Prof. Dr. Feyzi Önder’s contributions to the entomological studies conducted in Turkey as a taxonomist. Türkiye Entomoloji Bülteni, 1 (2): 125-132. Prof. Dr. Feyzi Önder’in Türkiye’de yürütülen entomolojik çalışmalara bir taksonomist olarak katkıları. Türkiye Entomoloji Bülteni, 1 (2): 125-132.

Abstract

Giriş Bir canlının ne olduğunun bilinmesi, diğer bir anlatımla o canlının cins ve türünün belirlenmesi, o canlıyla ilgili bilgilerin somutlaştırılması açısından çok önemlidir. O türle ilgili biyolojik, ekolojik, toksikolojik vd. çalışmalar, ancak ele alınan canlı doğru olarak tanılandıktan sonra bilimsellik kazanır. Türü belirlen-meyen ya da sadece cinsi belirlenen bir canlıyla yapılacak bütün çalışmaların hiçbir bilimsel değerinin olamayacağı ortadadır. Bir türün doğru tanılanması ise ancak konusunda iyi yetişmiş taksonomistlerce yapılabilir. Bu makalede, Heteroptera takımı üzerinde Türkiye'nin en yetkin taksonomistlerinin başında yer alan Prof. Dr. Feyzi Önder'in bir taksonomist olarak Türkiye'de yürütülen entomolojik çalışmalara katkıları ele alınmaktadır. Prof. Dr. Feyzi Önder (1943-2000) deyince, 35 yıl süren meslek yaşamında eğitici ve öğreticiliğinin yanı sıra yöneticiliği ve araştırıcılığıyla da dikkat çekmiş bir bilim adamı anlaşılır. Böcek bilimi alanında, özellikle Heteroptera sistematiği ve Türkiye Heteroptera faunasının ortaya konması yönünde yürüttüğü çalışmalarla önemli izler bırakan Prof. Dr. Feyzi Önder, bilgilerin yayınlanarak paylaşılmasına da önem vermiş ve 200 dolayında yayınıyla (Pehlivan, 2000), kendinden sonra gelenlerin yolunu aydınlatmıştır. Türkiye böcek faunasının ortaya konmasını amaçlayan, TÜBİTAK ve diğer kurumlarca desteklenen projeli çalışmalar içinde bizzat yer alan Prof. Dr. Feyzi Önder, pek çok türün Türkiye faunasına ve bilim dünyasına dahil edilmesinde önemli katkılar yapmıştır.

Full text

125
Türk. entomol. bült., 2011, 1 (2):125-132
ISSN
Türkiye Entomoloji Tarihinden Notlar (Notes on Entomological History of Turkey)
Prof. Dr. Feyzi Önder’in Türkiye’de yürütülen entomolojik
çalışmalara bir taksonomist olarak katkıları
Serdar TEZCAN1*
Summary
Prof. Dr. Feyzi Önder’s contributions to the entomological studies conducted in
Turkey as a taxonomist
In this study, a Heteropterist, Prof. Dr. Feyzi Önder (1943-2000)’s contributions to the entomological studies
conducted in Turkey during 35 years as a taxonomist were evaluated.
Key words: Fauna, Heteroptera, heteropterist, taxonomy, Turkey
Anahtar sözcükler: Fauna, Heteroptera, heteropterist, taksonomi, Türkiye
Giriş
Bir canlının ne olduğunun bilinmesi, diğer bir anlatımla o canlının cins ve türünün belirlenmesi, o
canlıyla ilgili bilgilerin somutlaştırılması açısından çok önemlidir. O türle ilgili biyolojik, ekolojik, toksikolojik
vd. çalışmalar, ancak ele alınan canlı doğru olarak tanılandıktan sonra bilimsellik kazanır. Türü belirlen-
meyen ya da sadece cinsi belirlenen bir canlıyla yapılacak bütün çalışmaların hiçbir bilimsel değerinin
olamayacağı ortadadır. Bir türün doğru tanılanması ise ancak konusunda iyi yetişmiş taksonomistlerce
yapılabilir.
