Development Plans and the 10th Development Plan Tourism Specialization Reports in Turkey - Türkiye'de Kalkınma Planları ve 10. Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Raporu

Abstract

Liberal ekonomi modelini benimseyen birçok ülke, gelişmiş G-20, G-10, G-5 vb. ülke sıralamasına girebilmek için kendi coğrafi bölgeleri arasın-daki eşitsizliği gidererek bölgeler arası kalkınmayı dengeli bir şekilde sağlayabilme çabası içerisindedir. Bunun için pek çok ülke yatırımlarını öncelikle geri kalmış bölgelere yönlendirmekte, bunu yaparken de bir takım teşvik/özendirme araç ve/veya yöntemleri kullanmaktadırlar. Gerek özel sektörün gerekse devletin belirlenen bölgelerin gelişmişlikle-rinin hangi sektörler aracılığıyla sağlanacağı ise hazırlanan kalkınma planlarında belirlenmektedir. Bu bağlamda ülkemizde V. Menderes Hükümeti (25.11.1957-27.05.1960) ile birlikte hükumet programlarına alınan turizm sektörünün, bölgeler arası kalkınmışlık farkının asgariye indirilmesinde önemli bir rol oynadığı aşikârdır.
V. Menderes Hükumeti turizmle ilgili olarak; “Memleketimizin iktisadi inkişafına muvazi olarak turizm mevzuu da gittikçe artan bir ehemmi- yet ve vüsat iktisab etmiştir. Tabii ve tarihi zenginliklerimizi ve milli değerlerimizi içte ve dışta tanıtmak gibi mühim ve şümullü bir faaliyet mevzuunu da ihtiva eden bu işleri, matbuata müteallik vazifelerle birlikte bir umum müdürlüğün idaresi altında bırakmak artık mahzurlu görülmüş ve basın-yayın işlerini ayrı bir vekalete tevdi etmek lüzumu hasıl olmuştur” denilerek, turizmin basın-yayınla birlikte bir çatı altında genel müdürlük olarak yapılandırılması gerektiği belirtilmiştir (Esen, Emir ve Uyar, 2012: 26). Bu dönemden günümüze gelinceye kadar hazırlanan bölgesel kalkınma planlarında, turizm sektörüne mutlaka yer veriliyor olması, sektörün çarpan etkisinin farkındalığı açısından sektörel bağlamda ne kadar yol kat edildiğinin somut bir göstergesidir.
Bu çalışmada öncelikle kalkınma kavramı hakkında bilgi verilmiş, akabinde ülkemizde hazırlanan kalkınma planları, planlı dönem öncesi ve planlı dönem olmak üzere iki dönemde incelenmiştir. Çalışmanın son
bölümünde ise Turizmde Politika ve Stratejiler bağlamında 10. Kalkınma Planı (2014-2018) Turizm Özel İhtisas Komisyon Raporu değerlendirilmiştir

Full text

TURİZMDE POLİTİKA VE
STRATEJİLER
EDİTÖRLER
ORHAN BATMAN
OĞUZ TÜRKAY
ŞEVKİ ULAMA

TURİZMDE POLİTİKA VE STRATEJİLER
Orhan Batman
Oğuz Türkay
Şevki Ulama
İç Düzen
Dursun Ali Dervişoğlu
Kapak Tasarım
İbrahim Cihan
I S B N
978-605-208-308-6
Basım
İstanbul – 2018
Baskı - Cilt
Melisa Matbaası
Sertifika No: 12088
DEĞİŞİM YAYINLARI
Çatalçeşme Sok. 52/2 Cağaloğlu/İSTANBUL
Telefon: + 90 (212) 514 29 71 / Faks: + 90 212 514 42 31
DEĞİŞİM AKTÜEL KİTABEVİ
PTT Sokak No:3 SAKARYA
Telefon: + 90 (264) 278 56 39 / +90 (264) 272 13 81
Faks: +90 (264) 273 52 99
bilgi@degisimyayinlari.net
www.degisimyayinlari.net
Bölüm içeriklerine ilişkin her türlü akademik ve yasal
sorumluluk bölüm yazarlarına aittir.

SEKİZİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE KALKINMA PLANLARI VE 10. KALKINMA PLANI TURİZM ÖZEL İHTİSAS
RAPORU
Doç. Dr. Burhanettin ZENGİN ve Yrd. Doç. Dr. Hande UYAR OĞUZ
GİRİŞ ........................................................................................................................ 227
8.1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE...................................................................................... 228
8.1.1. Kalkınma Kavramı ve Tanımı ......................................................................... 228
8.1.2. Kalkınmanın Amacı ve Önemi ....................................................................... 229
8.2. KALKINMA PLANLARININ GELİŞİM SÜRECİ ...................................................... 230
8.2.1. Planlı Dönem Öncesi Kalkınma Planları ........................................................ 230
8.2.2. Planlı Dönem Sonrası Kalkınma Planları ....................................................... 235
8.3. ONUNCU KALKINMA PLANI TURİZM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYON RAPORU
(2014-2018) ............................................................................................................ 244
8.3.1. Turizmde Mevcut Durum Analizi .................................................................. 249
8.3.2. Dünyada ve Türkiye’de Turizm Eğilimleri ...................................................... 250
8.3.3.Türkiye Turizminde GZFT (SWOT) Analizi ...................................................... 250
8.3.4. Onuncu Plan Dönemi Perspektifi .................................................................. 252
SONUÇ .................................................................................................................... 253
TARTIŞMA SORULARI .............................................................................................. 254
BÖLÜM KAYNAKÇASI .............................................................................................. 255
ÜÇÜNCÜ KISIM:
TURİZMDE MAKRO PAZARLAMA STRATEJİLERİ
DOKUZUNCU BÖLÜM
TURİZMDE TANITMA STRATEJİLERİ
Doç. Dr. Burhanettin ZENGİN ve Öğr. Gör. Ceyhun AKYOL
GİRİŞ ........................................................................................................................ 259
9.1. TANITMA KAVRAMI, TANIMI VE ÖNEMİ .......................................................... 261
9.2. DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TANITIM FAALİYETLERİ VE STRATEJİLERİ ............... 266
9.2.1. Dünyada Tanıtım Faaliyet ve Stratejileri ....................................................... 267
9.2.2. Türkiye’de Tanıtım Faaliyet ve Stratejileri .................................................... 268
9.3. T.C. KÜLTÜR-TURİZM BAKANLIĞI’NCA YÜRÜTÜLEN TURİSTİK TANITMA
FAALİYET VE STRATEJİLERİ ...................................................................................... 270
9.3.1. Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü’nün Faaliyetleri ....... 272
9.3.2. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Tanıtma Kurumlarının Faaliyetleri ...... 275
9.3.3. Turistik Dış Tanıtım Faaliyetlerinde Başarı İçin Yapılması Gerekenler .......... 284
SONUÇ .................................................................................................................... 288
TARTIŞMA SORULARI .............................................................................................. 292
BÖLÜM KAYNAKÇASI .............................................................................................. 293
ONUNCU BÖLÜM
FİYATLANDIRMA POLİTİKA VE STRATEJİLERİ
Yrd. Doç. Dr. Burak ERYILMAZ
GİRİŞ ........................................................................................................................ 297
10.1. FİYAT KAVRAMI .............................................................................................. 298

SEKİZİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE KALKINMA PLANLARI VE 10. KALKINMA PLANI
TURİZM ÖZEL İHTİSAS RAPORU
Doç. Dr. Burhanettin ZENGİN
12
Yrd. Doç. Dr. Hande UYAR OĞUZ
13
Bölüm Hedefleri:
Bu bölüm sonunda;
 Kalkınma, kalkınma planları kavramları,
 Ülkemizde hazırlanan planlı dönem öncesi ve planlı dönem sonrası
Beş Yıllık Kalkınma Planları,
 Planlı dönem sonrası hazırlanan Beş Yıllık Kalkınma Planlarında
turizm sektörü ile ilgili olarak değinilen konuların neler olduğu,
 X. Beş Yıllık Kalkınma Planı 2014-2018 Turizm Özel İhtisas Komisyon
Raporu
hakkında bilgi edinmiş olacaksınız.
Anahtar Kavramlar: Planlama, Kalkınma Planları, Türkiye’de Planlama,
Türkiye’de Kalkınma Planları, Turizm Özel İhtisas Raporu.
GİRİŞ
Liberal ekonomi modelini benimseyen birçok ülke, gelişmiş G-20, G-10,
G-5 vb. ülke sıralamasına girebilmek için kendi coğrafi bölgeleri arasındaki
eşitsizliği gidererek bölgeler arası kalkınmayı dengeli bir şekilde
sağlayabilme çabası içerisindedir. Bunun için pek çok ülke yatırımlarını
12
Sakarya Üniversitesi Turizm Fakültesi, Seyahat İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği Bölümü
13
Bartın Üniversitesi, İİBF, Turizm İşletmeciliği Bölümü

254 | Burhanettin Zengin / Hande Uyar Oğuz
İlki 1979 yılında IV. Beş Yıllık Kalkınma Planı için hazırlanan Özel ihtisas
Komisyon Raporları ise Beş Yıllık Kalkınma Planlarına kılavuzluk eden en
önemli göstergelerdir. Bu raporlar makroekonomik, sektörel, bölgesel ve
tematik konuları içermekte ve tamamı konunun uzmanı olan kişiler
tarafından stratejik ölçekte hazırlanmaktadır.
X. Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Komisyon Raporu genel olarak
değerlendirildiğinde, hazırlanan diğer özel ihtisas raporlarında değinilen
konulardan farklı konulara değinilmediği görülmektedir. Turizmle ilgili
hazırlanan dört adet Beş Yıllık Özel İhtisas Komisyon Raporunda değinilen
konu başlıklarının birbirine benzer olduğu ifade edilebilir. Bununla birlikte
bu raporların en önemli ortak özelliklerinden biri de durum analizi niteliği
taşıyor olmalarıdır. Türkiye Turizmine genel bir perspektiften bakmayı
tercih etmiş olan bu raporlarda, değinilen konuların hayata ne düzeyde
geçirildiği ile ilgili olarak bir değerlendirmede bulunulmamış olması bu
raporların en büyük eksikliğidir. Dolayısıyla bu raporların birbirini takip
eden ve uzun vadede planlanmış hedef ve stratejileri dört yıllık süreçlerde
işleyen raporlar olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
TARTIŞMA SORULARI
Planlı Kalkınma ve Kalkınma Planları kavramlarını açıklayınız.
Birleşmiş Milletler’e göre ülkeler kalkınma planlarına neden önem
vermektedir? Kalkınmanın amaçları nelerdir?
Onuncu Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Komisyon Raporu’na göre
Türkiye Turizminin Güçlü ve Zayıf Yönleri nelerdir, bilgi veriniz.
Onuncu Plan Dönemi Perspektifinde açıklanan ‘’Yeni Ürün Uzay Yaklaşımı’’
kavramı neyi ifade etmektedir? Açıklayınız.
X. Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Komisyon Raporu’nu diğer
dönemlerde hazırlanan Turizm Özel İhtisas Raporlarını dikkate alarak
değerlendiriniz.

