Content uploaded by Hans Baeté
Author content
All content in this area was uploaded by Hans Baeté on May 31, 2015
Content may be subject to copyright.
Monitoring-
programma
Vlaamse
Bosreservaten
Ministerie van de
Vlaamse
Gemeenschap
Afdeling
Bos en Groen
Mycologisch rapport
Monitoring en inventarisatie
van de paddestoelen van de bosreservaten
Kersselaerspleyn, Everzwijnbad, Wijnendalebos, en De Heirnisse
with summary and figure captions in English
Ruben Walleyn, Hans Baeté, Bart Christiaens, Luc De Keersmaeker,
Marc Esprit, Peter Van de Kerckhove & Kris Vandekerkhove
Rapport IBW Bb R 2005.007
Wijze van citeren:
Walleyn R., Baeté H., Christiaens B., De Keersmaeker L., Esprit M., Van de Kerckhove P., &
Vandekerkhove K. (2005). Monitoringprogramma Integrale Bosreservaten – Mycologisch rapport.
Monitoring en inventarisatie van de paddestoelen van de bosreservaten Kersselaerspleyn, Everzwijn-
bad, Wijnendalebos en de Heirnisse. AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport
IBW.Bb.R.2005.007.
Depotnummer: D/2005/3241/144
Dit rapport kadert in een reeks van rapporten betreffende de monitoring van spontaan ontwikkelende
bosecosystemen. Contacteer bosreservaten@inbo.be voor een overzicht van de beschikbare rappor-
ten en verdere informatie over dit onderzoeksprogramma.
Foto op de voorpagina: Echte tonderzwam in bosreservaat Kersselaerspleyn (dia Ruben Walleyn).
1
Inhoudstafel
1 INLEIDING ..................................................................................................................................................... 2
2 METHODIEK ................................................................................................................................................. 3
3 PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT KERSSELAERSPLEYN (ZONIËNWOUD)........... 6
3.1 H
ET BOSRESERVAAT KERSSELAERSPLEYN............................................................................................... 6
3.2 P
ADDESTOELEN IN HET CENTRAAL TRANSECT ......................................................................................... 9
3.3 O
VERIGE PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT KERSSELAERSPLEYN ............................................. 15
4 PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT EVERZWIJNBAD (MEERDAALWOUD)........... 20
4.1 H
ET BOSRESERVAAT EVERZWIJNBAD .................................................................................................... 20
4.2 P
ADDESTOELEN IN HET CENTRAAL TRANSECT ....................................................................................... 23
4.3 O
VERIGE PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT EVERZWIJNBAD .................................................... 28
5 PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT WIJNENDALEBOS ................................................ 30
5.1 H
ET BOSRESERVAAT WIJNENDALEBOS .................................................................................................. 30
5.2 P
ADDESTOELEN IN HET CENTRAAL TRANSECT ....................................................................................... 33
5.3 O
VERIGE PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT WIJNENDALEBOS .................................................. 37
6 PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT DE HEIRNISSE....................................................... 40
6.1 H
ET BOSRESERVAAT DE HEIRNISSE ....................................................................................................... 40
6.2 P
ADDESTOELEN IN HET CENTRAAL TRANSECT ....................................................................................... 45
6.3 O
VERIGE PADDESTOELEN VAN HET BOSRESERVAAT DE HEIRNISSE ....................................................... 49
7 DANKWOORD ............................................................................................................................................. 52
8 SAMENVATTING........................................................................................................................................ 52
9 SUMMARY.................................................................................................................................................... 53
10 REFERENTIES............................................................................................................................................. 55
BIJLAGE 1. INVENTARIS VAN DE PADDESTOELEN VAN BOSRESERVAAT
KERSSELAERPSLEYN.................................................................................................................................... 58
BIJLAGE 2. INVENTARIS VAN DE PADDESTOELEN VAN BOSRESERVAAT EVERZWIJNBAD . 66
BIJLAGE 3. INVENTARIS VAN DE PADDESTOELEN VAN BOSRESERVAAT WIJNEDALEBOS.. 70
BIJLAGE 4. INVENTARIS VAN DE PADDESTOELEN VAN BOSRESERVAAT DE HEIRNISSE ..... 74
2
1 Inleiding
Dit rapport kadert in een onderzoeksopdracht van Afdeling Bos en Groen aangaande de monitoring
van bosreservaten in het Vlaamse Gewest. Het betreft een monitoring van de paddestoelen in een
transect waarin ook de vegetatie en de dendrometrie gemonitord worden volgens een tienjarige
cyclus.
De resultaten van de vegetatie- en dendrometrische monitoring worden gepubliceerd in een apart
monitoringrapport. De monitoring van ieder reservaat wordt voorafgegaan door een basisrapport met
een inventaris van de bestaande geografische, administratieve, ecologische en historische informatie
over het bosreservaat; inbegrepen een zo volledig mogelijke bespreking van de beheersgeschiedenis,
een overzicht van het reeds uitgevoerde onderzoek, en soortenlijsten van alle onderzochte groepen
organismen.
Een monitoring in de tijd van de mycoflora van de bosreservaten vormt een waardevolle aanvulling bij
de studie van de vegetatie en dendrometrie van de reservaten, omdat
- de paddestoelenflora (mycoflora) veel soortenrijker is dan de vaatplantenflora,
- paddestoelen vaak sneller dan vaatplanten reageren op wijzigingen van de strooisellaag, de hoeveel
dood hout, vochtgehalte e.d.
Omdat bosreservaten ook een biodiversiteitsfunctie hebben, gaat ook aandacht uit naar de
beschikbare inventarisatiegegevens van de gehele reservaten, om op lange termijn de betekenis van
de bosreservaten voor de diversiteit en het behoud van de Vlaamse mycoflora te kunnen inschatten.
3
2 Methodiek
De methodiek van de monitoring van de mycoflora volgt deze die gebruikt wordt in de Nederlandse
bosreservaten (Veerkamp 1992, 2001, 2003). Hierbij wordt de mycoflora geïnventariseerd in 10
blokken van 10 m u 10 m in het centraal transect (100 m u 10 m) van de kernvlakte, met in principe
een herhaling om de 10 jaar (Fig. 2.1). Een monitoring op deze fijne schaal moet wijzigingen sneller
opspoorbaar maken dan een opvolging van één enkel groot proefvlak.
Om praktische redenen (verscheidene moeilijk determineerbare soortgroepen, moeilijk observeerbare
soorten, seizoens- en weersgevoelige fenologie van vruchtlichamen, e.a.: zie b.v. Arnolds 1995),
geschiedt de inventarisatie over 2 jaar, en dit 2 maal per jaar, gespreid over de late zomer- herfst. Op
plaatsen waar een voorjaars- of zomeraspect verwacht wordt, wordt een bijkomende inventarisatie
verricht in de lente of zomer.
De grondige inventarisatie beperkt zich tot de grote, opvallende soorten macrofungi: dit zijn alle
bovengronds groeiende plaatjeszwammen, gasteromyceten, ascomyceten en heterobasidiomyceten
met vruchtlichamen groter dan 1 cm, polyporen, clavarioïde en hydnoïde fungi, en goed zichtbare
korstzwammen groter dan (1)2 cm². Van deze soorten worden de vruchtlichamen, indien mogelijk,
geteld. Bij zeer kleine, vaak massaal optredende plaatjeszwammen zoals Coprinus disseminatus of
Marasmius bulliardii, worden het aantal vruchtlichamen geschat. Bij resupinaat (korstvormig)
groeiende soorten, ineengroeiende soorten of soorten hoog in bomen wordt enkel de presentie
aangeduid. Daarnaast worden ook kenmerken van het substraat (aard + soort) en eventueel
afwijkende groeiwijzen genoteerd (tabel 2.1). Niet in het veld zichtbare korstzwammen, in het
bijzonder soorten die groeien aan de onderzijde van liggend dood hout, worden slechts
steekproefsgewijs verzameld, met minimale verstoring van de vegetatie (vermijden van omdraaien van
zeer rot hout of zeer groot dood hout, of het afbreken van losse schors). De overige soorten
(microfungi, kleine ascomyceten) worden in principe niet verzameld maar, voor zover de veldkennis dit
mogelijk maakt, genoteerd in de categorie niet-gemonitorde soorten (toevalswaarnemingen). Ook
gelicheniseerde fungi (korstmossen) worden niet bestudeerd (met uitzondering van gelicheniseerde
plaatjeszwammen, waarvan overigens slechts enkele soorten in ons land voorkomen).
De inventarisatieperiode wordt zoveel mogelijk gesitueerd rond het jaar van de monitoring van de
vegetatie en dendrometrie van de kernvlakte, om betere correlaties met deze te kunnen leggen.
De groepering van de diverse soorten in functionele ecologische groepen is bij de verwerking erg
relevant (Veerkamp & Kuyper 1993). De drie belangrijkste functionele groepen zijn saprotrofe
paddestoelen, parasieten en mutualistische symbionten. In dit onderzoek worden volgende functionele
ecologische groepen onderscheiden:
Em = Ectomycorrhizavormende soorten.
Pnh = Necrotrofe parasieten op houtige planten.
Pbf = Biotrofe parasieten op fungi (paddestoelen die groeien op andere paddestoelen)
Pi = Parasieten op insecten of ongewervelden
Sh = Saprofyten op hout
Sk = Saprofyten op goed herkenbare kruidachtige resten (stengels, bladeren, vruchten)
St = Terrestrische saprofyten, op naakte bodem en min of meer verteerd strooisel
Sc = Coprofiele paddestoelen (mestzwammen)
Am = Mos-geassocieerde soorten (preciese relatie met mos niet altijd duidelijk)
Li = Gelicheniseerde plaatjeszwammen (korstmossen p.p.)
De meeste soorten zijn eenvoudig in één van deze categorieën te klasseren. Hierbij werden vooral de
indeling gebruikt van Arnolds et al. (1995), hier en daar gecorrigeerd volgens nieuwe inzichten. Zo
werden in navolging van Mleczko (2004) alle Rhodocollybia spp. opgevat als ectomycorrhizavormers
(klassiek als strooiselsaprofyten geklasseerd)
1
. Ook van bepaalde satijnzwammen is ondertussen
aangetoond dat zij mycorrhiza vormen (b.v. Entoloma clypeatum), en vermoedelijk zijn nog heel wat
1
Door verscheidene mycologen wel nog in twijfel getrokken (Kuyper, in litt.).
4
andere saprofytisch geacht levende paddestoelen in werkelijkheid boomsymbionten (diverse
koraalzwammen, bekerzwamachtigen e.d.). Ook enkele op rot hout groeiende korstzwammen moeten
tot de mycorrhizavormers gerekend worden (b.v. soorten uit de genera Tomentella, Amphinema,
Piloderma, Byssocorticium, Tylospora) Van enkele soorten die in Arnolds et al. nog geklasseerd staan
als strooiselsaprofyten, staat vast dat het myceliumstrengvormende houtafbrekers zijn, ook al vindt
men de vruchtlichamen meestal niet onmiddellijk op hout (b.v. Phallus impudicus, Megacollybia
platyphylla). Van enkele andere soorten weet men, of neemt men ondertussen aan, dat het parasieten
zijn op andere fungi (b.v. Squamanita, Collybia s.str., Tremella). Bij de saprofyten is de grens tussen
hout- of strooiselverterende saprofyt niet altijd eenduidig te trekken (b.v. bij diverse soorten uit de
geslachten Mycena, Psathyrella). Daarnaast zijn er de zwakteparasieten van bomen en struiken, die
op afgestorven gastheer nog als saprofyt – soms nog vele jaren - kunnen verder leven. Tenslotte dient
opgemerkt dat er soms nog veel ingewikkelder patronen dan de hier gehanteerde classificatie bekend
zijn. Sommige mycorrhizapaddestoelen verteren tezelfdertijd ook hout, andere parasiteren deels op
zwamvlokken van nog andere soorten. Ook van bepaalde houtsaprofyten is bekend dat zij (soms
tijdelijk) op andere zwamvlokken teren tijdens hun kolonisatie van het substraat (b.v. parasitisme van
Trametes gibbosa op zwamvlok van Bjerkandera adusta). Deze kennis wordt hier niet in rekening
gebracht, en bij twijfel over een bepaalde categorie wordt deze gekozen die het meest beantwoordt
aan de eigen veldobservaties.
PROEFVLAKKEN
OP DE RAST ERPUNT EN
70m
140m
KERNVLAKTE
PERIMETER BOSRESERVAA
T
50 m x 50 m RASTER
Fig. 2.1 - Schematische voorstelling van de layout van de monitoring met steekproefcirkels, de
kernvlakte, en proefvlakjes in het centraal transect van de kernvlakte.
Fig. 2.1 - Visualisation of the monitoring layout, combining grid-based circular plots with a core area
(0.98 ha) and the central transect used for monitoring of the mycoflora.
In dit rapport worden ook de algemene inventarisatiegegevens van een reservaat besproken. Dit
betreft meestal een uitgebreidere en bijgewerkte toelichting dan deze in de basisrapporten.
De inventarisatiegegevens zijn afkomstig van eigen waarnemingen, inclusief deze van de monitoring,
en gegevens van derden (meestal afkomstig uit de databank Funbel van de Koninklijke Antwerpse
Mycologische Vereniging. De aandacht gaat hierbij uit naar diversiteit en presentie van bijzondere
soorten (Rode lijst-soorten e.a.).
Nomenclatuur en soortopvatting
Momenteel wordt gewerkt aan een checklist van de paddestoelen van Vlaanderen (Walleyn et al., in
voorber.). De hier gevolgde nomenclatuur en soortinzichten steunt grotendeels op Arnolds et al.
(1995), deels op uitgewerkte delen van deze nog ongepubliceerde soortenlijst.
5
Herbariummateriaal en stockering gegevens
Van minder algemene en moeilijke soorten is herbariummateriaal gedeponeerd in het herbarium van
de Vakgroep Biologie te GENT (internationale herbariumcode: GENT). Verspreidinggegevens m.b.t.
tot het voorkomen van soorten, ook deze in de proefvlakken, worden overgemaakt aan funbel, de
chorologische paddestoelendatabank van de Kon. Antwerpse Mycologische Kring v.z.w., momenteel
de belangrijkste databank voor paddestoelen in Vlaanderen. De gedetailleerde opnames,
(veldformulieren en access-bestand – compatibel met funbel) worden bewaard in het archief van de
onderzoeksgroep bosreservaten van het I.B.W.
Tabel 2.1. Gegevens per waarneming, met voorbeeld.
Datum: 21/10/2003
Gemeente: Hoeilaart
Terrein: bosres. Kersselaerspleyn
IFBL-hok: E4.56.42
Proefvlak: 1
Soort: Marasmius setosus
Substraat, type: afgevallen blad
Substraat, soort: Beuk
Aantal exemplaren: 127
Microscopische determinatie: ja
/nee
Herbariummateriaal: ja
/nee
Exsiccaatnummer: -
Opmerkingen: -
6
3 Paddestoelen van het bosreservaat
Kersselaerspleyn (Zoniënwoud)
3.1 Het bosreservaat Kersselaerspleyn
Ligging en beknopte historiek
Het bosreservaat Kersselaerspleyn ligt in het Zoniënwoud (Hoeilaart, Groenendaal), ten Z van de
Ganzepootvijver en ten O van de Lotharingendreef (Fig. 3.1). De kernvlakte van het reservaat ligt
tussen de Verdunningsdreef, de St.-Corneliusdreef en het Palissadepad.
Het huidige Zoniënwoud is een restant van een uitgestrekt boscomplex aan de zuidrand van Brussel
dat vanaf de 15
de
eeuw tot 1830 nog ca. 10.000 ha groot is, en door urbanisatie en gepaard gaande
ontbossing in 1831-1842 werd herleid tot de huidige oppervlakte van ca. 4500 ha. Doorheen de
geschiedenis is het vrij intensief door de mens gebruikt (jacht, hout, vee). Sinds 1770 werden
bosherstel en bosbouw prioritair, wat resulteerde in de omvorming naar vrij homogene
beukenbestanden.
De kernvlakte van het bosreservaat werd ca. 1777 aangeplant na kaalslag volgens de ‘tir-et-aire’
methode, en was onderhevig aan een normaal dunningsbeheer. De laatste kappingen dateren
vermoedelijk van tijdens de jaren 1970 (nog steeds sporen van kapresten, exploitatiewegen, stobben).
Dit gedeelte van het reservaat wordt sinds 1983 niet meer beheerd en werd in 1995 als bosreservaat
erkend. Tijdens de zware februaristorm van 1990 sneuvelden tientallen oude beuken, die één grote en
een middelgrote open plek creëren. In het reservaat worden in de periode 1945-1963 ook 2
kunstmatige verjongingsgroepen gerealiseerd. Voor een gedetailleerde historiek en een overzicht van
het wetenschappelijjk onderzoek uitgevoerd in het reservaat verwijzen we naar Baeté et al. (2002).
De kernvlakte in Kersselaerspleyn wijkt af van de standaard-kernvlakte in de andere gemonitorde
bosreservaten door haar zeer grote oppervlakte en het ontbreken van een centraal transect (De
Keersmaeker et al., 2002). Daarom werd voor het mycologische onderzoek min of meer centraal in
kernvlakte een representatief transect gekozen in de zones buiten de stormvlaktes (Fig. 3.2, 3.3).
Bodem
De bodem in het reservaat bestaat overwegend uit matig droge leembodem van quartaire, niveo-eolische
origine (löss) met een gevlekte of verbrokkelde textuur B-horizont. Oorspronkelijk was deze leem
kalkhoudend, maar door natuurlijke bodemdegradatie, in de 20
e
eeuw versneld door antropogene
factoren (ontginningen, atmosferische deposities) trad er ontkalking op, soms tot op een diepte van 1,5 m
en meer. De huidige moder-mor bodem heeft een humusaanrijkingshorizont (Ah) van slechts 5 cm. Tot
30-40 cm diep bevindt zich een eluviatiehorizont (E) met daaronder een klei-aanrijkingshorizont (Btg) met
een hoger kleigehalte (20 versus 10%) wat zorgt voor een geringe doorlaatbaarheid en mogelijke vorming
van een stuwwatertafel.
In het transect schommelt de pH-KCl tussen 2,73 en 3,79, gemiddeld 3,10. De proefvlakken nrs. 1-6 zijn
beduidend zanderiger (zandfractie van ca. 70%) dan nrs. 7-10 (zandfractie van ca. 25%). Hier treft men
een droge zandleembodem aan met een kleur B-horizont.
Voor verdere details i.v.m. met de bodemeigenschappen van het reservaat verwijzen we naar het
bodemrapport van De Keersmaeker et al. (2003).
Fig. 3.1 - Situering van het bosreservaat Kersse-
laerspleyn (zwarte perimeter) in het Zoniënwoud,
met de kernvlakte (rode perimeter), de gemoni-
torde vegetatieplots (blauwe perimeter) en het
onderzochte transect.
Fig. 3.1 - Location of the forest reserve Kersse-
laerspleyn in Sonien forest, near Brussels,with
core are (red perimeter), vegetation plots (blue
perimeter) and studied transect.
De kernvlakte van Kersselaerspleyn.
Core area of Kersselaerspleyn
Vegetatie
Resultaten van de vegetatieopname in het kader van de bosreservatenmonitoring van de
Keersmaeker et al. (2002) zijn samengevat in tabel 3.1. Hierbij aanvullend werden tijdens de
mycologische inventarisatie in september 2004 ook 2 zaailingen Quercus robur genoteerd in proefvlak
7.
De overschermingsgraad is volledig, behalve in proefvlakje nr. 3 (<25%, weinig) en nrs. 4-6 (25-50%).
De vegetatie behoort tot het Milio-Fagetum, of kan beschouwd worden als een soortenarme variant
hiervan. De boomlaag bestaat uitsluitend uit Beuk. De kruidlaag is slechts zeer fragmentarisch
ontwikkeld en wordt gekenmerkt door Witte klavuring (Oxalis acetosella), Gele dovenetel (Lamiastrum
galeobdolon), Bosgierstgras (Milium effusum), Stekelvarens (Dryopteris carthusiana + D. dilatata) en
Wijfjesvaren (Athyrium filix-femina). Eilandjes Grote brandnetel (Urtica dioica) zijn vaak terug te vinden
rond groot vrij rot hout, wellicht door de hogere beschikbaarheid aan fosfaat en vocht. Op de
wortelkluiten ontwikkelt zich vaak een specifieke, uitbundige vegetatie
met specifieke soorten als
Framboos (Rubus idaeus) en buiten het transect ook Bleke zegge (Carex pallescens) of Witte veldbies
(Luzula luzuloides). De moslaag is niet bestudeerd.
8
Dood hout
In de kernvlakte is 139 m³ dood hout aanwezig per ha, op een paar eiken na, bestaande uit
beukenhout; de totale levende houtvoorraad bedraagt 793 m³/ha (De Keersmaeker et al. 2002). Ook
het transect is zeer rijk aan groot dood beukenhout, met een deel van stam en kruin van de
afgebroken beuk 1990-0255a (afgestorven ca. midden jaren ‘1990, DBH > 90cm diam.), de stambasis
van de ontwortelde beuken 1990-0257 (storm 1990, DBH 102cm) en 1990-0062 (windworp 1984,
48cm DBH), en een rest van de top van 1990-0305 (storm 1983, 82cm diam.). Het dode hout is hier
hoofdzakelijk afkomstig van windworpen, en slechts in mindere mate van het aftakelen van oude
bomen na kolonisatie door zwammen, maar in een kleiner deel van de gevallen duidt het verschijnen
van bepaalde zwakteparasieten, zoals Meripilus giganteus, in de jaren na een windworp erop dat een
deel van de ontwortelde bomen reeds fysisch door zwammen verzwakt was. De dominante
afbraakfasen waarin de stammen zich tijdens onze opnames bevinden zijn 2-3, van de takken 2-4
(volgens classificatie Nat-Man, Walleyn & Vandekerkhove 2002).
Tabel 3.1. Vegetatieopname in het transect (eind augustus 2000).
Geschatte bedekkingen in % (3= 1-5%, 8 = 5-10%, 13 = 10-15% etc.), getallen met * duiden op aantal
individuele planten.
Table 3.1. Vegetation of the transect (end of August 2000).
Estimated plant coverages in % (3= 1-5%, 8 = 5-10%, 13 = 10-15% etc.), numbers with * refer to
numbers of individual plants.
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Athyrium filix-femina Wijfjesvaren < 1< 1< 1 3 3 < 1< 1< 1< 1
Carex remota IJle zegge < 1 < 1 < 1 < 1 < 1
Circaea lutetiana Groot heksenkruid < 1 < 1 < 1 < 1 < 1
Deschampsia cespitosa Ruwe smele 3 3
Dryopteris carthusiana + dilata
t
Smalle + Brede stekelvaren 421328135833 3 3 3 3
Galeobdolon luteum Gele dovenetel 3 3 3 < 1< 1< 1< 1 8 3
Holcus mollis Gladde witbol 7 3 3138133 < 1< 1
Impatiens parviflora Klein springzaad < 1 < 1
Juncus effusus Pitrus < 1 3 3 < 1 < 1
Luzula pilosa Ruige veldbies < 1 < 1
Maianthemum bifolium Dalkruid < 1
Milium effusum Bosgierstgras < 1< 1< 1< 1 < 1 < 1
Moehringia trinervia Drienerfmuur < 1
Oxalis acetosella Witte klaverzuring 47333333< 1< 1< 1
Pteridium aquilinum Adelaarsvaren 12138283 < 1
Rubus fruticosus agg. Gewone braam < 1 < 1 3 < 1 3
Scrophularia nodosa Knopig helmkruid < 1
Stellaria holostea Grote muur < 1 < 1 3 < 1 < 1
Urtica dioica Grote brandnetel 3 < 1
Fagus sylvatica Beuk dbh<5 1* 1* 1*
Fagus sylvatica Beuk dbh 5-10 2* 1* 3*
Fagus sylvatica Beuk dbh 10-20 1* 2* 1* 2*
Fagus sylvatica Beuk dbh 20-30 1* 1* 1*
9
Fig. 3.2 - Ligging onderzocht transect in de kernvlakte, met aanduiding van de bomen met een DBH > 30
cm. De proefvlakjes zijn genummerd (1-10) van N naar Z.
Fig. 3.2 - Studied transect with position of living and dead trees with DBH > 30 cm. Plots (1-10) are
numbered from N to S.
Fig. 3.3 - De kernvlakte in Kersselaerspleyn, april 2004, ter hoogte van proefvlakje 6, NW gericht naar 1.
Fig. 3.3 - View on transect in Kersselaerspleyn, April 2004.
3.2 Paddestoelen in het centraal transect
Data opnames: 16/9/2003, 21/10/2003, 13/5/2004, 14/9/2004, 15/10/2004. De lenteopname in 2004
leverde maar 2 extra soorten op (te droog): de beukennapbewoner Xylaria carpophila, die in de herfst
zo goed als onzichtbaar is, en de voorjaarshoutzwam Polyporus ciliatus. De herfstopnames waren het
10
soortenrijkst in oktober. 2004 leverde minder soorten en kleinere aantallen op dan 2003, ook al gold
2003 als een droog en slecht paddestoelenjaar.
Am
Em
Pnf
Pnh
Sh
Sk
St
Am = mos-geassocieerde soorten
Em = ectomycorrhizavormers
Pnf = necrotrofe parasieten op fungi
Pnh = necrotrofe parasieten op hout
Sh = saprofyten op hout (strict of voorkeur voor houtige
substraten)
Sk = saprofyten op kruidachtige plantendelen, vruchten,
bepaalde bladeren e.d.
St = terrestrische saprofyten (in verterende strooisellaag, op
naakte bodem etc.)
Fig. 3.4 - Verhouding ecologische groepen van de gemonitorde soorten (n = 154) in het transect
Kersselaerspleyn.
Fig. 3.4 - Distribution of ecological groups of monitored macrofungi (n = 154) in the transect
Kersselaerspleyn.
In Tabel 3.2 wordt een overzicht gegeven van de waargenomen soorten, de ecologische groep, het
maximaal aantal waargenomen vruchtlichamen (verder aangeduid als MV) tijdens 1 opname per
proefvlak van 10 m × 10 m, en het aantal proefvlakken waarin de soort is waargenomen tijdens de
monitoring. Fig. 3.4 geeft de verhouding weer tussen de ecologische groepen van de gemonitorde
soorten.
Tabel 3.2 - Transect Kersselaerspleyn. Soorten, ecologische groep (Eco), maximaal aantal waarge-
nomen vruchtlichamen (MV) tijdens één opname per proefvlak (10 m × 10 m, nrs. 1-10), en aantal
proefvlakken (#PQ) waarin de soort is waargenomen tijdens de monitoring 2003-2004.
Table 3.2 - Transect Kersselaerspleyn. Species, ecological group (Eco), maximum number of
fruitbodies per plot (10 m × 10 m, nrs. 1-10), observed during one survey, and number of plots (#PQ)
in which a species has been observed during the monitoring in 2003 en 2004.
Eco Soort 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MV #PQ
Em Amanita citrina var. citrina
1
1 1
Em Amanita rubescens
3 1
4 2
Sh Armillaria gallica
4 3 2 5
14 4
Sh Ascocoryne cylichnium
2
2 1
Sh Ascocoryne sarcoides
+
+ 1
Sh Bjerkandera adusta
+
+ 1
Sh Bolbitius reticulatus
1
1 1
Em Boletus pulverulentus
1
1 1
Sh Botryobasidium aureum
+ + + + + +
+ 6
Sh Botryobasidium obtusisporum
+
+ 1
Sh Botryohypochnus isabellinus
+
+ 1
Sh Calocera cornea
+ +
+ 2
Sh Ceraceomyces sublaevis
+
+ 1
Sh Ceriporiopsis gilvescens
+ + + +
+ 4
Sh Cerocorticium confluens
+
+ 1
Em Clavulina coralloides
1 4 1 1
7 4
St Clitocybe clavipes
1 2
3 2
St Clitocybe fragrans
43
43 1
St Clitocybe metachroa
4 2 4
10 3
Sh Clitopilus hobsonii
3 1
4 2
Pnf Collybia cookei
1
1 1
Sh Conocybe subpubescens
2 2 3 1
8 4
11
Eco Soort 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MV #PQ
Sh Coprinus micaceus
207 420 26
653 3
Em Cortinarius anomalus
2 2
4 2
Em Cortinarius delibutus
2 1 1
4 3
Sh Creopus gelatinosus
+
+ 1
Sh Crepidotus cesatii
+
+ 1
Sk Crepidotus epibryus
6
6 1
Sh Cudoniella clavus
+
+ 1
Sh Dacrymyces stillatus
+
+ 1
Sh Datronia mollis
+
+ 1
St Entoloma juncinum
1
1 1
Sh Eutypa spinosa
+ + + +
+ 4
St Fayodia bisphaerigera
2
2 1
Sk
Flammulaster carpophilus var.
subincarnatus
1 1 3 4 1 1
11 6
Pnh Fomes fomentarius
1
1 1
St Galerina ampullaceocystis
1
1 1
Am Galerina cerina var. longicystis
1
1 1
Am Galerina hypnorum
1 3 1
5 3
Sh Galerina marginata
13 4
17 2
Pnh Ganoderma lipsiense
6 22 18 23
69 4
St Gymnopus peronatus
1 1 1
3 3
Sh Henningsomyces candidus
+
+ 1
Sh Hyphoderma praetermissum
+ +
+ 2
Sh Hyphoderma puberum
+
+ 1
Sh Hyphoderma roseocremeum
+ + +
+ 3
Sh Hyphoderma setigerum
+
+ 1
Sh Hyphodontia barba-jovis
+ +
+ 2
Sh Hyphodontia flavipora
+ + + +
+ 4
Sh Hyphodontia radula
+
+ 1
Sh Hypholoma fasciculare
29 7 19 1
56 4
Sh Hypochnicium eichleri
+
+ 1
Sh Hypochnicium sphaerosporum
+ +
+ 2
Sh Hypoxylon cohaerens
+ + +
+ 3
Sh Hypoxylon fragiforme
+ +
+ 2
Sh Hypoxylon rubiginosum
+ +
+ 2
Em Inocybe lanuginosa var. lanuginosa
5 1
6 2
Em Inocybe petiginosa
3
3 1
Sh Kretzschmaria deusta
+ + + + + + +
+ 7
Sh Laccaria amethystina
19 1 31 19 11 2
83 6
Em Laccaria laccata var. pallidifolia
3 1 15 5 14 20 3 1
62 8
Em Lactarius subdulcis
1 16 10 4 3 6 1
41 7
Em Lactarius tabidus
1 8 1
10 3
Em Lyophyllum confusum
4
4 1
St Marasmiellus vaillantii
2
2 1
Sk Marasmius setosus
127 47 17 15 66 60 30 25 14
401 9
Sk Megacollybia platyphylla
1 1
2 2
Sh Melanamphora spinifera
+
+ 1
Sh Melanotus phillipsii
2
2 1
Sk Mutinus caninus
4 1 2 1
8 4
St Mycena abramsii
7 2
9 2
St Mycena amicta
1
1 1
St Mycena capillaris
15 43 55 17
130 4
Sk Mycena cinerella
7 5 4
16 3
St Mycena crocata
87 73 75 1
236 4
Sh Mycena diosma
1 8 15
24 3
St Mycena filopes
1
1 1
St Mycena galericulata
1 4 1
6 3
Sh Mycena galopus
1 6 1 1 2
11 5
12
Eco Soort 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MV #PQ
St Mycena haematopus
15 5 17 35
72 4
Sh Mycena leptocephala
6 3
9 2
St Mycena pelianthina
1 1
2 2
St Mycena picta
3
3 1
Sh Mycena pura
2 2 1 3 9 18 1 7
43 8
St Mycena rosea
3
3 1
St Mycena sanguinolenta
1 1 3 1 1
7 5
St Mycena speirea
2 1 1
4 3
Sh Mycena vitilis
2 1 1 2 1
7 5
St Mycoacia aurea
+ +
+ 2
Sh Mycoacia fuscoatra
+
+ 1
Sh Nectria cinnabarina
+
+ 1
Sh Nemania chestersii
+ +
+ 2
Sh Nemania serpens
+ + +
+ 3
Sh Oligoporus subcaesius
1
1 1
Sh Ombrophila pura
3
3 1
Sh Oudemansiella mucida
7 11 8 1
27 4
Sh Peniophora cinerea
+ +
+ 2
Sh Peziza micropus
2
1
1 1
Sh Phellinus ferruginosus
+
+ 1
Sh Phlebia livida
+
+ 1
Sh Phlebia radiata
+
+ 1
Sh Phlebia tremellosa
+ +
+ 2
Sh Phleogena faginea
+
+ 1
Sh Pholiota mutabilis
116
116 1
Sh Physisporinus vitreus
+ + + + + + +
+ 7
Pnh Pleurotus ostreatus
5
5 1
Sh Plicaturopsis crispa
+ + +
+ 3
Sh Pluteus cervinus
2 2 2
6 3
Sh Pluteus hispidulus var. cephalocystis
2 16
18 2
Sh Pluteus insidiosus
1 1
2 2
Sh Pluteus leoninus
1 1
2 2
Sh Pluteus nanus
1
1 1
Sh Pluteus phlebophorus
2 4 3
9 3
Sh Pluteus plautus
5 1 1
7 3
Sh Pluteus podospileus
1 6
7 2
Sh Polyporus ciliatus
4
4 1
Sh Polyporus varius
1
1 1
Sh Psathyrella maculata
3
3 1
St Psathyrella obtusata
14
14 1
Sh Psathyrella piluliformis
575 196
771 2
St Psathyrella tephrophylla
4 1
5 2
Sh Psilocybe crobula
2
2 1
Em Rhodocollybia butyracea
1 5 2 3
11 4
Am Rickenella fibula
8 3 1 6 3 1 3
25 7
St Ripartites tricholoma
4
4 1
Sh Rosellinia britannica
+
+ 1
Em Russula cyanoxantha
1
1 1
Em Russula fellea
2
2 1
Em Russula lepida
2
2 1
Em Russula mairei var. fageticola
1
1 1
Em Russula nigricans
1
1 1
Em Russula ochroleuca
15 2 1 2 11 5 7 2
45 8
Em Russula puellaris
1 1
2 2
Em Scleroderma areolatum
11 1
12 2
2
Hoogstwaarschijnlijk synoniem van Peziza varia (Hansen et al., Mycol. Res. 106: 879-902, 2002)
13
Eco Soort 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MV #PQ
Sh Scopuloides hydnoides
+
+ 1
Sh Scutellinia scutellata
7 51 2
60 3
Sh Simocybe centunculus
13 1
14 2
Sh Simocybe rubi
4
4 1
Sh Simocybe sumptuosa
5
5 1
Sh Skeletocutis nivea
14 11 2 1 5 8
41 6
Sh Steccherinum ochraceum
+
+ 1
Sh Stereum hirsutum
+
+ 1
Sh Stereum subtomentosum
+ +
+ 2
Sh Trametes gibbosa
5
5 1
Sh Trametes ochracea
4
4 1
Sh Trametes versicolor
58 212 32 100
402 4
Em Tricholoma ustale
22
22 1
Sh Tubaria conspersa
14 9
23 2
Em Xerocomus chrysenteron
6 3 1 2 2 1
15 6
Em Xerocomus pruinatus
7 3 3
13 3
Em Xerocomus subtomentosus
2
2 1
Sk Xylaria carpophila
+ + + + + + +
+ 7
Sh Xylaria hypoxylon
59 38 11
108 3
Sh Xylaria polymorpha
1
1 1
Niet gemonitorde soorten
Orbilia delicatula
+ + +
+ 3
Diatrype stigma
+ +
+ 2
Rhopographus filicinus
+ +
+ 2
Paecilomyces farinosus
+ + +
+ 3
Polydesmia pruinosa
+
+ 1
Mycorrhizasoorten
In het transect komen 25 ectomycorrhizavormende soorten voor, 16% van het totale soortenaantal. De
meeste zijn algemene, strooiseltolerante kensoorten van voedselarme tot matig voedselrijke
loofbossen, zoals bv. Amanita citrina, Russula ochroleuca, Rhodocollybia butyracea, Scleroderma
areolatum en Xerocomus chrysenteron; beide laatste zijn hier vaak geassocieerd met sterk rot hout.
