Στα πρόσφατα κείμενα διεθνούς πολιτικής της UNESCO, η πολιτική της ‘Εκπαίδευσης για Όλους - Education for All’ έχει τη θέση της ανάμεσα στους δεκαεπτά Βιώσιμους Αναπτυξιακούς Στόχους για το 2030 (Sustainable Developmental Goals - SDGs) και συγκεκριμένα τον στόχο SDG4 για “τη διασφάλιση ενταξιακής (inclusive) και ισότιμης/δίκαιης (equitable) ποιοτικής εκπαίδευσης (quality education) και την προαγωγή διά βίου μαθησιακών ευκαιριών (learning opportunities) για όλους” (UNESCO, 2016· 2020). Στην ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική σκηνή, οι κατευθύνσεις του Ευρωπαϊκού Φορέα για την Ειδική Αγωγή και την Ενταξιακή Εκπαίδευση συμμορφώνονται με τον στόχο SDG4 της UNESCO (European Agency for Special Needs and Inclusive Education, 2017, σ. 6-7). Σύμφωνα με σχετική έκθεση, καθώς έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται το υψηλό κόστος της ανισότητας και της σχολικής αποτυχίας για τα άτομα και για την κοινωνία, η βελτίωση της επίδοσης όλων των μαθητών δεν είναι πλέον μια ακόμη πολιτική πρωτοβουλία, αλλά ηθική επιταγή. Η ενταξιακή εκπαίδευση εκλαμβάνεται ως ανθρώπινο δικαίωμα και στρατηγική προετοιμασίας για την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία του 21ου αιώνα (European Agency for Special Needs and Inclusive Education, 2015, σ. 5 & 7). Η Ελλάδα, βρίσκεται στο στάδιο της μετάβασης, καθώς η ισχύουσα νομοθεσία τοποθετείται εντός του διαχωριστικού παραδείγματος γενικής-ειδικής εκπαίδευσης (Νόμος 1566, 1985· Νόμος 3699, 2008), αλλά και εντός του νέου παραδείγματος της ‘Εκπαίδευσης για Όλους’/’Ενταξιακής Εκπαίδευσης’ (Νόμος 4074, 2012· Νόμος 4547, 2018· Νόμος 4823, 2021). Στον Νόμο 4823 (2021), που σύμφωνα με την αιτιολογική του έκθεση υλοποιεί τον στόχο SDG4 της UNESCO, ως ενταξιακή εκπαίδευση ορίζεται η “εκπαιδευτική προσέγγιση, η οποία συνεκτιμά τις ανάγκες της ετερογένειας του μαθητικού πληθυσμού και αποσκοπεί στην άρση των φραγμών στη μάθηση και στη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στο εκπαιδευτικό σύστημα όλων των μαθητών, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες” (Νόμος 4823, 2021, άρθρο 4, παράγραφος 1θ). Με πρωταρχικό σημείο εστίασης στην επιχειρούμενη μετάβαση στην πλήρη ενταξιακή εκπαίδευση στην Ελλάδα, μέσω της θεσμοθέτησης και της υλοποίησης του SDG4 της UNESCO (Νόμος 4823, 2021· ΕΣΠΑ 2021-27), θα προσεγγίσω ζητήματα φιλοσοφίας της εκπαίδευσης και της εκπαιδευτικής πολιτικής, με εστίαση στη Θεωρία Ικανοτήτων (Capability Approach) του Amartya Sen (Sen, 2006· 2009· Nussbaum & Sen, 1993), όπως αυτή ενσωματώνεται στο έργο της Lorella Terzi για την εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η Lorella Terzi είναι Καθηγήτρια Φιλοσοφίας της Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο του Roehampton στο Λονδίνο του Ηνωμένου Βασιλείου. Από το ακαδημαϊκό της έργο, θα παρουσιάσω τις κεντρικές φιλοσοφικές της θέσεις, όπως αυτές αποτυπώνονται στο βιβλίο της με τίτλο “Justice and equality in education: Α capability perspective on disability and special educational needs” (Terzi, 2010a) (βραβείο NASEN 2011) και τη συνεισφορά της στο βιβλίο της Mary Warnock και του Brahm Norwich, με τίτλο “Special Educational Needs: A New Look” (Warnock & Norwich, 2010), του οποίου έχει την επιμέλεια. Το έργο της Lorella Terzi τοποθετείται στην περιοχή τομής της σύγχρονης φιλελεύθερης πολιτικής φιλοσοφίας με την εκπαίδευση και τη δημόσια πολιτική. Τα πεδία ενδιαφέροντος του έργου της, τα οποία θα με απασχολήσουν στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας, αποτελούν ζητήματα θεωριών εκπαιδευτικής δικαιοσύνης και ισότητας (Terzi, 2007b· 2009· 2010a· 2010b· 2010c· 2015), ζητήματα ένταξης και ενταξιακής εκπαίδευσης (Terzi, 2014· Stamou, Bonneville-Roussy, Ockelford & Terzi, 2019), ζητήματα αναπηρίας και ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών (Terzi, 2004· 2005a· 2005b· 2008· 2009· 2010a) και ζητήματα που άπτονται της Θεωρίας Ικανοτήτων του Amartya Sen (Terzi, 2005a· 2005b· 2007a· 2007b· 2008· 2009· 2010a· 2010c· 2015). Στην παρούσα εργασία, βασιζόμενη στο έργο της Lorella Terzi και στην εμπειρία μου ως ερευνήτρια και εκπαιδευτικός στον χώρο της ειδικής/ενταξιακής εκπαίδευσης (Ημέλλου, 2015· 2017· 2022· Imellou & Charoupias, 2017), θα προχωρήσω σε επισημάνσεις, κριτικές και παρατηρήσεις για την επιχειρούμενη μετάβαση στο παράδειγμα της πλήρους ενταξιακής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Οι συγκεκριμένες επισημάνσεις, κριτικές και παρατηρήσεις θα πραγματοποιηθούν με φακό εστίασης τη φιλοσοφία της εκπαίδευσης, με έμφαση στους μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και τις προς αυτούς παρεχόμενες υπηρεσίες.