Ocena stężenia glikozoaminoglikanów (GAG) siarczanowanych oraz kwasu hialuronowego (HA) w surowicy krwi osób z chorobą Gravesa i Basedowa, zarówno przed leczeniem, jak i po jego zakończeniu i uzyskaniu eutyreozy, stanowiła cel niniejszej pracy. Materiałem do badań była surowica krwi pozyskana od 17 pacjentów ze świeżo rozpoznaną chorobą Gravesa i Basedowa oraz tych samych osób po przywróceniu u nich stanu eutyreozy. U pacjentów z chorobą Gravesa i Basedowa, których surowicę krwi wykorzystano do badań stanowiących cel niniej-szej pracy, nie wykazano powikłań o charakterze oftalmopatii lub/i obrzęku przedgoleniowego. Z surowicy krwi wyizolowano glikozoami-noglikany stosując wieloetapową ekstrakcję i oczyszczenie tych związków, obejmujących hydrolizę papainą, β-eliminację oraz sprzęganie z chlorkiem cetylpirydyniowym. Miarą wyizolowanych GAG było stężenie kwasów heksuronowych. Zawartość HA w próbkach wyizolowanych GAG oznaczono metodą ELISA. Stwierdzono, że w surowicy krwi osób z nieleczoną chorobą Gravesa i Basedowa dochodzi do znacznego wzrostu stężenia zarówno GAG siarczanowanych, jak i stężenia HA. Uzyskanie stanu eutyreozy prowadziło do obniżenia stężenia GAG siarczanowanych, choć nie do normalizacji omawianych wartości. Natomiast stężenie HA osiągnęło wartość zbliżoną do stwierdzanej u osób zdrowych. Niewykluczone, że zmiany metabolizmu GAG siarczanowanych i HA w przebiegu choroby Gravesa i Basedowa mogą prowadzić do ogólnoustrojowych zmian właściwości macierzy pozakomórkowej. [Wiad Lek 2006; 59(1–2): 66–71] Słowa kluczowe: glikozoaminoglikany, kwas hialuronowy, choroba Gravesa i Basedowa. Glikozoaminoglikany (GAG) to liniowe, nierozgałę-zione heteropolisacharydy, zbudowane z powtarzających się reszt N-acetylowanej lub N-siarczanowanej heksozo-aminy oraz reszt kwasu heksuronowego albo galaktozy [1,2]. Wymienione reszty węglowodanowe w większo-ści GAG są siarczanowane [3,4]. Kwas hialuronowy (HA) – jako jedyny GAG – nie ulega siarczanowaniu oraz nie tworzy kowalencyjnych połączeń z białkami, co w przypadku innych GAG prowadzi do utworzenia proteoglikanów (PG) [3,4,5,6,7]. Wszystkie glikozoami-noglikany występują powszechnie w przestrzeni pozako-mórkowej, spełniając wiele funkcji [1,3,7]. Uczestniczą w procesach różnicowania, adhezji i migracji komórek, czy też mineralizacji kości [1,7]. Wpływają ponadto na spoistość, elastyczność i stopień uwodnienia macierzy pozakomórkowej oraz regulują jej przepuszczalność dla obdarzonych ładunkiem cząsteczek [3,5,8]. Zaburzenia przemian glikozoaminoglikanów, prze-jawiające się gromadzeniem tych związków w ma-cierzy pozakomórkowej tkanek przyocznych i tkanek okolic przedgoleniowych, stanowią jedno z ogniw łańcucha zmian patogenetycznych, prowadzących do wystąpienia pozatarczycowych objawów choroby Gravesa i Basedowa, tj. oftalmopatii i obrzęku przed-goleniowego [9]. Nie wiadomo jednak, czy nadmiar hormonów tarczycy w ustroju osób z nieleczoną cho-robą Gravesa i Basedowa, niepowikłaną wystąpieniem zmian ocznych i/lub skórnych, wpływa na metabolizm GAG. Przemiany GAG siarczanowanych podlegają odmiennej regulacji niż w przypadku nieulegającego procesom siarczanowania HA [10]. Zróżnicowana podatność obu rodzajów GAG na działanie czynników regulacyjnych sugeruje możliwość ich odmiennej roli w patogenezie choroby Gravesa i Basedowa. Z uwagi na fakt, że stężenie GAG we krwi jest odzwierciedleniem ich metabolizmu w tkankach, za cel pracy przyjęto ocenę ich stężenia w surowicy krwi chorych ze świeżo rozpoznaną, dotychczas nieleczoną chorobą Gravesa i Basedowa, niepowikłaną oftalmopatią i/lub obrzękiem przedgoleniowym, oraz ocenę stężenia wymienionych związków w surowicy krwi tych samych osób po zakoń-czeniu leczenia i uzyskaniu stanu eutyreozy.