Kenmerkende beukenbegeleiders zijn Inocybe petiginosa, Lactarius subdulcis, Tricholoma ustale en
Xerocomus pruinatus (deze laatste groeit ook in naaldbos op rijkere bodem, maar komt in Vlaanderen
enkel voor bij Beuk). Tricholoma ustale groeit op een plaats waar de strooisellaag wat dunner is, in
overeenstemming met Vanholen et al. (2001) die T. ustale als een indicator van beukenbossen met
dunne strooisellaag beschouwen. De meeste soorten en de grootste aantallen zijn centraal in het
transect waargenomen, waar relatief meer strooiselarme plekken aanwezig zijn en de bodem wat
vochtiger is. Dit is ook de plaats waar nog duidelijke sporen te zien van een oude exploitatieweg uit de
jaren ’70 (zie kaart 1 in Van Den Berge et al., 1990).
Terrestrische saprotrofe soorten
In het transect zijn een 30-tal soorten saprofyten van strooisel en kruidachtige resten geteld, de
meeste soorten in relatief kleine aantallen. Alleen de gespecialiseerde beukenbladafbrekers
Marasmius setosus en Mycena capillaris fructificeren hier soms in grotere aantallen, maar deze zijn
door de zeer kleine vruchtlichamen moeilijk telbaar en bij droger weer soms nauwelijks zichtbaar.
Verspreid over gans het transect groeien ook Xylaria carpophila en Flammulaster carpophilus var.
subincarnatus, beide gespecialiseerd op beukennapjes. Kenmerken voor strooisel van beukenbos op
rijkere bodem zijn de soorten verwant met Mycena pura: M. pelianthina, M. rosea als M. diosma, die
pleksgewijs in het Zoniënwoud soms in grotere aantallen optreden. Vanholen et al. (2001: 24) typeren
Mycena pura als een indicator voor zure, strooiselrijke beukenbossen (sic); volgens onze eerste
indrukken verkiezen Mycena pelianthina en M. diosma dunnere strooisellagen; deze laatste is de
enige die volgens de literatuur een uitgesproken voorkeur heeft voor Beuk, vooral op rijkere
bodemtypes. De meest opmerkelijke soort is evenwel Fayodia bisphaerigera, die in Europa vooral
14
bekend is van naaldbos, maar in oude zure beukenbossen komen wel vaker naaldbossoorten voor,
ook qua houtzwammen.
Houtzwammen
Ruim 90 (58%) soorten zijn min of meer houtsaprotroof, en groeien op één na allemaal op beukenhout
(fig. 3.5). Enkel Psilocybe crobula werd aangetroffen aan de basis van een stekelvarenstronk.
Bij de houtzwammen komen diverse specialisten of soorten met uitgesproken voorkeur voor beuk
voor: Ceriporiopsis gilvescens, Eutypa spinosa, Hypoxylon cohaerens, Hypoxylon fragiforme,
Kretzschmaria deusta, Melanamphora spinifera, Mycena crocata, Nemania chestersii, Oudemansiella
mucida, Phellinus ferruginosus, Phleogena faginea, Pluteus insidiosus, Skeletocutis nivea, Stereum
subtomentosum, en Trametes gibbosa. De helft van deze soorten is min of meer gebonden aan groot
dood hout (> 10cm diam.); dit geldt verder ook voor Henningsomyces candidus, Mycena picta, Pluteus
cervinus, P. hispidulus, P. leoninus, P. nanus, P. phlebophorus, P. plautus, P. podospileus,
Psathyrella maculata, P. piluliformis Simocybe centunculus, S. sumptuosa. Niet minder dan 8 soorten
hertezwammen zijn dus in het transect waargenomen, wat op zich al opmerkelijk is. Zwakteparasieten
zijn in het transect enkel als saprofyt waargenomen; de waarneming van één oud vruchtlichaam van
Fomes fomentarius is zelfs niet met zekerheid gedetermineerd. Elders in de kernvlakte zijn
zwakteparasieten wel actief aanwezig, maar eerder dungezaaid omdat veel dood hout gegenereerd is
door windval en niet door zwamgeparasiteerde bomen.
93
1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Fagus Dryopteris
Fig. 3.5 - Aantal soorten houtzwammen volgens substraat in transect Kersselaerspleyn.
Fig. 3.5 - Number of wood inhabiting species according to substrate in transect Kersselaerspleyn.
Overige
De moslaag in het transect is vrij schaars ontwikkeld, en vooral aanwezig aan stamvoeten en op sterk
verteerd hout. Mos-geassocieerde soorten zijn dan ook eerder schaars.
De paddestoelparasieten zijn vertegenwoordigd door Collybia cookei, de insectparasieten door
Paecilomyces farinosus (op vlinderpoppen, vaak tussen mos). Er werden geen mestzwammen
waargenomen.
15
Rode lijst-soorten
Er zijn geen soorten waargenomen van de Vlaamse Rode lijst. Van de groepen die niet in deze lijst
behandeld zijn, staan 11 soorten in de Rode lijst van Nederland (Arnolds & van Ommering, 1996
3
),
meer bepaald in de categorieën
gevoelig: Ceriporiopsis gilvescens, Mycena crocata, Mycena diosma, Pluteus hispidulus, Pluteus
insidiosus, Psathyrella maculata;
kwetsbaar: Pluteus leoninus;
bedreigd
: Pluteus plautus;
ernstig bedreigd
: Mycena pelianthina, Mycena picta;
uitgestorven
: Fayodia bisphaerigera.
Twee andere soorten houtzwammen waren in 1996 nog niet uit Nederland bekend: Nemania
chestersii, Phleogena faginea. Deze laatste maakt door zijn zeldzaamheid veel kans om bij een
volgende editie van de Nederlandse lijst opgenomen worden, maar is in Vlaanderen – vooral door
gericht onderzoek van beukenhoutzwammen - al op 21 sites gevonden (Walleyn 2004).
Zeldzamere korstzwammen zijn Botryohypochnus isabellinus, Hyphoderma roseocremeum, en
Mycoacia aurea.
Conclusie
Het aantal soorten paddestoelen is een beduidend veelvoud van het aantal hogere planten, wat in
beukenbossen vaker frappant is (b.v. Arnolds et al. 1994). Mycorrhizapaddestoelen zijn relatief
schaars vertegenwoordigd, het meest nog door algemene, strooiseltolerante soorten, kenmerkend
voor oudere bossen op zure/verzuurde bodems (b.v. Veerkamp 1992, 1994). Het transect in
Kersselaerspleyn is mycologisch zeer soortenrijk en interessant, in het bijzonder door het groot aantal
soorten houtzwammen die gebonden zijn aan groot dood hout. Gelet op de soortenrijke afbraakfase
waarin het meeste hout in het transect zich bevindt, en de sterk wijzigende soortensamenstelling
volgens de afbraakfase (Walleyn & Vandekerhove 2002), mag verwacht worden dat de
houtzwammenflora bij een volgende monitoring sterk zal wijzigen.
3.3 Overige paddestoelen van het bosreservaat Kersselaerspleyn
Een eerste beperkte soortenlijst voor het reservaat wordt gegeven door Van den Berge et al. (1992).
Ook zijn er wat gegevens bekend uit 2 proefvlakjes van Vanholen (1998), resp. gelegen in zuidoostelijke
uithoek van kernvlakte “BDKD” en langs Schone beukweg “BDBK”. Andere oudere gegevens zijn ons
niet bekend, op één waarneming van Clitocybe umbilicata na (zie verder).
De inventarisatie nam pas een echte vlucht met het onderzoek van houtzwammen op beuk in het kader
van het Nat-Man project (Walleyn & Vandekerkhove 2002). Ze vormen samen met de inventarisaties op
Eik (Walleyn & Vandekerkhove 2003, 2004) en de monitoring van het transect de basis van de totale
soortenlijst. Deze werd aangevuld met diverse losse waarnemingen, waarbij in 2002 gericht werd
gezocht naar truffelachtigen. Myriam de Haan en Sylvia de Pauw werden begeleid tijdens een korte
excursie voor slijmzwammen, Wolfgang Dämon (Oostenrijk), resp. Jos Schoutteten en Willy Termonia
tijdens twee korte excursies voor korstzammen.
In totaal zijn nu 20 soorten slijmzwammen (myxomyceten), 3 soorten microfungi, 462 soorten macrofungi
(paddestoelen: 61 spp. ascomyceten en 401 spp. basidiomyceten) uit het reservaat bekend (bijlage 1).
Het aantal zeldzame of bijzondere soorten is opmerkelijk hoog; verscheidene soorten waren nog niet
bekend uit Vlaanderen, enkele tientallen nog niet uit het Zoniënwoud (volgens lijst van Vanholen et al.
2001). Dit wordt evenwel niet goed weerspiegeld in het aantal Rode lijst-soorten (20 spp.), maar dit komt
vooral omdat in de Rode lijst van enkele paddestoelgroepen van Vlaanderen houtzwammen nauwelijks
zijn onderzocht (Walleyn & Verbeken 2000) terwijl juist vele bijzondere houtzwammen in het reservaat
aanwezig zijn.
3
Opm.: in de Nederlandse Rode lijst staat Plicaturopsis crispa als “kwetsbaar” gecatalogeerd. Deze soort is in
Vlaanderen pas voor het eerst waargenomen begin jaren 1980, maar sindsdien dermate explosief toegenomen
(en naar verluidt ook in Nederland) dat ze algemeen is geworden, en niet bij de bijzondere soorten thuishoort.
16
Diverse soorten werden reeds elders besproken (Verbeken & Walleyn 2003, Walleyn 2002, 2003a,
2003b, 2004, 2005b). De meest bijzondere soorten worden hier nogmaals kort toegelicht. Als
blikvangers kunnen we ook het groot aantal soorten hertezwammen (14 Pluteus spp.), polyporen (42
spp.) en truffelachtigen (9 spp.) melden. Het aantal korstzwammen bedraagt 80 spp., en telt minder
bijzonderheden. Het reservaat telt ook het grootste aantal indicatorsoorten voor houtzwammenrijke
beukenbossen in Nederland en België (Walleyn & Veerkamp 2005), namelijk 6 Europese
indicatorsoorten
4
en 11 Belgisch-Nederlandse indicatorsoorten
5
.
In strooiselrijke zure bossen is het aantal mycorrhizavormende soorten meestal laag. Ook in het
reservaat groeien de meeste (en de meest bijzondere) soorten op strooiselarme plaatsen. Dit is bijna
steeds langs de paden (daar heeft men vaak ook kalk- of mineraalaanrijking door steenslag, dolomiet-
grind e.d.) zoals de schrale mosrijke taluudjes langs de Verdunningsdreef en het Palissadepad
6
. Op de
strooiseltolerante Elaphomyces muricatus na, zijn zelfs alle andere truffelachtigen langsheen de paden
aangetroffen. Wel bevindt zich in de kernvlakte, meer bepaald nabij Beuk nr. 1990.0369, een zeer
kleine, strooiselarmere zone die wel opvallend rijk is aan mycorrhiza-vormende soorten (met o.a.
Tricholoma sciodes, Lactarius piperatus, en Cortinarius sanguineus!).
Verdere inventarisaties van de paddestoelen in het reservaat zijn zeker wenselijk en belangrijk voor de
kennis van de Vlaamse mycoflora in het algemeen.
Bij deze geven wij een beknopte bloemlezing van de belangrijkste soorten:
Aurantioporus fissilis – Appelboomkaaszwam
Zeldzame zwakteparasiet van loofbomen, in onze streken het meest bekend van oude Malus bomen. Op
beuk is de soort nog zeldzamer, en de waarneming op een boomstomp in de kernvlakte in 2001 betreft
een eerste waarneming in Zoniën. De op beuken gespecialiseerde zustersoort, Aurantioporus
alborubescens, is uiterst zeldzaam en kenmerkend voor natuurlijke atlantische beukenbossen en in
Vlaanderen enkel bekend van één recente, ongecontroleerde waarneming in 2001 te Ravels.
Balsamia polysperma – Kleine balsemtruffel
De Kleine balsemtruffel was reeds bekend uit Nederland en Luxemburg, maar nog niet uit België. Wij
troffen één enkel exemplaar aan, onder een moslaag langs het Keteldellepad onder een jongere beuk. De
soort groeide op dezelfde plaats als Genea lespiaultii, en was ook vergezeld van Tuber rufum en
Hymenogaster niveus s.l. Dit strookt met de algemene vaststelling dat verschillende soorten
truffelachtigen vaak samen groeien.
Callistosporium luteo-olivaceum “var.” minor – Olijfzwammetje
Eerste waarneming van dit genus in Vlaanderen, dat volgens de literatuur bijna uitsluitend voorkomt op
naaldhout. Deze soort groeit op het zeer oude, deels door bruinrot verteerde boomlijk van de beuk Visart
(gevallen in 1969). Deze variëteit met kleinere sporen was nog niet geldig gepubliceerd, en het materiaal
uit Kersselaerspleyn vormt nu het typemateriaal van dit taxon (Verbeken & Walleyn 2003). Helaas werd
door de redactie van het desbetreffende tijdschrift de taxonomische rang varieteit verkeerdelijk als forma
“verbeterd”.
Coprinus spelaiophilus – Ivoorinktzwam
Deze inktzwam is een zeldzame bewoner van holle bomen. Aangetroffen in beuk nr. 1990-0245 in de
kernvlakte. Sindsdien ook bekend van beukholtes in bosreservaat Neigembos en het Drongengoed te
Ursel. Zoals bij de meeste inktzwammen houden de vruchtlichamen van deze soort maar zeer
kortstondig stand, wat de observatie van deze soort er niet op vereenvoudigt.
Cortinarius sanguineus - Bloedrode gordijnzwam
4
Indicatorsoorten Fagus Europa Ceriporiopsis gilvescens, C. pannocincta, Hohenbuehelia auriscalpium,
Flammulaster limulatus, Lentinellus ursinus, Pluteus umbrosus
5
Indicatorsoorten Fagus België-Nederland: Ceriporiopsis gilvescens, C. pannocincta, Eutypa spinosa,
Hohenbuehelia auriscalpium, Inonotus nodulosus, Flammulaster limulatus, Lentinellus ursinus, Phleogena
faginea, Pholiota aurivella, Pluteus chrysophaeus, P. umbrosus
6
Enkele van de soorten waargenomen langs het Palissadepad, dat de noordwestelijke grens vormt van het
reservaat, groeien strict genomen buiten het reservaat, maar zijn toch in de inventaris opgenomen.
17
Een in Vlaanderen vrij zeldzame gordijnzwam van naaldbossen, die af en toe ook wordt waargenomen
in oude zure loofbossen.
Cyphellostereum laeve – Schijnmosoortje
Een zeer zeldzame korstvormige op mos groeiende paddestoel waar van de juiste taxonomische positie
nog niet uitgeklaard is. Vermoedelijk tweede vindplaats in Vlaanderen.
Entoloma farinogustus – Ranzige dennensatijnzwam
In tegenstelling tot wat de Nederlandse naam en de literatuur aangeeft, werd deze tweesporige
satijnzwam aangetroffen op hout, meer bepaald op de schors van een eikenboomlijk. Enige vondst in
Vlaanderen.
Genea lespiaultii
Een prachtig zwart, wrattig truffeltje, met sporen die volledig bezet zijn met grove, afgeplatte wratten.
Deze werd gevonden onder een moslaag bij beuk langs het Keteldellepad, meteen de eerste vondst in de
Benelux!
Henningsomyces candidus – Wit gaffelhaarbuisje
Deze kleine cyphelloïde basidiomyceet is pas sinds de jaren ’1990 uit Vlaanderen bekend, maar breidt
zich mogelijk uit (Walleyn 2004). Normaal wordt hij gevonden aan de onderzijde van groot rottend hout
maar in Kersselaerspleyn – waar hij helemaal vrij algemeen is – groeit hij ook in kleine richeltjes aan de
zijkant van grote boomlijken.
Hohenbuehelia auriscalpium – Spatelharpoenzwam
Eveneens pas met zekerheid bekend uit Vlaanderen sinds de jaren ‘1990. Thans verspreid over de regio
maar zeer zeldzaam, maar in Kersselaerspleyn is deze indicatorsoort van beukenbossen met hoge
natuurwaarde qua houtzwammen veel minder zeldzaam.
Lactarius piperatus – Gepeperde melkzwam
Een met uitsterven bedreigde melkzwam, met een uitgeproken zomerse fructificatieperiode. In
Vlaanderen zijn van deze soort slechts 2(3-4?) waarnemingen met zekerheid bekend. Een groepje van
deze melkzwammen werd begin juli 2003 aangetroffen in de buurt van Beuk nr. 1990.0369.
Lentinellus ursinus – Fluweelzaagplaat
Ontdekt op een vrij vers boomlijk (snag & log, met Fomes fomentarius) in 2002. Tevens een eerste
vondst voor de Benelux. De ontdekking van deze opvallende indicatorsoort van natuurlijke
beukenbossen in Europa is misschien de belangrijkste aanwinst voor de mycoflora van het Zoniënwoud
sinds het nulbeheer in de bosreservaten.
Marasmius alliaceus – Grote knoflooktaailing
Aangetroffen op een beukentak op 15 oktober 2004 langs de St.-Corneliusdreef, die sinds ong. een jaar
een nieuwe dolomietgrindlaag kreeg. Daarmee lijkt deze opvallende karakteristieke soort van
beukenbossen op mineraal(kalk)rijke bodems zich in het Zoniënwoud te vestigen (Walleyn 2005b). Voor
Vlaanderen was deze soort enkel gesignaleerd door Pâque (1886) uit Leuven, en Kaulille (Limburg, IFBL
C7.22.32, 17/10/1992, volgens databank Likona). Deze waarnemingen zijn overigens niet
gedocumenteerd en niet 100 % zeker. De soort is ook niet bekend uit Nederland. Pas in 17/10/1998
wordt ze een eerste maal in Zoniën waargenomen (Jean Lachapelle & Paul Van der Veken); onze
vondst is de tweede vondst voor Zoniën. Een paar dagen later wordt ze zelfs waargenomen in het
Hooggoed te Aalter! Ook zijn er ondertussen waarnemingen bekend van de paddestoelenwerkgroep
ZWAM uit de Leuvense regio: te Lovenjoel (1999) en het Mollendaalbos (1999, 2001). De uitbreiding van
deze soort verdient zeker aandacht.
Mycena picta – Tonnetjesmycena
Een kleine plaatjeszwam met heel bijzonder opgebouwde plaatjes. In 2001 eerst in het reservaat
aangetroffen op beuk (eerste vondst Vlaanderen), later in grote aantallen ook op schors van boomlijken
van Eik. Sindsdien ook bekend uit bosreservaten Bos Ter Rijst en Beiaardbos, maar daar werden
slechts enkele exemplaren gezien.
18
Mycena purpureofusca – Purperbruine mycena
Een tot voor kort weinig bekende mycena van zure bossen, die in Kersselaerspleyn vooral voorkomt op
bemoste schors van boomlijken van Eik, vaak in het gezelschap van Mycena picta, Rickenella fibula en
Galerina hypnorum. Volgens Veerkamp (1992) uitbreidend in Nederland, en daar vooral aangetroffen op
naaldhout.
Nemania chestersii – Streepsporige korstkogelzwam
De eerste Vlaamse vondsten van deze pyrenomyceet werden gedaan in Zoniën. Sindsdien is deze
soort, die vooral groeit op groot rottend beukenhout, dankzij ons gericht onderzoek op diverse plaatsen
in Vlaanderen aangetroffen. Enkel in Kersselaerspleyn is hij ook waargenomen op Eik.
Octaviania asterosperma – Welriekende sterspoortruffel
Aangetroffen langs het Palissadepad in 2003. De laatste vondst uit de Brusselse regio van deze
truffelachtige dateerde reeds uit 1959 (Ter Kamerenbos, Walleyn 2005b) terwijl in Vlaanderen deze soort
slechts één maal gevonden is (jaren ’80, te Ooidonk). Overigens werd in 2004 de soort opnieuw ontdekt
in Terkamerenbos (D. Ghyselinck, pers. meded.). Langs hetzelfde pad werden ook onrijpe
vruchtlichamen gevonden van Pachyphloeus cf conglomeratus (Gele kratertruffel). Van deze soort is
maar één oude vondst bekend in Vlaanderen (Zoniënwoud, Thoen 1988). In het Zoniënwoud waren
vroeger nog meer truffelachtigen bekend. Veroudering van de bestanden, strooiselophoping en
verzuring van de bodem zijn ongunstige omstandigheden voor deze mycorrhizavormers waarvan de
sporen door dieren verbreid worden, maar blijkbaar zijn een belangrijk deel van deze soorten toch nog
aanwezig.
Parthenope pilatii
Zeldzame houtbewonende ascomyceet, met in het veld doet denken aan een vrij grote, taaie Mollisia. In
de literatuur is nauwelijks iets over deze soort bekend, maar volgens de specialist Baral komt deze soort
vooral op groot dood beukenhout voor. In Kersselaerspleyn aangetroffen op 2 dode beuken, later ook
waargenomen op boomlijken Fagus in het Gentbos (Merelbeke) en Beisbroek (bij Brugge).
Pluteus chrysophaeus ss. Vellinga (syn.: P. luteovirens) – Gele aderhertezwam
De vondst van deze hertezwam in het reservaat is de eerste met zekerheid van deze soort in
Vlaanderen (Vandeven, pers. meded.).
Pluteus insidiosus – Zwaardvishertezwam
Een zeldzame soort, mogelijk met voorkeur voor beukenhout, die in het reservaat uitzonderlijk vrij
algemeen is. Tijdens de laatste jaren ook waargenomen op boomlijken Fagus in bosreservaten
Wijnendalebos en Vroenenbos (Hallerbos).
Russula melzeri – Pluche russula
Een zeldzame, aan beuk gebonden russula die in Vlaanderen pas sinds de jaren ’90 wordt gevonden en
herkend (Walleyn & Le Jeune, in voorber.). Enkel bekend van de centraal Brabant. Lijkt in tegenstelling
tot veel andere zeldzame russula’s enigszins strooiseltolerant.
Spongipellis pachyodon – Getande kaaszwam
Zeer zeldzame polypoor, waarvan klein exemplaar werd gevonden op boomlijk eik.
Volvariella surrecta – Parasietbeurszwam
Zeldzame parasiet van de algemene Clitocybe nebularis (Nevelzwam), waargenomen in 2003 aan de
noordrand van de kernvlakte.
Xerocomus pelletieri – Goudplaatzwam
Aangetroffen langs het Palissadepad. Vrij zeldzame, vanwege zijn plaatjesvormige hymenofoor een
bijzondere boleet, karakteristiek voor oude, zure loofbossen. Deze soort is voorgesteld ter opname in de
bijlagen van de conventie van Bern (Walleyn & Vandeven, 2003).
Xerula radicata f. arrhiza – Beukwortelzwam (“wortelloze” vorm)
Toen wij deze kleine grijze plaatjeszwammen voort het eerst aantroffen op een wortelkluit, stonden wij
voor een raadsel, zo sterk weken deze paddestoelen af van de algemene en zeer gemakkelijk
herkenbare Xerula radicata (Beukwortelzwam) die in de regel terrestrisch wordt waargenomen en een
lange, kenmerkende wortelvormig verlengde steel heeft (groeit op afgestorven wortels). Later ook
19
aangetroffen op 2 andere wortelkluiten. Na literatuuronderzoek bleek het om een uit Denemarken
ongeldig beschreven vorm te gaan, die klein is en deze wortelende steel. Deze vorm is nu geldig
beschreven, en het materiaal uit het reservaat vormt het typemateriaal van dit taxon (Verbeken &
Walleyn, 2003).
20
4 Paddestoelen van het bosreservaat
Everzwijnbad (Meerdaalwoud)
4.1 Het bosreservaat Everzwijnbad
Ligging en beknopte historiek
Het bosreservaat Everzwijnbad situeert zich centraal in het westelijke gedeelte van het
Meerdaalwoud, een groot boscomplex van ca. 1600 ha ten zuiden van Leuven (Fig. 4.1). Het geheel is
sinds de achttiende eeuw onderverdeeld in een vijftigtal percelen (“omheiningen” genaamd) die elk
door dreven worden begrensd. Landschappelijk situeert het Meerdaalwoud zich ten oosten van de
Dijlevallei in Midden-België. Het kan worden getypeerd als een Brabants leemplateaubos dat in
historische tijden overwegend als middelhout is beheerd; ook in het reservaat is dit waarschijnlijk het
geval geweest. Het is vandaag hoofdzakelijk omringd door landbouwgronden, bebouwing en enkele
kleine privé-bossen.
Het reservaat zelf maakt deel uit van de ‘omheining Everzwijnbad’ (88.5 ha). Het is ongeveer 27.5 ha
groot en wordt begrensd door vier openbare boswegen: de Nethense baan (ten oosten), de
Walendreef (ten zuiden), de Jamaicadreef (ten westen) en de Kleine dreef (ten noorden). Door het
reservaat loopt een geëxonereerd wandelpad (toegankelijk op eigen risico, geen veiligheids-
kappingen). In het reservaat is erkend sinds 1995, mogelijk is er nog tot 1994 extensief gekapt. Sinds
1995 wordt een nulbeheer ingevoerd, op een paar ringingen van Amerikaanse eiken in de randzone
van 30 m na (exotenbeheer als startbeheer).
Voor details omtrent historiek, beheersgeschiedenis en uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek
verwijzen we naar het basisrapport Everzwijnbad (Baeté et al. 2004a).
Fig. 4.1 - Situering van het bosreservaat Everzwijnbad in het Meerdaalwoud, met aanduiding van de
kernvlakte.
Fig. 4.1 - Location of the forest reserve Everzwijnbad in Meerdaal forest (near Leuven), with core area
(blue).
21
Bodem
De bodem in het reservaat bestaat volgens de Bodemkaart van België (opgemaakt in 1952, en vooral
in functie van landbouwdoeleinden) overwegend uit goed gedraineerde, zure leembodems van de
series Abc0 en Aba(b) (Baeté et al. 2004a). In de kernvlakte zijn beide typen vertegenwoordigd. Abc0-
bodems vertonen in principe een sterk gevlekte textuur B horizont en een dikke strooisellaag met mor-
humus. Volgens Prof. R. Langohr (pers. med.) bevindt de kalkrijke loess zich hier op 3 m diepte en
meer. Deze Abc0-bodems zijn minder gedegradeerd dan vergelijkbare bodems in het Zoniënwoud
(mogelijk omdat in Meerdaal geen omvorming naar monotoon beukenhooghout plaatsgreep) maar
sterker gedegradeerd door uitloging en podzolisatie dan de aanpalende Aba(b)-bodems, die volgens
Langohr als degradatiestadia tussen Abc0- en Aba-bodems kunnen worden beschouwd. Ze bezitten in
principe een moder-humus en de kalkrijke loess zit hier vermoedelijk minder diep. De permanente
grondwatertafel bevindt zich op meer dan 5 m diepte
Een gedetailleerd bodemrapport op basis van nieuwe bodemmonsters wordt later gepubliceerd. In het
transect schommelt de pH CaCl
2
(diepte 0-10 cm) tussen 3,14 en 4 (gemiddeld 3,36). De verhouding
van de fracties zand/leem/klei (%) zijn vrij homogeen in het transect (17/61/22).
Vegetatie
Resultaten van de vegetatieopname in het kader van de bosreservatenmonitoring van de
Keersmaeker et al. (2005) zijn samengevat in tabel 4.1. De concentratie van varens in proefvlakje 1 en
2 houdt mogelijk deels verband met de sporen van voormalige houtexploitatie (verdichting bodem:
vochtiger). Figuur 4.2 geeft een overzicht van de boomsoorten in het centraal transect. De
overscherming in het transect is vrij volledig.
Volgens een recente vegetatiekartering in het Meerdaalwoud (Roelandt 2004, zie ook Baeté et al.
2004a), behoort het deel van het reservaat waarin het transect ligt tot de subassociatie met Lelietje-
van-dalen van het gemengd eikenbos (QCc, Stellario-Carpinetum volgens Déthioux 1959); een
associatie die ergens het midden houdt tussen het Atlantische eikenbos (Quercetum atlanticum) en
het Midden-Europees Eiken-Haagbeukenbos (Querceto-Carpinetum).
De boomlaag van deze karteringseenheid bestaat volgens Déthioux (1959) uit Zomereik (Quercus
robur), Gewone es (Fraxinus excelsior), Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus), Zoete kers (Prunus
avium, afwezig in kernvlakte) en meer recent aangeplante en bevoordeelde soorten als Beuk (Fagus
sylvatica). In de onderetage groeit veel Hazelaar (Corylus avellana), terwijl Haagbeuk (Carpinus
betulus) eerder sporadisch optreedt. De subassociatie met Lelietje-van-dalen (Convallaria majalis)
bevat in de onderetage ook Ruwe berk (Betula pendula), Lijsterbes (Sorbus aucuparia) en Sporkehout
(Frangula alnus, evenwel afwezig in kernvlakte). De kruidlaag onderscheidt zich van de andere
subassociaties door zuurtolerante soorten als Gladde witbol (Holcus mollis), Ruige veldbies (Luzula
pilosa), Wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum), Witte klaverzuring (Oxalis acetosella), Brede
stekelvaren (Dryopteris dilatata) en Lelietje-van-dalen (Convallaria majalis).
