorce). Acta Mycol. 1: 147-167.

DOMAŃSKI Z. 1997. Nowe stanowiska rzadkich i interesujących grzybów w Polsce. Warszawa (nakła-

dem własnym autora).

EICHLER B. 1904. Drugi przyczynek do ory grzybów okolic Międzyrzeca. Pam. Fizjogr. 18, 3: 1-31.

EJRNAES R., BRUUN H.H. 1995. Prediction of grassland quality for environmental management. J. En-

viron. Manag. 43, 2: 171-183.

ELLIS M.B., ELLIS J.P. 1998. Microfungi on miscellaneous substrates. An identication handbook.

Slough: e Richmond Publishing Co. Ltd.

ESTEVE-RAVENTÓS F., NISKANEN T., PLATAS G., LIIMATAINEN K., ORTEGA A. 2014. Cortinarius

pseudofallax (Cortinariaceae, Agaricales), the rst records from the Iberian Peninsula and Fenno-

scandia, and taxonomic notes on the C. parvannulatus/cedriolens group. Mycol. Progr. 13, 2: 393-

398.

FALIŃSKI J.B. 1965. Essai d’interprétation phytosociologique et cartographique de la végétation des par-

cs (par l’exemple du Parc Botanique de Białowieża). Mat. Zakł. Fitosoc. Stos. U.W. 6: 75-90.

FALIŃSKI J.B., MUŁENKO W. (Eds.). 1997. Cryptogamous plants in the forest communities of Biało-

wieża National Park. Ecological Atlas (Project CRYPTO 4). Phytocoenosis 9. Supplementum Carto-

graphiae Geobotanicae.

FEEHAN J., McHUGH R. 1992. e Curragh of Kildare as a Hygrocybe Grassland. Irish Nat. J. 24, 1:

13-17.

FLISIŃSKA Z. 2004. Grzyby Lubelszczyzny. 2. Wielkoowocnikowe podstawczaki (Basidiomycetes). Lu-

belskie Towarzystwo Naukowe, Lublin.

GIERCZYK B., CHACHUŁA P., KARASIŃSKI D., KUJAWA A., KUJAWA K., PACHLEWSKI T., SNO

WARSKI M., SZCZEPKOWSKI A., ŚLUSARCZYK T., WÓJTOWSKI M. 2009. Grzyby wielko-

owocnikowe polskich Bieszczadów. Część I. Parki nar. Rez. Przyr. 28, 3: 3-100.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

GIERCZYK B., KUJAWA A., SZCZEPKOWSKI A., CHACHUŁA P. 2011. Rare species of Lepiota and

related genera. Acta Mycol. 46, 2: 137-178.

GIERCZYK B., SZCZEPKOWSKI A., KUJAWA A. 2013. XVIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowie-

skiej. Parki nar. Rez. Przyr. 32, 2: 88-112.

GIERCZYK B., SZCZEPKOWSKI A., KUJAWA A., KARASIŃSKI D. 2014. Materiały do poznania my-

kobioty Puszczy Białowieskiej. Przegl. Przyr. 25, 1: 3-36.

GIERCZYK B., KUJAWA A., SZCZEPKOWSKI A. 2015a. XX Jubileuszowa wystawa grzybów Puszczy

Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej. Przegl. Przyr. 26, 1: 11-29.

GIERCZYK B., KUJAWA A., SZCZEPKOWSKI A., ŚLUSARCZYK T., KOZAK M., MLECZKO P. 2015b.

XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowie-

skiej. Przegl. Przyr. 26, 3: 10-50.

GIERCZYK B., ŚLUSARCZYK T., SZCZEPKOWSKI A., KUJAWA A. 2017. XXII wystawa grzybów Pusz-

czy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej. Przegl. Przyr. 28, 1: 59-

84.

GIS 2015. Stan sanitarny kraju w roku 2015. Dostęp: 01.11.2017 [https://gis.gov.pl/images/gis_stan_

2015_internet_jb.pdf].

GIS 2016. Stan sanitarny kraju w roku 2016. Dostęp: 01.11.2017 [https://gis.gov.pl/images/Stan_sanitar-

ny_kraju_2016.pdf].

GUMIŃSKA B. 1976. Macromycetes łąk w Pienińskim Parku Narodowym. Acta Mycol. 12, 1: 3-75.

GUMIŃSKA B. 1997. Podstawczaki (Basidiomycetes). Wodnichowate (Hygrophoraceae). In: SKIRGIEŁ-

ŁO A. (Ed.). Grzyby (Mycota). Tom 26. Uniwersytet Jagielloński, Instytut Botaniki, Kraków.

GUMIŃSKA B. 2000. Grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes). In: RAZOWSKI J. (Ed.). Flora i Fauna

Pienin. Monograe Pienińskie 1: 47-53.

GUMIŃSKA B., WOJEWODA W. 2004. Mikoora Pienińskiego Parku Narodowego. Część VIII. Fragm.

Flor. Geobot. Pol. 11, 2: 371-382.

HALAMA M. 2015. Grzyby makroskopijne. In: PUKACZ A., PEŁECHATY M. (Eds.). Łagowsko-Sulę-

ciński Park Krajobrazowy. Różnorodność ekologiczna i gatunkowa. Zespół Parków Krajobrazowych

Województwa Lubuskiego, Gorzów Wlkp.: 148-167.

HALAMA M., ROMAŃSKI M. 2010. Grzyby makroskopijne (macromycetes). In: KRZYSZTOFIAK L.

