Content uploaded by Celal Bulgay
Author content
All content in this area was uploaded by Celal Bulgay on Oct 27, 2023
Content may be subject to copyright.
FİZİKSEL AKTİVİTE
VE
FİZİKSEL UYGUNLUK
Editör
Doç. Dr. Erdil DURUKAN
Dr. Öğr. Üyesi Meral MİYAÇ
FİZİKSEL AKTİVİTE VE FİZİKSEL UYGUNLUK
EDİTÖRLER
Erdil DURUKAN
Meral MİYAÇ
ORCID (0000-0002-1627-1388)
ORCID (0000-0002-6450-4289)
ISBN:
E-ISBN:
DOI:
1. Baskı
978-625-6600-08-9
978-625-6600-00-3
https://doi.org/10.59617/efepub202334
Ekim 2023
Bu eserin; yayın, satış ve kopyalama hakları EFE AKADEMİ’ye aittir.
Kütüphane Kartı
FİZİKSEL AKTİVİTE VE FİZİKSEL UYGUNLUK
DURUKAN, Erdil & MİYAÇ, Meral
1. Basım 204 s., 160 x 235 mm. Kaynakça var, Dizin yok.
Türü : Özgün Bilimsel Kitap
Anahtar Kelimeler :
1. Egzersiz 2. Fiziksel aktivite 3. Fiziksel uygunluk 4. Sağlık 5. Spor
Dizgi / Design
Kapak Tasarım / Cover Design
Sertifika No / Certificate No
Matbaa Sertifika /Printing Certificate
Efe Akademik Yayıncılık
/ Efe Akademik Publishing
Efe Akademik Yayıncılık
Matbaa Adres:
/ Efe Akademik Publishing
Printing Adress:
İsa Burak GÜNGÖR
(burakgungor@efeakademi.com)
Gamze DUMLU
(gamzedumlu.2710@gmail.com)
49168
49168
Cağaloğlu Yokuşu Cemal Nadir Sokak
Büyük Milas Han No: 24/125
Fatih/ İSTANBUL
0212 520 52 00 - www.efeakademi.com
Cağaloğlu Yokuşu Cemal Nadir Sokak
Büyük Milas Han No: 24/125
Fatih/ İSTANBUL
0212 520 52 00 - www.efeakademi.com
ÖNSÖZ
Değerli Okurlarımız,
Fiziksel Aktivite ve Fiziksel Uygunluk isimli kitabın
yayımlanmasının heyecanını sizlerle paylaşmanın mutluluğunu
yaşıyoruz.
Bu kitapta fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk konusunda
ilgiyle okuyacağınızı düşündüğümüz çalışmalara yer verilmiştir.
Kitabın hazırlanmasında emeği geçen tüm yazarlarımıza, kitabın
okurlarımıza ulaşması için özveriyle çalışan Efe Akademi Yayınevi
yöneticileri ve çalışanlarına değerli katkılarından dolayı teşekkür
ederim.
Fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk kapsamında bilimsel bir
içeriğe sahip bu eserin okurlara, ilgililere ve akademisyenlere katkı
sunmasını temenni ediyorum.
Editörler
Doç. Dr. Erdil DURUKAN & Dr. Öğr. Üyesi Meral MİYAÇ
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
3
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
4
İÇİNDEKİLER
FİZİKSEL AKTİVİTE KAVRAMI VE ÖNEMİ ........................................ 7
Ufuk DİLEKÇİ
FİZİKSEL AKTİVİTE TÜRLERİ VE ETKİLERİ ................................. 23
Ahmet Tarık ERGÜVEN
FİZİKSEL AKTİVİTE VE GENEL SAĞLIK İLİŞKİSİ ......................... 39
Neslihan AKÇAY
FİZİKSEL AKTİVİTE VE ENERJİ TÜKETİMİ .................................... 59
Cihan AYGÜN
FİZİKSEL AKTİVİTE VE BESLENME .................................................. 79
Beyza Nur KARAKAŞ, Şükran ARIKAN
YAŞLILARDA FİZİKSEL AKTİVİTE VE FİZİKSEL UYGUNLUK ... 95
Ömer ŞEVGİN, Veysi FİDAN
KADINLARDA FİZİKSEL AKTİVİTE VE FİZİKSEL UYGUNLUK
................................................................................................................... 107
Ömer ŞEVGİN, Pelin KARABULUT
ÇOCUKLARDA FİZİKSEL AKTİVİTE VE FİZİKSEL UYGUNLUK
................................................................................................................... 115
Celal BULĞAY, Veli Ozan ÇAKIR
ÇOCUKLARDA FİZİKSEL AKTİVİTE VE SAĞLIK İÇİN BESLENME
................................................................................................................... 127
Gamze MURATHAN