Dood hout
Het reservaat is nog relatief arm aan groot dood hout, ca. 7,5 m³/ha (Govaere & Vandekerkhove
2005). Ook het transect is eerder dood hout-arm. In proefvlakje 2 van het centraal transect liggen
enkele kaprestjes Zomereik. In proefvlakje 3 ligt een grotere tak Zomereik, in 5 een uitgewaaide kruin.
De rest van het dood hout bestaat vooral uit kleine takken Zomereik en Gewone esdoorn, naast
staande of liggende hakhoutstammetjes van Hazelaar. Het grote dode hout is vrij vers, bij het kleine
dode hout zijn ook sterker verteerde stukken aanwezig.
22
Tabel 4.1 - Vegetatieopname in het centraal transect Everzwijnbad (april/mei 2002). Geschatte
bedekkingen in % (3= 1-5%, 8 = 5-10%, 13 = 10-15% etc.), getallen met * duiden op aantal individuele
planten.
Table 4.1 - Vegetation of the transect ( April/May 2002). Estimated plant coverages in % (3= 1-5%, 8 =
5-10%, 13 = 10-15% etc.), numbers marked with * refer to numbers of individual plants.
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Anemone nemorosa Bosanemoon 1122111111
Athyrium filix-femina Wijfjesvaren 30424222222
Carex pallescens Bleke zegge 1
Carex remota Ijle zegge 1
Convallaria majalis Lelietje-van-dalen 1 1 1
Deschampsia cespitosa Ruwe smele 1
Dryopteris carthusiana Smalle stekelvaren 1214212212
Dryopteris dilatata Brede stekelvaren 1121111212
Dryopteris filix-mas Mannetjesvaren 1
Lamium galeobdolon Gele dovenetel 1 1 1 1
Hedera helix Klimop 1111111 11
Holcus mollis Gladde witbol 2 4 4 2 1 2 4 12
Juncus effusus Pitrus 2 1
Lonicera periclymenum Wilde kamperfoelie 1
Luzula pilosa Ruige veldbies 1 1 1 1 1
Milium effusum Bosgierstgras 1112111111
Oxalis acetosella Witte klaverzuring 2 2 2 2 2 2 2 2 20 20
Polygonum hydropiper Waterpeper 1
Polygonatum multiflorum Gewone salomonszegel 1 11111 1
Rubus caesius Dauwbraam 1
Rubus fruticosus agg. Braam 2 11 11111
bedekking kruiden 40201230203020122040
bedekking mossen 2121112111
Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn 11277207221
zaailingen 0-30 cm 70* 40* 70* 100* 100* 100* 100* 100* 100* 100*
zaailingen 30-50 cm 1* 10* 80* 6* 1* 7*
zaailingen 50-200 cm 19* 16* 10* 50* 4*
zaailingen > 200 cm 14* 6* 5* 1*
Castanea sativa Tamme kastanje 1 1 1
zaailingen 0-30 cm Tamme kastanje 1* 2* 6*
Corylus avellana Hazelaar 11111111 1
zaailingen 0-30 cm Hazelaar 1* 1* 4* 12* 3* 4* 3* 3*
zaailingen 30-50 cm Hazelaar 4* 1*
zaailingen 50-200 cm Hazelaar 2* 1* 1*
zaailingen > 200 cm Hazelaar 5* 1* 1* 4* 2*
Fagus sylvatica Beuk 11111111
zaailingen 0-30 cm Beuk 1* 1* 2* 1* 4* 1* 2*
zaailingen 30-50 cm Beuk 1 3* 1* 1* 2*
zaailingen 50-200 cm Beuk 1* 1* 1* 1*
Fraxinus excelsior Es 1 1 1
zaailingen 0-30 cm Es 2* 1*
Ilex aquifolium Hulst 11 11
zaailingen 30-50 cm Hulst 1*
zaailingen 50-200 cm Hulst 1* 1*
Populus canescens Grauwe abeel 1
zaailingen 0-30 cm Grauwe abeel 1
zaailingen > 200 cm Grauwe abeel 1
Prunus avium Zoete kers 1 1 1
zaailingen 0-30 cm Zoete kers 1* 1* 2*
Prunus serotina Amerikaanse vogelkers 1
zaailingen 30-50 cm Amerikaanse vogelkers 1*
Quercus robur Zomereik 1111111111
zaailingen 0-30 cm Zomereik 4* 5* 8* 8* 9* 6* 10* 5* 11* 3*
zaailingen 30-50 cm Zomereik 1 1* 1* 3*
zaailingen 50-200 cm Zomereik 1*
Sorbus aucuparia Lijsterbes 1 1 1 1 1 1
zaailingen 0-30 cm Lijsterbes 1* 3* 2* 3*
zaailingen 30-50 cm Lijsterbes 1* 1* 1*
bedekking bomen 30507080608080907080
bedekking struiken 70 80 70 40 80 70 20 2 30 30
23
Fig. 4.2 - Bomen en struiken in en om het
centraal transect Everzwijnbad. De proefvlakjes
zijn genummerd (1-10) van N naar Z.
Fig. 4.2 - Living (green) and dead (red) trees
and shrubs in the central transect of Everzwijn-
bad.
Fig. 4.3 - Beelden van het transect Everzwijn-
bad in september 2004, ter hoogte van
proefvlakje 10, gericht naar 1.
Fig. 4.3 - Views of the central transect in Ever-
zwijnbad.
4.2 Paddestoelen in het centraal transect
Data opnames: 17/9/2003, 15/10/2003, 7/9/2004, 25/10/2004. Er werd geen lenteopname verricht. De
herfstopnames waren het soortenrijkst in oktober. 2004 leverde duidelijk minder soorten en kleinere
aantallen op dan 2003, ook al gold 2003 als een droog en slecht paddestoelenjaar. Gelet op de soms
droge weeromstandigheden, waren vruchtlichamen van Clitocybe gibba en C. costata niet altijd
eenvoudig te onderscheiden (fouten worden hier niet uitgesloten). Foute determinaties worden verder
ook niet uitgesloten bij het groepje Clitocybe metachroa-vibecina-ditopa.
In tabel 4.2 wordt een overzicht gegeven van de waargenomen soorten, de ecologische groep, het
maximaal aantal waargenomen vruchtlichamen tijdens 1 opname per proefvlak van 10 m × 10 m (MV),
en het aantal proefvlakken waarin de soort is waargenomen tijdens de monitoring. Fig. 4.4 geeft de
verhouding weer tussen de ecologische groepen van de gemonitorde soorten.
Am
Em
Pbf
Pnh
Sh
Sk
St
Am = mos-geassocieerde soorten
Em = ectomycorrhizavormers
Pnf = necrotrofe parasieten op fungi
Pnh = necrotrofe parasieten op hout
Sh = saprofyten op hout (strict of voorkeur voor houtige
substraten)
Sk = saprofyten op kruidachtige plantendelen, vruchten,
bepaalde bladeren e.d.
St = terrestrische saprofyten (in verterende strooisellaag, op
naakte bodem etc.)
Fig. 4.4 - Verhouding ecologische groepen van de gemonitorde soorten (n = 116) in het transect
Everzwijnbad.
Fig. 4.4 - Distribution of ecological group of monitored species (n = 116) in transect Everzwijnbad.
Tabel 4.2 – Centraal transect Everzwijnbad. Soorten, ecologische groep (Eco), maximaal aantal
waargenomen vruchtlichamen (MV) tijdens één opname per proefvlak (10 m × 10 m, nrs. 1-10), en
aantal proefvlakken (#PQ) waarin de soort is waargenomen tijdens de monitoring 2003-2004.
Table 4.2 - Transect Everzwijnbad. Species, ecological group (Eco), maximum number of fruitbodies
per plot (10 m × 10 m, nrs. 1-10), observed during one survey, and number of plots (#PQ) in which a
species has been observed during the monitoring in 2003 en 2004.
Eco Soort 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MV #PQ
Em Alnicola bohemica 2 2 1
Sh Armillaria gallica 9 9 1
Sh Armillaria ostoyae 12 12 1
Sh Ascocoryne sarcoides + + + 2
Sh Botryobasidium subcoronatum + + + 2
Sh Bulgaria inquinans 430 72 502 2
Sh Cerocorticium confluens + + + 2
Sh Cerocorticium molare + + 1
Sh Chondrostereum purpureum + + 1
St Clitocybe candicans 2 7 4 2 15 4
St Clitocybe clavipes 2 4 6 12 3
St Clitocybe costata 5 24 25 8 9 30 101 6
St Clitocybe ditopa 1 50 5 56 3
St Clitocybe gibba 1 4 5 6 9 10 6 7 1 49 9
St Clitocybe metachroa 13 26 17 10 2 10 1 7 86 8
St Clitocybe nebularis 4 4 1
St Clitocybe vibecina 5 10 11 2 17 5 5 8 63 8
St Conocybe rickeniana 2 4 6 2
St Conocybe semiglobata 1 1 1
Sh Conocybe subpubescens 4 4 1
Sh Crepidotus variabilis 21 5 1 12 39 4
Sh Cristinia helvetica + + 1
Sh Cudoniella acicularis + + + + + 4
Pnh Daedaleopsis confragosa 1 1 1
St Entoloma juncinum 7 2 1 10 3
St Entoloma percandidum 36 15 1 2 10 64 5
Sh Exidia plana 7 7 1
Am Galerina hypnorum 2 2 2 2 1 9 5
St Gymnopus confluens 4 13 32 7 47 13 4 4 124 8
St Gymnopus dryophilus 10 3 1 1 3 3 17 3 41 8
St Gymnopus erythropus 1 1 1
Pnh Gymnopus fusipes 5 2 7 2
25
St Gymnopus peronatus 1 6 4 9 7 9 3 3 3 45 9
Sh Hymenochaete rubiginosa + + 1
Sh Hyphoderma praetermissum + + 1
Sh Hyphoderma puberum + + 1
Sh Hyphodontia barba-jovis + + + + 3
Sh Hyphodontia flavipora + + + 2
Sh Hyphodontia quercina + + 1
Sh Hyphodontia radula + + + + 3
Sh Hypholoma fasciculare 12 58 66 62 25 7 230 6
Sh Hypochnicium sphaerosporum + + 1
Sh Hypoxylon fuscum + + + + + + 5
Sh Hypoxylon howeianum + + + + 3
Pnh Inonotus radiatus + 90 90 2
Em Laccaria laccata var. pallidifolia 1 3 1 3 2 10 5
Em Lactarius quietus 4 3 2 1 5 3 3 21 7
Em Lactarius subdulcis 6 6 1
St Lepista flaccida 15 15 1
St Lycoperdon foetidum 1 1 2 4 3
Sh Lycoperdon perlatum 1 1 1
St Lyophyllum confusum 5 3 8 2
St Macrolepiota fuliginosa 2 2 1
Sk Marasmius quercophilus 3 3 1
Sh Megacollybia platyphylla 3 1 1 5 3
St Mycena amicta 1 1 1
St Mycena flavescens 3 3 1
Sh Mycena galericulata 1 7 15 2 17 17 8 67 7
St Mycena galopus 2 1 11 1 6 3 1 1 8 34 9
Sh Mycena inclinata 15 721 13 749 3
St Mycena longiseta 3 3 1
St Mycena pelianthina 4 4 1
Sh Mycena polygramma 1 1 1
Sk Mycena pterigena 10 10 1
St Mycena pura 1 1 1 2 2 1 4 12 7
Sh Mycena rorida 28 28 1
St Mycena rosea 3 3 1
St Mycena sanguinolenta 1 6 3 10 3
Sh Mycena speirea 7 7 1
St Mycena vitilis 3 1 4 8 3
Sh Nectria cinnabarina + + + + + + 5
Sh Nectria coccinea + + + 2
Sh Nemania serpens + + + 2
Sh Peniophora cinerea + + 1
Sh Peniophora quercina + + 1
Sh Phanerochaete velutina + + 1
Sh Phellinus ferreus + + + + + + + 6
Sh Phlebia radiata + + + 2
Sh Phlebia tremellosa + + 1
Sh Pholiota tuberculosa 2 2 1
Sh Physisporinus vitreus + + 1
Sh Plicaturopsis crispa + + + + 3
Sh Pluteus cervinus 3 1 1 1 6 4
Sh Pluteus salicinus 1 1 1
Sh Poculum firmum 1 1 2 2
Sh Psathyrella artemisiae 6 3 1 9 11 11 41 6
St Psathyrella frustulenta 2 54 17 36 109 4
St Psathyrella fulvescens var. brevicystis 15 15 1
Sh Psathyrella piluliformis 71 71 1
Sh Psilocybe phyllogena 22 22 1
Sh Resupinatus applicatus 32 32 1
26
Em Rhodocollybia butyracea 4 5 12 4 4 26 21 1 77 8
Am Rickenella fibula 6 24 1 31 3
Am Rickenella swartzii 2 2 1
Em Russula atropurpurea 1 1 1
Em Russula cyanoxantha 1 1 1
Em Russula ochroleuca 1 1 2 2
Em Russula parazurea 1 1 2 2
Em Scleroderma areolatum 1 3 1 4 3 12 5
Em Scleroderma citrinum 1 7 12 20 3
Sh Sistotrema coroniferum + + 1
Sh Sistotrema sernanderi + + 1
Sh Steccherinum ochraceum + + 1
Sh Stereum gausapatum + + 1
Sh Stereum hirsutum + + + + + 4
Sh Stereum rugosum + + + + + + + 6
Sh Trametes versicolor 22 22 1
Sh Trechispora farinacea + + 1
Sh Trechispora mollusca + + 1
Pbf Tremella mesenterica 1 1 1
Sh Tubaria conspersa 5 1 13 1 20 4
Sh Tubaria furfuracea s.l. 1 1 1
Sk Typhula erythropus 2 2 1
Em Xerocomus chrysenteron 2 2 1
Sh Xylaria hypoxylon 1 1 2 4 3
Sh Xylaria longipes 1 3 24 1 93 11 6 6 145 8
Niet gemonitorde soorten
Diatrype stigma + + 1
Eutypa maura + + + + + + 5
Lachnum virgineum + + 1
Mollisia cinerea + + 1
Orbilia delicatula + + 1
Paecilomyces farinosus + + 1
Rhytisma acerinum + + + + + + + + + + + 10
Trochila ilicina + + + 2
Mycorrhizasoorten
In het transect komen slechts 12 ectomycorrhiza-vormende soorten voor, 10% van alle soorten. Het
zijn nagenoeg alle algemene, min of meer strooiseltolerante soorten van voedselarme tot matig
voedselrijke loofbossen, zoals bv. Russula ochroleuca, Rhodocollybia butyracea, Scleroderma
areolatum, S. citrinum en Xerocomus chrysenteron. Kenmerkende eikenbegeleiders zijn Lactarius
quietus en Russula atropurpurea, Lactarius subdulcis is typisch voor Beuk. Vanuit veldervaring
werden hier meer soorten verwacht. Een verklaring voor dit kleine aantal soorten boomsymbionten
kan niet onmiddellijk gegeven worden.
Terrestrische saprotrofe soorten
In het transect zijn 34 soorten saprofyten van strooisel en kruidachtige resten geteld (27%), zelden in
grotere aantallen. De proefvlakken 1 en 2 zijn vochtiger (deels restant oude exploitatieweg) en hebben
dunner strooisel, met veel Wijfjesvaren, naast Pitrus, Bleke zegge en Ijle zegge. Hier treffen we grote
aantallen Entoloma percandidum, naast Entoloma juncinum, Conocybe rickeniana, Mycena pterigena,
kleinere aantallen Gymnopus peronatus, en ook Mycena rorida, Psilocybe phyllogena (soms op fijn
hout, soms op grof strooisel). Halverwege het transect vinden we hogere aantallen van grof-strooisel-
saprofyten als trechterzwammen (Clitocybe spp.), collybia’s (Gymnopus spp.), en Psathyrella
frustulenta Verspreid over gans het transect vinden we in de strooisellaag bladeren van Gewone
esdoorn met vlekken van de bladparasiet Rhytisma acerinum.
27
Houtzwammen
In het transect zijn 66 (57%) soorten houtsaprotroof. Ze groeien hoofdzakelijk op Zomereik of
Hazelaar (fig. 4.5). De houtzwammen Crepidotus variabilis en Lycoperdon perlatum zijn aangetroffen
aan de voet van varenstronken.
6
30
2
42
2
0
10
20
30
40
50
Acer pseud. Corylus varens Quercus Rubus
Fig. 4.5 - Aantal soorten houtzwammen volgens substraat in transect Everzwijnbad.
Fig. 4.5 - Number of wood inhabiting species according to substrate in transect Everzwijnbad.
Bij de houtzwammen treffen we diverse specialisten, of soorten met een grote substraatvoorkeur, aan
op Eik: Bulgaria inquinans, Hymenochaete rubiginosa, Hyphodontia quercina, Mycena inclinata,
Peniphora quercina, Phellinus ferreus; op Gewone esdoorn: Xylaria longipes; en op Braam: Mycena
rorida. Soorten die hier vaak in dode delen van Hazelaarstruiken zijn te vinden zijn Hypholoma
fasciculare, Plicaturopsis crispa, Stereum rugosum.
Soorten die min of meer sterk gebonden zijn aan groot dood hout (> 10 cm diam.) zijn eerder
zeldzaam: Armillaria gallica, Bulgaria inquinans, Cudoniella acicularis, Mycena inclinata, Phlebia
tremellosa, Pholiota tuberculosa, Pluteus cervinus, P. salicinus. In het transect zjn twee zwakte-
parasieten actief: Gymnopus fusipes, waargenomen aan de basis van 2 levende eiken, en Inonotus
radiatus, die hier op Hazelaar groeit (voorkeurssubstraat = Alnus).
Overige
De moslaag in het transect is schaars ontwikkeld; bijgevolg zijn ook mos-geassocieerde soorten
schaars. De paddestoelparasieten zijn vertegenwoordigd door Tremella mesenterica (parasiteert op
Peniophora spp.), de insectparasieten door Paecilomyces farinosus (op vlinderpoppen, vaak tussen
mos). Er zijn geen mestzwammen waargenomen.
Rode lijst-soorten
Er is één soort waargenomen van de Vlaamse Rode lijst (Walleyn & Verbeken 2000) uit de categorie
achteruitgaand: Marasmius quercophilus. Aan deze waarneming wordt weinig betekenis gehecht,
gezien deze kleine soort tijdens de laatste decennia niet altijd de nodige aandacht kreeg en haar
frequentie mogelijk soms is onderschat. Van de groepen die niet in deze lijst behandeld, staan 3
soorten in de Rode lijst van Nederland (Arnolds & van Ommering, 1996
7
), meer bepaald in de
categorieën
gevoelig
: Mycena longiseta, Psathyrella frustulenta;
kwetsbaar
: Mycena pterigena.
Zeldzamere korstzwammen zijn Cristinia helvetica, en Sistotrema sernanderi.
Conclusie
7
Rode lijst-status van Plicaturopsis crispa wordt hier niet in rekening gebracht (zie p. 15)
28
Het aantal soorten paddestoelen is een veelvoud van het aantal hogere planten, maar minder
uitgesproken dan in een beukenbos als Kersselaerspleyn (zie hoger). Mycorrhizapaddestoelen zijn
schaars vertegenwoordigd, het meest nog door algemene, strooiseltolerante soorten kenmerkend voor
oudere bossen op zure/verzuurde bodems (b.v. Veerkamp 1992, 1994). Het transect in Everzwijnbad
is mycologisch soortenrijk maar telt weinig bijzondere soorten. Gelet op de jonge afbraakfase waarin
het meeste maar nog schaarse hout in het transect zich bevindt, mag verwacht worden dat de
houtzwammenflora in de nabije toekomst gestaag zal wijzigen. Wel is bekend dat een Eik slechts zeer
traag afbreekt, en zelden tijdens één moment veel soorten houtzwammen telt. Een spectaculaire
stijging van het aantal soorten – zoals vaak wordt waargenomen bij Beuk – is weinig waarschijnlijk.
4.3 Overige paddestoelen van het bosreservaat Everzwijnbad
Sinds 1980 worden paddestoelen in de Leuvense regio, inclusief het Meerdaalwoud, behoorlijk goed
geïnventariseerd, in het bijzonder door de Zelfstandige Werkgroep Amateurmycologen (ZWAM v.z.w.)
(Langendries & Monnens 1999, Steeman 2003). Van de site Everzwijnbad zelf zijn echter geen
historische gegevens bekend.
Met uitzondering van de monitoringgegevens, zijn enkel waarnemingen verricht tijdens twee
kortstondige excursies in het najaar van 2002, waarbij de aandacht vooral ging naar soorten op groot
dood hout, en inventariseerden wij eind oktober van het magere paddestoelenjaar 2003 éénmalig een
groter deel van het reservaat.
In totaal zijn uit het reservaat 172 soorten paddestoelen (24 spp. ascomyceten en 148 spp.
basidiomyceten) bekend (bijlage 2). Slijmzwammen (myxomyceten) zijn nog niet bestudeerd.
De mycofloristische diversiteit is nog moeilijk in te schatten, ondermeer omdat het reservaat
waarschijnlijk tijdens ongunstige paddestoelenseizoenen is bezocht. Het aantal soorten, alsook het
aantal bijzondere soorten is relatief laag, zeker in vergelijking met de vindlijsten van de hele regio (b.v.
Langendries & Monnens 1999). Dit geldt zeker voor de diversiteit van de mycorrhizapaddestoelen.
Mogelijk werpen meer inventarisaties in gunstiger jaren een ander licht op dit gegeven. Normaal
gezien, zal ook een toename van het volume dood hout, het aantal soorten houtzwammen doen
toenemen.
Het reservaat telt 48 zware eiken met een diameter van minstens 1 m (Govaere & Vandekerkhove
2005). Zwakteparasieten op deze bomen lijken nog zeldzaam; (minstens) één boom is gekoloniseerd
door Grifola frondosa. Tonderzwammen (Fomes fomentarius) zijn te vinden op een grote abeel.
Daarnaast zijn er ook verscheidene grote exemplaren Gewone esdoorn. Centraal langs het
toegankelijke pad in het reservaat ligt een groot, middelmatig verteerd Acer pseudoplatanus-log
waarop een 30-tal grotere, opvallende soorten zijn waargenomen, waaronder enkele minder algemene
zoals Pluteus hispidulus (in het reservaat ook op Eik waargenomen), P. phlebophorus en Stropharia
squamosa. Dit wijst erop dat ook Gewone esdoorn een interessant substraat voor houtzwammen kan
vormen, wanneer deze grote afmetingen bereikt (Walleyn 2005a). Groot dood beukenhout is voorlopig
zeer schaars in het reservaat, en beperkt tot enkele takken en stobben, met o.a. Eutypa spinosa.
Het aantal zeldzame of bijzondere soorten is laag, evenals het aantal soorten (3) uit de Rode lijst van
enkele paddestoelgroepen van Vlaanderen (Walleyn & Verbeken 2000).
De meest bijzondere soorten worden hier kort toegelicht
Cantharellus ferruginascens – Roestvlekkencantharel
Deze groeit op het centrale pad onder Eik (2-3 mycelia). Dit is momenteel de enige vindplaats van
deze soort in Vlaanderen op deze in het park van de Nationale Plantentuin te Meise na. Alle andere
meldingen van deze pas sinds enkele jaren algemeen erkende soort betreffen Cantharellus
subpruinosus (C. pallens ss. auct. plur.). Cantharellus ferriginascens is een zeldzame eikenbegeleider,
die wel vaak in grote groepen fructificeert.
Mycena diosma – Donker elfenschermpje
Mycena diosma onderscheidt zich van de andere soorten uit de M. pura-groep door de plaatjes, die
reeds in jonge toestand lila zijn (niet wit), en de tabaksachtige geur. De soort is pas in 1982
beschreven en wordt in Vlaanderen vaak nog miskend. Men vindt ze in Vlaanderen in strooisel van
29
oude beukenbossen, zoals b.v. ook in de bosreservaten Beiaardbos, Jansheideberg (Hallerbos) en
Kersselaerspleyn (Zoniënwoud) .
Mycena longiseta – Langhaarmycena
Deze kleine, witte, fijnbehaarde plaatjeszwam schijnt vooral voor te komen in oude bossen. In het
Zoniënwoud, zoals in het bosreservaat Kersselaerspleyn, is ze meermaals gevonden. De vondst in
Everzwijnbad is de eerste in de regio Leuven.
30
5 Paddestoelen van het bosreservaat
Wijnendalebos
5.1 Het bosreservaat Wijnendalebos
Ligging en beknopte historiek
Het bosreservaat Wijnendalebos (ca. 92 ha) bevindt zich in de zuidwestelijke hoek van een
aaneengesloten boscomplex van ongeveer 280 ha (Wijnendalebos), dat zich situeert in het
zogenaamde Houtland (Noord-Vlaamse Zandstreek, Zandig Binnen-Vlaanderen), meer bepaald op
een zuidelijke steilrand van het plateau van Wijnendale. Het integraal gedeelte van het bosreservaat
(ca. 65 ha), dat onderwerp is van de monitoring, situeert zich in het oostelijke deel van het reservaat
en wordt begrensd door de Sint-Jansdreef (noord), de Sinaevedreef (oost) en de Buitendreef (zuid en
west). Het boscomplex is volledig omgeven door landschappelijk waardevol landbouwgebied.
De Pourbuskaart van 1671 vormt een aanwijzing voor een grotendeels permanente bebossing van het
bosreservaat sinds de jaren 1560 en duidt op de aanwezigheid van visvijvers binnen de huidige
reservaatsperimeter, wat – tenminste gedeeltelijk - de historische, antropogeen verstoorde bodem-
profielen zou kunnen verklaren (Baeté et al 2004b). Sindsdien hebben in het integrale bosreservaat
enkel noemenswaardige ontginningen plaatsgevonden in het meest noordelijke deel, meer bepaald
tijdens de eerste helft van de 19de eeuw. Het drevennetwerk doorheen het bosreservaat dateert pas
van na 1850. Zeker vanaf 1850 tot 1910 verkeren belangrijke delen van het gericht reservaatgedeelte
in onbeboste toestand. Ook tijdens W.O. II grepen enkele zware kappingen plaats. In de jaren 1950-
60 worden deze percelen bebost met Populier.
Wijnendalebos is een oud adellijk jachtdomein, dat tijdens de 19de en tijdens de eerste helft van de
20ste eeuw grotendeels als opperhoutarm middelhout wordt beheerd (wijde plantverbanden van de
overstaanders). Bij de exploitatie van het hakhout werd niet alleen dood hout verwijderd maar o.a. ook
de talrijke braamopslag jaarlijks gemaaid met een korte zeis. Het middelhoutbeheer wordt sinds jaren
1950 geleidelijk verlaten. Na 1984 wordt in de “wetenschappelijke zone” (huidig integraal reservaat,
erkend sinds 1996) maar zeer beperkt ingegrepen (o.a. klepelen van dreven). Sinds 1993 gebeuren
geen exploitaties meer, op een kapping van Lork en Douglasspar na (startbeheer, uitgevoerd in 2000).
Voor details omtrent de historiek, de beheersgeschiedenis en het uitgevoerd wetenschappelijk
onderzoek verwijzen we naar het basisrapport Wijnendalebos (Baeté et al. 2004b).
Bodem
Het Wijnendalebos behoort pedologisch tot de Zandstreek maar onderscheidt zich van de meeste
andere bossen in de regio doordat het zich ontwikkeld heeft op vruchtbaar lemig zand en niet op een
schrale zandbodem. De aanwezigheid van een stuwwatertafel of een permanent ondiepe grondwater-
tafel belet in grote delen van het bosreservaat de profielontwikkeling en de daarmee gepaard gaande
uitloging of podsolisatie van het substraat. Omwille van de afwezigheid van een aanrijkingshorizont (B-
horizont) worden dergelijke bodems regosols genoemd (FAO-classificatie). Doordat ze een groot deel
van het jaar met water verzadigd zijn, kan men ze verder typeren als hydromorfe regosols. De
hydromorfe regosols nemen het grootste deel van het bosreservaat en de volledige kernvlakte in.
Volgens de Bodemkaart van België worden de hydromorfe regosols in het bosreservaat vooral
vertegenwoordigd door:
x matig natte gronden uit lemig zand, met klei-zandsubstraat op geringe diepte (wSdp),
x matig natte gronden uit zand, met klei-zandsubstraat op geringe diepte (wZdp),
x natte gronden uit licht zandleem, met of zonder klei-zandsubstraat op geringe diepte (wPep en
Pep),
x sterk gleyige gronden uit kleiig materiaal met reductiehorizont (Eep),
x gereduceerde gronden uit kleiig materiaal (Egp).
31
In het kader van de monitoring werd in het integraal reservaatgedeelte een profielonderzoek
uitgevoerd (Van de Moortel 2003). Het belangrijkste verschil met de Belgische bodemkaart is dat de
meeste aangetroffen bodemseries als varianten met sterk antropogene invloed worden beschouwd.
Bodemanalysen wijzen op een zuur tot zeer zuur substraat met een relatief hoog koolstofgehalte. .). In
het transect schommelt de pH Ca-Cl
2
tussen 2,87 tot 3,34 (gemiddeld 3,09). De verhouding (%)
zand/leem/klei in de toplaag van het transect is vrij homogeen en bedraagt gemiddeld 56/29/15.
Een meer gedetailleerde bespreking van dit bodemonderzoek komt aan bod in het basisrapport (Baeté
et al. 2004b) en een gedetailleerd bodemrapport (in voorber.).
Fig. 5.1 - Situering van het bosreservaat in Wijnendalebos, met aanduiding van de kernvlakte (blauwe
perimeter) in het integraal beheerde reservaatsdeel (rode perimeter).
Fig. 5.1 - Location of forest reserve Wijnendalebos, near Torhout, with a non-intervention zone and a
core area (blue perimeter).
Vegetatie
Resultaten van de vegetatieopname in het kader van de bosreservatenmonitoring van de
Keersmaeker et al. (2005) zijn samengevat in tabel 5.1. Het meest opvallende vegetatieaspect is de
hoge (proefvlakjes nrs. 4-6) tot zeer hoge (nrs. 7-10) bedekking Braam. Figuur 5.2 geeft een overzicht
van de boomsoorten en groot dood hout in het centraal transect.
Wijnendalebos wordt gekenmerkt door een vrij grote variatie aan boomsoorten en microhabitats. De
belangrijkste boomsoorten naar grondvlak zijn Zomereik, Beuk en Canadapopulier. Naar stamstal zijn
dit Gewone esdoorn en elzen (Alnus incana, A. glutinosa). Dikke Hazelaars (met dbh stammetjes 8 cm
en meer) zijn schaars. Het totaal aantal plantensoorten is behoorlijk hoog, maar in het overgrote deel
van het reservaat is deze plaatselijk zeer laag, vooral door de voor planten ongustige dikke zure
humuslagen met dominantie van Braam (Rubus spp.), Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum) of
Stekelvaren (Dryopteris spp.).
De drogere delen van het bosreservaat worden gedomineerd door zure Eiken-Beukenbossen (Fago-
Quercetum). Hermy (1985) rekent deze vegetaties tot het Violo-Quercetum roboris, dat als een
atlantische variant van het Fago-Quercetum kan worden beschouwd. Langs de Waterbeek treden
minder zure en meer vochtminnende vegaties op, die tot het Eiken-Haagbeukenbos (Stellario-
Carpinetum) kunnen worden gerekend (Geudens et al. 1997). Het centraal transect van de kernvlakte
kan het best omschreven worden als een overgang van - in het noorden - een iets vochtiger Eiken-
Beukenbos met Gladde witbol (Holcus mollis) naar een iets droger type in het zuiden met Braam
(Rubus agg.) en Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum).
32
Voor details betreffende de vegetatie verwijzen we naar het monitoringrapport van De Keersmaeker et
al. (2005b) zijn samengevat in tabel 5.1.
De overschermingsgraad is volledig, behalve in proefvlakje 5 (30%), en proefvlakjes 8-10 (7-40%,
vanwege een afgestorven eik met een grote kruin).
Tabel 5.1 - Vegetatieopname in het centraal transect Wijnendalebos (18-26 juni 2002). Geschatte
bedekkingen in % (3= 1-5%, 8 = 5-10%, 13 = 10-15% etc.), getallen met * duiden op aantal individuele
planten.
Table 5.1 - Vegetation of the transect Wijnendalebos (June 2002). Estimated plant coverages in % (3=
1-5%, 8 = 5-10%, 13 = 10-15% etc.), numbers marked with * refer to numbers of individual plants.