(Ed.). Śluzowce Myxomycetes, grzyby Fungi i mszaki Bryophyta Wigierskiego Parku Narodowego.

Przyroda Wigierskiego Parku Narodowego. Seria naukowa. Stowarzyszenie „Człowiek i Przyroda”,

Suwałki: 87-201.

HILSZCZAŃSKA D. 2015. Popularyzacja upraw truowych w Polsce jako metody ochrony gatunkowj

trui letniej i zagospodarowania terenów nieleśnych. Stud. i Mat. CEPL, Rogów 17, 44-3: 119-129.

JAKLITSCH W.M. 2011. European species of Hypocrea. Part II: Species with hyalin ascospores. Fungal

Diversity 48: 1-250.

JORDAL J.B. 1997. Sopp i naturbeitemarker i Norge. En kunnskapsstatus over utbredelse, økoligi, in-

dikatorverdi og trusler i et europeisk perspektiv. Utredning for DN, Nr. 6 – 1997. Direktoratet for

Naturforvaltning, Tronheim.

KAŁUCKA I.L., JAGODZIŃSKI A.M., NOWIŃSKI M. 2016. Biodiversity of ectomycorrhizal fungi in

surface mine spoil restoration stands in Poland – rst time recorded, rare, and redlisted species. Acta

Mycol. 51, 2: 1080.

KARASIŃSKI D. 2014. Puszczańskie rarytasy. Białowieski Park Narodowy, Białowieża.

KARASIŃSKI D., KUJAWA A., PIĄTEK M., RONIKIER A., WOŁKOWYCKI M. 2009. Contribution

to biodiversity assessment of european primeval forests: new records of rare fungi in the Białowieża

forest. Pol. Bot. J. 54, 1: 5597.

KARASIŃSKI D., KUJAWA A., SZCZEPKOWSKI A., WOŁKOWYCKI M. 2010. Wykaz gatunków

stwierdzonych w Białowieskim Parku Narodowym podczas prac do Planu ochrony 2011-2030. [ma-

szynopis].

KARASIŃSKI D., KUJAWA A., GIERCZYK B., ŚLUSARCZYK T., SZCZEPKOWSKI A. 2015. Grzyby

wielkoowocnikowe Kampinoskiego Parku Narodowego. Kampinoski Park Narodowy, Izabelin-Lub-

lin.

KARASIŃSKI D., WOŁKOWYCKI M. 2015. An annotated and illustrated catalogue of Polypores (Aga-

ricomycetes) of the Białowieża Forest (NE Poland). Pol. Bot. J. 60, 2: 217-292.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

KAUFMANN F. 1912. Die in Westpreuβen gefunden Pilze der Gattungen Dermocybe, Myxacium, Hy-

grophorus und Nyctalis. Ber. Westpr. Bot.-Zool. Ver. Danzig 34: 199-233.

KINELSKA J., ROŚLIK D. 1959. Grzyby wyższe zebrane w 1955 r. w rezerwacie modrzewiowym w Małej

Wsi. Mon. Bot. 8: 143-151.

KNUDSEN H., VESTERHOLT J. (Eds.). 2012. Funga Nordica. Agaricoid, boletoid, clavarioid, cyphelloid

and gastroid genera. Nordsvamp, Copenhagen.

KOTLABA F., LAZEBNÍČEK J. 1967. IV. Sjezd evropských mykologů, Polsko 1966. Česká Mycol. 21, 1:

54-59.

KOWALSKI T. 1999. Grzyby endotyczne a choroby zgorzelowe drzew w warunkach oddziaływania imi-

sji przemysłowych. Zesz. Nauk. AR Krak., Sesja Nauk. 63: 83-99.

KRYZA K., PUCIATA R. 2009. Grzyby (Fungi) i śluzowce (Myxomycetes) rezerwatu przyrody „Kuźnik”.

In: OWSIANNY P.M. (Ed.). Rynna Jezior Kuźnickich i rezerwat przyrody Kuźnik – bioróżnorod-

ność, funkcjonowanie, ochrona i edukacja. Muzeum Stanisława Staszica, Piła: 77-93.

KUJAWA A. 2009a. Grzyby wielkoowocnikowe. In: OKOŁÓW C., KARAŚ M., BOŁBOT A. (Eds.). Bia-

łowieski Park Narodowy. Poznać-Zrozumieć-Zachować. Białowieski Park Narodowy, Białowieża:

87110.

KUJAWA A. 2009b. Macrofungi of wooded patches in the agricultural landscape. I. Species diversity.

Acta Mycol. 44, 1: 4975.

KUJAWA A. 2017. Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mykologicznej (wersja: czerwiec 2017). In:

SNOWARSKI M. Atlas grzybów Polski. Dostęp: 01.11.2017. [http://www.grzyby.pl/grzyby-makro-

skopijne-Polski-w-literaturze-mikologicznej.htm].

KUJAWA A., ZUB K., SZCZEPKOWSKI A. 2010. Nowe stanowiska rzadkich gatunków grzybów w Pusz-

czy Białowieskiej. Przegl. Przyr. 21, 4: 46-50.

KUJAWA A., GIERCZYK B. 2012. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych w polsce. Część

VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010. Przegl. Przyr. 23, 4: 359.

KUJAWA A., GIERCZYK B., SZCZEPKOWSKI A., KARASIŃSKI D., WOŁKOWYCKI M., WÓJTOW

SKI M. 2012. Ocena obecnego stanu zagrożenia gatunków z rodzaju Geastrum w Polsce. Acta Bot.

