مجله پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری

University of Tehran | UT · Institute of Geography

تنوع ویژگی‌های محیطی و فردی زمینه‌های متفاوتی را برای بعد ادراکی مکان فراهم می‌کند. ماهیت چندبعدی کیفیت‌های بنیادی محیطی به‌گونه‌ای است که روابط متقابل میان آن‌ها را در ارتباط با مطلوبیت نمایانگر ادراکی مکان، پیچیده نشان می‌دهد. ویژگی‌های بعد ادراکی مکان به‌عنوان برآیند کمیت‌ها و کیفیت‌های گوناگون محیطی تاکنون در مطالعات مختلف به‌صورت یکپارچه و در...

پارک ساحلی اردبیل به‌عنوان یکی از فضاهای عمومی شهر اردبیل قابلیت مناسبی برای ارزیابی هنر شهری دارد. هدف اصلی پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، واکاوی کیفیت اثرگذاری مؤلفه‌های هنر شهری بر ارتقای مردم‌گرایی پارک ساحلی اردبیل است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات از روش پیمایشی (پرسش‌نامه) و نرم‌افزارهای تحلیل آماری SPSS و LISREL استفاده شده است. نتایج به...

امنیت یکی از نیازهای اساسی انسان است. در این میان، احساس امنیت در فضاهای عمومی سبب سرزندگی و پویایی فضا می‌شود و حضور فعال شهروندان را به‌دنبال دارد؛ بنابراین شناسایی شاخص‌ها و عوامل کلیدی فضاهای سبز شهری و تأثیر آن بر احساس امنیت شهروندان امری ضروری است؛ از این‌رو هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر تأثیر ساختار کالبدی بوستان پلیس بر احساس امنیت اجتماعی...

این مقاله پروژه‌ها و پردازه‌های محرک توسعه در محله‌های منطقة ۱۲ تهران را بازشناسی کرده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و جامعة آماری آن ۵۰ نفر خبرگان علمی و اجرایی است که تمام جامعه به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. داده‌ها به روش اسنادی تهیه شده و با استفاده از روش‌های سوات، ضرایب رگرسیون و تحلیل واریانس پردازش شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد محله‌ها...

امروزه نقش و اهمیت فضاهای سبز و پارک‌های شهری در محیط‌زیست و کیفیت زندگی شهروندان، بر کسی پوشیده نیست. پارک‌های شهری از امکانات مهم رفاهی هستند که شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت شهروندان فراهم می‌آورند و نقش مهمی را در حفظ سلامت روح و جسم آنان ایفا می‌کنند. با این حال، در بیشتر شهرهای بزرگ و کوچک، توزیع پارک‌ها در سطح شهر با عدالت فضایی همر...

استفاده از روش‌های مناسب و تصاویر ماهواره‌ای به‌روز در مطالعات مختلف، به‌ویژه مطالعات شهری می‌تواند در تولید نقشه‌های شهری تأثیر بسیاری داشته باشد. یکی از این داده‌های مهم، نقشة مربوط به حدود اراضی شهری است که با استفاده از روش‌های مختلف قابل‌استخراج است. هدف پژوهش حاضر استخراج اراضی شهری تعدادی از شهرهای ایران به‌کمک تصاویر ماهواره‌ای سنتینل 1 (SA...

استفادۀ بیش‌از‌حد برنامه‌ریزان از فضاهای شهری تنها برای تأمین نیازهایی مانند مسکن و نیازهای اولیه، شهرها را به فضایی سرد و بی‌روح تبدیل کرده است. فضای شهری در این مفهوم سرزندگی لازم را ندارد و ساکنان شهرها را به افرادی افسرده تبدیل کرده است؛ از این‌رو برنامه‌ریزان سعی کرده‌اند سرزندگی را حداقل در بخش‌هایی از شهر ایجاد کنند. در این مسیر افزون بر جنب...

زمانی ادراک و خوانش فضاهای شهری می‌تواند ارتقا یابد که مسائل شهری براساس دیدگاه‌ها و مشارکت کاربران بنا گذاشته شود. از آنجا که دیدگاه‌های مختلفی برای ارتقای سیما و منظر پیاده‌راه‌های شهری وجود دارد، سنجش و ارزیابی کیفیت منظر این پیاده‌راه‌ها از دیدگاه کاربران اهمیت خاصی دارد. پیاده‌راه بوعلی شهر همدان، اولین تجربة پیاده‌راه‌سازی در این شهر است. شوا...

نظریه و روش چیدمان فضا یکی از نظریه‌های مرتبط با رویکرد موضعی است که در فرایند توسعة رویکردهای رفتاری و موضعی به مسائل شهری، به‌منظور تحلیل مناسبات میان پیکربندی فضا و شیوه‌های ادراک این پیکربندی‌ها از سوی مردم ارائه شده است. برای این منظور نیز از شاخص‌های فضایی مانند اتصال، هم‌پیوندی، میانگین عمق و کنترل استفاده شده است. پژوهش حاضر با استفاده از ا...

در سال‌های اخیر، تغییرات کاربری زمین در شهرهای مختلف ایران، موجب به‌وجودآمدن مشکلاتی مانند افزایش دمای سطح زمین، آلودگی محیط‌زیست، کاهش اراضی کشاورزی و غیره شده است. افزایش روزافزون جمعیت شهرنشین در شهر لاهیجان در چند دهة اخیر، موجب تغییرات کاربری زمین شده است؛ از این‌رو سنجش وضعیت این تغییرات در دهه‌های اخیر و پیش‌بینی تغییرات آتی ضرورت پژوهش حاضر...

از آنجا که شهرها و شهرک‌ها در اندازة اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، زیست‌محیطی و فرهنگی و نحوة قرارگرفتن در معرض خطرپذیری متفاوت هستند، هریک از آن‌ها رویکرد متفاوتی در سوانح دارند که ضرورت انجام پژوهش در این خصوص و بررسی معیارها و شاخص‌های مرتبط و تأثیرات آن بر تاب‌آوری شهری و ساختار شهری را ایجاب می‌کند. این پژوهش کاربردی و توصیفی- تحلیلی است که هدف آن...

پرداختن به موضوع «امنیت اجتماعی» به این دلیل اهمیت دارد که وابستگی امنیت و پایداری شهری مقوله‌هایی اجتناب‌ناپذیر هستند. مقولة امنیت در رابطه با انسان و جوامع آن، از ابتدای خلقت ضرورتی در بقا بوده است؛ به‌گونه‌ای که یکی از شاخص‌های اصلی توسعه معرفی شده است. احساس امنیت، پیش‌نیاز هرگونه توسعة اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. هدف اصلی پژوهش حاضر،...

رشد بی‌رویه و شتابان شهرنشینی و شهرگرایی، مشکلات زیادی را به همراه داشته است. یکی از این مشکلات عمده، وجود بافت‌های ناکارآمد شهری است؛ یعنی پهنه‌هایی از فضاهای شهری که در مقایسه با سایر پهنه‌های شهر از جریان توسعه و چرخة تکاملی حیات عقب افتاده‌اند و به کانون مشکلات و نارسایی‌های شهری تبدیل شده‌اند. در سال‌های اخیر، رویکرد بازآفرینی شهری به‌عنوان رو...