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam 12345678910
A
thyrium filix-femina Wijfjesvaren 1
Dryopteris carthusiana + D. dilatata Stekelvaren 1 1 1 1 1 1 2
Holcus mollis Gladde witbol 12 7 2 1 1 1
Pteridium aquilinum Adelaarsvaren 1 1 2 1 2 20 12 20
Rubus fruticosus agg. Braam 2 4 1230302055809060
bedekking kruiden 20 10 17 30 30 20 60 100 97 80
bedekking mossen 1211111111
Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn 111111 1
zaailingen Acer/Fraxinus 0-30 cm Gewone esdoorn 11*
zaailingen 0-30 cm Gewone esdoorn 3* 4* 12* 5* 1* 2* 1*
zaailingen 30-50 cm Gewone esdoorn 7* 10*
zaailingen 50-200 cm Gewone esdoorn 1* 3* 1* 1*
zaailingen > 200 cm Gewone esdoorn 1* 1* 1* 3* 1* 1*
Alnus incana Grauwe els 1
zaailingen 0-30 cm Grauwe els 1
Castanea sativa Tamme kastanje 111 11
zaailingen 0-30 cm Tamme kastanje 13* 9* 4* 1* 1*
zaailingen 30-50 cm Tamme kastanje 4* 1* 1*
zaailingen 50-200 cm Tamme kastanje 1
Corylus avellana Hazelaar 1 1 1
zaailingen 0-30 cm Hazelaar 1*
zaailingen 30-50 cm Hazelaar 1*
zaailingen 50-200 cm Hazelaar 1*
Fraxinus excelsior Es 111 11
zaailingen 0-30 cm Es 8* 4* 43* 1* 3*
Quercus robur Zomereik 1111111
zaailingen 0-30 cm ZomerikZomereik 4* 3* 20* 10* 3* 2* 1*
Ulmus glabra zl >200 cm
Ruwe iep 1* 1* 1*
bedekking bomen 90 95 90 90 30 80 95 20 7 40
bedekking struiken 2 15 10 7 30 4 2 4 20 12
Dood hout
Verspreid in het bosreservaat komt matig veel groot dood hout voor, vooral van Beuk (Fagus), Lork
(Larix, ten gevolge van ringingen bij het startbeheer), Populier (Populus), en Zomereik (Quercus robur,
vooral staande dode bomen). Op de geringde bomen na, is het meeste dood hout is afkomstig van
windworpen (boomlijken liggen bijna allemaal ZW-NO georiënteerd), aftakelend bomen na kolonisatie
van zwakteparasieten zijn nog schaars. In het centraal transect staat in proefvlakje 6 een dode,
geringde Douglasspar (Pseudotsuga menziesii), in proefvlakje 9 een grote dode Zomereik. Het
overige dood hout bestaat vooral een paar hakhoutstammetjes Gewone esdoorn (Acer
pseudoplatanus), dode delen van hakhoutstoven en kleinere takken van diverse boomsoorten.
Fig. 5.2 - Bomen en struiken in en om het
centraal transect Wijnendalebos. De proef-
vlakjes zijn genummerd (1-10) van N naar Z.
Fig. 5.2 - Living (green) and dead (red) trees
and shrubs in transect Wijnendalebos. Plots
are numbered from N to S.
Fig. 5.3 - Beelden van de kernvlakte. Boven:
overzicht vanuit noordrand (hakhout Tamme
kastanje met Gladde witbol), onder: overzicht
vanuit zuidrand (open plek met Braam).
Fig. 5.3 - Views of transect Wijnendalebos.
5.2 Paddestoelen in het centraal transect
Data opnames: 10/10/2003, 3/11/2003, 25/8/2004, 22/10/2004. Er werd geen lenteopname verricht.
De herfstopnames waren het soortenrijkst in oktober. Enkele soorten zijn niet op naam gebracht, o.a.
één Entoloma (oud exemplaar), één zeer kleine, mogelijk onbeschreven Marasmiellus (zie verder) en
één Cortinarius uit het zeer moeilijke subgenus Telamonia. Van deze soorten is herbariummateriaal
bewaard om vergelijking met latere vondsten in het transect mogelijk te maken. Foute determinaties
worden niet uitgesloten bij het groepje Clitocybe metachroa-vibecina. Aantallen van Marasmius
bulliardii en Mycena galopus zijn benaderend. Vruchtlichamen van Scleroderma citrinum kleiner dan 1
cm zijn niet geteld.
In tabel 5.2 wordt een overzicht gegeven van de waargenomen soorten, de ecologische groep, het
maximaal aantal waargenomen vruchtlichamen tijdens 1 opname per proefvlak van 10 m × 10 m (MV),
en het aantal proefvlakken waarin de soort is waargenomen tijdens de monitoring. Fig. 5.4 geeft de
verhouding weer tussen de ecologische groepen van de 99 gemonitorde soorten.
Am
Em
Pnf
Pnh
Sh
Sk
St
Am = mos-geassocieerde soorten
Em = ectomycorrhizavormers
Pnf = necrotrofe parasieten op fungi
Pnh = necrotrofe parasieten op hout
Sh = saprofyten op hout (strict of voorkeur voor houtige
substraten)
Sk = saprofyten op kruidachtige plantendelen, vruchten,
bepaalde bladeren e.d.
St = terrestrische saprofyten (in verterende strooisellaag, op
naakte bodem etc.)
Fig. 5.4 - Verhouding ecologische groepen van de gemonitorde soorten (n = 99) in het transect
Wijnendalebos.
Fig. 5.4 – Distribution of ecological groups of monitored species (n = 99) in transect Wijnendalebos.
Tabel 5.2 - Soorten, ecologische groep (Eco), maximaal aantal waargenomen vruchtlichamen (MV)
tijdens één opname per proefvlak (10 m × 10 m, nrs. 1-10), en aantal proefvlakken (#PQ) waarin de
soort is waargenomen tijdens de monitoring 2003-2004 in het transect Wijnendalebos.
Table 5.2 - Transect Wijnendalebos. Species, ecological group (Eco), maximum number of fruitbodies
per plot (10 m × 10 m, nrs. 1-10), observed during one survey, and number of plots (#PQ) in which a
species has been observed during the monitoring in 2003 en 2004.
Eco Soort 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MV #PQ
Em Alnicola subconspersa
3 3 1
Sh Armillaria gallica 6
3 1 27 17 54 5
Sh Ascotremella faginea 1
1 1
Em Boletus pulverulentus 1 3 2 10 5 2
23 6
Sh Botryobasidium subcoronatum +
+
+ 2
Sk Ciboria batschiana
+ + +
+ 3
Em Clavulina coralloides 6 9 10
25 3
St Clitocybe clavipes 4
4 1
St Clitocybe fragrans
551
St Clitocybe metachroa 2 7 7 8 3 1 2 1 7 16 54 10
St Clitocybe vibecina
1
52
3 21 77 4
Pnf Collybia cookei 1
66 67 2
Em Cortinarius decipiens
6
6 1
Em Cortinarius sp.
3
3 1
Em Cortinarius umbrinolens 28
28 1
Sh Crepidotus variabilis 85 31
3 36
155 4
Sh Cudoniella acicularis +
+ 1
Sh Dacrymyces capitatus
+
+ 1
Sh Dacrymyces stillatus
+
+ 1
St Entoloma sp.
1
1 1
Sk
Flammulaster carpophilus var.
subincarnatus
1
1 1
St Gymnopus confluens
69 11
80 2
St Gymnopus dryophilus 4
11
15 2
St Gymnopus peronatus 7 6 29 7 5 1 1 9 65 8
Em Hebeloma velutipes
1
1 1
Sh Hyphoderma obtusum
+
+ 1
Sh Hyphoderma praetermissum +
++2
Sh Hyphoderma setigerum
+
+
+ 2
Sh Hyphodontia breviseta
+
+ 1
Sh Hyphodontia flavipora
+
+ + + + 4
35
Sh Hyphodontia nespori
+
+ 1
Sh Hyphodontia radula + +
++3
Sh Hypholoma fasciculare 2
1 3 2
Sh Hypochnicium eichleri
+
+ 1
Em Laccaria amethystina 1 11
3
15 3
Em Laccaria laccata var. pallidifolia 10
10 1
Em Laccaria proxima 1
4 3
8 3
Em Laccaria tortilis 8
8 1
Em Lactarius lacunarum
2
2 1
Em Lactarius quietus 1 4 9 16 1 2 1 34 7
Em Lactarius tabidus
2 1
3 2
St Lepista flaccida 5 21 2
28 3
St Lepista nuda
1
1 1
St Leucocoprinus brebissonii
2 4 3 1 1 1 12 6
St Lycoperdon molle 3
3 1
St Lyophyllum confusum 1
2
3 2
St Lyophyllum tylicolor
18
18 1
St Marasmiellus sp. 4
4 1
Sk Marasmius bulliardii 347 1000
1347 2
Sh Megacollybia platyphylla
7
4
11 2
St Mycena abramsii
16 1
2193
St Mycena cinerella
6
2 3 11 3
St Mycena filopes
1
1 1
Sh Mycena galericulata 1 27 3 15
3 2 1 52 7
St Mycena galopus 9 6 91 580 206 162 140 54 60 93 1401 10
Sh Mycena haematopus 2 17
200 219 3
St Mycena leptocephala
1
1 1
St Mycena pura 1 23 18 3
45 4
Sh Mycena rorida
14 11 25 2
St Mycena sanguinolenta
1 6 3
1 1 12 5
Sk Mycena stylobates 1 1
2 2
St Mycena vitilis 5 5 3 1
14 4
Sh Nectria cinnabarina
++ +
+ + 4
Sh Oligoporus tephroleucus
4
4 1
Sh Ombrophila pura 4
4 1
Em Paxillus involutus
1
1
2 2
Sh Phallus impudicus
2
26 28 2
Sh Phlebia tremellosa
+
+ 1
Sh Pluteus cervinus 1
1
2 2
Sh Psathyrella artemisiae 1
7
8 2
St Psathyrella frustulenta 12
1
13 2
St
Psathyrella fulvescens var.
brevicystis
1 1
2 2
St Psathyrella gossypina 1
1 1
Em Rhodocollybia butyracea 11 22 13
46 3
Am Rickenella fibula
1
1
2 2
Em Russula amoenolens 2
1
3 2
Em Russula cyanoxantha 1 1
2 2
Em Russula heterophylla
1
1 1
Em Russula ionochlora 1 1 2
4 3
Em Russula nigricans 6
6 1
Em Russula ochroleuca 1 9
12
13 4
Em Russula parazurea 2 1 2 1
6 4
Em Russula undulata
2
2 1
Em Russula vesca
1
1 1
Em Scleroderma areolatum
3
3 1
Em Scleroderma citrinum 2 22 1 24
49 4
Sh Sistotrema brinkmannii +
+ 1
36
Sh Stereum gausapatum
++
+ 2
Sh Stereum hirsutum +
+ 1
Sh Stereum ochraceoflavum +
1+ +
+ 1 5
Sh Stereum rugosum + +
+ 2
Sh Stereum sanguinolentum
+
+ + 2
St Stropharia caerulea
1
1 2 2
Sh Trechispora cohaerens
+
+ 1
Sh Trechispora mollusca
+
+
+ 2
Sh Tubaria furfuracea s.l.
1
1 1
Sh Xylaria hypoxylon
5
5 1
Sh Xylaria longipes
67 9 4 1
2 83 5
Sh Xylaria polymorpha
3 3 1
Niet gemonitorde soorten
Eutypa maura
+ + + + + + + + 7
Paecilomyces farinosus +
+ +
+ + 4
Rhytisma acerinum + + + +
++5
Mycorrhizasoorten
In het transect komen 27 ectomycorrhiza-vormende soorten voor, een goed kwart van alle soorten.
Het zijn meestal algemene, min of meer strooiseltolerante soorten van voedselarme tot matig
voedselrijke loofbossen, zoals bv. Laccaria amethystea, L. laccata var. pallidifolia, Russula
ochroleuca, Rhodocollybia butyracea en Scleroderma citrinum. In dit rijtje past ook de zeldzamere
Boletus pulverulentus, die soms in dik strooisel groeide tussen kleinere braamstruikjes. Russula
heterophylla en R. ionochlora staan bekend als soorten van schralere plaatsen op matig voedselrijke
bodems. Kenmerkende eikenbegeleiders zijn Lactarius quietus, Russula atropurpurea, R.
amoenolens, en R. heterophylla. Cortinarius umbrinolens is een exclusieve begeleider van Berk
(Betula), Alnicola subconspersa van Els. Opvallend is de nagenoeg afwezigheid van vruchtlichamen
van mycorrhizavormende soorten in de proefvlakjes 7-10 met zeer hoge bedekkingen Braam. Gunstig
voor mycorrhizavormers is de aanwezigheid van vochtige greppels, in het bijzonder voor Clavulina
coralloides, Lactarius lacunarum en Laccaria tortilis.
Terrestrische saprotrofe soorten
In het transect zijn 31 soorten saprofyten van strooisel en kruidachtige resten geteld (31% van alle
soorten). De talrijkste soort is Mycena galopus, die verspreid over de strooiselrijke proefvlakken (3-10)
in grote aantallen is gevonden. Marasmius bulliardii groeit in proefvlakken 1-2 op bladeren van Tamme
kastanje (Castanea sativa) in sterk wisselende aantallen (bijna afwezig, tot massaal).
Strooiselsaprofyten zijn in de door Braam gedomineerde proefvlakken duidelijk minder goed
vertegenwoordigd: 24 soorten in nrs. 1-3 tegenover slechts 10 soorten in 8-10.
Houtzwammen
In het transect zijn 39 (40%) soorten houtsaprotroof. Deze groeien op diverse houtsoorten, de meeste
soorten zijn gevonden op Zomereik en Gewone esdoorn (fig. 4.5). Bij de houtzwammen treffen we
diverse specialisten of soorten met een grote substraatvoorkeur aan op Eik, hier ook op Tamme
kastanje: Cudoniella acicularis, Mycena galericulata, Stereum hirsutum, en S. gausapatum: op Beuk:
Ascotremella faginea; op Esdoorn: Xylaria longipes; op naaldhout Stereum sanguinolentum; op
houtige Braamstengels Mycena rorida.
Soorten is min of meer sterk gebonden zijn aan groot dood hout (> 10 cm diam.) zijn eerder schaars:
Armillaria gallica, Mycena haematopus, Oligoporus tephroleucus en Pluteus cervinus.
37
15
2
8
55
11 1
16
3
0
10
20
Acer ps. Alnus Castanea Corylus Fagus Larix P'tsuga Populus Quercus Rubus
Fig. 5.5 - Aantal soorten houtzwammen volgens substraat in centraal transect Wijnendalebos.
Fig. 5.5 - Number of wood inhabting species according substrate in central transect Wijnendalebos.
Overige
De moslaag in het transect is zeer schaars ontwikkeld; bijgevolg zijn ook mos-geassocieerde soorten
zeer schaars. De paddestoelparasieten zijn vertegenwoordigd door Collybia cookei (bij stambasis
dode eik, gastheer ondetermineerbaar), de insectparasieten door Paecilomyces farinosus (op
vlinderpoppen, vaak tussen mos). Er werden geen mestzwammen waargenomen, maar op een
krabplek ree (met urine?) groeide de ureum-afbreker Lyophyllum tylicolor.
Rode lijst-soorten
Er is geen enkele soort waargenomen van de Vlaamse Rode lijst (Walleyn & Verbeken 2000). Van de
groepen die niet in deze lijst behandeld zijn, staan 2 soorten in de Rode lijst van Nederland (Arnolds &
van Ommering, 1996), meer bepaald in de categorieën
ernstig bedreigd
: Psathyrella gossypina;
gevoelig
: Psathyrella frustulenta.
Een zeldzame korstzwam is Hyphoderma obtusum.
In de zeer nabije toekomst zal getracht worden om meer materiaal te verzamelen van een zeer kleine
Marasmiellus soort, die ontbreekt in de huidige goede Europese monografie van dit genus, en
mogelijk een onbeschreven soort is!
Conclusie
Het centraal transect in Wijnendalebos is matig soortenrijk en telt weinig bijzondere soorten. De
meeste waargenomen soorten zijn kenmerkend voor strooiselrijke gemengde loofbossen op arme tot
matig voedselrijke bodemtypes. Gelet op soms interessante houtzwammenflora elders in het
reservaat, mag verwacht worden dat bij een toename van dood hout in het transect de houtzwammen-
diversiteit en het aandeel bijzondere soorten kan toenemen. Bramen blijken duidelijk ongunstig voor
de diversiteit van de mycoflora, wat ook geopperd wordt door Keizer (2003), althans voor grotere
soorten en zeker voor boomsymbionten. Wel is gekend dat op de stengels van Braam zelf tientallen,
vaak gespecialiseerde microfungi voorkomen (De Meulder 1994), maar deze vallen buiten het kader
van onze studie.
5.3 Overige paddestoelen van het bosreservaat Wijnendalebos
Een bijgewerkte inventaris van de paddestoelen van het bosreservaat wordt gegeven in bijlage 3.
Deze zijn alle afkomstig van het integraal beheerde reservaatsgedeelte. In de databank Funbel van de
Koninklijke Antwerpse Mycologische Kring zijn ook paddestoelgegevens opgeslaan van delen van
Wijnendalebos buiten het bosreservaat (de meeste afkomstig van excursies in de periode rond 1
38
november), dewelke hier niet zijn opgenomen. Ook de Oost-Vlaamse Mycologische Werkgroep heeft
in de jaren ’90 minstens 1 keer in Wijnendalebos geïnventariseerd, zeer waarschijnlijk ook buiten het
reservaat. Van Wijnendalebos zijn ons overigens geen gegevens bekend van vóór 1990.
Behalve de monitoring, werd in 2002 en 2003 in het reservaat gericht naar houtzwammen op beuk
(Walleyn & Van De Kerkhove 2003), en werd in het kader van een licenciaatsthesis (Van Audenhove
2004) ook gericht geïnventariseerd op een aantal boomlijken van Populus. Een bredere inventarisatie
heeft nog niet plaats gevonden.
In totaal zijn nu 208 spp. macrofungi (paddestoelen: 29 spp. ascomyceten en 177 spp. basidiomyceten)
uit het reservaat bekend (bijlage 2). Slijmzwammen (myxomyceten) zijn nog niet bestudeerd. Gelet op
de grootte en diversiteit van het reservaat, en de lijst van ruim 350 soorten macrofungi die reeds in het
overige deel van Wijnendale is gevonden, is het zeker dat de huidige inventaris nog geen volledig
beeld geeft. Het valt wel op dat de meeste soorten houtzwammen zijn. Dit is deels te wijten aan de
gerichte houtzwammeninventarisaties, het voor mycorrhizapaddestoelen zeer ongunstige paddestoe-
lenseizoen van 2003, en de structuur van het bos zelf: in het reservaat is vrij veel groot dood hout
aanwezig, en de zeer grote oppervlaktes ruwe strooisellagen (die soortenarm zijn qua saprofytische
paddestoelen en tevens zeer ongunstig voor mycorrhizapaddestoelen). Het is dan ook niet
verwonderlijk dat bijna alle bijzondere soorten houtbewonend zijn. Het valt trouwens op dat ook bij de
gegevens voor het niet-reservaatsdeel nauwelijks bijzondere terrestrische saprofyten en mycorrhiza-
vormers waargenomen zijn.
Van de 60-tal boomlijken beuk zijn slechts een 15-tal beuken op paddestoelen goed onderzocht;
verscheidene bomen zijn immers tijdens de herfst moeilijk te bemonsteren door de uitbundige Rubus-
vegetaties. De verteringsklasse 3 (met fragmenten 4) is reeds behoorlijk vertegenwoordigd. In
vergelijking met een reeks analoog op beukenhoutzwammen onderzochte sites, scoort Wijnendalebos
in Vlaanderen zeer goed (gedeelde 5
de
plaats) qua diversiteit en aantal indicatorsoorten (5-6 soorten
8
)
voor habitatkwaliteit (Walleyn & Veerkamp 2005). Aan te nemen valt dat het aantal soorten
houtzwammen bij beuk en andere boomsoorten, alsook het aantal zeldzame soorten, nog zal
toenemen tijdens de volgende decennia, wanneer de verschillende verteringsklasses van de diverse
houtsoorten evenwichtiger zullen zijn vertegenwoordigd. In het reservaat komen ook 39 zware eiken
met een dbh van minstens 1 m voor en enkele grote populieren en essen. Zwakteparasieten op deze
bomen lijken nog zeldzaam; Fomes fomentarius en Ganoderma lucidum zijn waargenomen op
Populier, Inonotus hispidus en Volvariella bombycina op Es, Ganoderma lipsiense en Meripilus
giganteus op Beuk.
Het aantal zeldzame of bijzondere soorten is middelmatig hoog; wel zijn geen soorten uit de Rode lijst
van enkele paddestoelgroepen van Vlaanderen (Walleyn & Verbeken 2000) waargenomen, maar zoals
reeds gesteld, zijn houtzwammen m.b.t. deze lijst nauwelijks bestudeerd.
De meest bijzondere soorten worden hier kort toegelicht
Ceriporiopsis gilvescens – Verkleurende poria
Indicatorsoort voor habitatkwaliteit van beukenbos in Europa en België (Christensen et al. 2005,
Walleyn & Veerkamp, 2005), maar ze kan ook op andere loofhoutsoorten voorkomen (in Vlaanderen
vooral op Populier). In de Nederlandse Rode lijst (Arnolds & van Ommering 1996) staat ze als
gevoelig. In Vlaanderen lijkt het aantal vindplaatsen gedurende de laatste 10-20 jaar duidelijk toe te
nemen, mogelijk ten gevolge van de toename van dood hout in de bossen.
Ceriporiopsis mucida – Franjeporia
In de Nederlandse Rode lijst (Arnolds & van Ommering 1996) wordt deze zeldzame polypoor
gecatalogeerd als “ernstig bedreigd”. In het reservaat is ze gevonden op Populier.
Henningsomyces candidus – Wit gaffelhaarbuisje
Deze kleine cyphelloïde basidiomyceet is pas sinds de jaren ’1990 uit Vlaanderen bekend, maar breidt
zich mogelijk uit (Walleyn 2004). Normaal wordt deze soort gevonden aan de onderzijde van groot
8
Indicatorsoorten Fagus België-Nederland: Eutypa spinosa, Ceriporiopsis gilvescens, Phleogena faginea, Pluteus
chrysophaeus, Pluteus umbrosus, en (aanwezig maar op Es) Volvariella bombycina.
39
rottend hout, in Wijnendale is ze één maal, in kleine richeltjes aan de zijkant van een rottend boomlijk
Beuk.
Nemania chestersii – Streepsporige korstkogelzwam
De eerste Vlaamse vondsten van deze pyrenomyceet werden gedaan in bosreservaat Kersselaerspleyn
(Zoniënwoud). Sindsdien is deze soort, die vooral groeit op groot rottend beukenhout, dankzij gericht
onderzoek op diverse plaatsen in Vlaanderen aangetroffen; in Wijnendale op verschillende boomlijken
Beuk.
Pluteus chrysophaeus ss. Vellinga (syn.: P. luteovirens) – Gele aderhertezwam
De vondst van deze hertezwam enkele jaren geleden in Kersselaerspleyn, was de eerste met zekerheid
van deze soort. In Wijnendale is ze bekend van één boomlijk Beuk. Verder enkel bekend van het
bosreservaat Beiaardbos (bij Kluisbergen) en het als natuurbos beheerde provinciaal domein Gentbos in
Merelbeke (in deze laatste site zowel op Beuk als op boomlijk Es).
Pluteus insidiosus – Zwaardvishertezwam
Een zeldzame soort, mogelijk met voorkeur voor beukenhout, die in het reservaat één maal werd
gevonden op een boomlijk Beuk.
40
6 Paddestoelen van het bosreservaat
De Heirnisse
6.1 Het bosreservaat De Heirnisse
Ligging en beknopte historiek
Het bosreservaat De Heirnisse (ca. 76 ha) situeert zich in het westelijk deel van de Vlaamse Vallei en
meer bepaald aan het oostelijk uiteinde van de Moervaartdepressie (4-5 m boven zeespiegel). Deze
laatste betreft een brede alluviale vlakte ten zuiden van de dekzandrug Maldegem-Stekene.
In de Landschapsatlas werd de Moervaartdepressie aangeduid als een relictzone (Hofkens &
Roossens 2001). De relictwaarde schuilt voornamelijk in het feit dat de historische landschaps-
structuren zoals de middeleeuws ontginningspatronen en percellering hier goed bewaard gebleven
zijn. Binnen dit relictlandschap werd de Heirnisse aangeduid als ankerplaats: een gebied met
erfgoedelementen die een duidelijke samenhang vertonen en een uitgesproken identiteit bezitten. Als
historische referentie bestaat een landboek uit 1668. De Heernisse wordt hierin begrensd door de
Moervaart, de Stekense Vaart, de Weimanstraat en de (vroegere loop van) de Fondatiebeek.
Tijdens de Vroege Middeleeuwen sluit de Heirnisse mogelijk aan bij een uitloper van een zeer
uitgestrekt koninklijk jachtgebied (“Koningsforeest”). Van de dertiende tot de achttiende eeuw behoort
de Heirnisse tot het kerngebied (“Fundatie”) van de abdij van Boudelo. Wellicht wordt het gebied in
deze periode als weiland en hooiland beheerd, (wat zeker het geval is in 1741). Rond 1700 loopt door
de Heirnisse een militaire linie met verdedigingswallen en schansen (Liniedreef). De eerste
bebossingen dateren vermoedelijk van rond 1750. Omstreeks 1770 verkeert ongeveer de helft van het
reservaat in beboste toestand. Na de Franse Revolutie verkeert de Heirnisse in privébezit. Het
aandeel bos bedraagt in 1834 reeds meer dan 80 %. In de periode 1845-1895 volgt een sterke
ontbossing (voor akkerbouw?), waardoor het bosbestand ruwweg halveert. Ondermeer het hier
bestudeerde transect is dan onbebost. In 1910 zijn de meeste bestanden alweer bebost, met een
belangrijk aandeel jonge aanplantingen (“rijshout”, o.a. in het bestudeerde transect). Na de Tweede
Wereldoorlog wordt veel Canadapopulier – en in mindere mate ook Zwarte den – aangeplant. Het
bosbeheer verloopt in deze periode nauwelijks gestructureerd en is duidelijk ondergeschikt aan de
jachtfunctie. De populierenaanplantingen resulteren in een maximale bebossing omstreeks 1970. Na
een korte heropflakkering van de brandhoutvraag in 1973, wordt het hakhoutbeheer grotendeels
verlaten. Ten gevolge van een windhoos sneuvelt in 1986 een belangrijk deel van het populieren-
bestand. Dit geeft aanleiding tot de creatie van (half)open plekken en de aanwezigheid van veel
staand en liggend dood hout. De laatste (kaal)kapping in privébezit vindt plaats in 1991. Het daarop
volgende jaar wordt de Heirnisse aangekocht door de overheid. In de jaren 1990 worden de
beheerswerken beperkt tot het maaien van enkele dreven en stroken. In 1999 krijgt de Heirnisse het
statuut van bosreservaat. Het grootste deel wordt aangeduid als integraal reservaat, waar in 2004 wel
nog een uitgebreide bestrijding (met veel kappingen) van Amerikaanse eik en Amerikaanse vogelkers
wordt uitgevoerd.
Voor details omtrent historiek, beheersgeschiedenis en uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek
verwijzen we naar het basisrapport De Heirnisse (Baeté et al. 2004c).
41
Fig. 6.1 - Situering van het bosreservaat De Heirnisse (groene perimeter), met aanduiding van de
kernvlakte (blauwe perimeter) in het integraal beheerde reservaatsdeel (rode perimeter).
Fig. 6.1 - Location of forest reserve de Heirnisse, near Sinaai, with no intervention area (red) and core
area (blue).
Bodem
De depressies van de Moervaart en de Stekense Vaart worden omwille van hun uitzonderlijke breedte
tot de associatie van de alluviale gebieden gerekend. Het betreft overwegend natte gronden zonder
profielontwikkeling (entisols). De textuur varieert van kleiig, over kleiig-zandig tot zandig. Typisch voor
de genoemde depressies is de aanwezigheid van gyttja ('moeraskalk'). Op de Bodemkaart van België
worden deze bodems gekarteerd als een complex van gronden op mergelig materiaal (M), soms met
venige bovengrond [M(v)] (Baeté et al. 2004c).
Een belangrijk deel van de Heirnisse staat op de Bodemkaart van België (ca. 1950) aangeduid als
vergraven terrein, wat verband houdt met de aanleg van een rabattenstructuur en een mogelijk
daarmee gepaard gaande grondwinning in het verleden (moeraskalk, veen). Algemeen kan worden
gesteld dat de zwaardere (lemig, kleiig-zandig) en lichtere texuren (lemig zand) zich respectievelijk
overwegend ten noorden en ten zuiden van de Liniedreef situeren. Het ‘complex van mergelige
gronden’, dat zo typisch is voor de Moervaartdepressie, wordt niet aangetroffen in de Heirnisse. De
Bodemkaart vermeldt wel volgende bodemseries voor het bosreservaat:
ZdP – matig natte zandgronden,
Sdp – matig natte gronden op lemig zand,
Pep – natte gronden op licht zandleem en s-Pep – zandsubstraat op geringe of matige diepte (20-125
cm),
Ufp – zeer sterk gleyige gronden op zware klei met reductiehorizont en s-Ufp – zandsubstraat
beginnend op geringe of matige diepte (20-125 cm),
Efp – zeer sterk gleyige gronden op klei en s-Efp: met reductiehorizont,
OT – vergraven terreinen,
ON – opgehoogde terreinen.
42
Het transect en de kernvlakte behoren tot de serie Sep: natte gronden op lemig zand. Dit zijn natte
regosols met onmiddellijk onder de Ap, die 25 cm dik en zeer donker grijsbruin is, een sterk
gegleyificeerde Cg. Op matige diepte is de kleur overwegend grijs. Op circa 100 cm komt er geen of
slechts weinig roest voor. Sep is permanent nat tot zeer vochthoudend, ook tijdens de zomers. Tijdens
de winter stijgt het water tot boven het maaiveld, in de zomer daalt het tot 80-125 cm.
Tijdens profielboringen in oktober en december 2004 werd op de rabatten in de bestanden 7 (Ferraris-
bos) en 11 (kernvlakte) een decimeters dikke gyttjalaag aangetroffen vanaf ongeveer 60 cm diepte.
Vermoedelijk betrof dit de oorspronkelijke moeraskalk. Erboven bevond zich een lemig (of kleiig-
zandig) substraat met gyttjafragmenten. De aanwezigheid van deze kalk vertaalt zich in de pH CaCl
2
,
die in het transect varieert van 3,8 tot 7,49 (gemiddeld 5,44). De verhouding (%) zand/leem/klei in de
toplaag van het transect is vrij homogeen en bedraagt gemiddeld 66/20/14.
Resultaten van profielboringen door de Bodemkundige Dienst van België (december 2004) zullen
worden gepubliceerd in een afzonderlijk rapport (in voorber.).
Vegetatie
Resultaten van de vegetatieopname in het kader van de bosreservatenmonitoring van de
Keersmaeker et al. (2005) zijn samengevat in tabel 6.1. Figuur 6.2 geeft een overzicht van de
boomsoorten en groot dood hout in het centraal transect.
In De Heirnisse komen diverse bostypes voor (Baeté et al. 2004c). Het type in de kernvlakte is vrij
homogeen en behoort tot de voedselrijke bosgemeenschappen. Het kan worden omschreven als een
Ruigtkruiden-Elzen-Essenbos met Dauwbraam. Het bestaat uit jong hakhout van voornamelijk Witte
els, met verspreid Hazelaar, (jonge) Es, Esdoorn, alsook enkele exemplaren Gele kornoelje en
Gelderse roos. De meeste als overstaanders ingeplante Canadapopulieren zijn verdwenen; hier en
daar liggen er nog enkele boomlijken. Opvallend is de bijna uniform hoge bedekking met Braam (ten
dele de kalkindicator Dauwbraam). De overschermingsgraad in het transect schommelt rond de 75%.
Voor details betreffende de vegetatie verwijzen we naar het monitoringrapport van De Keersmaeker et
al. (2005, in voorber.).
Dood hout
Verspreid in het bosreservaat komt matig veel groot dood hout voor, qua volume vooral van
Canadapopulier (Populus x canadensis). Het dood hout is afkomstig van windworpen, startbeheer
(ringing exoten), en natuurlijk sterftes, o.a. na kolonisatie van zwakteparasieten zoals Fomes
fomentarius. In het centraal transect liggen een paar boomlijkjes Populier met geringe afmetingen (dbh
< 30 cm). Het overige dode hout bestaat hoofdzakelijk uit staande of liggende hakhoutstammetjes
Witte els (Alnus incana).