Silesiaca 8: 5-42.

LINDSTRÖM H., BRANDRUD T.E. 1987. Notes on some Cortinarius, subgenus Telamonia species col-

lected at the Cortinarius foray, Fredrikstad 1986. Agarica 8, 16: 7-12.

LISIEWSKA M. 1965. Udział grzybów wyższych w grądach Wielkopolski. Acta Mycol. 1: 169-268.

LISIEWSKA M. 1978. Macromycetes na tle zespołów leśnych Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Acta

Mycol. 14, 1-2: 163-191.

LISIEWSKA M. 1979. Flora macromycetes Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Acta Mycol. 15, 1: 21-

43.

ŁAWRYNOWICZ M., DZIEDZIŃSKI T., SZKODZIK J. 2002a. Macrofungi of Aceri-Tilietum and Tilio-

Carpinetum in the „Dolina Rzeki Brdy” nature reserve in the Bory Tucholskie (NW Poland). Acta

Mycol. 37, 1-2: 63-76.

ŁAWRYNOWICZ M., DZIEDZIŃSKI T., SZKODZIK J. 2002b. Obserwacje mikologiczne w rezerwacie

„Dolina rzeki Brdy” w Borach Tucholskich. In: ŁAWRYNOWICZ M., RÓZGA B. (Ed.). Tucholski

Park Krajobrazowy 1985-2000: Stan poznania. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 384-

405.

ŁUCZAJ Ł., NIERODA Z. 2011. Collecting and learning to identify edible fungi in southeastern Poland:

age and gender dierences. Ecol. Food Nutr. 50: 319-336.

ŁUSZCZYŃSKI J. 2007. Diversity of Basidiomycetes in various ecosystems of the Góry Świętokrzyskie

Mts. Mon. Bot. 97: 5-218.

ŁUSZCZYŃSKI J. 2008. Basidiomycetes of the Góry Świętokrzyskie Mts. A checklist. Wydawnictwo Uni-

wersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce.

McHUGH R., MITCHEL D., WRIGHT M., ANDERSON R. 2001. e fungi of Irish grasslands and their

value for nature conservation. Biol. Environ. Proc. Royal Irish Acad. 101B, 3: 225-242.

MCLAY A. 2010. A survey of waxcap grassland habita at selected NWL landholdings. Dostęp: 01.11.2017.

[https://www.nwl.co.uk/_assets/documents/multisite_waxcap_grasslands_2010_survey.pdf].

MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of

Poland. A checklist. In: MIREK Z. (Ed.). Biodiversity of Poland. Vol. 1. W. Szafer Institute of Botany,

Polish Academy of Sciences, Kraków.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

MOSER M.M. 1967. Beitrag zur Kenntnis verschiederen Hygrophoren. Zeitschr. Pilzk. 33, 1-2: 1-15.

MOSER M.M. 1978. Fungorum Rariorum Icones Colorate p. VII. J. Cramer, Vaduz.

MUŁENKO W., MAJEWSKI T., RUSZKIEWICZ-MICHALSKA M. 2008. A preliminary checklist of mic-

romycetes in Poland. In: MIREK Z. (Ed.). Biodiversity of Poland. Vol. 9. W. Szafer Institute of Botany,

Polish Academy of Sciences, Kraków.

NARKIEWICZ C., KITA W., PUSZ W., PANEK E. 2013. Grzyby i śluzowce. In: KNAPIK R., RAJ A.

(Eds.). Karkonoski Park Narodowy. Przyroda Karkonoskiego Parku Narodowego. Karkonoski Park

Narodowy, Jelenia Góra: 339-358.

NESPIAK A. 1956. Grzyby kapeluszowe w zespołach leśnych Puszczy Białowieskiej (Komunikat wstęp-

ny). Fragm. Flor. Geobot. 2, 2: 134-135.

NESPIAK A. 1959. Studia nad udziałem grzybów kapeluszowych w zespołach leśnych na terenie Biało-

wieskiego Parku Narodowego. Mon. Bot. 8: 3-141.

NESPIAK A. 1960. Notatki mikologiczne z Tatr. Fragm. Flor. Geobot. 6, 4: 709-724.

NESPIAK A. 1962. Grzyby (Fungi). In: SZAFER W. (Ed.). Tatrzański Park Narodowy. 2 Ed. Wydawni-

ctwa Popularnonaukowe 21, Polska Akademia Nauk, Zakład Ochrony Przyrody, Kraków: 317-326.

NESPIAK A. 1965. Ergebnisse der internationalen Panzensoziologischen Excursion durch NO-Polen.

Mater. Zakł. Fitosociol. Stos. UW, 6: 135-143.

NESPIAK A. 1968. Grzyby. In: FALIŃSKI J.B. (Ed.). e National Park in Białowieża Primeval Forest.

PWRiL, Warszawa.

NESPIAK A. 1970. Grzyby i grzybobranie w Puszczy Białowieskiej. Białostockie Towarzystwo Kultury w

Białymstoku, Białowieża.

NESPIAK A. 1975a. Einige interessante Pilze aus dem Kalkgebiet der Polnischen Tatra. Schw. Z. Pilzk.

53, 11: 169-173.

NESPIAK A. 1975b. Podstawczaki (Basidiomycetes). Bedłkowe (Agaricales). Zasłonakowate (Cortina-

riaceae). Zasłonak I (Cortinarius I). In: KOCHMAN J., SKIRGIEŁŁO A. (Eds.). Grzyby (Mycota).