Bu makalede, Heteroptera takımı üzerinde Türkiye’nin en yetkin taksonomistlerinin başında yer
alan Prof. Dr. Feyzi Önder’in bir taksonomist olarak Türkiye’de yürütülen entomolojik çalışmalara katkıları
ele alınmaktadır. Prof. Dr. Feyzi Önder (1943-2000) deyince, 35 yıl süren meslek yaşamında eğitici ve
öğreticiliğinin yanı sıra yöneticiliği ve araştırıcılığıyla da dikkat çekmiş bir bilim adamı anlaşılır. Böcek
bilimi alanında, özellikle Heteroptera sistematiği ve Türkiye Heteroptera faunasının ortaya konması
yönünde yürüttüğü çalışmalarla önemli izler bırakan Prof. Dr. Feyzi Önder, bilgilerin yayınlanarak
paylaşılmasına da önem vermiş ve 200 dolayında yayınıyla (Pehlivan, 2000), kendinden sonra gelenlerin
yolunu aydınlatmıştır. Türkiye böcek faunasının ortaya konmasını amaçlayan, TÜBİTAK ve diğer
kurumlarca desteklenen projeli çalışmalar içinde bizzat yer alan Prof. Dr. Feyzi Önder, pek çok türün
Türkiye faunasına ve bilim dünyasına dahil edilmesinde önemli katkılar yapmıştır.
1 E.Ü. Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, 35100 Bornova, İzmir
* Sorumlu yazar (Corresponding author) e-mail: serdar.tezcan@ege.edu.tr
Alınış (Received): 08.02.2011 Kabul ediliş (Accepted): 05.05.2011

Tezcan
126
Prof. Dr. Feyzi Önder’in entomoloji alanındaki bir diğer önemli katkısı ise bir heteropterist olarak
Türkiye’nin değişik üniversite ve araştırma kurumlarındaki meslektaşlarınca yürütülen projelerde toplanan
materyalin tanılanması sürecinde dikkati çekmektedir.
Düzenli, disiplinli ve hızlı bir çalışma temposuna sahip olan Prof. Dr. Feyzi Önder, Türkiye’nin çeşitli
yörelerinde yürütülen çalışmalarda toplanarak kendisine gönderilen materyali, tanılandıktan sonra etiket
bilgilerini kaydederek araştırıcılara geri göndermiş ve bu şekilde yürütülen çalışmaların aksamadan
sonuca ulaşmasına katkıda bulunmuştur.
Etiket bilgilerini içeren bu kayıtlar, rapor ya da kişisel mektupların birer kopyası şeklinde 35 yıl
boyunca dosyalanmış ve Prof. Dr. Feyzi Önder’in Türkiye’de yürütülen entomolojik çalışmalara bir
heteropterist olarak katkılarını yansıtan önemli bir arşiv ortaya çıkmıştır. Prof. Dr. Feyzi Önder’in 35 yıllık
bir tanılama sürecinin belgelerindeki bilgiler Türkiye böcek bilimine ışık tutması için değerlendirilmiş ve bu
makale hazırlanmıştır.
Materyal ve Yöntem
Bu makalede ele alınan bilgilerin dayanağını 1965-2000 yılları arasında Prof. Dr. Feyzi Önder
tarafından yapılan tanılamalar sonucu hazırlanan tanılama sonuç raporları ve konuyla ilgili mektuplar
oluşturmuştur.
İki ayrı klasörde dosyalanarak saklanmakta olan belgeler numaralandırıldıktan sonra tek tek
incelenmiştir. Her belgede yer alan böceklerin familya, cins, tür/alttür kayıtları listelenmiş ve tanılanan
örnek sayıları kaydedilmiştir. Bazı rapor ve mektuplarda birkaç türe ilişkin tanılama sonuçları yer alırken,
bazılarında onlarca türe ilişkin bilgilerin yer aldığı görülmüştür. Her türe ilişkin kayıtlarda yer alışlar o tür
için bir tanılama başvurusu olarak kabul edilmiş ve bunların toplamı, çizelgelerde başvuru sayısı olarak
gösterilmiştir. Bu inceleme süreci tamamlandıktan sonra değerlendirmeye geçilmiş ve her familya için o
familya içinde ağırlıkla yer tutan türlerin sayısal ve oransal durumlarına dikkat çekilerek değerlendirme
yapılmıştır. Eğer o familya içinde tanılanan tür sayısı beşin altındaysa çizelge düzenlenmesine gerek
duyulmamış; ancak daha fazla sayıda türü tanılanan familyalar için, oransal değerlendirme yapılması ve
çizelge hazırlanması yoluna gidilmiştir. Çizelge hazırlanan familyalar filogenetik sırada verilmiştir.