43
Tabel 6.1 – Vegetatieopname in het centraal transect De Heirnisse (Eind juli 2003). Geschatte
bedekkingen in % (3= 1-5%, 8 = 5-10%, 13 = 10-15% etc.), getallen met * duiden op aantal individuele
planten.
Table 6.1 - Vegetation of the transect Heirnisse (July 2003). Estimated plant coverages in % (3= 1-5%,
8 = 5-10%, 13 = 10-15% etc.), numbers marked with * refer to numbers of individual plants.
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Athyrium filix-femina
Wijfjesvaren 1
Calamagrostis canescens
Hennegras 1 1 1 1
Carex acutiformis
Moeraszegge 1 1
Cirsium palustre
Kale jonker 1
Deschampsia cespitosa
Ruwe smele 1 1
Dryopteris carthusiana + D. dilata
Stekelvaren 1 1 1 1
Epilobium species
Bastaardwederik 1
Filipendula ulmaria
Moerasspirea 1 1 2 2 1 1
Galium palustre
Moeraswalstro 2 1
Glechoma hederacea
Hondsdraf 2 2 4 1 10 2 4 10 20
Humulus lupulus
Hop 1
Iris pseudacorus
Gele lis 2
Juncus effusus
Pitrus 1 1
Lycopus europaeus
Wolfspoot 1
Lysimachia nummularia
Penningkruid 1 10 1 1 1
Lysimachia vulgaris
Grote wederik 1 1
Lythrum salicaria
Grote kattenstraat 1
Poa trivialis
Ruw beemdgras 1
Rubus caesius
Dauwbraam 20 2 2 30 70 40 2 40 30 20
Rubus fruticosus agg.
Braam 60 80 50 40 60 10 1 2
Scutellaria galericulata
Blauw glidkruid 1 2
Solanum dulcamara
Bitterzoet 1 1 1
Stachys sylvatica
Bosandoorn 1 1
Urtica dioica
Grote brandnetel 1 1 1 1
bedekking kruiden
85 85 60 70 80 65 80 60 80 40
bedekking mossen
15 4 2 2 10 2 1 1 2 2
Acer pseudoplatanus
Gewone esdoorn 1 1
zaailingen 50-200 cm Gewone esdoorn 1* 1*
zaailingen >200 cm Gewone esdoorn 2* 1*
Alnus incana
Witte els 1 2 1 2 4 2 2 40 10
zaailingen 0-30 cm Witte els 6* 3* 2* 2* 100*
zaailingen 30-50 cm Witte els 100*
zaailingen 50-200 cm Witte els 2* 23* 21* 5* 15* 46* 13* 1* 100* 50*
zaailingen >200 cm Witte els 4 8 2 7 1 3 20
Betula alba
, zaailingen >2 m
Zachte berk 1*
Corylus avellana
Hazelaar 1
zaailingen 50-200 cm Hazelaar 2*
zaailingen >200 cm Hazelaar 2* 2* 2* 1* 1*
Cornus mas
Gele kornoelje 2 2 1
zaailingen 50-200 Gele kornoelje 5* 5* 1*
zaailingen >200 cm Gele kornoelje 2*
Frangula alnus
Vuilboom 1
zaailingen 0-30 cm
Vuilboom 1
Fraxinus excelsior
Es 1 1111
zaailingen 0-30 cm Es 4*
zaailingen 50-200 cm Es 1* 5* 2* 1* 3*
zaailingen >200 cm Es 1* 2* 2* 7* 1*
Quercus robur
Zomereik 1
zaailingen 0-30 cm Zomereik 1*
zaailingen 50-200 cm Zomereik 2*
Sambucus nigra
, zaailingen >2 m
Gewone vlier 1
Viburnum opulus
Gelderse roos 1 1
zaailingen 50-200 cm Gelderse roos 1*
bedekking bomen
70 75 75 70 70 85 80 60 75 70
44
Fig. 6.2 - Bomen en struiken in en om het centraal transect De Heirnisse. De proefvlakjes zijn
genummerd (1-10) van N naar Z.
Fig. 6.2 - Living (green) and dead (red) trees in the central transect De Heirnisse. Plots are numbered
(1-10) from N to S.
Fig. 6.3 - Beeld van centraal transect in de De Heirnisse.
Fig. 6.3 - View of central transect de H eirnisse.
45
6.2 Paddestoelen in het centraal transect
Data opnames: 12/9/2003, 17/10/2003, 26/8/2004, 24/9/2004. Er werd geen lenteopname verricht. De
herfstopnames waren het soortenrijkst in oktober. Verscheidene opnames gebeurden bij regen(achtig)
weer; mogelijk zijn hierdoor de soortaantallen lichtjes onderschat. Soorten als Resinomycena
saccharifera en Marasmius minutus daarentegen zijn bij uitstek waarneembaar bij regenweer.
Laatstgenoemde is een kleine plaatjeszwam die vaak groeit op bladeren van uitgewaaide loten die
nog in de vegetatie hangen. Deze soort ontsnapt gemakkelijk aan de aandacht. Wij namen de soort
enkel waar tijdens de eerst helft van een opname, later op de dag was het al veel droger en werd ze
waarschijnlijk daarom niet meer gezien in de geschikte habitats. In de toekomst kan een latere herfst-
opname mogelijk de aanwezigheid van nog enkele andere soorten met kleine vruchlichamen
aantonen.
In tabel 6.2 wordt een overzicht gegeven van de waargenomen soorten, de ecologische groep, het
maximaal aantal waargenomen vruchtlichamen tijdens 1 opname per proefvlak van 10 m × 10 m (MV),
en het aantal proefvlakken waarin de soort is waargenomen tijdens de monitoring. Fig. 6.4 geeft de
verhouding weer tussen de ecologische groepen van de 80 gemonitorde soorten.
Am
Em
Pbf
Pnh
Sh
Sk
St
Am = mos-geassocieerde soorten
Em = ectomycorrhizavormers
Pnf = necrotrofe parasieten op fungi
Pnh = necrotrofe parasieten op hout
Sh = saprofyten op hout (strict of voorkeur voor houtige
substraten)
Sk = saprofyten op kruidachtige plantendelen, vruchten,
bepaalde bladeren e.d.
St = terrestrische saprofyten (in verterende strooisellaag, op
naakte bodem etc.)
Fig. 6.4 - Verhouding ecologische groepen van de gemonitorde soorten (n = 80) in het transect De
Heirnisse.
Fig. 6.4 - Distribution of ecological groups of monitored species (n = 80) in transect De Heirnisse.
46
Tabel 6.2 - Soorten, ecologische groep (Eco), maximaal aantal waargenomen vruchtlichamen (MV)
tijdens één opname per proefvlak (10 m × 10 m, nrs. 1-10), en aantal proefvlakken (#PQ) waarin de
soort is waargenomen tijdens de monitoring 2003-2004 in het centraal transect De Heirnisse.
Table 6.2 - Transect De Heirnisse. Species, ecological group (Eco), maximum number of fruitbodies
per plot (10 m × 10 m, nrs. 1-10), observed during one survey, and number of plots (#PQ) in which a
species has been observed during the monitoring in 2003 en 2004.
Eco Soort 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MV #PQ
St Agaricus comtulus 1 4 4
9 3
Em Alnicola alnetorum
1 2 3 2
Em Alnicola escharoides 2 1 2 16 2 2 25 6
Em Alnicola sphagneti 1
6 4 2
13 4
Sh Antrodiella semisupina
3
13 7 3
Sh Basidioradulum radula
++ 1
Sh Bjerkandera adusta
+
+ 1
Sh Botryobasidium candicans
+
+ 1
Sh Botryobasidium subcoronatum + + + + +
+ 5
Sh Calocera cornea
++ 1
St Clitocybe fragrans 32 12
44 2
St Clitocybe vibecina 2
2 1
St Conocybe brunnea
5
16 2
St Coprinus bellulus
11 1
Sh Coprinus disseminatus
4
4 1
Sh Dacrymyces stillatus
+
+ 1
Pnh Daedaleopsis confragosa
1
4 11
16 3
Sh Encoelia furfuracea
+
+ 1
St Entoloma undatum
2
2 1
Am Galerina hypnorum 1
1
2 2
St Gymnopus confluens 7
7 1
Em Hebeloma velutipes 1
1 1
Sh Hyphoderma praetermissum
+ + + + + + 5
Sh Hyphoderma puberum + + +
+ + 4
Sh Hyphoderma setigerum +
+
++ + 4
Sh Hyphodontia barba-jovis
+
++ 2
Sh Hyphodontia flavipora
+
+ 1
Sh Hyphodontia radula
++ +
++ 4
Sh Hypholoma fasciculare 35
5
40 2
St Hypholoma subericaeum
22 1
Sh Hypocrea aureoviridis
+
+ 1
Sh Hypocrea rufa
+
+ 1
Sh Hypoxylon multiforme
+
+ + 2
Em Inocybe acutella 1
1 1
Pnh Inonotus radiatus 115 1
12 21 7 156 5
Em Laccaria laccata var. pallidifolia 9
9 1
Em Lactarius obscuratus 2 1 2 4 4
13 5
Em Lactarius tabidus 19 2
21 2
Sh Marasmiellus ramealis 297 101 123 611 320 157 60 14 20 1703 9
Sk Marasmiellus vaillantii
22 1
Sk Marasmius bulliardii
6
6 1
Sk Marasmius minutus
4 3 1 3 8 19 5
Sh Marasmius rotula
57 1 16 74 3
Sh Meruliopsis corium
+
+ 1
St Mycena abramsii
1
1 1
Sh Mycena acicula
1
1 1
Sh Mycena adscendens 1 4
5
10 3
Sh Mycena galericulata 1 3 1 1 2 4 2 1 7 2 24 10
St Mycena galopus 1 1 1 3
2
8 5
47
Sh Mycena haematopus 3 8 1 21 7 3 11 2 56 8
St Mycena leptocephala 1
1
2 2
Sk Mycena polyadelpha 6
6 1
St Mycena pura 1
1 1
Sh Mycena rorida 41 13 15 1 2
72 5
St Mycena sanguinolenta 1
1 1
Sh Mycena speirea
1 4 1 1 2 1 10 6
Sk Mycena stylobates 1
1
2 2
St Mycena vitilis 1 1
1 1
4 4
Sh Mycoacia aurea
+
+ 1
Sh Mycoacia uda
+
+ 1
Sh Nemania serpens
+
+ 1
Sh Peniophora cinerea +
+
+ 2
Sh Phlebia radiata
+
++ + 3
Sh Plicaturopsis crispa
1
1 1
Sh Pluteus cervinus 1 1 1 1 2 6 5
Sh Pluteus leoninus 1
1 1
Sh Pluteus salicinus
1
1 1
Sh Polyporus badius 4
4 1
Sh Psathyrella candolleana
6 8
5 4
23 4
St Psathyrella olympiana f. olympiana
11
2 2
Sk Resinomycena saccharifera 11
11 1
Am Rickenella fibula 2 7 1 1 1 1 2
15 7
Am Rickenella swartzii 1 1
2 2
Sh Scopuloides hydnoides
+
+ 1
Sh Steccherinum ochraceum
+ + 1
Sh Stereum hirsutum
++ 1
Sh Stereum ochraceoflavum +
++
+ 3
Sh Stereum rugosum
+ + + + + 4
Sh Trechispora farinacea
+
++ + 3
Sk Typhula setipes
+ + + + + + 5
Niet gemonitorde soorten
Diatrypella verrucaeformis + +
+ + + + + 6
Orbilia delicatula
++ 1
Polydesmia pruinosa
+
+ 1
Mycorrhizasoorten
In het transect komen slechts 8 ectomycorrhiza-vormende soorten voor, dit is één tiende van alle
soorten, meestal in (zeer) kleine aantallen. Het zijn grotendeels soorten van natte loofbossen;
Lactarius obscuratus en de 3 Alnicola spp. vormen uitsluitend mycorrhiza met elzen (Alnus spp.).
Terrestrische saprotrofe soorten
Verspreid over het transect zijn 22 soorten saprofyten van strooisel en kruidachtige resten geteld (ruim
1/4 van alle soorten), in (zeer) lage aantallen. Het aandeel soorten op kruidachtige resten is relatief
hoog (7 soorten, 9%), interessant is het voorkomen van Marasmius minutus, die kenmerkend wordt
vergezeld van Typhula setipes, op bladeren van Els (normaal typisch voor Wilg en Populier). Deze
komt wellicht voor in alle proefvlakjes, maar dit zou enkel kunnen worden bevestigd na gericht zoeken
tijdens ideale weersomstandigheden (cf. hoger). Mycena polyadelpha werd gevonden op bladeren van
Berk (normaal vooral op bladeren Eik), Marasmius bulliardii op bladeren van Witte els en Gewone
esdoorn (normaal meer typisch voor bladeren Eik).
Houtzwammen
48
In het transect zijn 47 (59%) soorten houtsaprotroof. De meeste soorten zijn gevonden op Witte els. In
een aantal gevallen kon de houtsoort niet met zekerheid worden gedetermineerd (fig. 6.5). Bij de
houtzwammen treffen we diverse specialisten of soorten met een grote substraatvoorkeur aan op Berk
(Hypoxyon multiforme) en houtige Braamstengels (Mycena rorida, Marasmiellus ramealis). Verspreid
over het transect groeit de zwakteparasiet Inonutus radiatus, een kenmerkende en zeer belangrijke
verteerder van elzen. Enkele zeer algemene soorten korstzwammen komen ook in het transect talrijk
voor (Botryobasidium subcoronatum, Hyphoderma praetermissum, H. puberum).
Soorten die min of meer sterk gebonden zijn aan groot dood hout (> 10 cm diam.) zijn eerder
zeldzaam: Pluteus cervinus, P. leoninus, P. salicinus, en Polyporus badius.
2
38
9
4
3
4
10
0
10
20
30
40
Acer
pseud.
Alnus
incana
Corylus Fraxinus Populus Rubus loofhout
Fig. 6.5 - Aantal soorten houtzwammen volgens substraat in centraal transect De Heirnisse.
Fig. 6.5 - Number of wood inhabting species according to substrate in transect De Heirnisse
49
Overige
De moslaag in het transect is zeer schaars ontwikkeld; in proefvlakjes 1-2 b.v. Vooral ontwikkeld op
rottend log Populier, met de typische soorten Rickenella fibula, R. swartzii, en Galerina hypnorum.
Verder zijn mos-geassocieerde soorten schaars. Er werden mestzwammen noch insectenparasieten
waargenomen.
Rode lijst-soorten
Er is geen enkele soort waargenomen van de Vlaamse Rode lijst (Walleyn & Verbeken 2000). Van de
groepen die niet in deze lijst behandeld, staan 5 soorten in de Rode lijst van Nederland (Arnolds & van
Ommering, 1996
9
), meer bepaald in de categorieën
bedreigd
: Alnicola alnetorum;
kwetsbaar
: Entoloma undatum, Pluteus leoninus, Psathyrella olympiana;
gevoelig
: Alnicola sphagneti.
Vermeldenswaard is zeker Inocybe acutella, die nog niet in Nederland is gevonden, en die b.v. in
Tsjechië wettelijk beschermd is. Een vrij zeldzame korstzwam is Mycoacia aurea.
Conclusie
Het centraal transect in De Heirnisse is eerder soortenarm maar telt wel enkele bijzondere of minder
algemene soorten. Typische kalkminnende soorten zijn er, ondanks de bodemeigenschappen, niet
waargenomen. Een aantal soorten zijn kenmerkend voor Elzenbroeken. Het transect oogt niet erg nat,
zeker in vergelijking met andere delen van het reservaat, en heeft een vrij hoge bedekking Braam.
Bramen blijken duidelijk ongunstig voor de diversiteit mycoflora, wat ook reeds is geopperd door
Keizer (2003), althans voor grotere soorten en zeker voor boomsymbionten. Een soort als
Marasmiellus ramealis, die vaak op twijgen Braam groeit, komt wel zeer veel voor. Het volume groot
dood hout is eerder beperkt en zal – jong bestand - wellicht in de nabije toekomst niet of nauwelijks
toenemen. In de totale soortenlijst is het aandeel houtzwammen wel hoog, maar qua soorten werden
algemene soorten waargenomen. Er dient tevens opgemerkt dat het reservaat uitzonderlijk rijk blijkt
aan kleine ascomyceten (zie verder), dewelke niet in de monitoring zijn opgenomen.
6.3 Overige paddestoelen van het bosreservaat De Heirnisse
De mycoflora in het bosreservaat is relatief goed gekend. De jongste gegevens dateren wel pas van
1994, zodat een eventuele verschuiving ten aanzien van vroegere perioden niet kan worden
beoordeeld. Op dit moment zijn uit het reservaat 17 soorten slijmzwammen bekend, 18 soorten
schimmels (microfungi), en 559 soorten paddestoelen (287 basiodiomyceten + 272 ascomyceten) (zie
soortenlijst in bijlage). Literatuurverwijzingen naar paddestoelenvondsten uit De Heirnisse vinden we
bij Declercq (1995, 2002), Mervielde (1997) Van Audenhove (2004) en Van der Veken & Vandeven
(1997). Het soortenaantal is reeds zeer hoog, maar men mag aannemen dat door gericht onderzoek
het aantal soorten Aphyllophorales nog gevoelig kan stijgen.
Het reservaat in zijn geheel is veel rijker aan paddestoelen dan wat uit het centraal transect kan
worden afgeleid. Meest opmerkelijk is de grote soortenrijkdom aan ascomyceten: meer dan 250
soorten waaronder zeer veel zeldzaamheden en meerdere ongepubliceerde soorten. Deze soorten
werden bijna allemaal opgespoord en gedetermineerd door Bernard Declercq (2003), de Vlaamse
specialist van deze landelijk onvoldoende bestudeerde paddestoelengroep. Maar liefst één vijfde van
alle sinds 1950 in Vlaanderen aangetroffen ascomycetensoorten komt in De Heirnisse voor (Declercq
2003). Deze vaststelling maakt de Heirnisse tot één van de meest waardevolle natuurgebieden voor
deze groep in Vlaanderen. Eind 2002 waren uit dit gebied 15 soorten ascomyceten bekend met
9
Opm.: in de Nederlandse Rode lijst staat Plicaturopsis crispa als kwetsbaar gecatalogeerd. Deze soort is pas
voor het eerst in Vlaanderen waargenomen begin jaren ’80, maar sindsdien dermate explosief toegenomen (naar
verluidt ook in Nederland) dat ze zeer banaal is geworden, en niet bij de bijzondere soorten thuishoort.
50
slechts één Vlaamse vindplaats (= uiterst zeldzame soorten, tabel 6.3). Tien hiervan werden in
bosvegetaties aangetroffen. Het voorkomen van deze soorten in De Heirnisse kan niet volledig
worden toegeschreven aan een beperkte kennis omtrent het voorkomen van ascomyceten elders in
Vlaanderen. Ook in het goed geprospecteerde Nederland komen 11 van de 15 geciteerde soorten niet
voor (Arnolds et al. 1995), terwijl ook de vier overige soorten slechts van één vindplaats bekend zijn.
De meeste zeer zeldzame en zeldzame soorten komen dan weer hoofdzakelijk voor in meer open
terrein (i.c. de oostelijke kruidenstrook en de noordelijke zeggenvegetatie). Dit laatste kan worden
verklaard door de overvloedige aanwezigheid van voor ascomyceten geschikte substraten (Declercq
1993).
Table 6.3 – Uiterst zeldzame ascomyceten in De Heirnisse (eind 2002) volgens Declercq (2003).
Table 6.3 - Extremely rare ascomycetes in the Heirnisse (end of 2002) according to Declercq (2003)
Soort
Substraat
A
rachnopeziza aurelia (Pers.) Fuckel dopje Quercus robur
Calycellina leucella (P. Karsten) Dennis ex Müller blad Quercus robur
Dasyscyphus castaneus Graddon stengel Epilobium hirsutum
Didymosphaeria futilis (Berk. & Br.) Rehm stengel Lycopus europaeus
Eutypella alnifraga Sacc. tak Alnus glutinosa
Godronia urceolus (Schmidt ex Fr.) P. Karsten tak Betula
Karstenia idaei (Fuckel) Sherwood tak Lonicera
Lachnum trapeziforme Velen. blad Acer pseudoplatanus
Leptosphaeria libanotis (Fuckel) Niessl stengel Angelica sylvestris
Moellerodiscus tenuistipes (Schroeter) Dumont blad Rubus fruticosus
Niptera melatephra (Lasch) Rehm stengel Juncus effusus
Proliferodiscus pulveraceus (Alb. & Schw.) Baral rot hout Populus x canadensis
Pseudovalsa longipes (Tul.) Sacc. (anamorf) tak Quercus rubra
Pyrenopeziza fuckelii Nannf. blad Salix cinerea
Teichospora obducens (Schum.) Fuckel tak Fraxinus excelsior
Naast een grote diversiteit aan ascomyceten, komen er ook diverse zeldzame of interessante
basidiomyceten in het reservaat voor; vooral soorten van elzenbroeken en of kalkrijke bodems.
Kenmerkende soorten van goed ontwikkelde Elzenbroeken zijn de mycorrhizavormers Alnicola spp.,
Galerina salicis, Gyrodon lividus, Inocybe acutella, Lactarius obscuratus, Russula pumila, en
Xerocomus ripariellus. Als zeldzame kalkminnende soorten gelden Hymenogaster populetorum (Em),
Inocybe adaequata (Em), Limacella guttata (St), en Marasmius cohaerens (St). De aanwezigheid van
grote hoeveelheden dood hout levert een relatief rijke houtzwammenflora op, maar de lijst van 60
soorten korstzwammen is zeker niet volledig. Bijzonder zijn bijvoorbeeld het groot aantal soorten
hertezwammen (11 spp.), deels verklaard door de combinatie van groot dood hout en een kalkrijke
bodem. Vooral Pluteus umbrosus is in het reservaat opvallend aanwezig op groot rottend
populierenhout. Van de korstzwam Scopuloides leprosa en de plaatjezwam Crepidotus
subverrucisporus vormt de Heirnisse voorlopig de enige Vlaamse vindplaats.
Slechts 6 soorten staan ook in de Rode lijst van enkele paddestoelgroepen van Vlaanderen (Walleyn &
Verbeken 2000) waargenomen, maar veel van de in het reservaat voorkomende paddestoelgroepen
zoals houtzwammen zijn m.b.t. deze lijst nauwelijks of niet bestudeerd. Toch is het reservaat een
belangrijk gebied voor paddestoelen, vooral voor kleine, eerder onopvallende soorten.
Tot slot een korte toelichting bij enkele bijzondere soorten:
Crepidotus subverrucisporus
Aangetroffen op nog weinig verteerde twijgen van omgewaaide populier. Eerste vondst in Vlaanderen,
niet met zekerheid bekend uit Nederland. Enkel microscopisch te onderscheiden van de andere
Crepidotus-soorten, en daarom in het verleden mogelijk miskend.
51
Galerina salicicola – Broekbosmosklokje
Een zeldzaam mosklokje dat gevonden wordt in strooisel van elzen- en wilgenbroeken op kalkrijke
bodem (de meeste mosklokjes groeien op zure bodems). Elders in Vlaanderen bekend van
Blokkersdijk en Hoboken polder.
Gyrodon lividus – Elzenboleet
Een uitsluitend aan Elzen gebonden boleet, kenmerkend voor niet al te natte plaatsen in rijke
Elzenbroeken, waar deze soort soms in grote aantallen optreedt. De Elzenboleet is in Vlaanderen sterk
achteruitgegaan, waarschijnlijk door verdroging, en is opgenomen in de Rode lijst-categorie “bedreigd”.
Inocybe calamistrata – Groenvoetvezelkop
Deze zeldzame vezelkop staat in Nederland op de lijst van bedreigde soorten wegens verdroging en
vermesting van zijn habitat (o.a. broekbossen).
Limacella guttata – Grote kleefparasol
Een in Vlaanderen zeer zeldzame saprofyt van humus- en kalkrijke bodems in loofbos. In Wallonië en
andere landen vooral aangetroffen in naaldbossen.
Phleogena faginea – Beukenkorrelkopje
Door gericht onderzoek wordt deze wat vreemde eend uit de groep van de Heterobasidiomyceten de
laatste tien jaar meer gevonden dan vroeger (Walleyn 2004), mogelijk ook door een toename van dood
hout in de Vlaamse bossen. De soort is het meest gevonden op Beuk, maar in De Heirnisse melden alle
waarnemingen staande dode stammetjes Els als substraat.
Russula pumila – Elzenrussula
Zeldzame elzenbegeleider van natte bossen die in veel Europese landen op Rode lijsten staat. Deze
soort werd in Vlaanderen pas in de jaren 1990 ontdekt, maar voorheen werden broekbossen weinig
onderzocht, zodat moeilijk kan uitgemaakt worden of deze soort vroeger algemener is.
Scopuloides leprosa
Eerst vondst van deze pas in 1993 beschreven korstzwam. Aangetroffen op Populier (van Audenhove
2004, in 2003), hetzelfde substraat waarop de soort in Nederland in 2004 voor het eerst is aangetroffen
(de Vries 2005).
Xerocomus ripariellus – Wijnrode boleet
Ook deze paddestoel is pas recent beschreven (1997!), en enkel met zekerheid te onderscheiden van
andere soorten uit de groep van Xerocomus chrysenteron (Roodsteelfluweelboleet) na microscopisch
onderzoek van de hoedhuidstructuur. Hij groeit meestal in vochtige of natte bossen en struwelen op
voedselrijke bodem. In Vlaanderen zijn nog maar een paar vindplaatsen bekend (o.a. Walenbos,
duinpannen Westhoek, Langdonken).
52
7 Dankwoord
In de loop van deze studie controleerden of determineerden diverse amateurmycologen verscheidene
kritische of moeilijk determineerbare soorten. In de hoop niemand te vergeten, bedanken wij bij deze
Bernard Declercq, André de Haan, Herman Mervielde (†), Jos Schoutteten, Karel Van de Put,
Annemieke Verbeken en Jos Volders. Bernard Declercq en de Kon. Antwerpse Mycol. Kring v.z.w.
leverden inventarisatiegegevens van de Heirnisse. We danken Mirjam Veerkamp voor de exemplaren
van haar rapporten en nuttige opmerkingen, en Prof. Annemieke Verbeken voor de faciliteiten
(herbarium, bibliotheek, microscopische reagentia) van de onderzoeksgroep mycologie van de
Universiteit Gent, Vakgroep biologie.
8 Samenvatting
Dit rapport behandelt de monitoring van de paddestoelenflora in een transect in de bosreservaten
Kersselaerspleyn (Zoniënwoud), Everwijnbad (Meerdaalwoud), Wijnendalebos en De Heirnisse,
aangevuld met een overzicht van de paddestoeleninventarisaties in deze bosreservaten (met
soortenlijsten in bijlage).
Deze transecten (100 m × 10 m) zijn onderverdeeld in 10 plots van 10 m × 10 m, waar in het kader
van het monitoringprogramma bosreservaten van het I.B.W. ook de vegetatie en de dendrometrie
gemonitord worden volgens een standaardmethodiek (De Keersmaeker et al. 2005).
In ieder proefvlakje zijn de paddestoelen 4 maal genoteerd en, indien mogelijk, geteld, verspreid over
2 jaar in de periode late zomer- herfst. In Kersselaerspleyn werd ook een voorjaarsopname
uitgevoerd. Deze grondige inventarisatie beperkt zich tot de alle bovengronds groeiende ascomyceten
en heterobasidiomyceten met vruchtlichamen groter dan 1 cm, plaatjeszwammen, gasteromyceten,
polyporen, clavarioïde en hydnoïde fungi, en goed zichtbare korstzwammen groter dan (1)2 cm².
Daarnaast worden ook kenmerken van het substraat (aard + soort) en eventueel afwijkende
groeiwijzen genoteerd.
Het transect in Kersselaerspleyn (vegetatie: Milio-Fagetum) is zeer soortenrijk (n = 154) en
mycologisch zeer waardevol. Het aandeel mycorrhizavormende soorten is beperkt en bestaat
hoofdzakelijk uit strooiseltolerante soorten. Ruim de helft bestaat uit houtzwammen op Fagus, met
veel soorten die min of meer gebonden zijn aan groot dood hout (waaronder 8 Pluteus spp.),
waaronder diverse zeldzame soorten.
Uit het totale reservaat zijn 462 soorten paddestoelen en 20 soorten slijmzwammen bekend. Er komen
diverse bijzondere mycorrhizavormers voor, waaronder verscheidene hypogeeën, die vooral groeien
langs de paden. Het aantal soorten bijzondere houtzwammen is voor Vlaanderen zeer hoog (grootste
diversiteit houtzwammen op Fagus in Vlaanderen).
Het transect in Everzwijnbad (vegetatie: Stellario-Carpinetum) is soortenrijk (n = 116) en mycologisch
matig waardevol. Het aandeel ectomycorrhizavormers is zeer beperkt (10% van de soorten). Ruim de
helft van de soorten zijn houtsaprotroof (vooral op Quercus en Corylus). Er zijn weinig bijzondere
soorten waargenomen.
Uit het totale reservaat zijn 172 soorten paddestoelen bekend. De inventarisatie is nog te onvolledig
om de diversiteit van het reservaat ervan in te schatten.
Het transect in Wijnedalebos (vegetatie: Violo-Quercetum roboris) is matig soortenrijk (n = 99) en
mycologisch matig waardevol. Het aandeel mycorrhizavormende soorten bedraagt ong. 25%. Deze
ontbreken vrijwel in de proefvlakjes met zeer hoge bedekkingen Rubus; in deze delen van het transect
is ook het aantal soorten saprofyten lager. Het aandeel houtzwammen bedraagt 40% (vooral Quercus,
Acer). Het aantal bijzondere soorten is klein.
53
Uit het totale integrale reservaat zijn 208 soorten paddestoelen bekend. De inventarisatie is nog vrij
onvolledig, maar het reservaat lijkt arm aan bijzondere mycorrhizavormers. Wel komen een aantal
bijzondere soorten houtzwammen voor op Fagus, Populus en Fraxinus.
Het transect in de Heirnisse (vegetatie: Macrophorbio-Alnetum met Rubus caesius) is vrij soortenarm
(n = 80), wat deels wordt toegeschreven aan de hoge bedekking met Rubus en de kleine hoeveelheid
groot dood hout. Het aandeel mycorrhizavormende soorten is zeer beperkt (10%). Ruim de helft van
de soorten zijn houtsaprotroof (de meeste op de dominante boomsoort Alnus incana). Het transect telt
een handvol bijzondere soorten.
Uit het totale reservaat zijn 559 soorten paddestoelen en 17 soorten slijmzwammen bekend. Het
aantal ascomyceten is buitengewoon hoog en telt zeer veel zeer zeldzame soorten. Daarnaast is ook
het voorkomen van een aantal zeldzame, aan mesotrofe elzenbroeken gebonden plaatjeszwammen
belangrijk te noemen.
9 Summary
This report is a part a series on monitoring of flemish forest reserves. It gives the results of the first
survey of macrofungi in a transect of the forest reserves Kersselaerspleyn (Sonien forest),
Everwijnbad (Meerdaal forest), Wijnendalebos and De Heirnisse, and comments on the known funga
of the whole reserve (species lists in annex).
The transects (100 m × 10 m) is dived in 10 plots of 10 m × 10 m. These plots vegetation, living and
dead wood stock are monitored as well using a standardised methodology (De Keersmaeker et al.
2005).
The macrofungi are monitored according the methodology used in Dutch reserves (Veerkamp 1992,
2001 and 2003). In each plot macrofungi are identified 4 times over a period of 2 years, in the season
late summer-late autumn. When possible, also the number of fruitbodies is counted per species. In the
case the reserve Kersselaerspleyn an additional survey during spring has been conducted. For
practical reasons, only following groups are studied: agarics, gasteromycetes, polypores, clavarioid
and hydnoid basidiomycetes, corticoid fungi with fruitbodies larger then 1(2) cm², and ascomycetes &
heterobasidiomycetes with fruitbodies larger then 1 cm. The substrate is recorded for all species.
The transect in Kersselaerspleyn (vegetation: Milio-Fagetum, on acidified loam) is species rich (n =
154) and very valuable from a conservation point of view. The number of mycorrhizal species is
relatively low and consist especially of species that support well developed litter layers. More then half
of the species are lignicolous fungi, growing on Fagus, including many species that rely on coarse
woody debris (a.o. 8 Pluteus spp.) and many rare species.