FİZİKSEL AKTİVİTE BELİRLEME YÖNTEMLERİ ........................ 145
Yeliz YOL
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
5
FİZİKSEL UYGUNLUKTA ÖLÇME, TEST VE DEĞERLENDİRME
................................................................................................................... 155
Hakan KARABIYIK
ASKERİ ALANDA FİZİKSEL UYGUNLUK TESTLERİNİN
İNCELENMESİ ........................................................................................ 169
Merve CİN
BİYOLOJİK OLGUNLAŞMA DÜZEYİ DEĞERLENDİRME
YÖNTEMLERİ ........................................................................................ 181
Sercan ÖNCEN, Serkan AYDIN
FONKSİYONEL ANTRENMAN ........................................................... 193
Serkan AYDIN
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
6
ÇOCUKLARDA FİZİKSEL AKTİVİTE ve
FİZİKSEL UYGUNLUK
Celal BULĞAY
❖ Kurum Bilgisi: Bingöl Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi,
Bingöl/TÜRKİYE
❖ ORCID: 0000-0003-4026-9883
❖ Mail: celalbulgay@hotmail.com
Veli Ozan ÇAKIR
❖ Kurum Bilgisi: Gazi Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi,
Ankara/TÜRKİYE
❖ ORCID: 0000-0001-7996-2138
❖ Mail: veliozancakir@gazi.edu.tr
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
115
GİRİŞ
Çocukluk evresi (5-13 yaş), bebeklikten sonraki en hızlı gelişim
dönemidir. Gelişim psikolojisi açısında bakıldığında çocukluk, doğumdan
cinsel olgunluğa kadar geçen bir zaman zarfı olarak tanımlanır. Bu evrede
kazanılan beceriler ve değerler, bireylerin gelecekteki davranış ve
tutumlarının temelini atmaktadır. Bu nedenle, çocukların fiziksel aktivite ve
uygunluğu, genel sağlık ve yaşam kalitesinin artırılmasında kritik bir rol
oynamaktadır. Bu sürecin önemi, çocukların ileriki yaşamında sağlıklı bir
temel oluşturulmasını sağlamaktadır (Şenbakar, 2021; Savucu, 2020; Orhan,
2019; Muratlı, 2013).
Fiziksel aktivite, spor ve egzersiz terimleri sıklıkla birbirinin yerine
kullanılır ve benzer özelliklere sahip gibi görünürler. Ancak, bu terimler
aslında farklı kavramları ifade eder ve birbirlerinden farklıdırlar. Bu
kavramlar toplumun geniş bir kesimi tarafından yanlışlıkla eş anlamlı olarak
kabul edilse de her birinin kendine has özellikleri ve anlamları vardır.
Fiziksel aktivite, iskelet kaslarının kasılması yoluyla üretilen, bazal
seviyenin üzerinde enerji harcamayı gerektiren bedensel hareketler olarak
bilinir. Öte yandan, fiziksel uygunluk, bir kişinin fiziksel performansını ve
sağlığını değerlendiren bir kavramdır (Bull ve ark., 2022; Orhan, 2019; Özer,
2016; Haskell ve ark., 2007).
Çocuklarda fiziksel aktivite ve uygunluğu, bilim ve sağlık uzmanları
tarafından oldukça önemli kabul edilmektedir. Fiziksel aktivite, çocukların
fiziksel sağlığının yanı sıra duygusal ve zihinsel gelişimini de olumlu yönde
etkiler. Fiziksel aktivite sayesinde çocukların kas ve kemik sistemleri
güçlenir, koordinasyon ve motor becerileri gelişir. Ancak ne yazık ki,
günümüzde teknolojinin aratan kullanımı, çocukların fiziksel aktivite
düzeylerini azalmaktadır. Bu durum, çocukları obezite, diyabet, kalp
rahatsızlıkları gibi sağlık problemleri için riskli hale getirebilir (Orhan &
Sinan, 2018; Twenge ve ark., 2018; Janssen ve ark., 2012; Memiş & Yıldıran,
2008; Strong ve ark., 2005).
Yapılan araştırma, çocuklarda fiziksel aktivite ve uygunluğun kritik
önemini vurgulayarak, bu konuda farkındalığı artırmayı hedeflemekte ve
konuyu çok yönlü bir şekilde inceleyerek çeşitli yönleri ile ele almaktadır.