Tom 7. PWN, Warszawa-Kraków.

NESPIAK A. 1981. Podstawczaki (Basidiomycetes). Bedłkowe (Agaricales). Zasłonakowate (Cortinariace-

ae). Zasłonak II (Cortinarius II). In: KOCHMAN J., SKIRGIEŁŁO A. (Eds.). Grzyby (Mycota). Tom

14. PWN, Warszawa-Kraków.

NESPIAK A. 1990. Podstawczaki (Basidiomycetes). Bedłkowe (Agaricales). Zasłonakowate (Cortinariace-

ae). Strzępiak (Inocybe). In: KOCHMAN J., SKIRGIEŁŁO A. (Eds.). Grzyby (Mycota). Tom 19.

PWN, Warszawa-Kraków.

NITA J., BUJAKIEWICZ A. 2004a. Nowe stanowiska rzadkich i zagrożonych grzybów wielkoowocniko-

wych w Wielkopolsce. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. B, 53: 29-38.

NITA J., BUJAKIEWICZ A. 2004b. Grzyby wielkoowocnikowe w tocenozach łęgu wiązowego Querco-

Ulmetum minoris i olsu Carici elongatae-Alnetum w Lesie Złotowskim (Nadleśnictwo Lipka). In:

JENDRZEJCZAK E. (Ed.). Przyroda Polski w europejskim dziedzictwie dóbr natury. Streszczenia

referatów i plakatów. 53 Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Toruń-Bydgoszcz, 6-11 wrześ-

nia 2004: 138.

NITA J., BUJAKIEWICZ A. 2005. Grzyby wielkoowocnikowe w tocenozach łęgu wiązowego Querco-

Ulmetum minoris i olsu Carici elongatae-Alnetum w Lesie Złotowskim (Pomorze Zachodnie). Bad.

Fizjogr. Pol. Zach. B, 54: 7-33.

NITARE J. 1988. Jordtungor, en svampgrupp på tillbakagång i naturlinga fodermarker. Svansk Bot.

Tidskr. 82: 341-368.

ORŁOŚ H. 1961. Badania ekologiczne nad mikoorą niektórych typów lasu w Białowieskim Parku Naro-

dowym. Prace Inst. Bad. Leśn. 229: 55-106.

PIETRAS M., RUDAWSKA M., LESKI T., KARLIŃSKI L. 2013. Diversity of ectomycorrhizal fungus

assemblages on nursery grown European beech seedlings. Ann. Forest Sci. 70, 2: 115-121.

PIETRAS M., KUJAWA A., LESKI T., RUDAWSKA M. 2016. Grzyby wielkoowocnikowe. In: DANIELE-

WICZ W. (Ed.). Dąbrowy Krotoszyńskie: monograa przyrodniczo-gospodarcza. Ocyna Wydaw-

nicza G&P, Gościański & Prętnicki, Poznań: 89-131.

RALD E. 1985. Vokshalte som inikatorarter for mykologisk værdifule overdrevslokaliteter. Svampe 11:

1-9.

REFEROWSKA-CHODAK E. 2015. Ludowe zwyczaje związane z grzybami w Polsce. Stud. i Mat. CEPL,

Rogów: 17, 44-3: 200-217.

Przegląd Przyrodniczy XXIX, 2 (2018)

ROBERT V., STEGEHUIS G., STALPERS J. 2005. e MycoBank engine and related databases. Dostęp:

01.12.2017 [http://www.mycobank.org].

RONIKER A. 2012. Fungi of the Sarnia Skała massif in the Tatra Mountains (Poland). Pol. Bot. Stud. 28:

1-293.

ROTHEROE M., NEWTON A., EVANS S., FEEHAN J. 1996. Waxcap-grassland survey. e Mycologist

10, 1: 23-25.

ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 w sprawie ochrony gatunkowej

grzybów (Dz. U. z 2014, poz. 1408).

RUDAWSKA M., PIETRAS M., SMUTEK I., STRZELIŃSKA P., LESKI T. 2016. Ectomycorrhizal fungal

assemblages of Abies alba Mill. outside its native range in Poland. Mycorrhiza 26, 1: 57-65.

SADOWSKA B. 1973. Preliminary evaluation of the prouctivity of fungi (Agaricales and Gasteromycetes)

on the Kazuń meadows. Acta Mycol. 9, 1: 91-100.

SADOWSKA B. 1974. Preliminary analysis of productivity of fruiting fungi on Strzeleckie meadows. Acta

Mycol. 10, 1: 141-158.

SADOWSKA B. 1979. Obserwacje „czarcich kręgów” na niżu. Acta Mycol. 15, 1: 151-166.

SCHEUER C., CHLEBICKI A. 1997. Recent collections of miscellaneous microfungi from South Poland.

Acta Mycol. 32, 2: 147-172.

SCHROETER J. 1889. Die Pilze Schlesiens. Erste Häle. In: COHN F. (Ed.). Kryptogamen-Flora von

Schlesien. 3 Band. 1 Häle. J. U. Kern’s Verlag, Breslau.

SKIRGIEŁŁO A. 1991. Podstawczaki (Basidiomycetes). Gołąbkowe (Russulales), Gołąbkowate (Russulace-

ae). I. Gołąbek (Russula). In: SKIRGIEŁŁO A. (Ed.). Grzyby (Mycota). Tom 20. PWN, Warszawa-

Kraków.

SKIRGIEŁŁO A. 1998. Macromycetes of oak-hornbeam forests in the Białowieża National Park – moni-

toring studies. Acta Mycol. 33: 171-189.