Sonuçlar
Değerlendirmeler sonucunda Hydrocorisae ve Amphibicorisae divizyonları içinde yer alan dörder
ve Geocorisae divizyonu içinde yer alan 18 olmak üzere toplam 26 familyaya bağlı, 224 cins içindeki 466
tür/alttürden 9290 örneğin Prof. Dr. Feyzi Önder tarafından tanılandığı anlaşılmıştır (Çizelge 1).
Tanılanan örneklerin ilk iki divizyonda yer alan sucul ve yarısucul olanlarının oranı düşük olup,
Geocorisae içinde yer alan karasal niteliktekilerin oranı ise % 99.64’tür. Sucul ve yarısucul örnek
başvurularının toplam sayısı 14; tanılanan toplam tür sayısı 13 ve tanılanan toplam örnek sayısı ise
33’tür. Bu gruptaki sekiz familyada tanılanan tür sayılarının 1-3 arasında; örnek sayılarının ise 1-12
arasında değiştiği Çizelge 1’in incelenmesiyle anlaşılmakta ve bu gruplardaki örneklerin, tanılanan örnek
toplamı içinde önemli bir yer tutmadığı görülmektedir.
Prof. Dr. Feyzi Önder’in tanıladığı karasal nitelikteki örneklerin, gerek tür sayısı ve gerekse örnek
sayısı yönünden incelenmesinde Isometopidae, Plataspidae, Pyrrhocoridae, Piesmatidae, Berytidae,
Stenocephalidae ve Alydidae familyalarına bağlı tanılanan tür sayıları 1-4, örnek sayıları 1-30 olduğundan
tür düzeyinde değerlendirme yapılmamıştır. Reduviidae, Tingidae, Anthocoridae, Nabidae, Miridae,
Scutelleridae, Cydnidae, Pentatomidae, Lygaeidae, Rhopalidae, Coreidae familyaları ise
çizelgelendirilerek değerlendirilmiştir (Çizelge 2-12).

Prof. Dr. Feyzi Önder’in Türkiye’de yürütülen entomolojik çalışmalara bir taksonomist olarak katkıları
127
Çizelge 1. Tanılanan takson ve başvuru sayılarının familyalara göre durumu
Familya Başvuru sayısı Cins sayısı Tür / Alttür sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Hydrocorisae
Corixidae 3 3 3 4 0.04
Nepidae 1 1 1 1 0.01
Belostomatidae 2 1 1 3 0.03
Notonectidae 3 2 3 3 0.03
Amphibicorisae
Gerridae 1 1 1 5 0.05
Veliidae 1 1 1 4 0.04
Leptopodidae 1 1 1 1 0.01
Saldidae 2 1 2 12 0.13
Geocorisae
Reduviidae 60 8 17 124 1.33
Tingidae 66 10 16 177 1.91
Anthocoridae 206 6 16 1011 10.88
Nabidae 138 5 10 521 5.61
Miridae 975 87 200 4779 51.44
Isometopidae 3 1 2 13 0.14
Plataspidae 1 1 1 1 0.01
Scutelleridae 21 4 10 38 0.41
Cydnidae 13 6 11 26 0.28
Pentatomidae 295 24 53 1048 11.28
Pyrrhocoridae 21 2 2 30 0.32
Piesmatidae 1 1 1 2 0.02
Berytidae 18 2 4 22 0.24
Lygaeidae 467 35 77 1197 12.89
Stenocephalidae 3 1 2 4 0.04
Rhopalidae 97 8 15 163 1.76
Coreidae 45 10 13 85 0.91
Alydidae 14 2 3 18 0.19
Toplam 2465 224 466 9290 100.00
Reduviidae familyasındaki tanılanan türlerin sayısal ve oransal durumu Çizelge 2’de verilmiştir. Bu
familyaya ait gönderilen örneklerin % 22.58’ini Nagusta goedeli (Kolenati, 1856) türü oluşturmuştur. İlk
üç sırada yer alan türlerin oranı ise % 58.06’dır.