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
116
FİZİKSEL AKTİVİTE
Fiziksel aktivite, kaslarınızı kullanarak enerji harcadığınız herhangi bir
aktiviteyi içerir. Bu aktiviteler günlük yaşamda yürüme, koşma, dans etme
gibi günlük rutinlerdeki hareketleri de içerir. Başka bir ifadeyle, fiziksel
aktivite sadece spor yapmak veya egzersiz programlarına katılmak anlamına
gelmez; günlük yaşam içinde gerçekleşen her türlü hareket de (ör: ev işleri ve
mesleki işler) fiziksel aktivite olarak kabul edilir (Ungvari ve ark., 2023;
Mustafaoğlu, 2018; Özer, 2016; Haskell ve ark., 2007; Warburton ve ark.,
2006).
Fiziksel Aktivitenin Çocuklarda Olumlu
Etkileri
Fiziksel aktivite, çocukların sağlığı ve gelişimi için çok sayıda yarar
sağlar. Aktif olmak, çocukların ekstra kalori yakmalarına, kilo kontrolü
yapmalarına ve enerji seviyelerini dengede tutmalarına yardımcı olur. Sürekli
hareket, metabolizmayı canlandırır ve yağ yakımını teşvik eder, bu da ideal
vücut ağırlığının korunmasına yardımcı olur. Kalp sağlığı da bu süreçten
olumlu etkilenir; egzersiz, kalp fonksiyonlarını iyileştirir ve kalp hastalığı
riskini düşürür (Chelly ve ark., 2023; Söyler & Kayantaş, 2020a; Peluso &
Guerra de Andrade, 2005).
Kas ve kemik gelişimi de fiziksel aktivitenin getirdiği avantajlardandır.
Aktif bir yaşam, kas kütlesini ve gücünü artırır, bu da çocukların daha
dayanıklı, esnek ve koordineli olmalarını sağlar. Kemik sağlığı da
unutulmamalıdır; özellikle büyüme çağındaki çocuklar için egzersiz, kemik
yoğunluğunu artırır ve gelecekte osteoporoz gibi hastalıkların riskini azaltır.
Psikolojik faydalar da göz ardı edilemez. Fiziksel aktivite, endorfin
salgılanmasını teşvik eder, bu da stresi azaltır ve ruh halini iyileştirir. Ayrıca,
grup aktiviteleri ve takım sporları, çocukların sosyal becerilerini, iş birliği ve
liderlik yeteneklerini geliştirmelerine olanak tanır (Söyler & Kayantaş, 2020b;
Peluso & Guerra de Andrade, 2005).
Uyku kalitesi ve zihinsel fonksiyonlar da fiziksel aktiviteden olumlu
etkilenir. Düzenli hareket, daha derin ve dinlendirici bir uyku sağlar. Ayrıca,
dikkat ve konsantrasyon gibi bilişsel işlevler de iyileşir. Sonuç olarak,
çocukların aktif bir yaşam sürdürmeleri hem bedensel hem de zihinsel
gelişimleri için kritik öneme sahiptir (Kerkez, 2012; Baltacı & Tedavi, 2008).
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
117
Çocuklarda Fiziksel Aktiviteye Katılımı
Engelleyen Faktörler
Metin Çocukların fiziksel aktiviteye katılımını engelleyen birçok faktör
vardır. Bunlar arasında mekansal kısıtlamalar, yoğun eğitim programları,
teknolojiye olan bağımlılık, sağlıkla ilgili sorunlar ve olumlu örneklerin
eksikliği sayılabilir.
Mekansal kısıtlamalar, özellikle şehir yaşamında, çocukların hareket
etmeleri için uygun alanların olmaması anlamına gelir. Yeşil alanların azlığı,
çocukların fiziksel aktivite yapma olasılığını düşürür. Eğitimle ilgili zaman
baskısı, öğrencilerin ders çalışma ve sınav hazırlığı gibi nedenlerle egzersiz
yapmaya zaman ayıramamalarına yol açar. Teknoloji bağımlılığı, çocukların
dışarıda aktif olmaktan ziyade ekran başında zaman geçirmelerine neden olur.
Sağlık sorunları, örneğin astım veya obezite, çocukların fiziksel aktivite
yapabilmesini kısıtlayabilir (Satılmış, 2023), olumlu rol modellerinin eksikliği
de çocukların egzersiz yapma motivasyonunu olumsuz etkiler (Orhan, 2021;
Can, Arslan & Ersöz, 2014).