STANISZEWSKI P., NOWACKA W.Ł., GASEK A., OKTABA J. 2017. Czy poszerzanie wiedzy w zakresie

użytkowania zasobów runa leśnego to dobry pomysł? Stud. i Mat. CEPL, Rogów: 19, 50-1: 37-44.

STRUGAŁA B., CZARNECKA-WARSZAJŁO E. 2011. Zatrucia grzybami w Polsce w latach 1991-2010.

In: MAŃKA M. (Ed.). Ochrona grzybów w środowisku leśnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolni-

czego w Poznaniu, Poznań: 71-78.

SVRČEK M., KUBIČKA J. 1967. Poloniodiscus scheri, novy rod a druh diskomycetu. Česká Mykol. 21,

3: 151-155.

SZCZEPKOWSKI A., KUJAWA A., KARASIŃSKI D., GIERCZYK B. 2008. Grzyby zgromadzone na XIV

Wystawie Grzybów Puszczy Białowieskiej. Parki nar. Rez. Przyr. 27, 4: 115-133.

SZCZEPKOWSKI A., KUJAWA A., KARASIŃSKI D., KONIK J. 2010. XVI Wystawa Grzybów Puszczy

Białowieskiej ogólna charakterystyka zgromadzonych grzybów. Parki nar. Rez. Przyr. 29, 4: 116-

120.

SZCZEPKOWSKI A., KUJAWA A., KARASIŃSKI D., GIERCZYK B. 2011. XVII Wystawa Grzybów

Puszczy Białowieskiej w Hajnówce. Parki nar. Rez. Przyr. 30, 3-4: 129-134.

ŚLUSARCZYK T. 2009. Rzadkie i zagrożone gatunki grzybów wielkoowocnikowych znalezione na tere-

nie obszaru chronionego „Owczary”. Przegl. Przyr. 20, 1-2: 11-33.

ŚLUSARCZYK T. 2013. Nowe stanowiska grzybów z rodzaju zasłonak (Cortinarius) w Polsce. Przegl.

Przyr. 24, 4: 42-68.

ŚLUSARCZYK T., GRYC M., WANTOCH-REKOWSKI M. 2015. Nowe stanowiska grzybów z rodzaju

zasłonak Cortinarius w Polsce. Przegl. Przyr. 26, 2: 3-21.

VESTERHOLT J., BOERTMANN D., TRANBERG H. 1999. 1998 – et usædvanlig godt år for over-

drevssvampe. Svampe 40: 36-44.

WILGA M.S. 2012. Kustrzebianki Pezicula carpinea i Pezicula acericola w Lasach Oliwskich (Trójmiejski

Park Krajobrazowy). Przegl. Przyr. 23, 1: 26-31.

WOJEWODA W. 1977. Podstawczaki (Basidiomycetes). Trzęsakowe (Tremellales). Uszakowe (Auricu-

lariales). Czerwcogrzybowe (Septobasidiales). In: KOCHMAN J., SKIRGIEŁŁO A. (Eds.). Grzyby

(Mycota). Tom 8. PWN, Warszawa-Kraków.

WOJEWODA W. 1979. Rozmieszczenie geograczne grzybów tremelloidalnych w Polsce. Acta Mycol.

15, 1: 75-144.

WOJEWODA W. 1996. Grzyby Krakowa w latach 1883-1994 ze szczególnym uwzględnieniem Macromy-

cetes. Studia Ośr. Dokument. Fizjogr. PAN Oddz. Kraków 24: 75-111.

Gierczyk B., Ślusarczyk T., Szczepkowski A., Kujawa A. – XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej

WOJEWODA W. 2003. Checklist of Polish larger Basidiomycetes. In: MIREK Z. (Ed.). Biodiversity of

Poland. Vol. 7. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

WOJEWODA W., KARASIŃSKI D. 2010. Invasive macrofungi (Ascomycota and Basidiomycota) in Po-

land. Biol. Inv. Pol. 1: 3-17.

WOJEWODA W., ŁAWRYNOWICZ M. 2006. Red list of the macrofungi in Poland. In: MIREK Z., ZA

RZYCKI K., WOJEWODA W., SZELĄG Z. (Eds.). Red list of plants and fungi in Poland. W. Szafer

Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków: 53-70.

ZALESKI K., DOMAŃSKI S., WOJCIECHOWSKI E. 1948. Grzyby Państwowego Nadleśnictwa Zielonka

(woj. Poznańskie), zebrane w latach 1946 i 1947. Acta Soc. Bot. Pol. 22, 3: 633-652.

Summary

253 fungal taxa were presented at the 23

Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest. During the

eld works prior to the Exhibition, 32 taxa new to Poland and 62 taxa hitherto not mentioned from

Białowieża Forest were collected. Many rare and valuable species of grassland fungi were observed on the

grassy places in Palace Park in Białowieża village, among them 13 Hygrocybe, 21 Entoloma and 2 Dermo-

loma species. e value of these graslands has been evaluated, adopting the mycological criteria used in

European countries.