فضاهای شهری عرصه‌های زندگی اجتماعی و مکانی برای فعالیت‌های شهری، وابستگی اجتماعی، مبادلة اجتماعی و برخورد رسمی با دیگران است. این فضاها با درنظرگرفتن ویژگی‌ها و کارکردهایشان و با توجه به میزان کیفیت خود، توانایی گسترش حوزة عمومی را دارند و قادرند بر شکل‌گیری پیوندها و معاهدات اجتماعی، اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی (مؤلفه‌های سازندة سرمایة اجتماعی...

امروزه با رشد جمعیت سالمند در جامعه، نیاز به محیط‌های شهری آرام و سالم، متناسب با نیازهای سالمندان بیش از گذشته احساس می‌شود. برای دستیابی به شهر دوستدار سالمند و برخورد مناسب با پدیدۀ سالمندی و ارتقای کیفیت زندگی سالمندان، پایش و اطلاع از ساختار و ویژگی‌های سالمندی در کشور برای برنامه­ریزان و مدیران ضروری است. روش‌های مختلفی برای پایش و ارزیابی ای...

یکی از چالش‌های مهم رشد شهری و افزایش جمعیت، تغییر کاربری زمین و از بین رفتن زیرساخت سبز است. در دهه‌های اخیر، زیرساخت سبز شهری کلان‌شهر تبریز که سریع‌ترین رشد شهری را در میان شهرهای شمال غرب کشور دارد، به دلایل مختلف از جمله توسعة شهر از سوی مدیران و گاهی خود شهروندان، قربانی سودجویی اقتصادی و کاربری‌های خاکستری شده است؛ از این‌رو پژوهش حاضر با ما...

ترویج رویکردهای جدید که افقی نو به روی برنامه‌ریزان شهری نمایان کرده است، نگاه به شهر را به‌عنوان سیستمی اکولوژیکی-اجتماعی بر نگاه کالبدی صرف غالب می‌کند و روابط اکولوژیکی-اجتماعی مؤثر بر شهر را در جهت رفع مسائل شهری در اولویت قرار می‌دهد. رویکرد شهر اکولوژیک، به‌عنوان یکی از رویکردهای نوظهور توسعۀ پایدار، از جملۀ آن‌هاست. شهر اکولوژیک، شهر هماهنگ...

مسکن یکی از نیازهای اصلی بشر در برآوردن آسایش و آرامش است. در سال‌های اخیر، به‌دلیل تغییرات شدید قیمت مسکن، به‌ویژه در شهر تهران،‌ تخمین قیمت آپارتمان به یکی از موضوعات جذاب در میان شهروندان تبدیل شده است. هدف این مطالعه بررسی چگونگی تغییرات قیمت مسکن براساس پارامترهای مختلف واحدهای مسکونی و درنهایت ارائة یک مدل برای تخمین قیمت یک آپارتمان است. در...

با آغاز قرن بیست­ویکم، جهان ما به‌تدریج به عصری وارد شده است که مضمون تاریخی-اجتماعی جدیدی را به‌دنبال داشته است. همچنین توجه به توسعة فضاهای عمومی به‌عنوان محمل انسان‌های مجاور، به‌منظور نزدیک‌ترکردن آنان به یکدیگر و جبران بخشی از سرمایه‌های اجتماعی از دست رفتة جاری در بافت‌های معماری و شهری گذشته اهمیت بیشتری می‌یابد. با وجود این، امروزه این فضاه...

در سال‌های اخیر، پارادایم هوشمندسازی مدیریت شهری به یکی از مقوله‌های اساسی در ادبیات تحقیقی این حوزه تبدیل شده است. این در حالی است که طبق آخرین رده‌بندی در سال 2018، هیچ‌یک از شهرهای ایران در فهرست برترین شهرهای هوشمند جهان قرار ندارند. به همین دلیل، در این پژوهش طراحی مدل سازمان هوشمند برای شهرداری بررسی می‌شود تا راهکارهای اجرایی و عملی آن مشخص...

در پی افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی در دهه‌های اخیر، چشم‌اندازهای طبیعی در حال تبدیل‌شدن به چشم‌اندازهای انسانی است و فضای باز شهری به مناطق ساخته‌شده تبدیل شده است. تغییرات شدید کاربری اراضی، لزوم دسترسی مدیران شهری را به اطلاعات به‌روز بیشتر کرده است. استفاده از تصاویر ماهواره‌ای سبب می‌شود تا مدیران شهری تغییرات را بهتر پایش کنند تا بتوانند در زما...

امروزه در ادبیات توسعه، بر مفهوم جدیدی از آن در برنامه‌ریزی شهری تکیه و تأکید می‌شود و آن مفهوم توسعة پایدار در سال‌های اخیر است. تحقق توسعة پایدار در گرو برنامه‌ریزی توسعه‌ای در همة ابعاد زندگی شهری است. برای رسیدن به توسعة شهری راهکارها و نظریه‌های مختلفی از قبیل پایداری، کیفیت زندگی، رشد هوشمند، نوشهرگرایی و زیست‌پذیری مطرح شده است. میزان زیست‌پ...

در سال‌های اخیر، مفهوم بازآفرینی شهری و بازآفرینی شهری پایدار به یکی از مهم‌ترین روش‌های ساماندهی بافت‌های فرسودة شهری و مناطقی با بافت غیررسمی تبدیل شده است. این مفاهیم در کشور ما نیز مدنظر قرار دارند. بافت‌های فرسوده و غیررسمی در دو دهة گذشته به یکی از چالش‌های مدیریت شهری مریوان تبدیل شده است. از سوی دیگر، مقایسة پتانسیل دو بافت فرسوده و غیررسمی...

توزیع نامناسب و نابرابر خدمات در شهرها به‌دلیل جاماندن توسعة شهر از رشد آن، در حال حاضر یکی از چالش‌های مدیریت شهری در پاسخگویی به شهروندان است. با بررسی میزان نابرابری‌ها در توزیع خدمات و شناسایی الگوی فضایی بی‌عدالتی در سطح شهر می‌توان پی برد که کدام‌یک از خدمات در وضعیت نامناسب‌تری هستند و بی‌عدالتی‌ها بیشتر در کدام بخش و محلة شهری تمرکز یافته ا...

مطالعة تاب‌آوری شهرها در مقابل زلزله از الزامات برنامه‌ریزی کاهش خسارات جانی و مالی زلزله در شهرهاست. تاب‌آوری تعاریف گوناگونی دارد و مدلی جامع به‌منظور محاسبة کمی آن وجود ندارد. در این پژوهش، به مطالعة اثربخشی راهبردهای بهبود تاب‌آوری شهری مرتبط با بخش‌های فنی-کالبدی و اجتماعی-اقتصادی در برابر زلزله با هدف ایجاد ابزاری برای تصمیم‌گیران و سیاست‌گذا...