Bu engelleri aşmak için çeşitli stratejiler geliştirilebilir. Örneğin,
okullar ve toplum merkezleri, çocukların aktif olabilecekleri geniş ve güvenli
alanlar oluşturabilir. Eğitim sistemi ve aileler, çocuklara fiziksel aktivitenin
önemini anlatarak ve uygun programlar oluşturarak bu alanda teşvik
sağlayabilir. Teknoloji kullanımını kısıtlamak ve dengeli bir ekran süresi için
rehberlik etmek de önemlidir. Sağlık sorunları olan çocuklar için özel
programlar ve destekler oluşturulabilir. En kritik olanı ise, çocuklara iyi örnek
olabilecek pozitif rol modelleri ve destekleyici bir çevre sağlamaktır (Yazdani,
Yee & Chung, 2013; Bek, 2012; Bauman ve ark., 2012; Ferreira ve ark., 2007;
Tucker & Gilliland, 2007; Goran, Reynolds & Lindquist, 1999).
Çocuklarda Fiziksel Aktivite: Nasıl ve Ne
zaman?
Çocukların fiziksel gelişimine katkı sağlayacak ve artıracak bir dizi
farklı aktivite seçeneği mevcuttur. Örneğin, yürüyüş ve koşu, çocukların
doğayla bağlantı kurmalarını ve motor becerilerini geliştirmelerini sağlar.
Bisiklet hem denge ve koordinasyonu geliştirir hem de sosyal bir etkinlik
olabilir. Yüzme, vücudun farklı kas gruplarını çalıştırır ve nefes kontrolüne
yardımcı olur. Takım sporları, çocuklara sosyal beceriler kazandırırken
fiziksel yeteneklerini de geliştirir. Futbol, basketbol gibi sporlar, takım ruhu
ve liderlik yeteneklerini teşvik eder. Dans ve jimnastik, çocukların
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
118
yaratıcılıklarını kullanmalarını ve vücutlarını daha iyi kontrol etmelerini
sağlar. Oyunlar ve eğlenceli etkinlikler, çocukların enerjilerini atabilecekleri
ve temel motor becerilerini geliştirebilecekleri bir platform sunar.
Çocukların farklı ilgi alanları ve yetenekleri olduğu için, onlara farklı
aktiviteler sunmak önemlidir. Hangi aktivitenin çocuğa daha uygun
olduğunu anlamak için farklı seçenekleri denemek yararlı olabilir. Öncelikli
hedef, çocuğun aktif bir yaşam tarzını benimsemesi ve fiziksel aktiviteyi
günlük rutinine dahil etmesidir (Tel vd. 2020; Çelik, Şahin, 2013; Gubbels
ve ark., 2011).
Çocukların yaşlarına ve gelişim seviyelerine uygun fiziksel aktivite
önerileri de vardır (Alkan & Mutlu, 2019). Örneğin, 3-4 yaş arası çocukların
günde en az 180 dakika, 5-17 yaş arası çocuk ve gençlerin ise günde en az 1
saat orta şiddette fiziksel aktivite yapmalarını önermektedir. Ancak, bu tür
önerilerin çocuğun bireysel sağlık durumuna uygun olup olmadığını
anlamak için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Bu, çocukların
sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmelerine ve pozitif bir vücut imajına sahip
olmalarına yardımcı olacaktır (WHO, 2023). Özellikle okul öncesi dönemde
çocukların nasıl ve ne kadar hareket etmesi gerektiği önemli bir konudur.
ABD Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Birliği’nin yayınları, okulöncesi
çocuklar için fiziksel aktivite ve hareket konusunda önemli öneriler
sunmaktadır. Bu önerilere göre;
• Çocuklar her gün en az bir saat süreyle planlı ve organize edilmiş
fiziksel aktivitelere katılmalıdır. Bu aktiviteler, çocukların fiziksel
ve bilişsel gelişimine katkı sağlayacaktır.
• Ayrıca çocukların her gün en az bir saatlerini serbest fiziksel
aktivitelere ayırmaları teşvik edilmelidir. Bu süre zarfında çocuklar,
istedikleri fiziksel aktiviteleri serbestçe yapabilirler.
• Uyumaları dışında, çocukların bir saat veya daha fazla süre boyunca
hareketsiz kalmamaları önerilmektedir. Sürekli hareket, çocukların
sağlıklı bir şekilde büyüme ve gelişmelerine yardımcı olacaktır.
• Çocukların kaba motor becerilerini geliştirebilmeleri için güvenli iç
ve dış mekanlar oluşturulmalıdır. Bu alanlar, çocukların fiziksel
becerilerini güven içinde geliştirmelerine olanak tanıyacaktır.
• Aileler ve çocuk bakımı ile ilgili diğer yetkililer, okul öncesi
dönemdeki çocukların sağlıklı bir şekilde gelişebilmeleri için
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
119
fiziksel aktivite ve hareketin önemini anlamalı ve bu yönde
çocuklara gerekli olanakları sağlamalıdırlar.