Türkiye’de Kalkınma Planları ve 10. Yıl Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Raporu | 255
BÖLÜM KAYNAKÇASI
Akyıldız, H. ve Eroğlu, Ö. (2004). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Uygulanan İktisat
Politikaları, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(1), 43-62.
Başkaya, F. (2005). Kalkınma İktisadının Yükselişi ve Düşüşü, Beşinci Baskı,
Ankara: Özgür Üniversite.
Bayülgen, Y.ve Kütükoğlu, C. (2010). Türkiye'de Kalkınma ve İstihdam Odaklı
Sanayileşme İçin Planlama Önerileri, TMMOB Makine Mühendisleri
Odası Yayınları.
Beydemir, C. (2006), 1960-1980 Yılları Arası Beş Yıllık Kalkınma Planlarının
İrdelenmesi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, s.34.
Boratav, K. (1999). Türkiye İktisat Tarihi,1908-1985, Beşinci Baskı, İstanbul:
Gerçek Yayınevi, s.94.
Coşkun, N.ve Tuncer, İ. (2016). Ürün Uzayı Yaklaşımı Göstergeleri Bağlamında
Mekansal Bağımlılığın Türkiye İBBS Düzey 2 Bölgeleri için Sınanması:
Balkan Sosyal Bilimler Dergisi,Aralık, 612.
Dilbaz, N., (2006). Türkiye’de Kalkınma Planlarındaki Ekonomik Hedeflerin
Gerçekleşme Düzeylerinin Araştırılması, Çanakkale Onsekizmart
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi.
Esen, Ş., Emir, G. ve Uyar, H. (2012). Cumhuriyet'ten Günümüze Hükümet
Programlarında Turizm, Ankara: Detay Yayıncılık, s.26.
Han, E.,(1999). İktisadi Kalkınma, Eskişehir: Anadolu Yayınları.
Meydan Laurousse,1990: 810.
Siggel, E. (2005). Development Economıcs: A Polıcy Analysis Approach, USA:
Ashgate Publishing.
Şahin, A. (2001). Doğu Asya Mucizesi ve Bunalımı, Türkiye İçin Dersler, İstanbul:
İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
DPT (1965), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), DPT Yayınları,
Ankara.
DPT (1964),DPT Yayınları, ss.109-110.
DPT (1967),DPT Yayınları, s.3.
DPT (1984),DPT Yayınları, s.s.183-186.
DPT (1984),DPT Yayınları, s.281.
DPT (1989),DPT Yayınları, ss.335-339.
DPT (1985a),DPT Yayınları, ss.125-126.

256 | Burhanettin Zengin / Hande Uyar Oğuz
DPT (1985a),DPT Yayınları, s.1399.
DPT (1991),DPT Yayınları, ss.11-13.
DPT (1995),DPT Yayınları, s.174.
DPT (2001),DPT Yayınları, ss.10-15.
DPT (2006),DPT Yayınları, ss.10-11.
DPT (2014),DPT Yayınları, ss.24-35.
OAKLEY, P. ve GARFORTH, C. (1985). Agriculture Extension and Rural
Development Centre, School of Education, University of Reading, UK.
Morgil, O. (2003). Türkiye-Avrupa Birliği Ekonomik İlişkileri, Gazi Üniversitesi
İ.İ.B.F. Dergisi, 103-116.
Özdemir, V. (2014). Türkiye'de Planlı Kalkınma Deneyimleri, Marmara
Üniversitesi, s. 12.
Soyak, A. (2003). Türkiye’de İktisadi Planlama: DPT’ye İhtiyaç Var mı? Doğuş
Üniversitesi Dergisi, 4(2), 167-182.
Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1981). Savaş Sonrası Ortamında 1947 Türkiye İktisadi
Kalkınma Planı. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi İdari İlimler
Fakültesi Yayını, No: 24.
http://www.kalkinma.gov.tr/ Pages/BesYillikKalkinmaPlani.aspx ET: 10.01.2017).
http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/OzelIhtisasKomisyonuRaporlari.aspx.