از برجسته‌ترین ویژگی‌های هستة تاریخی شهرها، حضور عناصر و بافت‌های کالبدی و فضاهای شهری غنی و باارزش است. با توجه به ثبت جهانی بافت تاریخی شهر یزد در یونسکو و مطرح‌شدن آن در بحث گردشگری، ضرورت حفظ و صیانت از این بافت و تضمین توسعة پایدار آن بیشتر احساس می‌شود. رویکرد آینده‌پژوهی با شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای آیندة بافت‌های شهری، این امکان را فراهم م...

حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی پدیده‌ای است که به‌دنبال تحولات ساختاری و بروز مسائل و مشکلات اقتصادی-اجتماعی، مانند جریان سریع شهرنشینی و مهاجرت‌های لجام‌گسیخته در بیشتر کشورهای جهان، به‌ویژه کشورهای جهان سوم پدیدار شده است. با توجه به حجم و روند روبه‌افزایش این‌گونه سکونتگاه‌ها، رهیافت‌های مختلفی برای حل مسئلة حاشیه‌نشینی ارائه شده است. یکی از این ره...

خدمات فرهنگی اکوسیستم، مزایایی غیرمادی است که انسان از ارتباط با محیط به‌دست می‌آورد؛ بدین‌گونه که انسان ابتدا براساس فرهنگ خود محیط را درک و سپس مزایای مذکور را از آن دریافت می‌کند، اما در حال حاضر به‌دلیل توسعة سریع، نامناسب و کمتر برنامه‌ریزی‌شده، در بیشتر شهرهای کشور از جمله اصفهان، خدمات فرهنگی دریافتی مردم در معرض خطر قرار دارد. از آنجا که گر...

افتراق معنایی یکی از روش‌های پرکاربرد در تحلیل توصیفی و کیفی فضاهای شهری است. فضاهای شهری سنتی و معاصر همواره مدنظر و قضاوت مردم و کارشناسان قرار گرفته است. این روش می‌تواند مبنایی علمی برای قضاوت این گروه‌های هدف قرار بگیرد. هدف از این مقاله آزمودن تکنیک افتراق معنایی در تحلیل کیفی یک فضای شهری (خیابان سپه قزوین) است تا بر مبنای آن قضاوت صفات مورد...

وقتی از زیبایی‌شناسی صحبت می‌کنیم، به‌‌دنبال ابعاد عمیق چشم‌انداز جغرافیایی هستیم. رویکرد اساسی NWHS حفظ طبیعت در کنار نشان‌دادن زیبایی‌شناسی چشم‌اندازهای طبیعی است. مفهوم پایداری اکولوژیکی نیز محصول زیبایی‌شناسی بصری، جغرافیا و بوم‌شناسی است. هدف این پژوهش، ارزیابی توصیفی و عینی (برای شاخص‌های NWHS و اکولوژیکی) و ادراکی (ترجیحات عموم) فضاهای سبز ش...

کنترل ساخت‌وسازهای شهری به‌منظور ادارة بهینة شهر به‌کمک ضوابط ساخت‌وساز شهری صورت می‌گیرد، اما با وجود اقدامات گوناگون مدیریت شهری، سالانه موارد چشمگیری از تخلفات ساختمانی در شهرها گزارش می‌شود. درواقع می‌توان تخلفات ساختمانی را رعایت‌نکردن ضوابط و مقررات ساخت‌وساز شهری تعریف کرد که کیفیت زندگی در شهرها را تهدید می‌کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتب...

توسعة کلان‌شهرها نشان داده است به‌موازات گسترش فضایی و افزایش جمعیت، بخش مرکزی شهرها به‌مرور توان خود را در خدمات‌دهی به مناطق دوردست‌تر از دست می‌دهند. درنتیجه مناطق جدید شهری در قالب ساختار چندهسته‌ای پدید می‌آیند. شهر تهران طی صدسال گذشته، تجربه داشتن یک مرکزی قوی را در سطح ملی گذرانده تشدید روند مهاجرت و توسعة فعالیت‌ها در پیرامون آن در پنج دهة...

امروزه شهر هوشمند به‌عنوان راهبرد جدید توسعة شهری، ابعاد مختلفی دارد. همچنین از مدیریت هوشمند شهر به‌عنوان مهم‌ترین بعد شهر هوشمند یاد می‌شود. هدف از پژوهش توصیفی –تبیینی حاضر ایجاد بینش بیشتر و مشترک در موفقیت مدیریت هوشمند شهر و فرایندهای خاصی است که می‌تواند این هدف را بهبود بخشد. داده‌‌های پژوهش به روش کتابخانه‌ای و میدانی از جمله، ابزار متن‌خو...

صنعت گردشگری با ویژگی‌های خاص خود صنعتی پویا با آینده‌ای روشن تلقی می‌شود. سرمایه‌گذاری در این صنعت در همة کشورهایی که از جاذبه‌های گردشگری برخوردارند، رو به افزایش است. امروزه جذب گردشگران به رقابتی فزاینده در میان نهادهای درگیر در صنعت گردشگری تبدیل ‌شده است. شهر اصفهان، یکی از شهرهای کشور در عرصة گردشگری است که نقش منحصربه‌فردی در سیستم اقتصاد گ...

در عدم استفاده از حمل‌ونقل عمومی غیر از مسائل زیرساختی مانند فرسودگی ناوگان، کمبود ناوگان، مسائل اقتصادی، موانع اجتماعی-فرهنگی، مسائل زیست‌محیطی و ضعف‌های مدیریتی موانع روان‌شناختی نیز مؤثر هستند و این موانع (روان‌شناختی) حلقة گمشدة برنامه‌ریزی و مدیریت شهری است. شناخت عوامل روان‌شناختی افرادی که از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند، می‌تواند پیامدهای...

مقولة مسکن بسیار گسترده است و ابعاد مختلف مکانی، معماری، کالبدی- فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی دارد. برای تأمین این کالا دولت‌ها سیاست‌های مختلفی را در پیش گرفته‌اند؛ به‌گونه‌ای که دورة پس از انقلاب سیاست‌های متنوعی در حوزة تأمین مسکن به‌منظور حمایت از اقشار و گروه‌های کم‌درآمد در کشور مدنظر قرار گرفت. یکی از مهم‌ترین و پرهزینه‌ترین سیاست‌های تأمین مسک...

تفکیک سطوح نفوذناپذیر در مناطق شهری و بررسی روند تغییرات آن، اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا امروزه این مقوله شاخصی از گسترش شهر به‌شمار می‌آید. سطوح نفوذناپذیر در مناطق شهری، شامل مناطق مسکونی، مناطق تجاری و صنعتی، پارکینگ‌ها و سطح معابر و شبکة خیابان‌هاست. انواع سطوح نفوذناپذیر و تنوع بسیار آن‌ها از نظر شکل، اندازه و مواد تشکیل‌دهنده سبب پیچیدگی تفکیک ای...