Çizelge 2. Reduviidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Nagusta goedeli 12 28 22.58
Coranus aegyptius 15 24 19.36
Rhynocoris iracundus 7 20 16.13
Oncocephalus fasciatus 3 11 8.87
Reduvius pallidus 2 8 6.45
Diğer 12 tür 22 33 26.61
Toplam 60 124 100.00
Tingidae familyasından ise toplam 66 başvuruda 177 örnek tanı için yollanmıştır (Çizelge 3). Bu
türlerden ilk sıralarda yer alan Monosteria unicostata (Mulsant & Rey, 1852) ve Dictyla echii (Schrank,
1782)’nin oranı % 59.88’dir.

Tezcan
128
Çizelge 3. Tingidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Monosteria unicostata 19 70 39.55
Dictyla echii 12 36 20.34
Stephanitis pyri 10 16 9.04
Monosteria lobulifera 7 16 9.04
Physatocheila confinis 3 8 4.52
Diğer 11 tür 15 31 17.51
Toplam 66 177 100.00
Avcı türleri içeren Anthocoridae familyasından ise toplam 1011 örnek tanılanmak için gönderilmiştir
(Çizelge 4). Bu familyada öne çıkan ilk üç türün [Orius minutus (Linnaeus, 1758), Orius niger (Wolff,
1811), Anthocoris nemoralis (Fabricius, 1794)] oranı ise gönderilen örneklerin % 75.47’sini
oluşturmaktadır.
Çizelge 4. Anthocoridae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Orius minutus 58 391 38.68
Orius niger 59 247 24.43
Anthocoris nemoralis 25 125 12.36
Anthocoris sibiricus 17 62 6.13
Anthocoris minki 5 45 4.45
Diğer 11 tür 42 141 13.95
Toplam 206 1011 100.00
Avcı türleri içeren diğer bir familya olan Nabidae familyasından, 138 başvuruda toplam 521 örnek
tanılanmıştır (Çizelge 5). Bunlar içinde Nabis punctatus Costa, 1843 türü 63 başvuruda 268 örnek ile %
51.44’lük bir oranla ilk sırayı almıştır. Ardından bu cinse bağlı diğer türler gelmiştir.
Çizelge 5. Nabidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Nabis punctatus 63 268 51.44
Nabis pseudoferus 37 100 19.19
Nabis ferrus 20 84 16.12
Nabis rugosus 2 30 5.76
Nabis feroides 1 18 3.46
Diğer 5 tür 15 21 4.03
Toplam 138 521 100.00
Gerek fitofag ve gerekse zoofag türleri içeren ve Prof. Dr. Feyzi Önder’in doktora ve doçentlik
çalışmalarıyla üzerinde yıllarca araştırma yaptığı Miridae familyasından, 975 başvuruda 200 türe bağlı
4779 örnek tanılanmak üzere yollanmış (Çizelge 6) ve bu familyaya bağlı örnekler, tüm tanılanan
materyal içinde % 51.44’lük bir oran oluşturmuştur (Çizelge 1). Miridae familyası içindeki Deraeocoris,
Exolygus, Campylomma, Calocoris gibi cinslere bağlı türler oransal olarak diğerlerinden öne
çıkmışlardır. Heteroptera içinde en büyük familya olan Miridae’ye bağlı örnekler cinslere ve türlere göre
sayısal ve oransal olarak büyük bir çeşitlilik göstermektedir.

