Zarząd Miejski powołał w kwietniu 1945 roku Miejskie Zakłady Komunikacyjne miasta Gdańska, które przekształcono dość szybko, bo już po roku, w duże, łączące trzy nadmorskie miasta przedsiębiorstwo Międzykomunalne Zakłady Komunikacyjne Gdańsk Gdynia. Nowa polska administracja czuwała nad zinwentaryzowaniem i zabezpieczeniem istniejącej infrastruktury, wszelkich dóbr, które uznawano za użyteczne.
... [Show full abstract] Jej zadaniem było również stworzenie warunków do życia dla mieszkających tu ludzi, pozyskanie bazy mieszkaniowej i miejsc pracy dla tych, którzy mieli tu niebawem przybyć. Dawni niemieccy gdańszczanie powoli, lecz sukcesywnie opuszczali swoje miasto, z danych z 31 lipca 1945 roku wynika, że w mieście przebywało 122,8 tys. mieszkańców, z czego 107,2 tys. stanowili Niemcy. Polacy zdominowali ich dopiero na przełomie października i listopada 1945 roku. Niezwykle istotnym etapem przywracania normalności w funkcjonowaniu trzech nadmorskich miast była odbudowa połączeń komunikacyjnych. Ich uruchomienie w możliwie najkrótszym czasie i w kluczowych kierunkach stanowiło prawdziwe wyzwanie. Starannie prowadzona ewidencja pracownicza Miejskich Zakładów Komunikacyjnych, a następnie Międzykomunalnych Zakładów Komunikacyjnych Gdańsk Gdynia to zespół kilku tysięcy teczek, zawierających liczne dokumenty i ilustrujących przebieg pracy osób zatrudnionych w tym przedsiębiorstwie. Niemcy stanowili istotną grupę wśród pracowników przedsiębiorstwa. Pracownicy firmy Verkehrsbetriebe Danzig Gothenhafen AG jako specjaliści byli niezwykle cenni, wnieśli istotny wkład w przywrócenie działania komunikacji w mieście. Można odnieść wrażenie, że ich obecność była szczególnie istotna w kluczowych wydziałach przedsiębiorstwa, określanych niekiedy mianem eksploatacyjnych, jak tramwajowy, autobusowy, trolejbusowy i „Żegluga Gdańska”. Artykuł stanowi próbę opisania tej grupy na podstawie informacji i przekazów zawartych w aktach osobowych i wewnętrznej korespondencji, ustalenia pewnych prawidłowości, ukazania, jak w pierwszych powojennych latach przebiegał proces wymiany ludności w istotnym dla funkcjonowania nadmorskiego regionu dużym przedsiębiorstwie komunikacyjnym. Przykłady w nim zawarte stanowią zapis konkretnych wydarzeń, wyniesionych z niepamięci, istotnych, bo spisanych w czasie, gdy miały one miejsce.