Adres autorów:

Błażej Gierczyk

Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

ul. Umultowska 89b, 61-614 Poznań

e-mail: hanuman@amu.edu.pl

Tomasz Ślusarczyk

os. Widok 15/23, 66-200 Świebodzin

e-mail: funalia@wp.pl

Andrzej Szczepkowski

Zakład Mikologii i Fitopatologii Leśnej, Katedra Ochrony Lasu i Ekologii,

Wydział Leśny SGGW w Warszawie

ul. Nowoursynowska 159, 02-779 Warszawa

e-mail: andrzej_szczepkowski@sggw.pl

Anna Kujawa

Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN

ul. Bukowska 19, 60-809 Poznań

e-mail: anna.kujawa@isrl.poznan.pl

Białowieża Forest-A Relic of the High Naturalness of European Forests

Article

Full-text available

Sep 2019

In Europe only some small isolated patches of forests with a high degree of naturalness still exist. These are forests, whose structure, composition and function has been shaped by natural dynamics without substantial anthropogenic influence over the long period. In this respect, Białowieża Forest is a unique location in Europe, with continuous forest cover for close to 12,000 years. The palynological, archaeological and historical data document only a weak anthropogenic fingerprint compared to other European lowland forests in Holocene history. Due to long-lasting protection, a large portion of the forest is still composed of stands originating from the pre-silvicultural period. Moreover, the stands of Białowieża Forest converted by silvicultural activities during the 20th century have the potential to recover owing to patches of stands with high naturalness, scattered throughout the forest. As conflict over management of the forest has recurred regularly for close to century, there is a need to summarize our knowledge on the forest history and natural assets, to help making scientifically informed decisions over its future. Expansion of a non-intervention approach to the Polish part of the forest is suggested to increase the stability of the entire ecosystem and enhance the chances for its successful adaptation to changing environmental conditions. This will increase the importance of Białowieża Forest as an open-door laboratory for biology, ecology, and forestry.

Drought in the forest breaks plant–fungi interactions

Article

Full-text available

Sep 2021
EUR J FOREST RES

Drought in the forest is not only a prolonged state of water shortage, but also an occasion where interactions between plants and fungi are affected. Water efficiency accelerates a range of pathologies in interactions between organisms, influencing the ecosystems and their interacting biological components. This study focuses on the role of mycorrhizal and endophyte fungi in alleviating the effects of soil water shortage, and on the impact of their altered activity during drought on the health of trees. The issues presented here show the fundamental role of the mycorrhizal mycelium and the mechanism of water transport to the plant in the course of other phenomena (withering, pathogenesis, endophytes biology) that occur in trees under influence of drought, with particular attention on managed coniferous stands. Conclusions resulting from published information on this topic emphasize the negative impact of soil moisture deficiency on the ectomycorrhizal fungi functioning and, in contrast, on the promotion of the growth of some endophytes, pathogens and hemi-parasitic mistletoes ( Viscum spp.).

Contribution to the Knowledge of Fungi of the Kampinos National Park (Central Poland): Part 4 – With Particular Emphasis on the Species Occurring on Windthrown Trees

Article

Full-text available

Nov 2021

This paper presents 18 species of fungi that are new to the Kampinos National Park and their buffer zone. Seventeen of these species were found during studies on wind-damaged areas after the forest was damaged in 2017. One species new to Poland has been described and illustrated ( Odonticium septocystidiatum ). A few of the species recorded ( Ciliolarina cfr. laricina , Daldinia petriniae , Pseudovalsa umbonata , Spongipellis litschaueri ) are very rare in Poland and hitherto mentioned from single localities in the country. Two species from the Polish red list of macrofungi were recorded in the Kampinos National Park for the first time – namely, Punctularia strigosozonata (E) and Trichaptum biforme (R). The current number of macromycete taxa known from Kampinos National Park has reached a total of 1,630.

Predictors of diversity of deadwood-dwelling macrofungi in a European natural forest

Article

Full-text available

Apr 2021
FOREST ECOL MANAG

Deadwood plays a crucial role in the maintenance of biodiversity in forest ecosystems. Its quantity and quality are commonly used in ecology and nature conservation as a proxy indicator of forest biodiversity. In this study we exposed 720 logs of wood in a full-factorial experiment, set in a temperate European forest, to test the influence of forest type (three levels), host wood identity (four species) and degree of contact with soil (three levels) on species richness and species composition of wood-inhabiting macrofungi. The forest type did not influence the taxon richness and had limited influence on the composition of deadwood-dwelling mycobiota. The degree of contact with soil was an important factor, with the taxon richness of the subterranean logs extremely low and their fungal composition being a subset of the species pools of logs lying on the soil surface and those hanging above the ground. The host wood identity was the strongest predictor of taxon richness and composition of macrofungi: Carpinus betulus wood hosted the highest, Quercus robur the medium, and Picea abies and Pinus sylvestris ex aequo the lowest taxon richness of fungi. Fungal communities differed significantly between all host wood species with the exception of conifers, which hosted similar mycocoenoses. Our study indicates that host wood identity and degree of log contact with soil are the most important factors determining macrofungal communities in deadwood, overriding the influence of forest type. Taking into account the degree of wood debris contact with soil revealed that the common practice of leaving subterranean wood biomass (stumps and root systems) in logged forests does not have any importance for the diversity of macrofungi. Thus, a reasonable amount of diverse above ground wood debris needs to be left (or brought from outside) to maintain the diversity of the forest ecosystems.

Contribution to Knowledge of Mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), Part 2

Article

Full-text available

Mar 2021

Wielkopolski National Park is a protected area located in central Wielkopolska, near Poznań City, and is an important refuge to numerous valuable species of plants, fungi, and animals. Through 2019, the project to recognize and catalog the macromycetes of this Park was continued. The current paper presents the results of these studies in the form of an annotated list of the recorded species. One hundred and eighty-nine taxa new for Wielkopolski National Park have been identified. Among these, nine are new to Poland ( Acanthophysellum lividocoeruleum , Agaricus moellerianus , Callistosporium luteo-olivaceum , Entoloma terreum , Flammulina populicola , Leucoagaricus sublittoralis , Marasmius anomalus var. microsporus , Phaeohelotium rufescens , and Tulasnella danica ). The current number of fungal taxa found in this park is 1,122.