Prof. Dr. Feyzi Önder’in Türkiye’de yürütülen entomolojik çalışmalara bir taksonomist olarak katkıları
129
Çizelge 6. Miridae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Deraeocoris pallens 63 551 11.53
Exolygus pratensis 67 328 6.86
Deraeocoris lutescens 23 239 5.00
Plagiognatus bipunctatus 21 186 3.89
Campylomma diversicornis 31 179 3.75
Deraeocoris serenus 43 162 3.39
Creontiades pallidus 33 136 2.85
Exolygus rugulipennis 23 118 2.47
Calocoris annulus 9 111 2.32
Pachyxyphus lineellus 3 100 2.09
Campylomma nicolasi 22 82 1.72
Cryptopeltis tenuis 19 82 1.72
Psallus ancorifer 12 81 1.70
Plagiognatus fulvipennis 9 79 1.65
Orthotylus virescens 4 76 1.59
Diğer 185 tür 593 2269 47.47
Toplam 975 4779 100.00
Tarımsal bakımdan önemli türleri içeren Scutelleridae familyası içinde özellikle süne türlerinin,
tanılanması için gönderilen materyal içinde dikkat çektiği Çizelge 7’den anlaşılmaktadır. Dikkat çeken
türler olan Eurygaster integriceps Puton, 1881, E.maura (Linnaeus, 1758) ve E.testudinaria (Geoffry,
1785)’nın oranı % 55.26’dır.
Çizelge 7. Scutelleridae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Eurygaster integriceps 4 8 21.05
Eurygaster maura 2 8 21.05
Psacasta exanthematica 4 6 15.79
Eurygaster testudinaria 2 5 13.16
Diğer 6 tür 9 11 28.95
Toplam 21 38 100.00
Cydnidae familyasından ise 13 başvuruda toplam 26 örnek yollanmıştır (Çizelge 8). En çok
örneği yollanan tür olan Cydnus atterimus (Forster, 1771) % 42.31’lik oranla ilk sırayı almış, bu türü
Macroscytus brunneus (Fabricius, 1803) ve Crocistethus waltlianus (Fieber, 1836) izlemiştir.
Çizelge 8. Cydnidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Cydnus atterimus 2 11 42.31
Macroscytus brunneus 2 3 11.54
Crocistethus waltlianus 1 3 11.54
Sehirus dissimilis 1 2 7.69
Diğer 7 tür 7 7 26.92
Toplam 13 26 100.00
Heteroptera içindeki diğer bir büyük familya olan Pentatomidae’den toplam 295 başvuruda 53 türe
bağlı 1048 örnek tanılanması için gönderilmiştir (Çizelge 9). Bu örneklerin % 21.09’u Aelia rostrata
Boheman, 1852 ve % 14.41’i Dolycoris baccarum (Linnaeus, 1758) türlerine aittir. Diğer türler azalan bir
sıra ile bunları izlemiştir.

Tezcan
130
Çizelge 9. Pentatomidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Aelia rostrata 5 221 21.09
Dolycoris baccarum 41 151 14.41
Graphosoma lineatum 8 69 6.59
Eurydema ornatum 19 67 6.39
Apodiphus amygdali 10 65 6.20
Aelia acuminata 13 53 5.06
Eysarcoris inconspicuus 24 46 4.39
Nezara viridula 18 32 3.05
Holcostethus vernalis 20 28 2.67
Raphigaster nebulosa 11 21 2.00
Diğer 43 tür 126 295 28.15
Toplam 295 1048 100.00
Heteroptera’nın büyük familyalarından bir diğeri olan Lygaeidae’ye bağlı 77 türden ise, 1197 örnek
tanılanmak için gönderilmiştir (Çizelge 10). Tanılanan türler ağırlıklı olarak Piocoris, Geocoris, Nysius
gibi cinslerde yer almakta, fitofag olanların yanında zoofag türler de bulunmaktadır.
Çizelge 10. Lygaeidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Piocoris erythrocephalus 40 105 8.77
Nysius cymoides 22 89 7.44
Geocoris arenarius 22 84 7.02
Geocoris pallidipennis 22 74 6.18
Nysius senecionis 22 72 6.01
Nysius graminicola 23 71 5.93
Oxycarenus hyalinipennis 16 64 5.35
Lygaeus equestris 34 55 4.59
Piocoris luridus 13 47 3.93
Geocoris megacephalus 18 44 3.68
Diğer 67 tür 235 492 41.10
Toplam 467 1197 100.00
Rhopalidae familyasından toplam 97 başvuruda, 15 türe bağlı 163 örnek tanılanmıştır (Çizelge 11).