Bu öneriler, çocukların hem fiziksel hem de bilişsel gelişimlerine
katkıda bulunmayı amaçlamaktadır (National Association for Spor and
Physical Education; NASPE, 2011).
FİZİKSEL UYGUNLUK
Çocukların fiziksel uygunluğu, onların günlük yaşantılarında ne kadar
enerjik ve canlı olabileceklerini, karmaşık hareketleri ne kadar iyi
yapabileceklerini ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürebileceklerini gösterir.
Fiziksel uygunluk, çocukların esneklik, kas dayanıklılığı, kardiyovasküler
sağlık, kas gücü ve vücut yapısı gibi sağlıkla ilgili faktörlerle yakından
ilişkilidir. Ayrıca, bir çocuğun sporda ne kadar başarılı olabileceği, çeviklik,
hız, koordinasyon ve denge gibi performansla ilgili özelliklerle de
bağlantılıdır (Özer, 2016; Baltacı & Tedavi, 2008).
Genetik ve çevresel etmenler de çocuğun fiziksel uygunluğunu
belirleyen önemli faktörlerdendir. Bunlar arasında çocuğun genetik yapısı,
beslenme alışkanlıkları, yaşam şekli ve ne kadar hareketli olduğu yer alır. Bu
faktörler, çocuğun genel sağlığı ve fiziksel uygunluğu üzerinde belirleyici
olabilir. Kısacası, çocukların fiziksel uygunluğu, onların hem sağlıklı bir
yaşam sürdürebilmeleri hem de sporda başarılı olabilmeleri için bir dizi
faktöre bağlıdır. Bu faktörlerin dikkate alınması, çocuğun genel sağlığı ve
yaşam kalitesi için önemlidir.
Çocuklarda Fiziksel Uygunluk: Genetik ve
Çevresel Etkiler
Çocukların fiziksel uygunluk seviyeleri çeşitli faktörlerle şekillenir ve
bu faktörler hem genetik hem de çevresel olabilir. Belirli genetik belirteçler,
çocukların atletik performansı ve fiziksel yetenekleri ile ilişkili
olabilmektedir. ACE ve ACTN3 genleri söz konusu genler arasında yer
almaktadır. ACE geni, dayanıklılıkla alakalı nitelikleri belirleyebilirken,
ACTN3 geni çocukların hız ve güç kapasitesini etkileyebilir (Chelly ve ark.,
2023; Bulgay ve ark., 2023; Bulgay ve ark., 2020).
Çocukların yaşadığı çevre, onların fiziksel uygunluğunu da etkiler.
Örneğin, çocuklar için erişilebilir parklar ve spor tesisleri, onların fiziksel
aktiviteye katılımını teşvik eder. Ayrıca, okulların Beden Eğitimi programları
da çocukların fiziksel gelişimine katkı sağlar. Ebeveynlerin desteği ve aile
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
120
yapısı da önemlidir. Ebeveynlerin spor ve sağlıklı yaşam tarzına olan ilgisi,
çocukların bu alandaki motivasyonunu artırabilir. Ekonomik durum da bir
faktördür; daha yüksek gelirli aileler, çocuklarına daha iyi beslenme ve spor
olanakları sağlayabilir. Beslenme de kritik bir faktördür. Dengeli bir diyet,
çocukların enerji seviyelerini yüksek tutar ve fiziksel uygunluğunu artırır. Bu,
çocukların daha aktif olmalarını ve daha iyi performans göstermelerini sağlar
(Çelik & Şahin, 2013; Gubbels ve ark., 2011; Saygın, Karacabey & Saygın,
2011).
Son olarak, eğitim ve sosyal faktörler de rol oynar. Okullarda verilen
sağlık ve fiziksel eğitim, çocukların bu konuda daha bilinçli olmalarını sağlar.
Arkadaş çevresi ve sosyal etkileşimler, çocukların fiziksel aktiviteye olan
ilgisini ve katılımını etkileyebilir. Bu faktörlerin bir araya gelmesi, çocuğun
fiziksel uygunluğunu belirler ve bu, çocuğun yaşam kalitesini etkileyen
önemli bir faktördür. Her çocuk farklıdır ve bu faktörler, çocuğun yaşam
tarzına, ailesine ve toplumuna bağlı olarak değişebilir.
Fiziksel Uygunluğun Değerlendirilmesi
Fiziksel uygunluk, bireyin genel sağlığı ve yaşam kalitesi için kritik bir
faktördür. Bu, özellikle çocuklar için geçerlidir, çünkü fiziksel uygunluk
seviyeleri, yaşam boyu sağlık alışkanlıklarının temelini atmaktadır. Fiziksel
uygunluğu değerlendirmek için birçok bileşen vardır:
• Kardiyovasküler Dayanıklılık: Bu, vücudun uzun süreli fiziksel
aktivite sırasında ne kadar etkili bir şekilde oksijen ve besin
taşıyabildiğini gösterir.