18th Congress of European Mycologists Bioblitz 2019 – Naturalists Contribute to the Knowledge of Mycobiota and Lichenobiota of Białowieża Primeval Forest

Article

Full-text available

Feb 2021

A total of 561 records of 233 species of fungi are reported from the Polish part of Białowieża Forest as a result of a short-term inventory that was conducted during the 18th Congress of European Mycologists (September 18–29, 2019). Four species new to Poland ( Bryocentria brongniartii , Tremella coppinsii , T. hypocenomycis , and Zevadia peroccidentalis ), and eight species new to Białowieża Primeval Forest ( Hypomyces chrysostomus , Hypomyces rosellus , Lachnellula resinaria , Peniophora lycii , Phellinus viticola , Phlebia subochracea , Pronectria anisospora , and Typhula quisquiliaris ) were recorded.

Contribution to the Knowledge of Mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland)

Article

Full-text available

Jun 2020

The Wielkopolski National Park is located in western Poland, near Poznań City. Its unique postglacial landforms are covered with various (semi)natural and anthropogenic ecosystems. The mycobiota of this Park has been studied for 90 years; however, current state knowledge is still insufficient. In 2018, a few-year- long project on the chorology, richness, and diversity of fungal biota of this area was started. In the first year, 312 taxa of macromycetes were found. Among them, 140 taxa were new for the biota of the Wielkopolski National Park. Five species ( Botryobasidium robustius , Hebeloma subtortum , Leccinum brunneogriseolum , Pachyella violaceonigra , and Sistotrema athelioides ) were new for Poland, and 26 taxa were new for the Wielkopolska region.

The End of the Imperial Epoch

Chapter

Mar 2020

The beginning of World War I did not significantly affect the daily life of Białowieża Primeval Forest (BPF) until the approaching battle-front forced the evacuation of forest and of the game management employees, along with the palace and appanage properties. The Germans entered Białowieża on August 17th, 1915, and left it on December 28th, 1918. However, the three years of the German occupation was a crucial episode in the history of BPF, with the effects felt even to this day. The rapid exploitation of the Forest’s resources started with around 2.6 million cubic metres of timber harvested in the period 1915–1918. The German administration used mainly prisoners of war and local residens as forced labourers. The population of European bison and other ungulates fell dramatically in the first months of the occupation. A glimmer of hope, but with the backdrop of the overexploitation of forest resources during WWI, was Hugo Conwentz’s effort to protect the Forest and European bison. The German occupation drastically changed the status of the Forest—from the Tsars’ hunting reserve with large areas excluded from any exploitation to heavily logged source of timber for German economy. The latter demanded the forest resources that BPF could supply.

XX Jubileuszowa Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej. The 20th Jubilee Exhibition of Fungi of Białowieża Forest. Study materials on mycobiota of Białowieża Primeval Forest

Article

Full-text available

Mar 2015

194 species of fungi were presented at the 20th Exhibition of Fungi of Białowieża Forest on 20-21 September 2014 in Białowieża. Like every year, the organization of the exhibition provided an opportunity to collect new data on mycobiota of this region. The article lists exhibited fungal species and shortly presents rare and protected taxa found during the field works preceding the Exhibition. Three fungi taxa new to Poland (Conocybe juniana var. sordescens, Inocybe agardhii, Pluteus brunneoradiatus) and 10 previously not recorded in Białowieża Forest (Conocybe farinacea, Cortinarius uliginosus f. uliginosus, Hygrocybe conica var. conicopalustris, Hygrocybe virginea var. virginea, Inocybe bresadolae, Inocybe cervicolor, Lyophyllum leucophaeatum, Mycenastrum corium, Pholiota astragalina, Pholiota jahnii) were found.

Grzyby Państwowego Nadleśnictwa Zielonka (Woj. Poznańskie), zebrane w latach 1946 i 1947 r. [Fungi of State Forests Zielonka (Province Poznań, Poland), collected in 1946–1947]

Article

Full-text available

Jan 2017
ACTA SOC BOT POL

Biodiversity of ectomycorrhizal fungi in surface mine spoil restoration stands in Poland – first time recorded, rare, and red-listed species

Article

Full-text available

Oct 2016

Results of mycological research conducted in the years 2001–2013 in the restoration stands growing on reclaimed mine spoils are presented. Four opencast lignite mine spoil heaps in Poland were examined: Pątnów-Jóźwin, Adamów, Mt Kamieńsk, and Turów. The paper focuses on 71 species of ectomycorrhizal fungi: recorded for the first time in the country (16 taxa), currently red-listed (23 taxa), known from few localities only (32 taxa). Notes on their ecology and habitats are provided, as well as their distribution in Europe and in Poland. Restoration tree stands, established as part of the reclamation process of mine spoils, form a unique habitat for many rare and interesting fungal taxa. Among them are pioneer species, species known mainly from Northern Europe or mountainous locations, highly specialized and narrow-niche taxa, and many threatened species. Afforested mine spoils contribute significantly to the fungal biodiversity, both at a local and at a larger scale.