Bu familyada öne çıkan ilk üç tür [Corizus hyocyami (Linnaeus, 1758), Liorhyssus hyalinus (Fabricius,
1794), Brachycarenus tigrinus (Schilling, 1829)], örneklerin % 77.91’ini oluşturmaktadır.
Çizelge 11. Rhopalidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Corizus hyocyami 29 50 30.67
Liorhyssus hyalinus 23 58 35.58
Brachycarenus tigrinus 14 19 11.66
Rhopalus parumpunctatus 11 13 7.98
Diğer 11 tür 20 23 14.11
Toplam 97 163 100.00
Coreidae familyasından ise 45 başvuruda 13 türe bağlı 85 örnek tanılanmak üzere gönderilmiştir
(Çizelge 12). Öne çıkan üç tür [Coreus marginatus (Linnaeus, 1758), Enoplops disciger (Kolenati,
1845), Gonocerus acuteangulatus (Goeze, 1778)] örneklerin % 67.06’sını oluşturmuştur.
Çizelge 12. Coreidae familyasına bağlı türlerin sayısal ve oransal durumu
Tür Başvuru sayısı Örnek sayısı Oran (%)
Coreus marginatus 13 37 43.53
Enoplops disciger 4 11 12.94
Gonocerus acuteangulatus 6 9 10.59
Centrocoris variegatus 6 7 8.23
Diğer 9 tür 16 21 24.71
Toplam 45 85 100.00

Prof. Dr. Feyzi Önder’in Türkiye’de yürütülen entomolojik çalışmalara bir taksonomist olarak katkıları
131
Örnekler üzerinde bazı sayısal değerlendirmeler yaptıktan sonra örnek gönderen kişiler ve
kurumları üzerinde de durmakta yarar olduğu düşünülmektedir. Yapılan incelemede, tanılama başvuru-
sunda bulunan kişilerin, Üniversitelerin Bitki Koruma, Orman Koruma ve Biyoloji Bölümleri ile Zirai Müca-
dele Araştırma Enstitü’lerinde görev yapan çok sayıda meslektaşımız ve lisansüstü çalışma yürüten
öğrenciler olduğu anlaşılmıştır. Bu kişilerin bazılarının isimlerine kayıtlarda bir kez rastlanmasına karşın,
bazıları değişik zamanlardaki örnek gönderimleriyle farklı tarihlerde birkaç kez kayda girmiştir.
Tanılanan örneklere ilişkin bilgilerin bir kısmı örnek gönderen kişilerin uzmanlık, yüksek lisans,
doktora ve doçentlik tezlerinde kullanılırken, bir kısmı ise yürüttükleri projelerin rapor ve makale, bildiri gibi
ürünlerinde yer almış ve Türkiye’de böcek bilimi konusunda bilinenlerin artmasını sağlayarak, entomolojik
sorunların çözümüne olanak sağlamıştır.
Türkiye Heteroptera faunasının 40 familyaya bağlı 1526 tür ve alttürden oluştuğu (Önder et al.,
2006) dikkate alındığında, tanılamanın yapıldığı 26 familyaya bağlı 466 türden oluşan materyalin Türkiye
Heteroptera faunasının % 30.54’lük bir oranını yansıttığı anlaşılmaktadır.
Bazı kişiler tarafından, taksonomistliğin yalnızca böceklerin toplanması, iğnelenip etiketlenmesi ve
koleksiyonunun yapılması şeklinde algılandığı günümüzde, Prof. Dr. Feyzi Önder’in tüm iş yoğunluğu
arasında zaman ayırarak tanılama sürecinin içinde olması ve bu işlem için bir kuruş para almaması
bazılarınca kolay anlaşılamamıştır.
Bugün bir tek örneğin cins ve tür adının öğrenilebilmesi için yurtdışındaki müzelere 20-25 Amerikan
doları ödenmesi gerekmektedir. Buna ayrıca kargo ya da posta giderlerinin eklenmesi gerekir. Prof. Dr.
Feyzi Önder tarafından tanılanan yaklaşık 9300 örnek için, meslektaşlarımızın yurtdışı müzelere ödemesi
gereken tutarın günümüzdeki parasal karşılığı 300 000-350 000 TL dolayındadır. Prof. Dr. Feyzi Önder’in
katkıları sonucu bu para yurtdışına gitmediği gibi, araştırıcılar tarafından da bir ödeme yapılması söz
konusu olmamıştır.