For the whole reserve (98.5 ha) 462 spp. of macrofungi and 20 spp. of slime moulds are known,
including several rare species, such as rare hypogeous fungi, that grow especially along the pathways.
The diversity of wood inhabiting fungi on Fagus is the highest known in Flanders.
The transect in Everzwijnbad (vegetation: Stellario-Carpinetum, on acidified loam) is species rich (n =
116) and moderately valuable from a conservation point of view. The portion of mycorrhizal species is
very low (only 10%). Over half of the species are wood inhabiting species (mostly growing on Quercus
and Corylus). Only a few rare species have been observed.
For the whole reserve (27.5 ha) 172 species are actually known. The inventory is too incomplete to
incomplete for a good evaluation of the fungal significance of the reserve.
The transect in Wijnendalebos (vegetation: Violo-Quercetum roboris, on loamy sand) is moderately
species rich (n = 99) and moderately valuable from a conservation point of view. The amount of
mycorrhizal species is rather low, about 25%. These are lacking almost completely in the plots with
high coverages of Rubus; in these plots the number of saprotrophic species is also low. The amount of
lignicolous species is 40% (mainly growing on Quercus and Acer pseudoplatanus). The number of
rare species is low.
Fro the whole reserve (60 ha with non-intervention management) 208 species of fungi are actually
known. This inventory is still incomplete but rare mycorrhizal species seem to be lacking. A number of
interesting or rare lignicolous species are found on Fagus, Populus and Fraxinus.
54
The transect in De Heirnisse (vegetation: Macrophorbio-Alnetum with Rubus caesius, on wet, often
calcareous loamy sand) is species poor (n = 80), which is partly explained by he high coverages of
Rubus and the low amount of dead wood. The amount of mycorrhizal species is very low (10%). Over
half of the species consist of lignicolous fungi (mostly on Alnus incana, the dominant tree species). A
few rare species have been observed.
Fro the whole reserve 559 macrofungi and 17 species of slime moulds are actually known.. The
number of ascomycetes (272) is very high for the country, and includes many very rare species. Also a
number of rare agarics characteristic for mesotrophic Alnus-forests occur here.
55
10 Referenties
Arnolds E. (1995) Problems in measurements of species diversity of macrofungi. In Allsopp D., Colwell
R.R. & Hawksworth D.L., Microbial diversity and ecosystem funvtion. CAB International, p. 337-
353.
Arnolds E., Kuyper T.W., & Noordeloos M. (1995) Overzicht van de paddestoelen in Nederland.
Nederl. Mycol. Ver., 872 p.
Arnolds E., Opdam A., van Steenis W. & de Vries B. (1994) Mycocoenology of stands of Fagus
sylvatica L. in the northeastern Netherlands. Phytocoenologia 24: 507-530.
Arnolds E., & van Ommering G. (1996) Bedreigde en kwetsbare paddestoelen in Nederland.
Toelichting op de Rode Lijst. Rapport IKC Natuurbeheer 24: 1-120.
Baeté H., De Keersmaeker L., Van de Kerckhove P., Christiaens B., Esprit M., & Vandekerkhove K.
(2002) Bosreservaat Kersselaerspleyn. Basisrapport. Algemene beschrijving, historiek en
overzicht van historische wetenschappelijk onderzoek in het bosreservaat. Ministerie van de
Vlaamse Gemeenschap, AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb
2002.001, 171 p.
Baeté H., Christiaens B., De Keersmaeker L., Esprit M., Van de Kerckhove K. & Walleyn R. (2004a)
Monitoringprogramma Vlaamse Bosreservaten. Bosreservaat Everzwijnbad. Basisrapport -
situering, standplaats, historiek en onderzoek. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,
AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb R 2004.06, 105 p.
Baeté H., Christiaens B., De Keersmaeker L., Esprit M., Van de Kerckhove K. & Walleyn R. (2004b)
Monitoringprogramma Vlaamse Bosreservaten. Bosreservaat Wijnendalebos. Basisrapport -
situering, standplaats, historiek en onderzoek. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,
AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb R 2004.09, 123 p.
Baeté H., Christiaens B., De Keersmaeker L., Esprit M., Van de Kerckhove K. & Walleyn R. (2004c)
Monitoringprogramma Vlaamse Bosreservaten. Bosreservaat De Heirnisse. Basisrapport -
situering, standplaats, historiek en onderzoek. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,
AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb R 2004.18, 107 p.
Christensen M., Heilmann-Clausen J., Walleyn R. & Adamcik S. “2004” (2005). Wood-inhabiting fungi
as indicators of nature value in European beech forests. European Forestry Institute
Proceedings 51: 229-237.
Declercq B. (1995) Godronia urceolus (Schmidt: Fr.) P. Karst, een zeldzame discomyceet op Betula.
Mededelingen gehouden op de 3e Vlaamse Mycologendag: 15-17. RUG, Lab. Plantkunde.
Declercq B. (2002) Studies omtrent het genus Pyrenopeziza Fuckel – I. Sterbeeckia 21/22: 67-73.
Declercq B. (2003) Ascomyceten in De Heirnisse, Sinaai. Verslag van de periode 01/08/2002 –
31/01/2003, evaluatie op basis van alle vondsten tot op heden. Ongepubliceerd verslag,
26/1/2003, 12 p.
De Keersmaeker L., Baeté H., Van de Kerckhove P., Christiaens B., Esprit M., & Vandekerkhove K.
(2002) Bosreservaat Kersselaerspleyn. Monitoringrapport. Monitoring van de vegetatie en de
dendrometrische gegevens in de kernvlakte en de steekproefcirkels. Ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap, AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb 2002.002,
210 p.
De Keersmaeker L., Baeté H., Van de Kerckhove P., Christiaens B., Esprit M., & Vandekerkhove K.
(2003) Bosreservaat Kersselaerspleyn. Bodemrapport. Bodemkundige beschrijving en
bespreking van processen die de bodemkwaliteit bepalen. Ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap, AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb 2003.011, 36
p.
De Keersmaeker L., Van de Kerckhove P., Baeté H., Walleyn R., Christiaens B., Esprit M. &
Vandekerkhove K. (2005) Integrale Bosreservaten: inhoudelijk programma en basishandleiding.
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer,
Rapport IBW Bb R 2005.003, in druk.
56
De Meulder H. (1994) Een jaar tussen de bramen, onderzoek naar het voorkomen van fungi en
myxomyceten op Rubus sp. Meded. Antwerpse Mycol. Kring 1994: 141-154.
de Vries B. (2005) Cristella-weekend 2004. Coolia 48: 86-91.
Geudens G., Van Loo L. & Lust N. (1997) Bosreservaat Wijnendalebos - Bosbouwkundige en
fytosociologische inventaris in het kader van de beheersplanning. Universiteit Gent,
Laboratorium voor Bosbouw.
Hermy M (1985) Ecologie en fytosociologie van oude en jonge bossen in Binnen-Vlaanderen.
Doctoraatsverhandeling Universiteit Gent, Faculteit Wetenschappen.
Hofkens E. & Roossens I. (2001) Nieuwe impulsen voor de landschapszorg - De landschapsatlas,
baken voor een verruimd beleid. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling
Monumenten en Landschappen, Brussel.
Keizer P.-J. (2003) Paddestoelvriendelijk natuurbeheer. Kon. Nederlandse Natuurhistorische
Vereniging. 88 p.
Langendries R. & Monnens J. (1999) De paddestoelen van Heverleebos en Meerdaalwoud. De
Resultaten van 20 jaar speurwerk. In De Becker P. (red.), De bosreservaten van Heverleebos &
Meerdaalwoud, p. 85-109. Leuven, De Vrienden van Heverleebos & Meerdaalwoud.
Mervielde H. (1997) Drie merkwaardige polyporen: Tyromyces wynnei (Berk. & Br.) Donk, T.
wakefieldiae Kotl. & Pouzar & Rigidoporus undatus (Pers.: Fr.) Donk. Jaarboek Vlaamse-
Mycologen-Vereniging 1: 88-97.
Mleczko P. (2004) Rhodocollybia butyraceae (forma butyracea) x Pinus sylvestris. Descriptions of
Ectomycorrhizae 7/8: 101-108.
Pâque E. (1886) Additions aux recherches pour servir à la flore cryptogamique de la Belgique. 2e
partie. Bull. Soc. Roy. Bot. Belgique 25, Compt. Rend. Sciences: 17-23.
Roelandt B. (2004) Een vegetatie-analyse van de domeinbossen Meerdaal, Heverlee en Egenhoven.
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AMINAL, Afdeling Bos & Groen (Brussel).
Steeman R. (2003) Paddestoelenproject in Vlaams-Brabant - verslag van werkjaar 2002 (1).
Natuurpunt, Nieuwsbrief zwammen 3(1): 49-54.
Straatsma G., Ayer F. & Egli S. (2001) Species richness, abundacne and phenology of fungal fruit
bodies over 21 years in a Swiss forest plot. Mycol. Res. 105: 515-523.
Thoen D. (1988) Catalogue des champignons hypogés de Belgique et du Grand Duché de
Luxembourg. Dumortiera 41: 4-18.
Van Audenhove M. (2004) Diversiteit en ecologie van macrofungi op groot dood populierenhout in
Vlaanderen. Licentiaatsverhandeling Universiteit Gent, Vakgroep Biologie, 73 p. + bijlagen.
Van de Moortel R. (2003) Verslag Bodemprofielen Wijnendalebos. Bodemkundige Dienst van België
vzw, Leuven-Heverlee.
Van Den Berge K., Roskams P., Verlinden A., Quataert P., Muys B., Maddelein D., & Zwaenepoel J.
(1990) Analyse van een bosreservaat in een 215-jarig bestand in het Zoniënwoud. Min. Vl.
Gemeenschap, AROL, Rapport Werkgroep Soc. & Econ. Betekenis van het Bos & Ghent
University - Laboratory for Forestry 17, 191 p. + 2 kaarten.
Van der Veken P., Vandeven E. (1997) Synthetische vindlijsten V.M.V.-excursies 1995 en 1996.
Jaarboek Vlaamse-Mycologen-Vereniging 2: 32-49.
Vanholen B. (1998) Mycosociologische studie naar de invloed van de vegetatie, de bodemverdichting,
het strooisel en de expositie op de mycoflora van het Zoniënwoud. Licentiaatsverhandeling
Universiteit Antwerpen, Departement Biologie, 51 p. + bijlagen.
Vanholen B., De Kesel A. & Fraiture A. (2001) Inventarisatie en monitoring van de mycoflora en de
lichenen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Eindrapport werkgroep mycologie. Nationale
Plantentuin van België, Meise & Brussels Instituut Milieubeheer, Brussel. 56 p.
Veerkamp M.T. (1992) Paddestoelen in bosreservaten. Hinkeloord Reports (Wageningen, Agricul.
Univ., Dept. Forestry) 4: 1-123.
Veerkamp M.T. (1994) Invloed van successie in bossen op de paddestoelenflora. In Kuyper T.W.
(ed.), Paddestoelen en natuurbeheer: wat kan de beheerder? Wetensch. Meded. K.N.N.V. 212:
46-57.
Veerkamp M.T. (2001) Paddestoelen in acht bosreservaten. Stille eenzaamheid, Kremboong,
Tongerense hei, Norgerholt, Zwarte bulten, Mattemburgh, Hollandse hout en Houtribbos.
Wageningen, Alterra, Rapport 419, 99 p.
57
Veerkamp M.T. (2003) Paddestoelen in bosreservaten. Eiken-haagbeukenbossen: Smoddebos,
Bentheimer Wald en Sammerrott. . Wageningen, Alterra, Rapport 684, 64 p.
Veerkamp M.T. & Kuyper T.W. (1993) Mycological investigations in forest reserves in The
Netherlands. In Broekmeyer M.E.A., Vos W. & Koop H. (eds.), European Forest Reserves.
Proceedings of the European forest reserves workshop, 6-8 May 1992, p. 127-143.
Wageningen.
Verbeken A. & Walleyn R. (2003) Validation de Callistosporium xanthophyllum f. minor et de Xerula
radicata f. arrhiza. Doc. Mycol. 32(127-128): 3-7.
Walleyn R. (2002) Quelques récoltes intéressantes en Forêt de Soignes. Rev. Cercle Mycol. Bruxelles
2: 9-18.
Walleyn R. (2003a) Truffelsnuffels in Vlaanderen, 2002. Meded. Antwerpse Mycol. Kring 2003: 39-44.
Walleyn R. (2003b) Quelques récoltes intéressantes en Forêt de Soignes (2). Rev. Cercle Mycol.
Bruxelles 3: 3-10.
Walleyn R. (2004) Verspreiding en ecologie in Vlaanderen van enkele houtzwammen met voorkeur
voor beukenhout. Meded. Antwerpse Mycol. Kring 2004: 16-22.
Walleyn R. (2005a) Gewone esdoorn en zwammendiversiteit. Bosrevue 11: 6.
Walleyn R. (2005b) Quelques récoltes intéressantes en Forêt de Soignes (3). Rev. Cercle Mycol.
Bruxelles 5 (in druk).
Walleyn R. & Vandekerkhove K. (2002) Diversiteit, ecologie en indicatorwaarde van paddestoelen op
groot dood beukenhout in het bosreservaat Kersselaerspleyn (Zoniënwoud). Ministerie van de
Vlaamse Gemeenschap, AMINAL, Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb R
2002.009, 94 p.
Walleyn R. & Vandekerkhove K. (2003) Mycologisch onderzoek in de bosreservaten. Verslag van de
activiteiten voor het werkjaar 2002. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AMINAL,
Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Rapport IBW Bb R 2003.004, 53 p.
Walleyn R. & Vandekerkhove K. (2004) Mycologisch onderzoek in de bosreservaten. Verslag van de
activiteiten voor het werkjaar 2003. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AMINAL,
Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer, Intern Rapport IBW Bb IR 2004.005, 54 p.
Walleyn R. & Vandeven E. (2003) Inventaris en status in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest van de bedreigde paddestoelen voorgesteld ter opname in bijlage 1 van de Conventie
van Bern. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AMINAL, Instituut voor Bosbouw en
Wildbeheer, Rapport IBW Bb R 2003.008, 17 p.
Walleyn R. & Veerkamp M. (2005) Houtzwammen als indicatoren voor habitatkwaliteit van beuken-
bossen in België en Nederland. Natuur.focus (in druk).
Walleyn R. & Verbeken A. (2000) Een gedocumenteerde Rode Lijst van enkele groepen paddestoelen
(macrofungi) van Vlaanderen. Meded. Instituut Natuurbehoud 7: i-x, 1-84.
58
Bijlage 1. Inventaris van de paddestoelen van bosreservaat
Kersselaerpsleyn
x Toestand op 15 april 2005.
x Bron: Walleyn & Vandekerkhove (2002), Walleyn (2002, 2003, 2004), Walleyn (unpubl.). Soorten die enkel
vermeld zijn in Van den Berghe et al. (1990) zijn aangeduid met een (*); deze die enkel zijn waargenomen
door Vanholen (1998) zijn aangeduid met **.
x IFBL-kwartierhokken E4.56.24, E4.56.42 & E4.56.44
x interessantste soorten onderlijnd
x RL-categoriëen volgens Walleyn & Verbeken (2000)
x Fa = op hout Fagus, Qu = op hout Quercus, La = op hout Larix, Ca = op hout Carpinus, Fr = op hout Fraxinus
Microfungi (3 spp.)
Acremonium lindtneri
Cenococcum geophilum Zwarte peperkorrelzwam
Paecilomyces farinosus Gewone rupsenzwam
Macrofungi
Ascomyceten (61 spp.)
Aleuria aurantia Grote oranje bekerzwam
Ascocoryne cylichnium Grootsporige paarse knoopzwam
Ascocoryne sarcoides Paarse knoopzwam
Ascotremella faginea Zakjestrilzwam
Balsamia polysperma
Kleine balsemtruffel
Biscogniauxia nummularia Ruwe korstkogelzwam
Bisporella citrina (Fa, Qu) Geel schijfzwammetje
Bulgaria inquinans (Qu) Zwarte knoopzwam
Byssonectria aggregata Klein oranje zandschijfje
Camarops lutea
(Qu)
Cordyceps militaris Rupsendoder
Cudoniella aciculare (Qu) Houtknoopje
Diatrype disciformis Hoekig korstschijfje
Diatrype stigma Korstvormig schorsschijfje
Elaphomyces muricatus Stekelige hertetruffel
Eutypa spinosa Stekelige korstkogelzwam
Genea lespiaultii
Helvella crispa Witte kluifzwam
Helvella elastica Holsteelkluifzwam
Helvella ephippium Zadelkluifzwam
Helvella lacunosa Zwarte kluifzwam
Helvella villosa Gladstelige schotelkluifzwam
Hymenoscyphus fructigenus var. carpini Eikeldopzwam
Hypocrea aureoviridis Gele kussentjeszwam
Hypocrea citrina Platte kussentjeszwam
Hypocrea gelatinosa Weke kussentjeszwam
Hypocrea rufa Rossige kussentjeszwam
Hypomyces aurantius Oranje zwameter
Hypoxylon cohaerens Kasseienkogelzwam
Hypoxylon fragiforme Roestbruine kogelzwam
Hypoxylon macrocarpum
Hypoxylon rubiginosum (Fa, Qu) Rode korstkogelzwam
Kretschzmaria deusta Korsthoutkoolzwam
Lasiosphaeria ovina Eivormig ruigkogeltje
Lasiosphaeria spermoides (Fa, Qu) Stronkruigkogeltje
Leotia lubrica Groene glibberzwam
Melanamphora spinifera
Mollisia cinerea Gedrongen mollisia
Nectria cinnabarina Gewoon meniezwammetje
Nectria coccinea Bloedrood meniezwammetje
59
Nemania chestersii (Fa, Qu) Streepsporige korstkogelzwam
Nemania confluens
(Qu)
Nemania serpens (Fa, Qu) Grijze korstkogelzwam
Ombrophila pura var. foliacea
Ombrophila pura var. pura Roze knoopzwam
Orbilia delicatula Niersporig wasbekertje
Otidea alutacea Zeemkleurig hazeoor
Pachyella babingtonii
Okerbruin beekschijfje
Pachyphloeus cf conglomeratus
Gele kratertruffel
Parthenope pilatii
Peziza micropus Molmbekerzwam
Poculum firmum (Qu) Eikentakstromakelkje
Polydesmia pruinosa Kernzwamknopje
Rhopographus filicinus Adelaarsvarenstreepzwam
Scutellinia cejpii
Smalsporige wimperzwam
Scutellinia scutellata (Fa, Qu) Gewone wimperzwam
Trichophaea woolhopeia Bleek pelsbekertje
Tuber rufum
Roodbruine truffel
Xylaria carpophila Beukendopgeweizwam
Xylaria hypoxylon (Fa, Qu) Geweizwam
Xylaria longipes (Fa, Ac) Esdoornhoutknotszwam
Xylaria polymorpha Houtknotszwam
Basidiomyceten (401 spp.)
Abortiporus biennis Donzige beurszwam
Achroomyces peniophorae Wasgeel trilkorstje
Agaricus silvicola Slanke anijschampignon
Agrocybe erebia Leverkleurige leemhoed
Amanita citrina var. alba Witte knolamaniet
Amanita citrina var. citrina Gele knolamaniet
Amanita excelsa Grauwe amaniet
Amanita fulva Roodbruine slanke amaniet
Amanita rubescens Parelamaniet
Antrodia serialis (La) Kurkstrookzwam
Antrodiella onychoides
Gesploos elfenbankje
Antrodiella semisupina Wit dwergelfenbankje
Armillaria gallica Knolhoningzwam
Armillaria mellea Echte honingzwam
Athelia epiphylla (Fa, Qu) Gewoon vliesje
Aurantioporus fissilis
Appelboomkaaszwam
Auricularia auricula-judae Echt judasoor
Basidiodendron caesiocinereum Ruwsporig harshaarveegje
Basidiodendron diminutum
Kleinsporig harshaarveegje
Bjerkandera adusta Grijze buisjeszwam
Bjerkandera fumosa Rookzwam
Bolbitius reticulatus Kleinsporig harshaarveegje
Boletus pulverulentus Inktboleet
Botryobasidium aureum
(Fa, Qu) Geel trosvlies
Botryobasidium botryosum Grootsporig trosvlies
Botryobasidium candicans (Fa, Qu) Spinnenwebtrosvlies
Botryobasidium conspersum (Fa, Qu) Grijswit trosvlies
Botryobasidium laeve Kleinsporige trosvlies
Botryobasidium obtusisporum (Fa) Stomsporig trosvlies
Botryobasidium pruinatum Berijpt trosvlies
Botryobasidium subcoronatum (Fa, Qu) Gespentrosvlies
Botryohypochnus isabellinus
(Fa) Stekelsporig trosvlies
Callistosporium luteoolivaceum var. minor
Olijfzwammetje
Calocera cornea (Fa, Qu) Geel hoorntje
Calocera viscosa (La) Kleverig koraalzwammetje
Calocybe obscurissima
Donkere pronkridder
Calvatia excipuliformis Plooivoetstuifzwam
Cantharellus subpruinosus
Bleke cantharel (RL 2)
Ceraceomyces sublaevis (Fa, Qu) Kleinsporig wasvlies
Ceriporia excelsa Roze wasporia
Ceriporia viridans (Fa, Fr) Groenige wasporia
Ceriporiopsis gilvescens
Verkleurende poria
60
Ceriporiopsis pannocincta Gelatineuze poria
Cerocorticium confluens Ziekenhuisboomkorst
Cerocorticium molare Getande boomkorst
Chondrostereum purpureum Paarse korstzwam
Clavulina coralloides Witte koraalzwam
Clitocybe clavipes Knotsvoettrechterzwam
Clitocybe costata Geribbelde trechterzwam
Clitocybe fragrans Slanke anijstrechterzwam
Clitocybe gibba Slanke trechterzwam
Clitocybe metachroa Tweekleurige trechterzwam
Clitocybe odora Groene anijstrechterzwam
Clitocybe phyllophila Grote loofbostrechterzwam
Clitocybe umbilicata
Clitopilus hobsonii Gewone schelpjesmolenaar
Clitopilus scyphoides f. reductus
Kleine molenaar
Collybia cookei Okerknolcollybia
Coniophora arida (Fa, Qu) Dunne kelderzwam
Coniophora puteana Dikke kelderzwam
Conocybe appendiculata Franjebreeksteeltje
Conocybe brunnea Getand breeksteeltje
Conocybe semiglobata Gewelfd breeksteeltje
Conocybe subpubescens (Fa, Qu) Moerasbreeksteeltje
Coprinus atramentarius Kale inktzwam
Coprinus cf. stercoreus Kleine korrelinktzwam
Coprinus disseminatus Zwerminktzwam
Coprinus laanii
Zaagvlakinktzwam
Coprinus lagopides
10
Vals hazenpootje
Coprinus lagopus Hazenpootje
Coprinus leiocephalus Geelbruin plooirokje
Coprinus micaceus (Fa, Qu) Gewone glimmerinktzwam
Coprinus picaceus (ook Qu) Spechtinktzwam
Coprinus spelaiophilus
Ivoorinktzwam
Coprinus tuberosus Grijze korrelinktzwam
Cortinarius anomalus Vaaggegordelde gordijnzwam
Cortinarius casimiri Grootsporige gordijnzwam
Cortinarius delibutus Okergele gordijnzwam
Cortinarius flexipes Gewone pelargoniumgordijnzwam
Cortinarius sanguineus
Bloedrode gordijnzwam
Cortinarius umbrinolens Bietengordijnzwam
Craterellus tubaeformis
Trechtercantharel (RL 2)
Crepidotus applanatus Gestreept oorzwammetje
Crepidotus cesatii Rondsporig oorzwammetje
Crepidotus epibryus Klein oorzwammetje
Crepidotus mollis (Fa, Qu) Week oorzwammetje
Crepidotus variabilis Wit oorzwammetje
Crepidotus versutus Grootsporig oorzwammetje
Cyathus striatus Gestreept nestzwammetje
Cylindrobasidium laeve Donzige korstzwam
Cyphellostereum laeve
Schijnmosoortje
Cystoderma amianthinum (ook Q) Okergele korrelhoed
Cystoderma jasonis (Q) Oranjebruine korrelhoed
Cystolepiota seminuda Kleine poederparasol
Dacrymyces stillatus Oranje druppelzwam
Daedalea quercina (Qu) Doolhofzwam
Daedaleopsis confragosa (Fr, Fa) Roodporiehoutzwam
Datronia mollis Wijdporiekurkzwam
Delicatula integrella Plooiplaatzwammetje
Entoloma euchroum
Violette satijnzwam
Entoloma farinogustus
Ranzige dennensatijnzwam
Entoloma juncinum Rondsporige satijnzwam
Entoloma undatum Geribbelde satijnzwam
Exidia plana Zwarte trilzwam
Exidia truncata (Qu) Eikentrilzwam
Fayodia bisphaerigera
Rondsporig trechtertje
Fibulomyces mutabilis Vergelende vlieszwam
10
Volgens opvatting meeste auteurs (niet volges Uljé), syn.: C. jonesii Peck
61
Flammulaster carpophilus var. subincarnatus Beukendopvloksteeltje
Flammulaster limulatus
Gouden vloksteeltje
Flammulaster speireoides
Klein kleivloksteeljte
Flammulina velutipes* Fluweelpootje
Fomes fomentarius (Fa, Ac, Ca, Qu) Echte tonderzwam
Galerina ampullaceocystis
(Fa, Qu) Ampulmosklokje
Galerina atkinsoniana Barnsteenmosklokje
Galerina cerina var. longicystis Roestbruin mosklokje
Galerina heimansii
Elzenmosklokje
Galerina hypnorum Geelbruin mosklokje
Galerina marginata Bundelmosklokje
Galerina nana Kristalmosklokje
Ganoderma lipsiense (Fa, Qu) Platte tonderzwam
Gloeocystidiellum luridum (Qu) Dunne melkkorstzwam
Gloeocystidiellum porosum Roomkleurige oliecelkorst
Gloeophyllum abietinum (paal naaldhout) Geelbruine plaatjeshoutzwam
Grifola frondosa (Qu) Eikhaas
Gymnopilus penetrans Dennenvlamhoed
Gymnopilus spectabilis (Qu) Prachtvlamhoed
Gymnopus confluens Bundelcollybia
Gymnopus dryophila Eikenbladzwammetje
Gymnopus fusipes (Qu) Spoelvoetcollybia
Gymnopus ocior Donker eikenbladzwammetje
Gymnopus peronatus Scherpe collybia
Gyroporus castaneus
Kaneelboleet (RL 2)
Hapalopilus rutilans (Qu) Kussenvormige houtzwam
Henningsomyces candidus
Wit gaffelhaarbuisje
Hohenbuehelia auriscalpium
Spatelharpoenzwam
Hydnum repandum Gele stekelzwam (RL 3)
Hydnum rufescens
Rossige stekelzwam (RL B)
Hygrophorus eburneus
Ivoorzwam (RL 3)
Hymenochaete rubiginosa (Qu) Roestkleurige borstelzwam
Hymenogaster cf vulgaris
Gewone zijdetruffel
Hymenogaster niveus s.l.