شهر خلاق محصول هزارة سوم و تحولات آن است. بهره‌گیری از مؤلفه‌ها و شاخص‌های این نظریه به رشد و شکوفایی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی شهرها کمک می‌کند. بر این مبنا، هدف پژوهش حاضر شناخت ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های شهر خلاق براساس رویکرد مرور سیستماتیک ادبیات است. پژوهش حاضر به روش مرور سیستماتیک ادبیات انجام شده است که شامل مراحل تعریف، جست‌وجو، ان...

در برخی مکان‌ها به‌دلیل ساختار کالبدی و فضایی ویژه‌ و همچنین ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی ساکنان آن، فرصت بیشتری برای وقوع جرم وجود دارد. از جملة این فضاها می‌توان به فضاهای بی‌دفاع شهری اشاره کرد که با توجه به ویژگی‌های خاصی که دارند، مستعد وقوع جرم هستند؛ از این‌رو شناسایی این فضاها در جهت مدیریت بهینه، جلوگیری از وقوع جرائم و شکل‌گیری فضاهای ناام...

پیشرفت سریع فناوری محرک هوشمندسازی در حوزه‌های مختلف است که به ظهور الگوها و روابط نوینی میان مکان‌ها، انسان‌ها و افزارها منجر شده است. فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی با وجود چالش‌ها، فرصت‌های فراوانی را با ارائة خدمات گوناگون دیجیتالی در اختیار کاربران قرار می‌دهند. در این میان، سایبرپارک‌ها نوعی از فضاهای باز عمومی شهری هوشمند هستند که با هم‌آفر...

آیندة شهر تهران به‌عنوان پایتخت و یک کلان‌شهر در گرو تغییرات شدید در کلان‌روندهای محیطی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فناورانه است. در میان این دگرگونی‌ها و تحولات شدید، ساختار حکمروایی کلان‌شهر تهران نیز مستثنا نخواهد ماند و آینده‌های مختلفی در پیش دارد. براین‌اساس نیاز است این آینده­ها شناسایی شده و مدنظر قرار بگیرد تا مسیر بهینه برای عبور از چنین ت...

از جمله مهم‌ترین بازتاب‌های شهرنشینی معاصر، پیدایش و گسترش محله‌های آسیب‌پذیر (سکونتگاه‌های غیررسمی) در مرکز یا پیرامون شهرهاست. این سکونتگاه‌ها را می‌توان بخش‌های فراموش‌شده و برنامه‌ریزی نشده‌ای در مقایسه با سایر سکونتگاه‌های شهری دانست که از نظر پایداری بسیار شکننده هستند. لازمة سنجش پایداری بررسی ابعاد چهارگانة پایداری (اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی...

طی دو دهة اخیر در ایران، رشد بی‌رویة کلان‌شهرها سبب نابودی مناطق زیستی و طبیعی زیادی شده‌ است؛ بنابراین باید ارزیابی توسعة شهری با استفاده از مدل‌های مناسب صورت بگیرد تا از نابودی محیط‌زیست، منابع زمینی و اکوسیستمی جلوگیری شود؛ از این‌رو پژوهش توسعه‌ای- کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر با هدف مدل‌سازی رشد شهری کلان‌شهر تبریز و پیش‌بینی تغییرات آتی آن ب...

تبلیغات رسانه‌ای و محیطی مرسوم (رادیو و تلویزیون، وب‌سایت‌ها، بیلبوردها و نوشته‌های روی ساختمان‌ها) علاوه‌بر محدودیت، در مواردی از قبیل مکان و زمان ثابت آن‌ها، هزینة بالا و اثر مخرب آن‌ها در منظر و سیمای شهری، مکان‌محور نیست یا به عبارتی براساس موقعیت مکانی افراد ارائه نمی‌شود. تبلیغات و بازاریابی مبتنی بر مکان و موقعیت کاربر، از جمله روش‌های نوین...

تراکم از مباحث کلیدی مطالعات شهری و از مهم‌ترین عناصر شناسایی فرم شهر است که پایش تغییرات آن در ترسیم وضعیت کالبدی-اجتماعی و تحلیل روند تحولات شهر اهمیت دارد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی روند تغییرات و نحوۀ توزیع فضایی-زمانی شاخص­های تراکم شهری ارومیه طی سال‌های 1375-1395 با استفاده از روش‌های آماری است. جامعۀ آماری مناطق پنج‌گانۀ شهر ارومیه است. نتایج...

جاذبه‌های مختلف در شهر کاشان اشکال متنوع ، زیبا و کم نظیری از گردشگری شهری را به‌وجود آورده است، اما بی‌توجهی به نقش برنامه‌ریزی شهری در جهت توسعة زیرساخت‌ها، تجهیزات و ارائة تسهیلات به گردشگران سبب عقب‌ماندن این شهر در یکی از زمینه‌های مهم فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در سطوح منطقه‌ای، ملی و جهانی به‌عنوان مقصد حرکت‌های گردشگری شده است. بنابراین ا...

امروزه در فضاهای شهری شاهد افراد کم‌توان جسمی‌-‌‌حرکتی هستیم که حضورشان در اجتماع نادیده گرفته شده ‌است. از جمله حقوق ضایع‌شدۀ آن‌ها می‌توان به تحرک و دسترسی ایمن به خدمات، فضاها و تأسیسات عمومی شهرها با حفظ استقلال فردی اشاره کرد. با توجه به اینکه قدرت تطبیق معلولان با بسیاری از ناملایمات شهری پایین‌تر از دیگر شهروندان است و این افراد در بسیاری از...

مطالعة حاضر با هدف تحلیل و پیش‌بینی تحقق رویکرد حکمروایی شهری دانش‌بنیان در مدیریت شهری تبریز انجام شده است. هدف فرعی این پژوهش ارزیابی میزان اولویت کاربست شاخص‌های حکمروایی شهری دانش‌بنیان و میزان پیش‌بینی تحقق رویکرد حکمروایی شهری از سوی این شاخص‌ها در مدیریت شهری تبریز است. به‌منظور گردآوری داده‌های توصیفی پژوهش از روش اسنادی با مراجعه به منابع...

کاربری زمین و حمل‌ونقل و انتقالات شهری دو جزء جدانشدنی سیستم عمومی ساختار شهری و مبحث کلیدی مطالعات شهری و ناحیه‌ای محسوب می‌شوند؛ زیرا یکی از نقش‌های اساسی زندگی شهری را تشکیل می‌دهند که با ارتبا‌ط‌بخشی امور انسانی به یکدیگر و جریان‌یابی افراد، کالا، انرژی و اطلاعات محقق می‌شود. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی و کاربری حاضر، ارزیابی تأثیرات اراضی شهری در...

امروزه موضوع حس مکان و احساس تعلق به آن، از محورهای مهم در ارز‌ش‌بخشی به بافت‌های شهری و معماری بناها، به‌ویژه ابنیة تاریخی است. عامل مؤثر دیگر آسایش بصری است که در مکان و فضا وجود دارد و یکی از مؤلفه‌های مهم برای سکونت و زندگی در شهرها، به‌ویژه در شهرهای ایرانی از جمله شهر یزد به‌شمار می‌آید. طی سال‌های اخیر، آلودگی بصری یکی از دلایل اصلی کاهش ارت...