Prof. Dr. Feyzi Önder’in yakın çevresindeki çalışma arkadaşlarının tanılama taleplerini anında
karşıladığı ve bu tanılama süreci sonuçlarını rapor haline getirmediği de bilinmektedir. Bu nedenle
yukarıdaki rakamlar içinde bu konudaki katkılara ilişkin verilerin yer almadığını belirtmekte yarar bulun-
maktadır. Yapılan değerlendirmeye dahil edilmeyen diğer önemli bir boyut ise Prof. Dr. Feyzi Önder’in
kendi yayınlardaki tanılamalarının sayısal dökümüdür. Azımsanamayacak nitelikte olan bu boyut da
parasal düzeyde ölçülebilirlikten uzaktır.
Uzun yıllar Türkiye’de tüm Heteroptera takım türleri üzerinde tanılama yapan tek kişi konumunda
olan Prof. Dr. Feyzi Önder’in boşluğunu, günümüzde yetişmiş ve yetişme sürecindeki genç meslektaş-
larının doldurma ve bu konudaki bilgileri daha ileriye götürme gayreti içinde oldukları memnuniyetle
gözlemlenmektedir.
Gerek bu gruptaki böcekler, gerekse diğer canlı grupları üzerinde çalışan taksonomistlerin bu
yaşam öyküsünden bazı dersler çıkarmasında da yarar bulunmaktadır. Özellikle mevcut bilgilerin diğer
araştırıcılarca paylaşılması, onların bilgi düzeylerinin yükseltilebilmesi için taksonomik anlaşılırlığı yüksek
yayınların özellikle tanılanmadaki başvuru sıklığı fazla olan türlerde öncelikle ele alınmasında yarar
bulunmaktadır. Bu durum toplumda böcek farkındalığı yaratılması gayretleri için de destek oluşturacaktır.
Uzun yıllar Bölümümüzde görev yaparak taksonomik araştırmalara yön veren, Pentatomoidea,
Auchenorrhyncha ve Curculionoidea üstfamilyaları üzerinde çalışan Prof. Dr. Niyazi Lodos ve Diptera
takımına bağlı türler üzerinde çalışan Prof. Dr. Hasan Giray Hocaların yaptıkları tanılamalarla ilgili kayıtlar
elimize ulaşmadığından ne yazık ki bir değerlendirme yapılamamıştır. Günümüz taksonomistlerince
yapılan tanılamaların sonuçlarının raporlanarak kayıt altına alınması ve zamanı geldiğinde
değerlendirilmesi, bu konuda çalışan meslektaşlarımızın bilime yaptıkları katkıyı ortaya koymak ve
izlenebilirlik sağlamak bakımından önemli olacaktır. Ayrıca taksonomi bilimine gereken önemin

Tezcan
132
verilmediği ve hatta zaman zaman haksız eleştirilere maruz kaldığı günümüzde, konunun gereğine ve
önemine dikkat çekmek bakımından bu tür değerlendirmelerin yapılmasında büyük yarar olduğu
düşünülmektedir.
Özet
Bir Heteropterist olan Prof Dr. Feyzi Önder (1943-2000)’in, 35 yıllık mesleki yaşamında Türkiye’de yürütülen
entomolojik çalışmalara bir taksonomist olarak katkıları bu makalede ele alınmıştır.
Teşekkür
Tanılamaya esas olan rapor ve mektuplardaki bilgilerin değerlendirilmesindeki değerli katkıları için
Sayın Dr. Nilay Gülperçin’e teşekkür ederim.
Yararlanılan Kaynaklar
Önder, F., Y. Karsavuran, S. Tezcan & M. Fent, 2006. Türkiye Heteroptera (Insecta) Kataloğu. Meta Basım, Bornova,
İzmir, 164 s.
Pehlivan, E., 2000. Entomoloji dünyasından yine bir büyük kayıp, Prof. Dr. Feyzi Önder (18 Aralık 1943-25 Mart
2000). Türkiye Entomoloji Dergisi, 24 (1): 3-15.