• Kas Gücü ve Dayanıklılığı: Bu, bir kasın ne kadar kuvvet üretebildiği
ve bu kuvveti ne kadar süreyle sürdürebildiğini ifade eder.
• Esneklik: Bu, eklemlerin hareket kabiliyetini ve vücudun farklı
pozisyonlara ne kadar rahat adapte olabildiğini gösterir.
• Vücut Kompozisyonu: Bu, vücut yağının toplam vücut kütlesine
oranını belirtir.
• Denge ve Koordinasyon: Bu, bir bireyin vücut hareketlerini ne kadar
etkili bir şekilde kontrol edebildiğini gösterir.
Çocuklar için fiziksel uygunluk, sadece genetik miraslarıyla sınırlı
değildir; aynı zamanda çevresel faktörler de büyük bir rol oynar. Örneğin,
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
121
düzenli egzersiz, dengeli bir diyet ve sağlıklı yaşam tarzı seçimleri, çocukların
fiziksel uygunluk seviyelerini olumlu bir şekilde etkileyebilir.
Sonuç olarak, çocukların fiziksel uygunluğu, genetik ve çevresel
faktörlerin karmaşık bir etkileşimi sonucu şekillenir. Ancak, proaktif adımlar
atarak, çocuklar ve aileleri, fiziksel uygunluk seviyelerini yükseltebilir ve
böylece daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürdürebilirler (Yan, 2007; Özer,
2006).
SONUÇ
Çocukların sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri için fiziksel aktivite ve
uygunluk, kaçınılmaz bir öneme sahiptir. Çocukluk çağı, sağlıklı yaşam
alışkanlıklarının temelini atmamız için en uygun dönemdir. Fiziksel aktivite
sadece fiziksel sağlığı iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda duygusal ve
zihinsel gelişime de katkı sağlar. Kardiyovasküler dayanıklılık, çocukların
enerjik bir yaşam sürdürebilmeleri için kritik öneme sahiptir. Ayrıca, kas gücü
ve dayanıklılığı, çocukların günlük aktivitelerde daha etkin olmalarını sağlar.
Esneklik, çocukların hareket kabiliyetini artırırken, vücut kompozisyonu da
genel sağlıklarını etkiler. Düzenli fiziksel aktivite, çocukların kilo kontrolü
yapmalarına ve obezite riskini azaltmalarına yardımcı olur. Aynı zamanda,
kalp sağlığına olumlu etkileri vardır. Kas ve iskelet sistemi de bu aktiviteler
sayesinde güçlenir. Fiziksel sağlığın ötesinde, düzenli egzersiz çocukların
duygusal dengesini de olumlu etkiler. Stres seviyelerini düşürür, özgüveni
yükseltir ve genel ruh halini iyileştirir. Akademik başarıya da olumlu bir etkisi
olduğu gözlemlenmiştir. Aileler ve eğitimciler, çocukların bu alışkanlıkları
kazanmalarında önemli bir role sahiptir. Aktif yaşam tarzını teşvik etmek ve
güvenli spor alanları oluşturmak, çocukların fiziksel aktiviteye olan katılımını
artırabilir. Sağlık otoriteleri, çocukların yaşlarına uygun fiziksel aktivite
rehberleri sunmaktadır. Bu rehberler, ailelere ve eğitimciler için yol gösterici
olabilir. Özetle, çocukların fiziksel aktivite ve uygunluk seviyelerini
yükseltmek, onların fiziksel, zihinsel ve ruhsal gelişimine katkı sağlayabilir.
Öneriler
• Çocuklarınıza her gün belirli bir zaman diliminde spor yapmalarına
izin verebilirsiniz.
• Çocuklarınızın ilgi alanlarını çeşitlendirin ve yeni yetenekler
keşfetmelerine yardımcı olabilirsiniz.
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
122
• Çocuklarınıza sağlıklı ve aktif bir yaşam tarzı sürdürmenin ne kadar
önemli olduğunu göstererek onlara iyi bir örnek olabilirsiniz.
• Çocuklarınızı güvenli ve destekleyici bir ortamda spor yapmaya
teşvik edebilirsiniz.
• Çocukların fiziksel aktiviteleri eğlenceli hale getirerek spor
yapmaktan keyif almalarını sağlayabilirsiniz.
• Çocuklarınıza takım sporlarına katılmalarını teşvik ederek iş birliği
ve takım çalışmasının önemini öğretebilirsiniz.