رویکردهای بهسازی و نوسازی شهری در سیر تکاملی از بازسازی شهری تا بازآفرینی شهری مطرح می‌شوند. بازآفرینی شهری رویکردی جامع، یکپارچه و کل‌نگر است که با توجه هم‌زمان به ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی، به‌منزلة ابزاری مؤثر برای ارتقای پایداری و افزایش سطح کیفیت زندگی کاربرد دارد. رویکرد بازآفرینی اجتماع‌محور در یک طبقه‌بندی از بازآفرینی شهری قرار م...

فضای سبز شهری یکی از عناصر مهم تشکیل‌دهندة منظر شهرهاست. در این میان یکی از فضاهایی که عرصه‌ای برای ایجاد فضاهای سبز در شهرها به‌شمار می‌رود، فضای موجود در مجتمع‌های مسکونی است. این فضاها با توجه به اینکه مساحت نسبتاً زیادی را در شهر به خود اختصاص می دهند، نقش مهمی در تأمین سرانة مورد نیاز ساکنان داشته و می توانند فرصتی مهم برای ایجاد فضای سبز در ش...

آگاهی از وضعیت دسترسی به فضاهای باز شهری برای اسکان موقت پس از زلزله، از مواردی است که می‌تواند در مدیریت بحران بسیار حیاتی باشد. شناسایی این نقاط پیش از وقوع زلزله سبب می‌شود مدیران در مقطع زمانی ناپایدار و غیرقطعی پس از زلزله تصمیم‌گیری منطقی داشته باشند. همچنین این مسئله تأثیر محدودیت‌های خاص مکانی و زمانی آن مقطع را کم‌رنگ‌تر می‌کند. در مطالعة...

تحلیل تاب‌آوری در محله‌های بخش مرکزی شهر تبریز در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی-زیرساختی و اکولوژیکی به‌منظور دستیابی به راهکارهای مناسب مدیریت مخاطرات محیطی از اهداف این پژوهش است. شناخت وضعیت تاب‌آوری محله‌های بخش مرکزی شهر و دستیابی به عوامل تاب‌آورساز با توجه به قدمت، فرسودگی و نارسایی زیرساختی و پهنه‌بندی سطح تاب‌آوری از ضرورت‌های برنامه‌ریزی...

به‌دنبال ظاهرشدن پیامدهای ناگوار رشد پراکندة شهری، سیاست‌های رشد هوشمند به‌‌منزلة راهکارهایی سازگار با توسعة پایدار در سطح جهان شناخته شده است. در حال حاضر، این سیاست‌های چکیده‌ای است که همة نظریه‌های گذشته را دربرمی‌گیرد و برای منطقی‌کردن گسترش شهرها به آن توجه می‌شود. افزون بر این، ظرفیت‌سازی و سنجش ظرفیت مردم در رسیدن به توسعة پایدار الزامی است....

گردشگری در چند دهة اخیر محرکه‌ای مهم در عصر رقابت‌پذیری شهرها در سطح جهان محسوب می‌شود که به‌‌شکلی ویژه به آن توجه شده است. در کشور ایران، جاذبه‌ها و موقعیت‌های گردشگرپذیر فراوانی وجود دارند که در شرایط کنونی، برنامه‌ریزی جامع و کارآمدی برای آن‌ها صورت نگرفته است؛ برای مثال، در شهر مریوان، با وجود جاذبه‌های گردشگری گوناگون، اقداماتی سازنده در حوزة...

حق به سلامت یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین حقوق شهروندان در شهر است که بسیاری از گزارش‌ها، منشورها، قوانین، رویکردها و نظریه‌های جهانی بر آن تأکید دارند. در حق به سلامت شهری تأکید می‌شود هرکس با هر ویژگی، نگرش و پایگاه اقتصادی-اجتماعی و در هر مکانی از شهر که زندگی می‌کند، حق به سلامت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و همچنین حق به عوامل تعیین‌کننده‌ سلامت...

تاب‌آوری رویکردی راهبردی برای ارتقای ظرفیت مانایی مؤلفه‌های توسعة شهری در برابر حوادث و بلایای انسانی و طبیعی است. آگاهی و اتخاذ سیاست‌های راهبردی برای بسترسازی تفکر مانایی و تحمل‌پذیری این مؤلفه‌ها، به خصوص در بخش زیرساخت‌های شریانی مانند شریان‌های حمل‌ونقل شهری، امری ضروری و مهم در شهرها و به خصوص کلان‌شهرها، به جهت تراکم جمعیت و تراکم مصرف آنها...

یکی از موضوعات مدنظر برنامه‌ریزان شهری «برنامه‌ریزی ایمنی» شهرهاست که یکی از اساسی‌ترین پیش‌فرض‌های جامعة جهانی برای برنامه‌ریزی انسان‌محور محسوب می‌ِشود. تحلیل و کاهش آسیب‌پذیری در برابر مخاطرات طبیعی به حوزة مهم و گسترده‌ای در برنامه‌ریزی و مدیریت بحران تبدیل شده است. براساس ضرورت موضوع پژوهش حاضر با استفاده از آمار فضایی COPRAS، مدل‌سازی معادلات...

امروزه رویکردها و مفاهیم گوناگونی برای رفع مشکل شهرها مطرح ‌شده است که زیست‌پذیری یکی از مفاهیم مرتبط با برنامه‌ریزی شهری به‌شمار می‌آید. این مقوله به درجة تأمین ملزومات جامعه بر مبنای نیازها و ظرفیت‌های افراد آن جامعه اشاره دارد. در این پژوهش، به تأثیر ویژگی‌های کالبدی بر سایر ابعاد زیست‌پذیری (اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی) پرداخته‌ شده است. سه من...

هدف پژوهش حاضر این است که احساس تعلق به شهر در میان شهروندان با توجه به تفاوت جنسیتی آنان بررسی و به مفهوم حق به شهر به‌عنوان رویکردی جدید در شکل‌گیری این احساس پرداخته شود. جنسیت مانند محل سکونت، سن، شرایط اجتماعی-اقتصادی و قومیت، بر ادراک و تعلق به محیط تأثیر می‌گذارد. آنچه اهمیت دارد شناسایی عوامل مؤثر بر ایجاد احساس تعلق با توجه به شاخص‌های برگ...

کشاورزی شهری یکی از راه‌حل‌های کاهش آلودگی هوا و ایجاد شادابی در روحیة مردم کلان‌شهرهاست. مقصود از کشاورزی در شهر، کاشت و تولید محصولات خرد غذایی با روش‌های آسان و با حداقل امکانات است. کشاورزی شهری در دو فضای عمودی و افقی مطرح می‌شود. بر‌این‌اساس هدف از پژوهش حاضر امکان‌سنجی کشاورزی شهری به‌صورت افقی در منطقة 5 شهرداری تهران و ارائة روش پیشنهادی ب...