Witte zijdetruffel
Hyphoderma argillaceum Fijnharig harskorstje
Hyphoderma praetermissum (Fa, Qu) Kransbekerharskorstje
Hyphoderma puberum (Fa, Qu) Fluwelig harskorstje
Hyphoderma roseocremeum Blozend harskorstje
Hyphoderma setigerum (Fa, Qu) Barstend harskorstje
Hyphodontia barba-jovis Franjetandjeszwam
Hyphodontia flavipora (Fa, Qu) Abrikozenbuisjeszwam
Hyphodontia gossypina
Muizentandkorstje
Hyphodontia nespori Penseeltandjeszwam
Hyphodontia pallidula (Fa, Qu) Kleinsporige wrattandjeszwam
Hyphodontia paradoxa (Fa, Qu) Witte tandzwam
Hyphodontia quercina
(Qu) Eikentandjeszwam
Hyphodontia radula (Fa, Qu) Splijtende tandzwam
Hyphodontia sambuci Witte vlierschorszwam
Hypholoma fasciculare (Fa, Qu) Gewone zwavelkop
Hypholoma fasciculare var. pusilla Dwergzwavelkop
Hypholoma sublateritium (Qu) Rode zwavelkop
Hypochnicium bombycinum Harlekijnkorstje
Hypochnicium eichleri Ruwsporig elfendoekje
Hypochnicium polonense Ruwharig elfendoekje
Hypochnicium punctulatum (Fa, Qu) Kleinsporig elfendoekje
Hypochnicium sphaerosporum (Fa, Qu) Rondsporig elfendoekje
Inocybe geophylla var. lilacina* Lila satijnvezelkop
Inocybe lanuginosa var. lanuginosa Valse wolvezelkop
Inocybe maculata Gevlekte vezelkop
Inocybe petiginosa Poedersteeltje
Inonotus nodulosus Beukenweerschijnzwam
Junghuhnia nitida
Zalmkleurige poria
Kuehneromyces mutabilis Stobbenzwammetje
Laccaria amethystea Ametistzwam
Laccaria laccata var. pallidifolia Gewone fopzwam
Lacrymaria lacrymabunda Tranende franjehoed
Lactarius blennius Grijsgroene melkzwam
62
Lactarius camphoratus Kruidige melkzwam
Lactarius circellatus Haagbeukmelkzwam
Lactarius fluens
Beukenmelkzwam (RL B)
Lactarius pallidus
Bleke melkzwam (RL B)
Lactarius piperatus
Gepeperde melkzwam (RL 1)
Lactarius subdulcis Bitterzoete melkzwam
Lactarius tabidus Rimpelige melkzwam
Lactarius vellereus Schaapje (RL A)
Laetiporus sulphureus Zwavelzwam
Laxitectum bicolor
Tweekleurige korstzwam
Lentinellus cochleatus (Qu) Bruine anijszwam
Lentinellus ursinus
Fluweelzaagplaat
Lentinus cyathiformis
Korrelige taaiplaat (RL 3)
Lepiota castanea Kastanjeparasolzwam
Lepiota felina
Panterparasolzwam
Lepiota ventriosospora Geelbruine wolsteelparasolzwam
Lepista flaccida Roodbruine trechterzwam
Lepista nuda Paarse schijnridderzwam
Lycoperdon foetidum Zwartwordende stuifzwam
Lycoperdon perlatum Parelstuifzwam
Lycoperdon pyriforme Peervormige stuifzwam
Lyophyllum confusum Bruine grauwkop
Lyophyllum tylicolor Kleine grauwkop
Macrolepiota olivieri Sombere knolparasolzwam
Marasmiellus ramealis (Fa, Qu) Takruitertje
Marasmiellus vaillantii Halmruitertje
Marasmius alliaceus
(Fa) Grote knoflooktaailing (RL 3)
Marasmius rotula Wieltje
Marasmius setosus Tengere beukentaailing
Marasmius wynnei Beukentaailing
Megacollybia plathyphylla (Fa, Qu) Breedplaatstreephoed
Melanoleuca nivea
Witte veldridderzwam
Melanophylum haematospermum Verkleurzwammetje
Melanotus horizontalis
Leerkaalkopje
Membranomyces spurius
(Qu) Tweesporige oliekorstzwam
Meripilus giganteus (Fa, Qu) Reuzenzwam
Merismodes anomalus Breedsporig hangkommetje
Mutinus caninus Kleine stinkzwam
Mycena abramsii Voorjaarsmycena
Mycena acicula Oranje dwergmycena
Mycena adscendens Suikermycena
Mycena amicta Donzige mycena
Mycena arcangeliana Bundelmycena
Mycena capillaris Kleine beukenbladmycena
Mycena cinerella Grijze mycena
Mycena crocata
Prachtmycena
Mycena diosma
Donker elfenschermpje
Mycena filopes Draadsteelmycena
Mycena flavescens Geelsnedemycena
Mycena galericulata (Fa, Qu) Helmmycena
Mycena galopus Melksteelmycena
Mycena haematopus (Fa, Qu) Grote bloedsteelmycena
Mycena hiemalis Stronkmycena
Mycena inclinata (Qu) Fraaisteelmycena
Mycena leptocephala Stinkmycena
Mycena longiseta
Langhaarmycena
Mycena metata Dennenmycena
Mycena pelianthina Purpersnedemycena
Mycena picta
(Fa, Qu) Tonnetjesmycena
Mycena pterigena Varenmycena
Mycena pura Elfenschermpje
Mycena purpureofusca
(Fa, Qu) Purperbruine mycena
Mycena rosea Heksenschermpje
Mycena sanguinolenta Kleine bloedsteelmycena
Mycena speirea (Fa, Qu) Kleine breedplaatmycena
Mycena vitilis (Fa, Qu) Papilmycena
Mycoacia aurea Bleke stekelkorstzwam
63
Mycoacia fuscoatra Bruinzwarte stekelkorstzwam
Mycoacia uda Gele stekelkorstzwam
Myxarium nucleatum Klontjestrilzwam
Octaviania asterosperma
Welriekende sterspoortruffel
Oudemansiella mucida Porseleinzwam
Oxyporus latemarginatus
Breedgerande poria
Panaeolus acuminatus Spitse vlekplaat
Panellus serotinus (Fa, Qu) Groene schelpzwam
Panellus stypticus (Fa, Qu) Scherpe schelpzwam
Paullicorticium niveocremeum Grote urnkorstzwam
Paxillus involutus Gewone krulzoom
Peniophora cinerea Asgrauwe schorszwam
Peniophora pseudoversicolor Bonte schorszwam
Phaeolus schweinitzii (La) Dennenvoetzwam
Phallus impudicus Grote stinkzwam
Phanerochaete filamentosa (Fa, Qu) Karamelhuidje
Phanerochaete laevis (Fr) Gebarsten huidje
Phanerochaete septocystidia
Phanerochaete sordida Groezelig huidje
Phanerochaete velutina (Fa, Qu) Ruig huidje
Phellinus ferreus (Qu) Langsporige korstvuurzwam
Phellinus ferruginosus (Fa) Gewone korstvuurzwam
Phlebia lilascens Lila aderzwam
Phlebia livida Veranderlijke aderzwam
Phlebia radiata (Fa, Qu) Oranje aderzwam
Phlebia rufa (Fa, Qu) Porieaderzwam
Phlebia tremellosa (Fa, Qu) Spekzwoerdzwam
Phlebiella allantospora Grauw wasje
Phlebiella tulasnelloidea Wissewasje
Phlebiella vaga Zwavelschorszwam
Phlebiopsis gigantea Dennenharszwam
Phleogena faginea
(Fa, Qu) Beukenpoederkopje
Pholiota adiposa
Slijmsteelbundelzwam
Pholiota aurivella Goudvliesbundelzwam
Pholiota gummosa Bleekgele bundelzwam
Pholiota lenta Slijmerige blekerik
Pholiota squarrosa Schubbige bundelzwam
Physisporinus sanguinolentus (Fa, Qu) Bloedende buisjeszwam
Physisporinus vitreus (Fa, Qu) Glazige buisjeszwam
Piptoporus betulinus Berkenzwam
Pleurotus dryinus Schubbige oesterzwam (RL 3)
Pleurotus ostreatus Gewone oesterzwam
Pleurotus pulmonarius Bleke oesterzwam
Plicaturopsis crispa Plooivlieswaaiertje
Pluteus cervinus (Fa, Qu) Gewone hertezwam
Pluteus chrysophaeus
Gele aderhertezwam
Pluteus hispidulus var. cephalocystis
(Fa, Qu) Pluishoedhertewam
Pluteus insidiosus
Zwaardvishertezwam
Pluteus leoninus
Goudgele hertezwam
Pluteus luctuosus Bruinsnedehertezwam
Pluteus nanus Dwerghertezwam
Pluteus phlebophorus Geaderde hertezwam
Pluteus plautus (Fa, Qu) Knolvoethertezwam
Pluteus podospileus (Fa, Qu) Fluweelhertezwam
Pluteus romellii Geelsteelhertezwam
Pluteus salicinus (Fa, Qu) Grauwgroene hertezwam
Pluteus thomsonii Roetkleurige hertezwam
Pluteus umbrosus
Pronkhertezwam
Polyporus badius Peksteel
Polyporus brumalis Winterhoutzwam
Polyporus ciliatus Voorjaarshoutzwam
Polyporus squamosus Zadelzwam
Polyporus varius Waaierbuisjeszwam
Postia caesia Blauwe kaaszwam
Postia styptica Bittere kaaszwam
Postia subcaesia (Fa, Qu) Vaalblauwe kaaszwam
Postia tephroleuca (Fa, Qu) Asgrauwe kaaszwam
64
Psathyrella cf. panaeoloides Bermfranjehoed
Psathyrella conopilus Langsteelfranjehoed
Psathyrella cotonea
Geelvoetfranjehoed
Psathyrella fusca Beukenfranjehoed
Psathyrella laevissima
Kleinsporige franjehoed
Psathyrella maculata
Gevlekte franjehoed
Psathyrella multicystidiata
Bermfranjehoed
Psathyrella obtusata Stompe franjehoed
Psathyrella piluliformis (Fa, Qu) Witsteelfranjehoed
Psathyrella spadiceogrisea Vroege franjehoed
Psathyrella tephrophylla Konische franjehoed
Pseudoclitocybe cyathiformis
Bruine schijntrechterzwam
Pseudohydnum gelatinosum (La) Stekeltrilzwam
Psilocybe coprophila Mestkaalkopje
Psilocybe crobula Franjekaalkopje
Ramaria stricta Rechte koraalzwam
Resupinatus applicatus Harig dwergoortje
Rhodocollybia butyracea Botercollybia
Rhodocollybia maculata Roestvlekkenzwam
Rhodocollybia prolixa var. distorta
Rossige collybia
Rickenella fibula Oranjegeel trechterje
Rickenella swartzii Paarsharttrechtertje
Rimbachia arachnoidea
Glad mosoortje
Ripartites tricholoma
Gewoon vilthoedje
Russula atropurpurea Zwartpurperen russula
Russula brunneoviolacea Gewolkte russula
Russula clariana
Tweegeurrussula (RL Z)
Russula cyanoxantha Regenboogrussula
Russula densifolia** Fijnplaatrussula
Russula fellea Beukenrussula
Russula ionochlora Violetgroene russula
Russula lepida Potloodrussula
Russula mairei s.l. Valse braakrussula
Russula melzeri
Pluche russula (RL 3)
Russula minutula
Dwergrussula (RL Z)
Russula nigricans Grofplaatrussula
Russula ochroleuca Geelwitte russula
Russula pectinatoides Onsmakelijke kamrussula
Russula puellaris Vergelende russula
Russula puellula
Milde braakrussula (RL 3)
Russula velutipes Roze russula
Russula vesca Smakelijke russula
Russula violeipes Paarsstelige pastelrussula
Russula virescens** Ruwe russula
Schizophyllum commune Waaiertje
Scleroderma areolatum Kleine aardappelbovist
Scleroderma citrinum Gele aardappelbovist
Scopuloides hydnoides (Fa, Qu) Wastandjeszwam
Simocybe centunculus Olijfkleurig matkopje
Simocybe centunculus var. obscura
Simocybe rubi (Fa, Qu) Gewoon matkopje
Simocybe sumptuosa Groot matkopje
Sistotrema brinkmannii (Fa, Qu) Melige urnkorstzwam
Sistotrema coronifera (Qu)
Sneeuwwitte urnkorstzwam
Sistotrema sernanderi
(Fa, Qu) Smalhalsurnkorstzwam
Sistotremastrum niveocremeum Grote urnkorstzwam
Skeletocutis nivea (Fa, Qu) Kleine kaaszwam
Sphaerobolus stellatus Kogelwerper
Spongipellis pachyodon
(Qu) Getande kaaszwam
Steccherinum ochraceum Roze raspzwam
Stereum gausapatum (Qu) Eikenbloedzwam
Stereum hirsutum (Fa, Qu) Gele korstzwam
Stereum ochraceoflavum (Fa, Qu) Twijgkorstzwam
Stereum rugosum (Fa, Qu) Eikenbloedzwam
Stereum sanguinolentum (La) Dennenbloedzwam
Stereum subtomentosum Waaierkorstzwam
Strobilomyces strobilaceus
Geschubde boleet (RL 3)
65
Stropharia squamosa Geschubde stropharia
Subulicystidium longisporum Priemharig korstje
Trametes gibbosa Witte bultzwam
Trametes hirsuta Ruig elfenbankje
Trametes ochracea Gezoneerd elfenbankje
Trametes versicolor (Fa, Qu) Gewoon elfenbankje
Trechispora cohaerens Gladsporig dwergkorstje
Trechispora farinacea (Fa, Qu) Melig dwergkorstje
Tremella foliacea Bruine trilzwam
Tricholoma sciodes
Bitterscherpe ridderzwam (RL Z)
Tricholoma sulphureum Narcisridderzwam
Tricholomopsis rutilans (La) Koningsmantel
Tubaria conspersa Zemelig donsvoetje
Tubaria furfuracea f. romagnesiana Velddonsvoetje
Tulasnella violea Lila waaszwam
Tylopilus felleus Bittere boleet
Typhula phacorrhiza Knolletjesknotszwam
Volvariella hypothytis
Donzige beurszwam
Volvariella surrecta
Parasietbeurszwam
Xerocomus badius Kastanjeboleet
Xerocomus chrysenteron Roodstelige fluweelboleet
Xerocomus communis
Xerocomus parasiticus Kostgangerboleet
Xerocomus pelletieri
Goudplaatzwam (RL 2)
Xerocomus porosporus** Sombere fluweelboleet
Xerocomus pruinatus Purperbruine fluweelboleet
Xerocomus subtomentosus Fluweelboleet
Xerula radicata f. arrhiza
Beukwortelzwam (“wortelloze” vorm)
Xerula radicata Beukwortelzwam
Onder voorbehoud: Pleurotus cornucopiae* (Trechteroesterzwam), Russula grisea** (Duifrussula), Scleroderma verrucosum**
(Wortelende aardappelbovist)
Myxomycota (Slijmzwammen) (20 spp)
Arcyria ferruginea Roodstelig netwatje
Badhamia utricularis Troskalknetje
Ceratiomyxa fruticulosa Gewoon ijsvingertje
Comatricha nigra Langstelig kroeskopje
Dictydiaethalium plumbeum Loodkleurig netplaatje
Fuligo septica Heksenboter
Hemitrichia clavata Doorschijnend langdraadwatje
Lamproderma scintillans
Witkruinparelmoerkopje
Lycogala conicum
Kleine boomwrat
Lycogala epidendrum Gewone boomwrat
Lycogala terrestre Rozesporige boomwrat
Metatrichia floriformis Donkerbruin kelkpluisje
Metatrichia vesparia Gebundeld kelkpluisje
Reticularia lycoperdon Zilveren boomkussen
Stemonitis axifera Roodbruin netpluimpje
Stemonitis fusca Gebundeld netpluimpje
Stemonitopsis hyperopta
Fier schijnpluimpje
Trichia persimilis Goudgeel draadwatje
Trichia scabra Gezellig draadwatje
Trichia varia Fopdraadwatje
66
Bijlage 2. Inventaris van de paddestoelen van bosreservaat
Everzwijnbad
x Toestand op 15 Arpil 2005
x Gebaseerd op eigen waarnemingen (Ruben Walleyn) tijdens 2 korte excursies d.d. 18/9/2002 en 15/10/2002,
één excursie d.d. 30/10/2003, en de monitoring van het centraal transect in de kernvlakte.
x De meeste waarnemingen zijn verricht in het IFBL-hok E5.43.12, enkele in E5.43.14 (zuidelijke rand van het
reservaat).
x Interessantste soorten zijn onderlijnd.
x Rode lijst-categorie volgens Walleyn & Verbeken 2000 (slechts voor beperkt aantal groepen is deze
voorhanden).
x Fa = op hout Fagus, Qu = Quercus, Ca = Carpinus, Fr = Fraxinus, Ac = Acer, Co Corylus, Po = Populus, Pr =
Prunus
Microfungi (3 spp.)
Paecilomyces farinosus Gewone rupsenzwam
Macrofungi
Ascomyceten (24 spp.)
Ascocoryne cylichnium Grootsporige paarse knoopzwam(Ac)
Ascocoryne sarcoides Paarse knoopzwam (Ac)
Bulgaria inquinans Zwarte knoopzwam (Qu, Ca)
Ciboria batschiana Eikelbekertje
Cudoniella acicularis Houtknoopje (Qu)
Diatrype stigma Korstvormig schorsschijfje (Fa)
Eutypa maura Kraterkorstkogelzwam (Ac)
Eutypa spinosa Stekelige korstkogelzwam (Fa)
Helvella lacunosa Zwarte kluifzwam
Hypoxylon fragiforme Roestbruine kogelzwam (Fa)
Hypoxylon fuscum Gladde kogelzwam (Co)
Hypoxylon howeianum Kleinsporige kogelzwam (Qu)
Hypoxylon multiforme Vergroeide kogelzwam (Ac)
Hypoxylon rubiginosum Rode korstkogelzwam (Ac)
Mollisia cinerea Gedrongen mollisia
Nectria cinnabarina Gewoon meniezwammetje
Nectria coccinea Bloedrood meniezwammetje
Nemania serpens Grijze kostkogelzwam
Orbilia delicatula Niersporig wasbekertje
Poculum firmum Eikentakstromakelkje (Qu)
Rhytisma acerinum Inktvlekkenziekte van de esdoorn
Trochila ilicina Hulstdekselbekertje
Xylaria hypoxylon Geweizwam (Fa)
Xylaria longipes Esdoornhoutknotszwam (Ac, Qu)
Basidiomyceten (148 spp.)
Agaricus arvensis Gewone anijschampignon
Agaricus silvicola Slanke anijschampignon
Alnicola bohemica Zilversteelzompzwam
Amanita citrina Gele knolamaniet
Armillaria gallica Knolhoningzwam
Armillaria mellea Echte honingzwam (Ac)
Armillaria ostoyae Sombere honingzwam
Basidioradulum radula Foptandzwam (Pr)
Bjerkandera adusta Grijze buisjeszwam (Ac, Fa)
67
Bolbitius reticulatus Violetgrijs kleefhoedje (Fa)
Botryobasidium subcoronatum Gespentrosvlies (Qu)
Calocera cornea Geel hoorntje (Ac)
Cantharellus ferruginascens
Roestvlekkencantharel (RL 2)
Cerocorticium confluens Ziekenhuisboomkorst (Qu)
Cerocorticium molare Getande boomkorst (Qu)
Clitocybe candicans Kleine bostrechterzwam
Clitocybe clavipes Knotsvoettrechterzwam
Clitocybe costata Geribbelde trechterzwam
Clitocybe ditopa Kleinsporige trechterzwam
Clitocybe gibba Slanke trechterzwam
Clitocybe metachroa Tweekleurige trechterzwam
Clitocybe nebularis Nevelzwam
Clitocybe phyllophila Grote bostrechterzwam
Clitocybe vibecina Gestreepte trechterzwam
Coniophora puteana Dikke kelderzwam
Conocyeb rickeniana Roestbruin breeksteeltje
Conocybe semiglobata Gewelfd breeksteeltje
Conocybe subpubescens Moerasbreeksteeltje (Ac, Qu)
Coprinus domesticus Grote viltinktzwam (Ac)
Coprinus micaceus Gewone glimmerinktzwam (Ac)
Cortinarius anomalus Vaaggegordelde gordijnzwam
Crepidotus variablis Wit oorzwammetje
Cristinia helvetica Klein krentebrijkorstje
Cylindrobasidium laeve Donzige korstzwam (Ca)
Dacrymyces stillatus Oranje druppelzwam
Daedalea quercina Doolhofzwam (Qu)
Daedaleopsis confragosa Roodporiehoutzwam (Fa)
Datronia mollis Wijdporiekurkzwam (Fa)
Entoloma juncinum Rondsporige satijnzwam
Entoloma percandidum
Kleine sneeuwvloksatijnzwam
Entoloma rhodopolium Grauwe bossatijnzwam
Exidia plana Zwarte trilzwam (Co)
Fomes fomentarius Echte tonderzwam (Po)
Galerina hypnorum Geelbruin mosklokje
Ganoderma lipsiense Platte tonderzwam (Ac)
Grifola frondosa Eikhaas (Qu)
Gymnopus acervatus Roodsteelcollybia
Gymnopus confluens Bundelcollybia
Gymnopus dryophilus Gewoon eikenbladzwammetje
Gymnopus fusipes Spoelvoetcollybia (Qu)
Gymnopus peronatus Scherpe collybia
Hapalopilus rutilans Kussenvormige houtzwam (Pr)
Hirneola auricula-judae Echt judasoor (Ac)
Hydnum repandum Gele stekelzwam (RL 3)
Hymenochaete rubiginosa Roestkleurige borstelzwam (Fa)
Hymenogaster niveus
s.l. Witte zijdetruffel
Hyphoderma praetermissum Kransbekerharskorstje
Hyphoderma puberum Fluwelig harskorstje
Hyphodontia barba-jovis Franjetandjeszwam
Hyphodontia flavipora Abrikozenbuisjeszwam (Fa)
Hyphodontia quercina Eikentandjeszwam (Qu)
Hyphodontia radula Splijtende tandzwam
Hyphodontia subalutacea Wimpertandjeszwam
Hypholoma fasciculare var. pusilla Dwergzwavelkop (Qu)
Hypholoma fasciculare Gewone zwavelkop (Ac, Qu)
Hypholoma lateritium Rode zwavelkop
Inocybe lanuginosa var. lanuginosa Valse wolvezelkop
Inonotus radiatus Elzenweerschijnzwam (Co)
Kretzschmaria deusta Korsthoutskoolzwam (Fa)
Kuehneromyces mutabilis Stobbenzwammetje (Ac)
Laccaria amethystina Rodekoolzwam
Laccaria laccata var. pallidifolia Gewone fopzwam
Lactarius camphoratus Kruidige melkzwam
Lactarius quietus Kaneelkleurige melkzwam
Lactarius subdulcis Bitterzoete melkzwam
Lepista flaccida Roodbruine schijnridderzwam
68
Lepista nuda Paarse schijnridderzwam
Lycoperdon foetidum Zwartwordende stuifzwam
Lycoperdon perlatum Parelstuifzwam
Lycoperdon pyriforme Peervormige stuifzwam (Ac)
Lyophylum confusum Bruine grauwkop
Macrolepiota fuliginosa
Macrolepiota olivieri Sombere knolparasolzwam
Macrotyphula juncea Draadknotszwam
Marasmius quercophilus Witte paardehaartaailing (RL A)
Marasmius setosus Tengere beukentaailing
Megacollybia platyphylla Breedplaatstreephoed
Meripilus giganteus Reuzenzwam (Fa)
Mutinus caninus Kleine stinkzwam
Mycena amicta Donzige mycena
Mycena diosma
Donker elfenschermpje
Mycena flavescens Geelsnedemycena
Mycena galericulata Helmmycena (Qu)
Mycena galopus Melksteelmycena
Mycena inclinata Fraaisteelmycena (Qu)
Mycena longiseta
Langhaarmycena
Mycena pelianthina Purpersnedemycena
Mycena pterigena
Varenmycena
Mycena pura Gewoon elfenschermpje
Mycena rorida Slijmsteelmycena
Mycena rosea Heksenschermpje
Mycena sanguinolenta Kleine bloedsteelmycena
Mycena speirea Kleine breedplaatmycena (Ac)
Mycena vitilis Papilmycena
Myxarium nucleatum Klontjestrilzwam (Ac)
Oudemansiella mucida Porseleinzwam (Ac, Fa)
Panellus serotinus Groene schelpzwam (Qu)
Paxillus involutus Gewone krulzoom
Peniophora cinerea Asgrauwe kschorszwam
Peniophora quercina Paarse eikenschorszwam
Phallus impudicus Grote stinkzwam
Phanerochaete laevis Gebarsten huidje
Phanerochaete sordida Groezelig huidje (Fa)
Phanerochaete velutina Ruig huidje
Phellinus ferreus Langsporige korstvuurzwam (Qu)
Phellinus ferruginosus Gewone korstvuurzwam (Fa)
Phlebia radiata Oranje aderzwam (Ac)
Phlebia tremellosa Spekzwoerdzwam (Qu)
Pholiota lenta Slijmige blekerik
Pholiota tuberculosa
Oranjegele bundelzwam
Physisporinus vitreus Glazige buisjeszwam (Fa)
Pleurotus ostreatus Gewone oesterzwam (Ac)
Plicaturopsis crispa Plooivlieswaaiertje (Pr, Co)
Pluteus cervinus Gewone hertezwam (Ac)
Pluteus hispidulus
Pluishoedhertenzwam (Ac, Qu)
Pluteus phlebophorus Geaderde hertezwam (Ac)
Pluteus salicinus Grauwgroene hertenzwam (Co)
Postia tephroleuca Asgrauwe kaaszwam (Ac)
Psathyrella artemisiae Wollige franjehoed
Psathyrella frustulenta Roodbruine franjehoed
Psathyrella fulvescens var. brevicystis (P. trivialis) Bruinwordende franjehoed
Psathyrella piluliformis Witsteelfranjehoed
Psilocybe phyllogena Ruitsporig kaalkopje
Resupinatus applicatus Dwergoortje (Qu)
Rhodocollybia butyracea Botercollybia
Rickenella fibula Oranjegeel trechtertje
Rickenella swartzii Paarsharttrechterje
Ripartites tricholoma Gewoon vilthoedje
Russula atropurpurea Zwartpurperen russula
Russula cyanoxantha Regenboogrussula
Russula densifolia Fijnplaatrussula
Russula fellea Beukenrussula
Russula mairei s.l. Stevige braakrussula
69
Russula nigricans Grofplaatrussula
Russula ochroleuca Geelwitte russula
Russula parazurea Berijpte russula
Russula puellaris Vergelende russula
Scleroderma areolatum Kleine aardappelbovist
Scleroderma citrinum Gele aardappelbovist
Simocybe sumptuosa Groot matkopje (Fa)
Sistotrema coroniferum Sneeuwwitte urnkorstzwam (Qu)
Sistotrema sernanderi Smalhalsurnkorstzwam
Steccherinum ochraceum Roze raspzwam
Stereum hirsutum Gele korstzwam (Ac, Qu)
Stereum ochraceoflavum Twijgkorstzwam
Stereum rugosum Gerimpelde korstzwam (Co)
Stereum subtomentosum Waaierkorstzwam (Fa)
Stropharia squamosa Geschubde stropharia
Trametes versicolor Gewoon elfenbankje
Trechispora farinacea Melig dwergkorstje
Tremella mesenterica Gele trilzwam
Tubaria confragosa Geringd donsvoetje
Typhula erythropus Roodvoetknotsje
Xerocomus chrysenteron Roodstelige fluweelboleet
Xerocomus porosporus Sombere fluweelboleet
Xerocomus pruinatus Purperbruine fluweelboleet
70
Bijlage 3. Inventaris van de paddestoelen van bosreservaat
Wijnedalebos
x Toestand op 31 mei 2005
x Meeste waarnemingen gelegen in IFBL D1.16.41, in mindere mate ook in D1.16.23, D1.16.42
x Waarnemingen afkomstig van korte mycologische excursies van Ruben Walleyn met specifieke aandacht
voor houtzwammen op beukenhout d.d. 10/7/2002, 13/9, 27/9, 31/10/2002, 11/2/2003, + soorten
waargenomen tijdens mycologische monitoring van het centraal transect (2003-2004) en soorten
waargenomen in 2003 op boomlijken Populier in het kader van een licentiaatsthesis (Van Audenhove, 2004)
x (substraten: Fa = Fagus, Ac = Acer, Al = Alnus, Fr = Fraxinus, Qu = Quercus, Cs = Castanea, Co = Corylus,
Po = Populus, Be = Betula)
Microfungi (1 spp.)
Paecilomyces farinosus Gewone rupsenzwam
Macrofungi
Ascomyceten (29 spp.)
Ascocoryne cylichnium Grootsporige paarse knoopzwam (Fa)
Ascocoryne sarcoides Paarse knoopzwam (Fa, Po)
Ascotremella faginea Zakjestrilzwam (Fa)
Ciboria batschiana Eikelbekertje (vruchten Qu)
Cudoniella acicularis Houtknoopje (Cs)
Daldinia concentrica Kogelhoutskoolzwam (Fr)
Diatrype bullata Wilgenschorsschijfje (Sa)
Epichloe typhina Halmverstikker
Eutypa maura Kraterkorstkogelzwam (Ac)
Eutypa spinosa Stekelige korstkogelzwam (Fa)
Hypocrea citrina Platte kussentjeszwam (Fa)
Hypoxylon cohaerens Kasseienkogelzwam (Fa)
Hypoxylon fragiforme Roestbruine kogelzwam (Fa)
Hypoxylon macrocarpum – (Ac)
Hypoxylon multiforme Vergroeide kogelzwam (Be)
Hysterium pulicare – (Po)
Kretzschmaria deusta Korsthoutskoolzwam (Fa)
Lasiosphaeria ovina Eivormig ruigkogeltje (Po)
Nectria cinnabarina Gewoon meniezwammetje (Ac, Qu)
Nemania chestersii
Streepsporige kogelzwam (Fa)
Nemania serpens Grijze korstkogelzwam (Fa, Po)
Ombrophila pura Roze knoopzwam (Fa)
Peziza micropus Molmbekerzwam (Po)
Polydesmia pruinosa Kernzwamknoopje
Rhytisma acerinum Inktvlekkenzwam
Scutellinia scutellata Gewone wimperzwam
Xylaria carpophila Beukendopgeweizwam
Xylaria hypoxylon Geweizwam (Ac, Fa)
Xylaria longipes Esdoornhoutknotszwam (Ac, Po)
Xylaria polymorpha Houtknotszwam (Fa, Po)
Basidiomyceten (177 spp.)
Agrocybe praecox Vroege leemhoed
Alnicola bohemica Zilversteelzompzwam
Alnicola subconspersa Fijnschubbige elzenzompzwam
Amanita excelsa Grauwe amaniet
Amanita rubescens Parelamaniet
Armillaria gallica Knolhoningzwam (Ac, Qu)
Armillaria ostoyae Sombere honingzwam (Fa)
Auricularia auricula-judae Echt judasoor (Fa)
71
Bjerkandera adusta Grijze buisjeszwam (Fa, Po)
Boletus pulverulentus Inktboleet
Botryobasidium subcoronatum Gespentrosvlies (Ac, Cs)
Calocera cornea Geel hoorntje (Fa)
Calyptella capula Brandnetelklokje
Ceriporia excelsa Roze wasporia (Fa)
Ceriporiopsis gilvescens
Verkleurende poria (Fa)
Ceriporiopsis mucida
Franjeporia (Po)
Ceriporiopsis resinascens
Harsporia (Po)
Cerocorticium confluens Ziekenhuisboomkorst (Fa)
Clavulina coralloides Witte koraalzwam
Clitocybe clavipes Knotsvoettrechterzwam
Clitocybe fragrans Slanke anijstrechterzwam
Clitocybe metachroa Tweekleurige trechterzwam
Clitocybe vibecina Gestreepte trechterzwam
Clitopilus hobsonii Gewone schelpjesmolenaar (Fa, Po)
Clitopilus scyphoides
f. reductus Kleine molenaar (Po)
Collybia cookei Okerknolcollybia
Conocybe arrhenii Geringd breeksteeltje
Coprinus disseminatus Zwerminktzwam (Po)
Coprinus leiocephalus Geelbruin plooirokje
Coprinus micaceus Gewone glimmerinktzwam (Fa)
Coprinus tigrinellus Gespikkelde halminktzwam
Cortinarius decipiens
Cortinarius delibutus Okergele gordijnzwam
Cortinarius sertipes Siersteelgordijnzwam
Cortinarius umbrinolens Bietengordijnzwam
Crepidotus variabilis Wit oorzwammetje (Co, Fa, Qu)
Dacrymyces capitatus s.l. Gesteelde druppelzwam (Qu)
Dacrymyces stillatus Oranje druppelzwam (Fa)
Delicatula integrella Plooiplaatzwammetje
Exidia truncata Eikentrilzwam
Flammulaster carpophilus Beukendopvloksteeltje
Flammulina velutipes Fluweelpootje (Fa)
Ganoderma lipsiense Platte tonderzwam (Fa, Po)
Ganoderma lucidum
Gesteelde lakzwam (Po)
Gloeocystidiellum lactescens Gewone melkkorstzwam (Po)
Gloeocystidiellum porosum Roomkleurige oliecelkorst (Fa)
Gymnopilus penetrans Dennenvlamhoed (Fa)
Gymnopus confluens Bundelcollybia
Gymnopus dryophilus Gewoon eikenbladzwammetje
Gymnopus peronatus Scherpe collybia
Hebeloma cf. velutipes Opaalvaalhoed
Hebeloma mesophaeum Tweekleurige vaalhoed
Hennigsomyces candidus
Wit gaffelhaarbuisje (Fa)
Hymenogaster
cf. olivaceus Olijfbruine zijdetruffel
Hyphoderma obtusum (Ac)
Hyphoderma praetermissum Kransbekerharskorstje (Co, Po, Qu)
Hyphoderma setigerum Barstend harskorstje (Qu)
Hyphodontia aspera Ruwe tandjeszwam
Hyphodontia breviseta Naaldhouttandjeszwam
Hyphodontia flavipora Abrikozenbuisjeszwam (Fa, Ac)
Hyphodontia nespori Penseeltandjeszwam (Po)
Hyphodontia radula Splijtende tandzwam (Qu)
Hyphodontia sambuci Witte vlierschorszwam (Po)
Hypholoma fasciculare Gewone zwavelkop (Ac)
Hypochnicium eichleri Ruwsporig elfendoekje (Co)
Inonotus hispidus
Ruige weerschijnzwam (Fr)
Inonotus radiatus Elzenweerschijnzwam
Laccaria amethystea Rode koolzwam
Laccaria laccata var. pallidifolia Fopzwam
Laccaria proxima Schubbige fopzwam
Laccaria tortilis Gekroesde fopzwam
Lactarius lacunarum Greppelmelkzwam
Lactarius pyrogalus Vuurmelkzwam
Lactarius quietus Kaneelkleurige melkzwam
Lactarius tabidus Rimpelende melkzwam
72
Lepista flaccida Roodbruine schijnridderzwam
Lepista nuda Paarse schijnridderzwam
Leucocoprinus brebissonii Spikkelplooiparasol
Lycoperdon molle Zachtstekelige stuifzwam
Lyophyllum confusum Bruine grauwkop
Lyophyllum tylicolor Kleine grauwkop
Marasmiellus ramealis Takruitertje
Marasmiellus vaillantii Halmruitertje
Marasmius bulliardii Dwergwieltje
Marasmius curreyi Oranje grastaailing
Marasmius rotula Wieltje
Megacollybia platyphylla Breedplaatstreephoed (Fa)
Melanophyllum haematospermum Verkleurzwammetje (Po)
Meripilus giganteus Reuzenzwam (Fa)
Meruliopsis corium Papierzwammetje
Mycena abramsii Voorjaarsmycena (Fa)
Mycena amicta Donzige mycena (La)
Mycena cinerella Grijze mycena
Mycena erubescens Bittere mycena (Po)
Mycena filopes Draadsteelmycena
Mycena galericulata Helmmycena (Ac, Ca, Fa, Rubus)
Mycena galopus Melksteelmycena
Mycena haematopus Grote bloedsteelmycena (Ca, Fa, Qu)
Mycena leptocephala Stinkmycena
Mycena pura Gewoon elfenschermpje
Mycena rorida Slijmsteelmycena (Rubus)
Mycena sanguinolenta Kleine bloedsteelmycena
Mycena speirea Kleine breedplaatmycena
Mycena stylobates Schijfsteelmycena
Mycena vitilis Papilmycena
Mycoacia uda Gele stekelkorstzwam (Fa)
Oligoporus tephroleucus Asgrauwe kaaszwam (Fa, Po, Qu)
Oudemansiella mucida Porseleinzwam (Fa)
Oxyporus obducens
Fijne poria (Po)
Oxyporus populinus Witte populierzwam (Po)
Panellus serotinus Groene schelpzwam (Fa)
Paxillus involutus Gewone krulzoom
Phaeolus schweinitzii Dennenvoetzwam (La)
Phallus impudicus Grote stinkzwam (Fa)
Phanerochaete filamentosa Karamelhuidje
Phellinus ferruginosus Gewone korstvuurzwam (Fa)
Phlebia tremellosa Spekzwoerdzwam
Phlebiella vaga Zwavelschorszwam (Po)
Phleogena faginea
Beukenpoederkopje (Fa)
Physisporinus sanguinolentus Bloedende buisjeszwam (Fa, Po)
Physisporinus vitreus Glazige buisjeszwam (Fa, Po)
Pleurotus ostreatus Gewone oesterzwam (Fa)
Plicaturopsis crispa Plooivlieswaaiertje (Fa)
Pluteus cervinus Gewone hertezwam (Ac, Fa, Po)
Pluteus chrysophaeus
Gele aderhertezwam (Fa)
Pluteus hispidulus
var. cephalocystis Pluishoedhertenzwam (Fa, Po)
Pluteus podospileus Fluweelhertenzwam (Fa, Po)
Pluteus salicinus Grauwgroene hertezwam (Fa, Po)
Pluteus umbrosus
Pronkhertezwam (Po)
Polyporus badius Peksteel (Fa, Po)
Polyporus brumalis Winterhoutzwam (Fa)
Polyporus varius Waaierbuisjeszwam (Fa)
Psathyrella artemisiae Wollige franjehoed (Al)
Psathyrella frustulenta Roodbruine franjehoed
Psathyrella fulvescens var. brevicystis Bruinwordende franjehoed
Psathyrella gossypina Bruinbultige franjehoed
Psathyrella piluliformis Witsteelfranjehoed (Fa)
Psathyrella pygmaea Dwergfranjehoed
Rhodocollybia butyracea Botercollybia
Rickenella fibula Oranjegeel trechtertje
Rickenella swartzii Paarsharttrechtertje
Russula amoenolens Scherpe kamrussula
73
Russula cyanoxantha Regenboogrussula
Russula fellea Beukenrussula
Russula heterophylla Vorkplaatrussula
Russula ionochlora Violetgroene russula
Russula nigricans Grofplaatrussula
Russula ochroleuca Geelwitte russula
Russula parazurea Berijpte russula
Russula pectinatoides Onsmakelijke kamrussula
Russula puellaris Vergelende russula
Russula undulata Zwartpurperen russula
Russula violeipes Paarsstelige pastelrussula
Schizophyllum commune Waaiertje (Fa)
Scleroderma citrinum Gele aardappelbovist
Simocybe centunculus Olijfkleurig matkopje (Po)
Simocybe sumptuosa Groot matkopje (Fa)
Sistotrema brinkmannii Melige urnkorstzwam (Fa)
Skeletocutis nivea Kleine kaaszwam (Fa)
Stereum gausapatum Eikenbloedzwam (Qu)
Stereum hirsutum Gele korstzwam (Co)
Stereum ochraceoflavum Twijgkorstzwam (Qu)
Stereum rugosum Gerimpelde korstzwam (Al, Co, Fa)
Stereum sanguinolentum Dennenbloedzwam (La)
Stereum subtomentosum Waaierkorstzwam (Fa)
Stropharia caerulea Valse kopergroenzwam
Subulicystidium longisporum Priemharig korstje (Po)
Trametes gibbosa Witte bultzwam (Fa)
Trametes ochracea Gezoneerd elfenbankje (Fa)
Trametes versicolor Gewoon elfenbankje (Fa)
Trechispora cohaerens Gladsporig dwergkorstje (Ac)
Trechispora mollusca Raatzwammetje (Ac)
Tricholoma populinum Populierridderzwam
Tubaria furfuracea Gewoon donsvoetje
Tylopilus felleus Bittere boleet
Tyromyces chioneus Sneeuwwitte kaaszwam (Fa)
Volvariella bombycina
Zijdeachtige beurszwam (Fr)
Xerocomus cf. chrysenteron Roodsteelfluweelboleet
Xerocomus ferrugineus Bruine fluweelboleet
74
Bijlage 4. Inventaris van de paddestoelen van bosreservaat De
Heirnisse
x Stand van zaken op 15 april 2005
x gecompileerd van waarnemingen en excursies van Bernard Declercq (1994-2005, meer dan 500
waarnemingen van ascomyceten), Oost-Vlaamse Mycologische Werkgroep (d.d.