• Çocuklarınızın fiziksel aktivitelerin yanı sıra zihinsel ve duygusal
gelişimlerini destekleyen aktiviteler bulunabilirsiniz.
• Çocuklarınıza sağlıklı beslenmenin önemini öğreterek onları dengeli
ve besleyici bir diyet uygulamaya teşvik edebilirsiniz.
• Çocuklarınıza kısa ve uzun vadeli hedefler belirlemelerine yardımcı
olabilirsiniz.
• Çocuklarınıza zamanı etkili bir şekilde yönetmeyi öğreterek hem
akademik hem de fiziksel aktiviteler için yeterli zaman ayırmalarını
sağlayabilirsiniz.
KAYNAKLAR
Baltacı G, Tedavi, F. (2008). Çocuk ve spor. (1. Basım). Ankara: Hacettepe
Üniversitesi-Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Bölümü
Bauman AE, Reis RS, Sallis JF, Wells JC, Loos, RJ, Martin BW. (2012).
Correlates of physical activity: why are some people physically active
and others not?. The lancet, 380(9838), 258-271.
Bek N. (2012). Fiziksel aktivite ve sağlığımız. (2. Baskı). Ankara: Klasmat
Matbaacılık
Bouchard C, Blair SN, Haskell WL. (2012). Physical Activity and Health.
Human Kinetics.
Bulgay C, Çetin E, Orhan Ö, Ergün MA. (2020). Koşucularda ACTN3 ve
ACE genlerinin sportif performansa etkisi. İnönü Üniversitesi Beden
Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-12.
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
123
Bulgay C, Kasakolu A, Kazan HH, Mijaica R, Zorba E, Akman O, ... & Ergun
MA. (2023). Exome-Wide Association Study of Competitive
Performance in Elite Athletes. Genes, 14(3), 660.
Bull FC, Al-Ansari SS, Biddle S, Borodulin K, Buman MP, Cardon G, ...
Willumsen JF. (2020). World Health Organization 2020 guidelines on
physical activity and sedentary behaviour. British journal of sports
medicine, 54(24), 1451-1462.
Can S, Arslan E, Ersöz G. (2014). Güncel bakış açısı ile fiziksel aktivite.
Ankara Üniv. Spor Bil. Fakültesi, 2014; 12(1), 1-10
Chelly A, Bouzid A, Neifar F, Kammoun I, Tekari A, Masmoudi S, ... Rebai
A. (2023). Effect of Aerobic/Strength Training on RANKL Gene DNA
Methylation Levels. Journal of Physical Activity and Health, 1(aop), 1-
9.
Çelik A, Şahin M. (2013). Spor ve çocuk gelişimi. International Journal of
Social Science, 2013; 6(1), 467-478.
Ferreira I, Van Der Horst K, Wendel‐Vos W, Kremers S, Van Lenthe FJ, Brug
J. (2007). Environmental correlates of physical activity in youth–a
review and update. Obesity reviews, 8(2), 129-154.
Goran MI, Reynolds KD, Lindquist CH. (1999). Role of physical activity in
the prevention of obesity in children. International journal of
obesity, 23(3), S18-S33.
Gubbels JS, Kremers SP, Van Kann DH, Stafleu A, Candel MJ, Dagnelie P.
C, ... De Vries NK. (2011). Interaction between physical environment,
social environment, and child characteristics in determining physical
activity at child care. Health Psychology, 30(1), 84.
Haskell WL, Lee IM, Pate RR, Powell KE, Blair SN, Franklin BA, ... Bauman
A. (2007). Physical activity and public health: Updated
recommendation for adults from the American College of Sports
Medicine and the American Heart Association. Circulation, 116(9),
1081.
Janssen Ian, Allana G. Leblanc. (2010). A systematic review of the health
benefits of physical activity and fitness in school-aged children and
youth. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical
Activity 7.1;1-16.
Kayantaş İ, Özdemir M, Buyrukoğlu E. (2022). Fiziksel Aktivite Düzeyinin
Cinsiyet Özelliği Açısından İncelenmesi (Bir Meta-Analiz
Çalışması). Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı 1), 687-696.
Kerkez Fİ. (2012). Sağlıklı Büyüme İçin Okulöncesi Dönemdeki Çocuklarda
Hareket ve Fiziksel Aktivite. Spor Bilimleri Dergisi, 23(1), 34-42.
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
124
Memiş UA, Yıldıran İ. (2008). Çocukluk ve ergenlikteki fiziksel aktivite
deneyimleri ile yetişkinlikteki fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki
ilişki. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimler Dergisi, 2008; 13(1), 13-
32.
Mustafaoğlu R. (2018). E-spor, spor ve fiziksel aktivite. Ulusal spor bilimleri
dergisi, 2(2), 84-96.