در عصر حاضر که تحرک و جابه‌جایی در شهر بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمرة شهروندان است، احساس ترس از به‌خطر‌افتادن امنیت فردی در محیط‌های حمل‌ونقل به تجربة روزانة بسیاری از افراد به‌ویژه شهروندان زن بدل شده است. ترس از جرم پدیده‌ای پیچیده، غیرملموس و چندلایه است که وجود و تداوم آن می‌تواند در تجربه‌های جابه‌جایی افراد سبب محرومیت فضایی و به‌تبع آن م...

توسعۀ شهری دانش‌بنیان (KBUD) رهیافت و الگویی از توسعه است که بنیادهای رقابت و پایداری را در ویژگی‌های مولد، زایشی و افزایشی اقتصاد دانش‌بنیان شهر جست‌وجو می‌کند. شهرها و در رأس آن‌ها کلان‌شهرها به دلایل مختلف مکان‌های بهینه‌ای برای تعامل شهر و دانش با هدف توسعۀ شهری دانش‌بنیان هستند. این مقاله با دیدگاه مبتنی بر منابع و تفکر راهبردی در تحلیل منابع...

منظر شهری مقوله‌ای است که ناظر و کنشگر فعال در فضا آن را درک و از آن برداشت می‌کند. از دیدگاه برنامه‌ریزی، برداشت ساکنان و عواملی که بر این درک مؤثرند، اهمیت دارد. این برداشت به‌دلیل مداخلة بافت، به‌ویژه در بافت‌هایی که عناصر تاریخی و سابقة ذهنی و هویت دارند حساسیت بیشتری دارد. براین‌اساس، شناسایی عوامل تأثیرگذار بر بازتولید منظر شهری و برداشت ذهنی...

در دهة گذشته، به‌دنبال ظهور فناوری‌های نوین، تحولات بازار و رویکردهای جدید مدیریتی، سازمان‌ها با تغییرات عمده‌ای مانند دانش‌محور شدن روبه‌رو شدند. این امر بر اهداف و فرایندهای کاری آن‌ها تأثیر گذاشته و آن‌ها را متحول کرده است. مدیریت شهری نیز از این قاعده مستثنا نیست و ناگزیر به پذیرش تحول سازمانی در مدیران خود است. پژوهش توصیفی-تبیینی حاضر با ماهی...

در سال‌های اخیر، شهرداری تهران به تهیه و اجرای طرح‌هایی در ابعاد محله و ناحیه پرداخته است تا امکانات شهری راحت‌تر در اختیار شهروندان قرار بگیرد. یکی از مهم‌ترین این طرح‌ها، طرح مدیریت ناحیه‌محوری شهرداری تهران است. زمانی که این طرح اجرا شد (1387)، استقرار شهرداری الکترونیک از اهداف آن بود. درواقع ناحیه‌محوری مهم‌ترین طرح مدیریت پایین به بالا، تمرکز...

هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی و کاربردی حاضر ارزیابی شهر تبریز براساس شاخص‌های شهر مطلوب سالمندان (فضای باز شهری، حمل‌ونقل، مشارکت شهروندی و استخدام و ارتباطات و اطلاعات) است. شیوة جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات، اسنادی و پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده‌ها استفاده شده است. جامعة آماری شامل همة سالمندان 60 سال به بالا براساس سرشماری عمومی ن...

از پیش‌شرط‌های اساسی برنامه‌ریزی به‌منظور ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح پایداری در جوامع گوناگون، شناسایی عوامل و عناصر تأمین‌کننده و مؤثر بر زیست‌پذیری شهری است که نقش بسیاری در برنامه‌ریزی‌های راهبردی دولت دارند. یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر تمام جنبه‌های زندگی شهری، به‌ویژه زیست‌پذیری شهری عوامل اقتصادی مانند شغل مناسب، درآمد مناسب، مسکن م...

فضای اول شهر، همان فضای مادی (فیزیکی) شهر یا در مطالعات نقشه‌های ذهنی، فضای ادراکی شهر است. این فضا نخستین بعد در مطالعات نقشه‌های ذهنی به‌شمار می‌آید که از دهة 1960 نظر پژوهشگران شهری را به خود جلب کرده است. تحلیل فضای ادراکی ساکنان شهر رویکردی مهم در مطالعات فضامندی نقشه‌های ذهنی است. در مطالعة حاضر شهر رشت از نظر دو طبقة اجتماعی شهری شامل ساکنان...

عدالت فضایی از مباحثی است که در سال‌های اخیر در میان برنامه‌ریزان شهری اهمیت ویژه‌ای یافته است. از آنجا که خدمات عمومی شهری ساختاردهندة شکل و ماهیت کالبدی، اجتماعی و فضایی شهر است، بی‌عدالتی در نحوة توزیع آن، تأثیر جبران‌ناپذیری بر ساختار، ماهیت شهر و جدایی‌گزینی طبقاتی محله‌های شهر گذاشته و مدیریت شهری را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. شهر کرما...

یکی از روندهای تأثیرگذار بر تولید فضاهای عمومی معاصر، گرایش روزافزون به کنترل و نظارت بر این فضاهاست، اما تاکنون این روند کمتر مطالعه شده است. پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر با هدف «ارزیابی کنترل فضای عمومی و روش‌های آن در پارک‌های شهر تهران» و «بررسی دیدگاه کاربران این پارک‌ها درمورد کنترل فضای عمومی» در دو بخش انجام شد. محدودة مورد مطالعه، شامل پارک‌ها...

ساختارهای سلسله‌مراتبی که به‌عنوان «رویکرد سنتی» شناخته می‌شوند، ظرفیت لازم را برای استفادة مطلوب از ظرفیت‌های محلی و ایجاد محیطی با کیفیت بالا ندارند؛ از این‌رو لازم است ساختاری غیرمتمرکز و مشارکتی در الگوی ادارة امور شهر ایجاد شود تا حکمروایی خوب شهری نیز یکی از پایدارترین شیوه‌های اعمال مدیریت شهری به‌شمار بیاید. براین‌اساس، NBN با اصطلاح «همسای...

این مقاله با قرارداشتن در دستة سیاست‌پژوهی، به‌دنبال شناخت و تبیین مفاهیم و ارکان پایداری شهری و ردیابی آن‌ها در چارچوب احیای نواحی دچار افت شهری است. با گذشت بیش از دو دهه از طرح انگاشت توسعة پایدار در مجامع جهانی، متون حاضر به سه رکن مردم-اقدامات در ارتباط با کیفیت زندگی، سیاره-عوامل زیست‌محیطی مانند انرژی و آلودگی‌ها و سود-ارزیابی کسب‌وکار و عمل...

خلاقیت عنصری ضروری در توسعة اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهرهاست که برای افزایش ظرفیت تجاری شهرها ضرورت دارد. این امر تبادل دانش و تجربه‌های میان تمامی اقشار را آسان می‌کند و سبب می‌شود هنرمندان تمامی حوزه‌ها، به‌ویژه حوزة فرهنگ مهارت‌های نوآورانه را کسب کنند و تولیدات فرهنگی را ارتقا دهند. در شهری که بتوان خلاقیت را در همة بخش‌ها و ساکنان آن پرورش دا...