Zainteresowanie zbieraniem grzybów i wiedza o nich u studentów Akademii Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej – czy jesteśmy jeszcze mykofilami? Interest in mushroom gathering and the knowledge about fungi among students of the Academy of Physical Education in Biała Podlaska: are we still mycophiles?

Article

Full-text available

Jan 2015

Paweł Chwaluk

Abstract. Polish people, are consistently classified as mycophilous. However, over the last few decades Polish society has become similar in many aspects to modern Western societies. This paper attempts to contribute an answer to the question of whether young Poles are still mycophiles. The study was conducted in Biała Podlaska, a town in eastern Poland, in a region considered to be one of the most mycophilic in our country. Interest in mushroom gathering among students of the Academy of Physical Education in Biała Podlaska was tested using a questionnaire. Ninety-five questionnaires completed online by people who gathered mushrooms were analysed. Fifty one percent of respondents gathered mushrooms no more than a few times during the season, and 33% had not gathered mushrooms during the last year. The mean number of gathered species was 5.8 (median 5). Relatives were the most important source of knowledge about mushrooms for 76% of respondents. The first teacher was predominantly the father (39%). The students' knowledge of mushrooms seems to be accurate, although quite superficial. Despite declared interest in mushrooms, participation in mushroom picking is quite rare, and the number of species collected is low.

Article

Full-text available

Jan 2015

Dorota Hilszczanska

Popularization of truffle cultivation in Poland as a method protect Tuber aesitivum and management non-forest areas. Truffles (Tuber spp.) are hypogeous fungi belonging to Ascomycota. Their fruiting bodies develop mainly in the depth of 10-20 cm. Truffles grow in symbiosis with a broad diversity of tree hosts (e.g. oak, beech, linden, hornbeam and hazel) in a variety of habitats. Mycorrhizae’ development depends on temperature, moisture and chemical composition of soil. The best value among truffles possess white truffle (Tuber magnatum) and black truffle (T. melanosporum) due to their aromaand taste. The species grow mainly in Italy, France and Spain. Although sum-mer truffle (T. aestivum), is rather lesser value than the two mentioned species, their fruiting bodies can be found in cold and warm climate as well. In Polandare known only a few sites of summer truffle sites so far. However, due to research on promotion and protection of the valuable fungi (by truffle orchards establishing) an increase of T. aestivum sites has been observed. Although establishing of truffle orchards is still in pioneer phase, such an activity is perceived as a new source of benefits in agroforestry. In the study author presents environmental requirements of T. aestivum and mycorrhizal structure of Quercus robur and Corylus avellana seedlings ouplanted into three different truffle orchards. Persistence of T. aestivum mycorrhizae in roots of oak and hazel bodes well for the future fructification of the fungus (within 3-4 years).

Flora of macromycetes of the Świętokrzyski National Park

Article

Full-text available

Jun 1979

Maria Lisiewska

The author lists 364 taxons of fungi found in the Świetokrzyski National Park (S-E Poland) mostly in the years 1964-1968.

Macromycetes of oak-hornbeam forests in the Bia owie a National Park-monitoring studies

Article

Full-text available

Dec 1998

Alina Skirgiełło

Mycosociological observations were carried out between 1994-1996 on permanent plots within a Tilio-Carpinetum association in the Białowieża National Park. The project was carried out with international cooperation within the "Mycological monitoring in European oak forests" programme which was a result of multiple signals concerning the disappearance of oaks in our continent. Almost 40 years before mycosociological research in the same plant association and at the same plots were carried out. Studies were mainly concerned with analysing the terrestrial macromycetes, predominantly Boletales and Agaricales. They analysed the occurrence of saprotrophic and mycorrhizal fungi. Totaly 215 species from the above listed ecological groups, but there were only 34 species common to both studies. Dominating species within the mycorrhizal group were found.

An Annotated And Illustrated Catalogue Of Polypores (Agaricomycetes) Of The Białowieża Forest (NE Poland)

Article

Full-text available

Dec 2015

The Białowieża Forest (BF) is one of the best-preserved lowland deciduous and mixed forest complexes in Europe, rich in diverse fungi. This paper summarizes what is known about the poroid fungi of the Polish part of the Białowieża Forest, based on literature data, a re-examination of herbarium materials, and the authors’ studies from 1990–2014. An annotated catalogue of polypores recorded in the forest is presented, including 80 genera with 210 species. All literature and herbarium records are enumerated, and 160 species are illustrated with color pictures. Fourteen species previously reported in the literature have uncertain status because they lack voucher specimens and were not confirmed in recent field studies.

The Curragh of Kildare as a Hygrocybe grassland

Article

Jan 1992

The Curragh is probably the oldest and certainly the most extensive area of human-maintained semi-natural grassland in Ireland, having existed as such for at least two millennia. The general aspect is of a species-poor, dry, acidic type grassland. Nineteen species of the fungus Hygrocybe are recorded, and other mycological records are noted. -P.J.Jarvis

A new Ophiostoma on polypores

Article

Jan 1989

XXIII Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej [23th Exhibition of Fungi of the Białowieża Forest. Materials to the knowledge of mycobiota of the Białowieża Primeval Forest]

Recommended publications

Vascular Wilt of Roselle ( Hibiscus sabdariffa L. var. sabdariffa ) in the Humid Forest Region of So...

Contributions to the knowledge of mycorrhizal fungi in the sweet chestnut (Castanea sativa MILLER) f...

Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej [Materials to the knowledge of mycobiota of th...

Krumme Triebe, dürre Wipfel. Sirococcus- Triebsterben der Fichte im Bayerischen Wald