Muratlı S. (2013). ocuk ve Spor (3. Basım). Nobel Yayınevi. Ankara.
NASPE. (National Association for Sport and Physical Education). (2011).
Active start: a statement of physical activity guidelines for children
from birth to age 5, 3nd Edition. AAHPERD Publications, Oxon Hill,
Md., (26.09.2023)
https://www.shapeamerica.org/standards/guidelines/activestart.aspx
Orhan Ö. (2021). 11-15 yaş çocuklarda fiziksel aktiviteye katılımı engelleyen
faktörler (Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü/Beden Eğitimi ve
Spor Ana Bilim Dalı).
Orhan R. (2019). Çocuk gelişiminde fiziksel aktivite ve sporun
önemi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 157-176.
Orhan R, Sinan A. (2018). Psiko-motor ve gelişim kuramları açısından spor
pedagojisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 523-
540.
Özer K, (2006). Fiziksel Uygunluk, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Özer MK. (2016). Fiziksel Uygunluk. Altıncı Basım. Nobel Yayınları.
Ankara.
Peluso MA, Guerra de Andrade LH. (2005). Physical activity and mental
health: the association between exercise and mood. Clinics (Sao Paulo,
Brazil), 60(1), 61–70.
Satılmış N. (2023). Obez Çocuklara Uygulanan Aerobik Egzersizin
Antioksidan ve Oksidan Sistem Üzerine Etkileri. Ankara: Nobel
Bilimsel Eserler.
Savucu Y. (2020). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Spor ve Rekreasyon
Araştırmaları Dergisi. 2 (1):34- 43.
Saygın E, Karacabey K, Saygın Ö. (2011). Çocuklarda fiziksel aktivite ve
fiziksel uygunluk unsurlarının araştırılması. Uluslararası İnsan
Bilimleri Dergisi, 8(2), 921-935.
Söyler M, Kayantaş İ. (2020a). Obezite, Fiziksel Hareketsizlik ve
Kardiyovasküler Hastalık Riski. Spor Bilimlerinde Yeni Fikirler-I,
Ankara: Akademisyen Yayınevi, 93-108.
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
125
Söyler M, Kayantaş İ. (2020b) COVID-19 Sosyal İzolasyon Sürecinde
Fiziksel ve Mental Aktivitenin Önemi (Ed. Cumaali Yavuz, Yalçın
Tükel) Sporda Akademik Yaklaşımlar-4, Gece Kitaplığı, 61-75.
Strong WB, Malina, R. M., Blimkie, C. J., Daniels, S. R., Dishman, R. K.,
Gutin, B., ... & Trudeau, F. (2005). Evidence based physical activity for
school-age youth. The Journal of pediatrics, 146(6), 732-737.
Şenbakar K. (2021). Çocuklar ve fiziksel aktivite. Spor Eğitim Dergisi, 5(1),
22-28.
Tel M, Tan Ç, Çiftçi İ. (2020). Çocuk Hikâye Kitaplarında Boş Zaman ve
Oyun Temasının İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,
8(105), 16-31.
Tucker P, Gilliland J. (2007). The effect of season and weather on physical
activity: a systematic review. Public health, 121(12), 909-922.
Twenge JM, Martin GN, Campbell WK. (2018). Decreases in psychological
well-being among American adolescents after 2012 and links to screen
time during the rise of smartphone technology. Emotion, 18(6), 765
Ungvari Z, Fazekas-Pongor V, … Csiszar A. (2023). The multifaceted
benefits of walking for healthy aging: from Blue Zones to molecular
mechanisms. GeroScience https://doi.org/10.1007/s11357-023-00873-
8
Warburton DER, Nicol CW, Bredin SSD. (2006). Health benefits of physical
activity: the evidence. Canadian medical association journal, 174(6),
801-809.
WHO. (World Health Organization) Erişim tarihi: 21.09.2023
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity
World Health Organization. (2010). Global recommendations on physical
activity for health. World Health Organization.
Yan Y. (2007). 10-13 yaş çocuklarda, sosyo-ekonomik yapının fiziksel
aktivite ve fiziksel uygunluk düzeyine etkisi. Available from ProQuest
Dissertations & Theses Global. Retrieved from
https://www.proquest.com/dissertations-theses/10-13-yaş-çocuklarda-
sosyo-ekonomik-yapının/docview/2570366468/se-2
Yazdani S, Yee CT, Chung PJ. (2013). Peer reviewed: Factors predicting
physical activity among children with special needs. Preventing chronic
disease, 10.
---FİZİKSEL AKTİVİTE ve FİZİKSEL UYGUNLUK---
126