ارزشیابی میزان رضایتمندی محیطی الگوی سکونت، طیف گسترده‌ای از مؤلفه‌های اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی را دربرمی‌گیرد که درمجموع ارزش کیفیت محیط را بازگو می‌کنند. این مقاله با هدف ارزشیابی رضایتمندی ساکنان شهرک توحید از مؤلفه‌های مختلف حاکم بر محیط سکونتی و شناخت شاخص‌های تأثیرگذار بر کیفیت محیط شهری، از دو بعد عینی و ذهنی صورت گرفته است. حجم نمونه نی...

هدف اصلی برنامه‌ریزی شهری ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد محیطی آرام و جذاب برای شهروندان است. در این میان، مبلمان شهری یکی از مهم‌ترین عناصر محیط شهری است که به شکلی وسیع با مفهوم امکانات زندگی، رفاه و روابط اجتماعی مرتبط می‌شود و می‌تواند بسترساز تقویت کیفیت زندگی شهروندان باشد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش مؤلفه‌های مبلمان شهری (کیفیت محیط، ج...

کالایی‌شدن فضا بدین معناست که فضا مانند ابزار تولید برای کسب مداوم سود اقتصادی و فروش در بازار، تولید و بازتولید می‌شود. کلان‌شهر تبریز به‌دلیل افزایش سریع جمعیت در سال‌های اخیر، بورس‌بازی زمین و مسکن، خصوصی‌شدن فضاهای عمومی، گسترش خانه‌های خالی و تورم در بخش مستغلات، به‌شدت در معرض کالایی‌شدن فضا قرار گرفته است. این مسئله می‌تواند آثار اجتماعی-فره...

انسان در مرکزیت برنامه‌های توسعه قرار دارد؛ از این‌رو محورقرارگرفتن «سلامت انسان» با تمامی ابعاد و شئون آن نقشی اساسی در توسعه دارد و حلقة مرکزی تمامی ابعاد توسعة پایدار محسوب می‌شود. برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای در کشورها - چه در سطح شهری چه منطقه‌ای - بدون درنظرگرفتن مؤلفة سلامت انسان دچار نقص در ماهیت برنامه‌ریزی می‌شوند؛ از این‌رو «کیفیت و سلامت شر...

در طرح‌های توسعة شهری نگرش موزه‌ای برخی برنامه‌ریزان و طراحان به محدوده‌های تاریخی سبب شده است تا با حکم محدودیت ارتفاع و حفظ کالبد فرسودة موجود، امکان افزایش تراکم ساختمانی و به‌دنبال آن صرفة اقتصادی نوسازی برای مالکان و ساکنان از بین برود و احیای محدوده‌های تاریخی به تأخیر بیفتد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر تبیین ظرفیت بارگذاری تراکم ساختمانی در محدو...

شهرنشینی از نیمۀ دوم قرن بیستم با روند شتابانی ادامه یافته و مراحل مختلف «حومه‌نشینی» و «شهرگریزی» (ضد شهرنشینی یا زوال) نیز هم­زمان در بسیاری از کلان‌شهرها ظاهر شده است. در این پژوهش منطقۀ کلان‌شهری تهران به عنوان قلمرو پژوهش انتخاب شد و فرایند انفجار مادرشهر و پدیدارشدن زوال شهری در شهر تهران، گسیختگی شهری به‌عنوان نمود فضایی و عینی توسعۀ پیرامون...

پارک‌ها محلی برای آرامش، آسایش و تفریح شهروندان هستند و امن‌بودن آن‌ها امری مهم به‌شمار می‌آید. تا آنجا که نبود امنیت در این مکان‌ها منجر به کاهش مراجعه و تبدیل‌شدن پارک‌ها به فضایی مرده می‌شود. در پژوهش توصیفی-تحلیلی و کاربردی حاضر، با توجه به اهمیت و جایگاه امنیت در پارک‌ها، ارزیابی و تحلیل فضایی این مقوله در پارک‌های شهر تهران انجام شد. جامعۀ آم...

مباحث شهروندی در جهان معاصر از جمله مباحث جذاب محسوب می­شود که توجه بسیاری از عالمان اجتماعی و سیاسی را در رشته‌های گوناگون به خود جلب کرده است. تحولات ساختاری و کارکردی نظام‌های اجتماعی و سیاسی و ایجاد بسترهای متفاوت در ادارۀ امور شهرها، همچنین ماهیت اسلامی­بودن قوانین ایران، نگرش‌های گوناگونی دربارۀ حقوق و وظایف شهروندی پدید آورده است. هدف پژوهش...

تغییرات اقتصاد ملی و بین‌المللی کشورها در دو دهۀ پایانی سدۀ بیستم میلادی و لزوم تعدیل شیوه‌های مداخله در نواحی شهری براساس نیازهای محلی، سبب شده است ابزارهای سنتی به‌کار گرفته‌شده برای تجدید حیات شهرها که به‌تنهایی توان رویارویی با علل بروز افت شهری ندارند به چالش دچار شوند. حرکت دیدگاه‌ها از مداخلات بزرگ‌مقیاس، پروژه‌محور و دولت‌محور به‌سوی بازآفر...

سیستم پلکانی در شهرها موضوعی جدید است که در آن، شهرها به گروه‌هایی با شکاف جمعیتی تقسیم می‌شوند و نظمی درونی را در سلسله‌مراتب شهری نشان می‌دهند. آنچه تاکنون بررسی نشده است چگونگی قرارگیری شهرهای هم‌گروه در بستر جغرافیایی است؛ از این‌رو در پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، با استفاده از سرشماری سال 1395 در سطح استان‌های ایران به بررسی این مقوله و ویژگی‌های...

هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات مکانی-زمانی کاربری اراضی، گسترش شهری و تأثیر آن بر افزایش دمای سطح زمین است. براین‌اساس برای مدیریت بهینة آثار منفی ناشی از افزایش دمای سطح زمین، تعیین نوع تغییرات کاربری که بیشترین تغییرات دمای سطح زمین را در بازة زمانی ایجاد می‌کنند مفید است. بدین منظور از داده‌های ماهواره‌ای لندست که به دورة زمانی 23 ساله مربوط اس...

افزایش برج‌سازی در سال‌های اخیر، دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی را به‌وجود آورده است که می‌توان آن‌ها را از جمله مقوله‌های بحرانی درنظر گرفت. براین‌اساس می‌توان ارزیابی منطقی آثار گوناگون برج‌ها را در ابعاد مختلف مهم‌ترین و مؤثرترین روش برخورد با موضوع دانست. پروژة برج‌های دوقلوی کوه نور و الماس نور شهرکرد در ضلع شمال‌غربی میدان بسیج در خیابان شریعتی قرار...