30/4/1994, 11/6/1994),
Vlaamse-Mycologen-Vereniging (d.d.
23/9/1995*, 20/4/1996*, 7/9/2002), Hubert De Meulder (d.d.
15/5/1994), onderzoek houtzwammen op Populus (Van Audenhove 2004), losse waarnemingen van Ruben
Walleyn (d.d. 18/9/2002, 15/10/2002, 30/10/2003) alsook de gegevens van de monitoring van het centraal
transect (2003-2004). Een groot deel van deze gegevens is opgeslaan in de databank FUNBEL van de Kon.
Antwerpse Mycol. Kring.
x de meeste waarnemingen gebeurden in het IFBL-hokken C3.37.43, C3.37.34
x de meest interessante soorten werden onderlijnd
x indien van toepassing werd de Rode lijst-categorie volgens Walleyn & Verbeken 2000 aangeduid (slechts
voor beperkt aantal groepen voorhanden).
Microfungi (roesten, branden en schimmels/deuteromycota) (18 spp.)
Erysiphe cynoglossi Smeerwortelmeeldauw
Erysiphe hyperici
Hormotheca robertiani
Kuehneola uredinis Braamroest
Melampsora larici-populina Lork-populierroest
Melampsorella symphyti Smeerwortelroest
Microsphaera alphitoides Eikenmeeldauw
Microsphaera hypericacearum Hertshooimeeldauw
Paecilomyces farinosus Gewone rupsenzwam
Periconia cookei
Phoma acuta
Pleospora scrophulariae
Puccinia caricina var. urticae-acutiformis Brandnetelroest
Puccinia coronata Kroonroest
Puccinia magnusiana Fijne rietroest
Puccinia phragmitis Grauwe rietroest
Ustilago grandis Rietbrand
Ustilago longissima Vlotgrasbrand
Venturia rumicis
Macrofungi
Ascomyceten (272 spp.)
Acrospermum compressum
Acrospermum gramineum
Albotricha acutipila Spiesharig franjekelkje
Albotricha albotestacea Rozewit franjekelkje
Allophylaria herbicola
(Baral unpubl.)
Anthostomella nitidula
Arachnopeziza aurata Beukenspinragschijfje
Arachnopeziza aurelia
Eikenspinragschijfje
Ascobolus geophilus
Kleispikkelschijfje
Ascocoryne cylichnium Grootsporige paarse knoopzwam
Ascocoryne sarcoides Paarse knoopzwam
Ascocoryne solitaria Bruine knoopzwam
Belonopsis retincola Rietviltmollisia
Berlesiella nigerimma
Bertia moriformis
Bisporella scolochloae
Bisporella sulfurina Zwavelgeel schijfzwammetje
Botryotinia fuckeliana Tuinknolkelkje
75
Botryotinia trichopus (Declercq & Baral unpubl.)
Brunnipila fuscescens Donkerharig franjekelkje
Calloria neglecta Brandnetelschijfje
Calycellina alniella Elzenpropschoteltje
Calycellina chlorinella Bleekgeel propschoteltje
Calycellina foliicola
Calycellina leucella
Calycellina punctata
Calycellina ulmariae Spireakerriekelkje
Calycina cruentata
Calycina discreta
Calycina gemmarum Peppelknopschoteltje
Calycina herbarum Gewoon poederkelkje
Camarops lutea
Catinella olivacea
Olijfschijfzwam
Chaetosphaerella phaeostroma Zwarte viltzwam
Chaetosphaeria callimorpha Braamkorrelzwam
Chaetosphaeria myriocarpa Ruwe korrelzwam
Cheilymenia granulata Oranje mestzwammetje
Ciboria amentacea Elzenkatmummiekelkje
Ciboria calyculus
Ciboria caucus Populierenmummieklekje
Ciboria populnea (Baral unpubl.)
Ciboria salicicola (Baral & Philippi unpubl.)
Ciboria viridifusca Elzenpropmummiekelkje
Cistella aconiti
Cistella albidolutea
Cistella grevillei
Coccomyces dentatus
Coccomyces tumidus
Colpoma quercinum
Coronophora annexa
Cordyceps militaris Rupsendoder
Creopus gelatinosus Weke kussentjeszwam
Cryptodiscus minutus Declercq (nom prov.)
Cryptosphaeria eunomia
Cyathicula coronata Gekroond geleikelkje
Cyathicula cyathoidea Gewoon geleikelkje
Cyathicula fraxinophila
Cyathicula guttulispora (Baral unpubl.)
Cyathicula multidentata (Baral unpubl.)
Dacrymyces stillatus Oranje druppelzwam
Dasyscyphella acutipila
Dasyscyphella cf. crystallina Kristalfranjekelkje
Dasyscyphus castaneus
Delicatula integrella Plooiplaatzwammetje
Dennisiodiscus prasinus
Zwartgroen franjekelkje
Diaporthe eres
Diaporthe pardalota
Diaporthe strumella
Diatrype bullata Wilgenschorsschijfje
Diatrype stigma Korstvormig schorsschijfje
Diatrypella favacea Berkenschorsschijfje
Diatrypella quercina Eikenschorsschijfje
Diatrypella verrucaeformis Elzenschorsschijfje
Didymosphaeria futilis
Ditopella ditopa
Encoelia furfuracea
Hazelaarschijfzwam
Endoxyla cirrhosa
Eutypa maura Kraterkorstkogelzwam
Eutypella alnifraga
Eutypella cerviculata Gerimpeld elzenschorsschijfje
Eutypella scoparia Harig schorsschijfje
Fuscolachnum misellum
Geopora arenicola Zandputje
Geopora arenosa
Gibberella zeae
76
Gloniopsis praelonga
Gnomonia rostellata
Godronia urceolus
Helvella villosa
Gladstelige schotelkluifzwam
Heterochaetella brachyspora
Humaria hemisphaerica Kleine bruine bekerzwam
Hyalinia rectispora
Hyaloscypha albohyalina var. spiralis
Hyaloscypha aureliella Harsig waterkelkje
Hyaloscypha fuckelii var. alniseda
Hyaloscypha fuckelii var. fuckelii
Hyaloscypha hyalina s.l. Doorschijnend waterkelkje
Hymenoscyphus "Sophienphlege" (Baral unpubl.)
Hymenoscyphus albidus Essenvlieskelkje
Hymenoscyphus biguttatis (Declercq unpubl.)
Hymenoscyphus calyculus
Hymenoscyphus caudatioides
Hymenoscyphus caudatus Gewoon vlieskelkje
Hymenoscyphus consobrinus Geelwit vlieskelkje
Hymenoscyphus constrictus (Declercq unpubl.).
Hymenoscyphus epiphyllus
Hymenoscyphus fructigenus Eikeldopzwam
Hymenoscyphus humuli Hopvlieskelkje
Hymenoscyphus imberbis Verkleurend vlieskelkje
Hymenoscyphus menthae Hakig vlieskelkje
Hymenoscyphus nanus (Declercq nom. nov. ined.)
Hymenoscyphus repandus Slank vlieskelkje
Hymenoscyphus rockebyensis
Hymenoscyphus salicellus Wilgentwijgvlieskelkje
Hymenoscyphus scutula f. scutula Wimpersporig vlieskelkje
Hymenoscyphus scutula f. pteridis
Hymenoscyphus separabilis
Hymenoscyphus subimberbis (Baral unpubl.)
Hymenoscyphus suspectus Grootsporig vlieskelkje
Hymenoscyphus syringaecolor Lila vlieskelkje
Hymenoscyphus vernus Vroeg vlieskelkje
Hymenoscyphus vitellinus
Hymenoscyphus vitigenus
Hypocrea aureoviridis Gele kussentjeszwam
Hypocrea rufa Rossige kussentjeszwam
Hypoderma ilicinum
Hypoderma rubi Bramenbootje
Hypomyces aurantius Oranje zwameter
Hypoxylon fragiforme Roestbruine kogelzwam
Hypoxylon fuscum Gladde kogelzwam
Hypoxylon multiforme Vergroeide kogelzwam
Hypoxylon rubiginosum Rode korstkogelzwam
Incrucipilum ciliare Langharig franjekelkje
Karstenia idaei
Karstenia rhopaloides (Sacc.) Baral (c.n. unpubl.)
Kretzschmaria deusta Korsthoutskoolzwam
Lachnum apalum Pitrusfranjekelkje
Lachnum caricis
Lachnum controversum Rietfranjekelkje
Lachnum diminutum Russenfranjekelkje
Lachnum impudicum
Lachnum nudipes Spireafranjekelkje
Lachnum salicariae
Lachnum subvirgineum (Baral ongeld.)
Lachnum tenuipilosum
Lachnum trapeziforme
Lachnum virgineum Gewoon franjekelkje
Lanzia luteovirescens
Lasiosphaeria canescens Bruingrijs ruigkogeltje
Lasiosphaeria cf. caudata
Lasiosphaeria hirsuta Harig ruigkogeltje
Lasiosphaeria hispida Echt ruigkogeltje
77
Lasiosphaeria ovina Eivormig ruigkogeltje
Lasiosphaeria spermoides Stronkruigkogeltje
Lecanidion atratum
Leptosphaeria acuta
Leptosphaeria libanotis
Leptospora rubella
Lophiostoma angustilabrum
Lophiostoma fuckelii
Lophiostoma quadrinucleatum var. triseptatum
Lophiostoma semiliberum
Lophodermium arundinaceum Rietspleetlip
Massarina eburnea
Massarina inquinans
Massarina palustris
Melanomma pulvis-pyrius Zwarte kruitzwam
Moellerodiscus tenuistipes
Mollisia alba (Baral unpubl.)
Mollisia amenticola Elzenpropmollisia
Mollisia benesuada
Mollisia caricina
Mollisia cinerea Gedrongen mollisia
Mollisia clavata Gremmen Viltige mollisa
Mollisia coerulans Leverkruidmollisia
Mollisia discolor Bleke mollisia
Mollisia fusca Grijze viltmollisia
Mollisia ligni Witrandmollisia
Mollisia melaleuca Zwartwitte mollisia
Mollisia palustris Moerasmollisia
Mollisia phalaridis
Mollisia ramealis
Mollisia revincta
Mollisia spectabilis
Mollisina rubi Braamweekbekertje
Mollisiopsis lanceolata
Morenoina phragmitidis
Myriosclerotinia curreyana Russenknolkelkje
Nectria cinnabarina Gewoon meniezwammetje
Nectria episphaeria Kogelmeniezwammetje
Nectria peziza Ingedeukt meniezwammetje
Nemania serpens Grijze korstkogelzwam
Niptera pilosa
Niptera melatephra
Nitschkia confertula
Nitschkia cupularis
Nitschkia grevillei
Zwart pokzwammetje
Ocellaria ocellata
Octospora roxheimii Breedsporig mosschijfje
Olla millepunctata
Olla scrupulosa
Ombrophila cf. janthina
Ombrophila violacea Violet elzenknoopje
Ophiovalsa suffusa
Orbilia alnea Rood wasbekertje
Orbilia coccinella
Orbilia cyathea Trechterwasbekertje
Orbilia delicatula Niersporig wasbekertje
Orbilia luteorubella Verkleurwasbekertje
Pezicula cinnamomea Geel schorsbekertje
Pezicula corticola Perenschorsbekertje
Pezicula paradoxa
Pezicula rubi Bramenschorsbekertje
Peziza cerea Wasgele bekerzwam
Peziza succosa Gewone melkbekerzwam
Pezizella amenti Wilgenkatschoteltje
Phaeohelotium monticola Bruinsporig sapbekertje
Phaeosphaerica cf. caricis
Phaeosphaeira cf. fuckelii
78
Phaeosphaeria erikssonii
Phaeosphaeria graminis
Phaeosphaeria minuscula
Phomatospora berkeleyi
Phyllachora junci Biezenzwartkorstje
Pirottaea symphyti
Plagiosphaeria immersa
Poculum firmum Eikentakstromakelkje
Poculum sydowianum Eikenbladstromakelkje
Polydesmia pruinosa Kernzwamknoopje
Pseudovalsa longipes
Psilachnum acutum
Psilachnum chrysostigmum Berijpt varenschoteltje
Psilachnum eburneum Grasschoteltje
Psilachnum phymatodes
Proliferodiscus pulveraceus
Pyrenopeziza carduorum
Pyrenopeziza escharodes
Pyrenopeziza foliicola
Pyrenopeziza fuckelii
Pyrenopeziza millegrana
Moerasspirea-uitbreekkommetje
Pyrenopeziza inapiculata
Pyrenopeziza nervicola
Pyrenopeziza petiolaris Esdoornuitbreekkommetje
Pyrenopeziza pulveracea
Pyrenopeziza thalictri
Pyrenopeziza urticicola
Rhytisma acerinum Inktvlekkenzwam
Rosellinia aquila Lentetepelkogeltje
Rutstroemia luteovirescens
Sarea resinae Harsbekertje
Sclerotinia "Gros-Plané" Baral nom. prov.
Sepedonium chrysospermum Boletenrot (anamorf)
Stictis stellata
Taphrina betulina Berkenheksenbezem
Tarzetta scotica
Teichospora obducens
Torula graminis
Trichobelonium asteroma
Trichopeziza albotestacea
Trichopeziza mollisima Fraai franjekelkje
Trichopeziza sulphurea Zwavelgeel franjekelkje
Trichophaeopsis bicuspis Gespeerd pelsbekertje
Tubeufia cerea
Tubeufia paludosa
Unguicularia millepunctata Zwermwaterkelkje
Unguiculella hamulata
Unguiculella subhamulata (Baral unpubl.)
Valsaria foedans
Velutarina rufo-olivacea Takbekertje
Vibrissea filisporia Grijs draadspoorschijfje
Xylaria hypoxylon Geweizwam
Xylaria longipes Esdoornhoutknotszwam
Xylaria polymorpha Houtknotszwam
Zignoella incerta
Basidiomyceten (287 spp.)
Agaricus comtulus Kleine champignon
Agrocybe pediades Grasleemhoed
Agrocybe praecox Vroege leemhoed
Alnicola alnetorum Rossige elzenzompzwam
Alnicola bohemica Zilversteelzompzwam
Alnicola escharoides Bleke elzenzompzwam
Alnicola sphagneti Veenmoszompzwam
Alnicola striatula Gestreepte zompzwam
Alnicola subconspersa Fijnschubbige elzenzompzwam
79
Amanita citrina var. citrina Gele knolamaniet
Amanita muscaria Vliegezwam
Amanita phalloides Groene knolamaniet
Amanita rubescens Parelamaniet
Antrodiella semisupina Wit dwergelfenbankje
Armillaria gallica Knolhoningzwam
Athelia epiphylla Gewoon vliesje
Auricularia mesenterica Viltig judasoor
Basidiodendron caesiocinereum Ruwsporig harshaarveegje
Basidioradulum radula Foptandzwam
Bjerkandera adusta Grijze buisjeszwam
Bjerkandera fumosa Rookzwam
Bolbitius vitellinus Dooiergele mestzwam
Botryobasidium aureum Geel trosvlies
Botryobasidium candicans Spinnenwebtrosvlies
Botryobasidium conspersum Grijswit trosvlies
Botryobasidium subcoronatum Gespentrosvlies
Brevicellicium olivascens Grauwgeel dwergkorstje
Bulbillomyces farinosus Korreltjeszwam
Calocera cornea Geel hoorntje
Calvatia excipuliformis Plooivoetstuifzwam
Cerocorticium confluens Ziekenhuisboomkorst
Chondrostereum purpureum Paarse korstzwam
Clavulina coralloides Witte koraalzwam
Clitocybe agrestis Bleke veldtrechterzwam
Clitocybe fragrans Slanke anijstrechterzwam
Clitocybe gibba Slanke trechterzwam
Clitocybe vibecina Gestreepte trechterzwam
Collybia cookei Okerknolcollybia
Coniophora puteana Dikke kelderzwam
Conocybe appendiculata Franjebreeksteeltje
Conocybe brunnea Getand breeksteeltje
Conocybe rickeniana Roestbruin breeksteeltje
Conocybe vestita Kleibosbreeksteeltje
Coprinus atramentarius Grote kale inktzwam
Coprinus bellulus Sneeuwwitje
Coprinus disseminatus Zwerminktzwam
Coprinus domesticus Grote viltinktzwam
Coprinus lagopus Hazenpootje
Coprinus micaceus Glimmerinktzwam
Coprinus radians Rosse viltinktzwam
Coriolopsis trogii Bleke borstelkurkzwam
Corticium roseum Roze prachtkorstzwam
Cortinarius bibulus Kleine elzengordijnzwam
Cortinarius decipiens
Cortinarius saniosus Bleke geelvezelgordijnzwam
Crepidotus lundellii Bleek oorzwammetje
Crepidotus mollis Week oorzwammetje
Crepidotus subverrucisporus
Crepidotus variabilis Wit oorzwammetje
Crepidotus versutus Grootsporig oorzwammetje
Cyathus striatus Gestreept nestzwammetje
Cylindrobasidium laeve Donzige korstzwam
Daedaleopsis confragosa Roodporiehoutzwam
Entoloma euchroum
Violette satijnzwam
Entoloma pleopodium Citroengele satijnzwam
Entoloma rhodopolium Grauwe bossatijnzwam
Entoloma undatum Geribbelde satijnzwam
Exidiopsis effusa Rozeblauwig waskorstje
Flammulina velutipes Gewoon fluweelpootje
Galerina hypnorum Geelbruin mosklokje
Galerina marginata Bundelmosklokje
Galerina salicicola
Broekbosmosklokje
Ganoderma lipsiense Platte tonderzwam
Gloeocystidiellum porosum Roomkleurige oliecelkorst
Gymnopus confluens Bundelcollybia
Gymnopus dryophilus Gewoon eikenbladzwammetje
80
Gymnopus peronatus Scherpe collybia
Gyrodon lividus
Elzenboleet (RL: 2)
Hebeloma mesophaeum Tweekleurige vaalhoed
Hebeloma pusillum Wilgenvaalhoed
Hebeloma sacchariolens s.l. Oranjebloesemzwam
Hebeloma velutipes Opaalvaalhoed
Helicobasidium brebissonii Violet wasviltje
Helicogloea lagerheimii Berijpt spiraalkorstje
Hemimycena candida Smeerwortelmycena
Hemimycena pseudocrispula Stengelmycena
Hymenogaster niveus Witte zijdetruffel
Hymenogaster olivaceus
Olijfbruine zijdetruffel
Hymenogaster populetorum
Populierzijdetruffel
Hyphoderma "Hentic 9312"
Hyphoderma argillaceum Fijnharig harskorstje
Hyphoderma praetermissum Kransbekerharskorstje
Hyphoderma puberum Fluwelig harskorstje
Hyphoderma setigerum Barstend harskorstje
Hyphodontia alutaria Grootsporige wrattandjeszwam
Hyphodontia arguta Priemtandjeszwam
Hyphodontia barba-jovis Franjetandjeszwam
Hyphodontia breviseta Naaldhouttandjeszwam
Hyphodontia flavipora Abrikozenbuisjeszwam
Hyphodontia nespori Penseeltandjeszwam
Hyphodontia pallidula Kleinsporige wrattandjeszwam
Hyphodontia radula Splijtende tandzwam
Hyphodontia sambuci Witte vlierschorszwam
Hypholoma fasciculare Gewone zwavelkop
Hypholoma subericaeum Modderzwavelkop
Inocybe acutella
Spitse moerasvezelkop
Inocybe adaequata
Wijnrode vezelkop
Inocybe calamistrata
Groenvoetvezelkop
Inocybe curvipes Zilversteelvezelkop
Inocybe flavella var. flavella Spitse spleetvezelkop
Inocybe flocculosa var. flocculosa Vlokkige vezelkop
Inocybe geophylla var. geophylla Witte satijnvezelkop
Inocybe geophylla var. lilacina Lila satijnvezelkop
Inocybe hirtella Amandelvezelkop
Inocybe maculata Gevlekte vezelkop
Inocybe ochroalba Bleekgele vezelkop
Inocybe pelargonium Gele pelargoniumvezelkop
Inocybe rimosa Geelbruine spleetvezelkop
Inocybe sindonia Blonde vezelkop
Inocybe squamata Populiervezelkop
Inocybe squarrosa Dwergvezelkop
Inonotus radiatus Elzenweerschijnzwam
Laccaria laccata var. pallidifolia Fopzwam
Laccaria tortilis Gekroesde fopzwam
Lactarius lacunarum Greppelmelkzwam
Lactarius necator Zwartgroene melkzwam
Lactarius obscuratus Groenige elzenmelkzwam
Lactarius pyrogalus Vuurmelkzwam
Lactarius quietus Kaneelkleurige melkzwam
Lactarius rufus Rossige melkzwam
Lactarius tabidus Rimpelige melkzwam
Lactarius vietus Roodgrijze melkzwam
Laetiporus sulphureus Zwavelzwam
Leccinum roseofractum Donkerbruine berkenboleet
Lentinus tigrinus Tijgertaaiplaat
Lepiota boudieri
Oranjebruine parasolzwam
Lepiota cristata Stinkparasolzwam
Leucoagaricus georginae
Glinsterende champignonparasol
Leucocoprinus brebissonii Spikkelplooiparasol
Limacella guttata
Grote kleefparasol (RL Z)
Lycoperdon molle Zachtstekelige stuifzwam
Lycoperdon perlatum Parelstuifzwam
Macrolepiota rachodes Knolparasolzwam
81
Macrotyphula juncea Draadknotszwam
Marasmiellus ramealis Takruitertje
Marasmius androsaceus Paardenhaartaailing
Marasmius bulliardii Dwergwieltje
Marasmius cohaerens
Hoornsteeltaailing
Marasmius minutus Populierentaailing
Marasmius rotula Wieltje
Megacollybia platyphylla Breedplaatstreephoed
Megalocystidium lactescens Gewone melkkorstzwam
Melanoleuca polioleuca Zwartwitte veldridderzwam
Merismodes anomalus Breedsporig hangkommetje
Meruliopsis corium Papierzwammetje
Mycena abramsii Voorjaarsmycena
Mycena acicula Oranje dwergmycena
Mycena adscendens Suikermycena
Mycena arcangeliana Bundelmycena
Mycena erubescens Bittere mycena
Mycena filopes Draadsteelmycena
Mycena galericulata Helmmycena
Mycena galopus Melksteelmycena
Mycena haematopus Grote bloedsteelmycena
Mycena hiemalis Stronkmycena
Mycena leptocephala Stinkmycena
Mycena olida
Ranzige mycena
Mycena polyadelpha Witte eikenbladmycena
Mycena polygramma Streepsteelmycena
Mycena pura Gewoon elfenschermpje
Mycena rorida Slijmsteelmycena
Mycena sanguinolenta Kleine bloedsteelmycena
Mycena speirea Kleine breedplaatmycena
Mycena stylobates Schijfsteelmycena
Mycena vitilis Papilmycena
Mycoacia aurea
Bleke stekelkorstzwam
Mycoacia uda Gele stekelkorstzwam
Mycoaciella bispora Fraaie stekelkorstzwam
Myxarium grilletii Grijze suikertrilzwam
Myxarium subhyalinum
Neolentinus adhaerens
Harsige taaiplaat (RL: Z)
Oligoporus caesius Blauwe kaaszwam
Oligoporus fragilis Vlekkende kaaszwam
Oligoporus stipticus Bittere kaaszwam
Oligoporus subcaesius Vaalblauwe kaaszwam
Oligoporus tephroleucus Asgrauwe kaaszwam
Oxyporus latemarginatus
Breedgerande poria
Oxyporus populinus Witte populierzwam
Panaeolus acuminatus Spitse vlekplaat
Panaeolus foenisecii Gazonvlekplaat
Paxillus involutus Gewone krulzoom
Peniophora cinerea Asgrauwe schorszwam
Peniophora incarnata Oranjerode schorszwam
Peniophora quercina Paarse eikenschorszwam
Phallus impudicus Grote stinkzwam
Phanerochaete septocystidia
Phanerochaete velutina Ruig huidje
Phellinus ferreus Langsporige korstvuurzwam
Phlebia radiata Oranje aderzwam
Phlebia rufa Porieaderzwam
Phlebia subochracea
Roodgele aderzwam
Phlebia tremellosa Spekzwoerdzwam
Phlebiella allantospora Grauw wasje
Phlebiella tulasnelloidea Wissewasje
Phleogena faginea
Beukenpoederkopje
Pholiota graminis Grasbundelzwam
Pholiota mutabilis Stobbenzwammetje
Physisporinus sanguinolentus Bloedende buisjeszwam
Physisporinus vitreus Glazige buisjeszwam
Piptoporus betulinus Berkenzwam
82
Pluteus cervinus Gewone hertezwam
Pluteus ephebeus Splijthoedhertezwam
Pluteus leoninus
Goudgele hertezwam
Pluteus nanus Dwerghertezwam
Pluteus pellitus Sneeuwwitte hertezwam
Pluteus phlebophorus Geaderde hertezwam
Pluteus plautus Knolvoethertezwam
Pluteus romellii Geelsteelhertezwam
Pluteus salicinus Grauwgroene hertezwam
Pluteus thomsonii Roetkleurige hertezwam
Pluteus umbrosus
Pronkhertezwam
Polyporus badius Peksteel
Polyporus brumalis Winterhoutzwam
Polyporus ciliatus Voorjaarshoutzwam
Polyporus squamosus Zadelzwam
Polyporus varius Waaierbuisjeszwam
Psathyrella candolleana Bleke franjehoed
Psathyrella conopilus Langsteelfranjehoed
Psathyrella corrugis Sierlijke franjehoed
Psathyrella noli-tangere Oeverfranjehoed
Psathyrella olympiana f. olympiana Kroontjesfranjehoed
Psathyrella piluliformis Witsteelfranjehoed
Psathyrella spadicea Dadelfranjehoed
Psathyrella tephrophylla Conische franjehoed
Psilocybe inquilina var. crobula Franjekaalkopje
Resinomycena saccharifera Zeggemycena
Rhodocollybia butyracea Botercollybia
Rickenella fibula Oranjegeel trechtertje
Rickenella swartzii Paarsharttrechtertje
Rigidoporus undatus
Kraakbeenbuisjeszwam
Russula chloroides sensu lato Witte russula
Russula grisea Duifrussula (RL: B)
Russula nitida Kleine berkenrussula
Russula parazurea Berijpte russula
Russula pectinatoides ss. Romagn. Onsmakelijke kamrussula
Russula pumila
Elzenrussula (RL: B)
Schizophyllum commune Waaiertje
Scleroderma areolatum Kleine aardappelbovist
Scleroderma citrinum Gele aardappelbovist
Scopuloides hydnoides Wastandjeszwam
Scopuloides leprosa
Scutellinia scutellata Gewone wimperzwam
Scytinostroma portentosum
Onvertakte stinkkorstzwam
Sebacina epigaea Opaalwaskorstje
Sebacina incrustans Kruipend waskorstje
Simocybe rubi Gewoon matkopje
Sistotrema brinkmannii Melige urnkorstzwam
Skeletocutis nivea Kleine kaaszwam
Steccherinum fimbriatum Geveerde raspzwam
Steccherinum ochraceum Roze raspzwam
Stereum hirsutum Gele korstzwam
Stereum ochraceoflavum Twijgkorstzwam
Stereum rugosum Gerimpelde korstzwam
Stereum subtomentosum Waaierkorstzwam
Stropharia caerulea Valse kopergroenzwam
Subulicystidium longisporum Priemharig korstje
Thelephora anthocephala Gespleten franjezwam
Thelephora penicillata Penseelfranjezwam
Tomentella fuscoferruginosa Schurftig rouwkorstje
Trametes gibbosa Witte bultzwam
Trametes hirsuta Ruig elfenbankje
Trametes pubescens Fluweelelfenbankje
Trametes versicolor Gewoon elfenbankje
Trechispora cohaerens Gladsporig dwergkorstje
Trechispora farinacea Melig dwergkorstje
Tremella obscura Verborgen trilzwam
Tubaria furfuracea (s.l.) Gewoon donsvoetje
83
Tulasnella obscura Vage waaszwam
Tulasnella tomaculum Kortsporige waaszwam
Tylopilus felleus Bittere boleet
Vuilleminia alni Elsschorsbreker
Vuilleminia comedens Schorsbreker
Xerocomus badius Kastanjeboleet
Xerocomus chrysenteron s.l. Roodstelige fluweelboleet
Xerocomus porosporus Sombere fluweelboleet
Xerocomus ripariellus
Wijnrode boleet (RL: B)
Xerocomus rubellus Rode boleet
Myxomycota (Slijmzwammen) (20 spp)
Arcyria denudata Karmijnrood netwatje
Arcyria incarnata Grootmazig netwatje
Arcyria minuta Fopnetwatje
Ceratiomyxa fruticulosa Gewoon ijsvingertje
Enteridium lycoperdon Zilveren boomkussen
Fuligo rufa Roestbruin kalkkussen
Fuligo septica Heksenboter
Hemitrichia clavata Doorschijnend langdraadwatje
Lycogala epidendrum Gewone boomwrat
Metatrichia floriformis Donkerbruin kelkpluisje
Metatrichia vesparium Gebundeld kelkpluisje
Physarum nutans Knikkend kalkkopje
Stemonitis axifera Roodbruin netpluimpje
Stemonitopsis typhina Zilveren schijnpluimpje
Trichia favoginea Cilindervormig draadwatje
Trichia scabra Gezellig draadwatje
Trichia varia Fopdraadwatje