رشد شتابان شهرنشینی بدون برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری، پیامدهای جبران‌ناپذیری در تعادل فضایی کشور دارد. به همین دلیل، شناخت و تحلیل جامع رشد شهرنشینی و ابعاد و عوامل مرتبط با آن، بسیار ضروری و مهم است. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی و هم‌بستگی حاضر تبیین الگوی فضایی شهرنشینی و سنجش ارتباط شهرنشینی با عوامل گوناگون صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیرساختی،...

کاربری پارکینگ‌های عمومی یکی از کاربری‌های اساسی در شهرهاست که مکان‌یابی بهینۀ آن، سبب کاهش ترافیک و رفاه شهروندان می‌شود. هدف مطالعۀ توصیفی-تحلیلی حاضر تحلیل و مکان‌یابی پهنه‌های مناسب احداث پارکینگ‌های عمومی در شهر ایلام است؛ از این‌رو به‌منظور مکان‌گزینی پارکینگ‌ها، معیارهای متعددی با توجه به استانداردهای جهانی در این مطالعه مدنظر قرار گرفت. به‌...

پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر به‌منظور سنجش میزان محرمیت در خانه‌های بافت قدیم و جدید شهر یزد و مقایسۀ تطبیقی آن‌ها صورت گرفته است تا راهبردهایی برای حرکت به‌سوی الگوی زندگی اسلامی در مناطق شهری را تدوین کند. شاخص‌های این پژوهش فرم‌های خانه‌ها در بافت‌های قدیم و جدید است. پانزده فرم خانه براساس نمونه‌گیری تصادفی است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها...

در دهه‌های اخیر در بسیاری از شهرهای جهان، تلاش‌هایی برای بهبود شرایط زندگی در بافت مرکزی صورت گرفته است. یکی از رویکردهای کارآمد در این زمینه، پیاده‌راه‌سازی است که به‌عنوان پروژه‌ای توسعه‌ای، نیازمند بررسی و تحلیل از ابعاد مختلف است؛ بنابراین، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی پیاده‌راه‌ها، یاری‌کنندة برنامه‌ریزان و مدیران شهری برای تهیه و...

تراکم ساختمانی به‌منزلة نسبت سطح زیربنای ساختمان (در تمام طبقات) به مساحت قطعة زمین مسکونی، موضوع مهمی در برنامه‌ریزی شهری و مدیریت زمین است. امروزه به‌دلیل کمبود منابع و برای کاهش هزینه‌های توسعة شهری، همچنین ارائة خدمات مطلوب‌تر و اقتصادی‌تر، به متراکم‌شدن جمعیت و به‌تبع آن افزایش تراکم ساختمانی توجه بیشتری شده است. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر،...

مدیریت مخاطرات در برنامه‌ریزی شهری اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در کاهش حجم آسیب‌های طبیعی و تلفات انسانی دارد. ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها در برابر این مخاطرات به‌عنوان عوامل تعیین‌کنندة میزان خطر می‌تواند از ابعاد مختلف، به کاهش خسارات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از وقوع چنین حوادثی منجر شود. مطالعة حاضر با هدف ارائة راهکارهایی برای کاهش آسیب‌پذیری باف...

هدف مطالعة حاضر، ارزیابی کیفیت خدمات مدیریت شهری در مناطق حاشیه‌نشین شهری است. این پژوهش با استفاده از مدل سروکوال انجام گرفت و در آن، به این پرسش پاسخ داده شد که آیا عملکرد مدیریت شهری در محدودة مورد مطالعه براساس مدل سروکوال در قالب پنج بعد محسوسات، قابلیت اطمینان، اعتماد، پاسخگویی و همدلی ‌موفق عمل کرده است. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است و در سال...

پارک‌‌ها و فضای سبز شهری از مهم‌‌ترین عوامل مؤثر در شکل‌‌دهی پایداری اجتماعی هستند و یکی از شاخص‌‌های توسعه‌‌یافتگی جوامع محسوب می‌‌شوند. زمانی می‌‌توان از این فضاها استفادة مطلوب کرد که فرد در آن احساس امنیت و آرامش کند. نابرابری در کیفیت طراحی، خدمات‌‌رسانی و امکانات این مکان‌‌ها، سبب مطلوب‌‌نبودن آن می‌شود؛ بنابراین، در پژوهش حاضر بررسی تطبیقی س...

نشانه‌شناسی شهری و توجه به معنا و تأثیرات آن بر کاربران فضا از رویکردهای نوینی است که به‌تازگی در مطالعات شهری کاربرد یافته است. بررسی عوامل نشانگی که هم‌زمان وجوه مختلف معنایی، عملکردی و احساسی را در شکل‌دهی فضای ادراکی درنظر می‌گیرد، می‌تواند گامی برای معنابخشی به فضا و ایجاد حس مکان-حس د‌ل‌بستگی در مخاطب باشد. پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی-هم‌بستگی،...

تحلیل الگوهای فضایی فرسودگی و بررسی روابط فضایی میان فرسودگی و عوامل مؤثر آن، بسیار تأثیرگذار و قابل‌توجه است؛ زیرا به درک بهتر عوامل مؤثر و بهبود عملکرد مدیریت نوسازی شهری می‌انجامد. بدین‌منظور، پژوهش حاضر با روش‌های آمار فضایی به تحلیل الگوی فرسودگی و عوامل مؤثر بر آن پرداخته است. نتایج حاصل از کاربرد شاخص موران دربارة توزیع فضایی فرسودگی این ضری...

منطقة 12 به‌عنوان قلب تهران اتکای زیادی به سیستم حمل‌ونقل عمومی دارد. راه‌اندازی خطوط حمل‌ونقل همگانی جدید در حالیرخ داده که سیستم اتوبوس‌رانی کنونی متناسب با آن تغییر نکرده و ضروری است این سیستم بازنگری شود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی مهم‌ترین اقدامات ممکن برای بازنگری سیستم اتوبوس‌رانی و بررسی آثار این سیاست در بهبود شاخص‌های ابعاد حمل‌ونقل، زیست‌مح...

پژوهش حاضر کمی، و پیمایشی مقطعی است که هدف آن ارتقای سلامت جسمانی و روان‌شناختی بانوان شهر مشهد با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و بهره‌گیری از ویتامین G است. همچنین به توصیف شرایط در مقطعی از زمان می‌پردازد. با مطالعة سابقة موضوع، ارتباط میان فضای سبز، فعالیت بدنی، سلامت جسمانی و روان‌شناختی مشخص شد. رسم مدل پژوهش نیز بر این مبنا صورت گرفت که هریک از...

بخش مرکزی شهر قم به‌دلیل وجود حرم حضرت معصومه (س)، علاوه‌بر محل سکونت جمعیت زیاد و متراکم، روزانه پذیرای زائران زیادی است؛ از این‌رو تبدیل برخی خیابان‌های منتهی به حرم به خیابان‌های پیاده‌مدار می‌تواند احساس امنیت، ایمنی و تعامل اجتماعی را افزایش دهد و سبب تقویت حس معنوی عابران شود. براین‌اساس، پژوهش حاضر با هدف امکان‌سنجی قابلیت پیاده‌مداری خیابان...